کد مقاله : KMSJ-2301-1073 (R2) بازدید : 219 صفحه: 0 - 0

نوع مقاله: پژوهشی

ارایه مدل توسعه عملکردی پایدار سازمان ورزش شهرداری تهران بر مبنای شایستگی های سبز

محورهای موضوعی : سایر موضوعات مرتبط با مدیریت ورزشی

داور خاکسار بلداجی ¹ , مجید سلیمانی ² , عادل افکار ³

1 - دانشجوی دکتری مدیریت ورزشی، گروه تربیت بدنی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.
2 - دانشیار گروه تربیت بدنی، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران.
3 - استادیار گروه تربیت بدنی، واحد ملایر، دانشگاه آزاد اسلامی، ملایر، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/10/12 تاریخ پذیرش : 1402/03/10 تاریخ انتشار : 1402/12/01

کلید واژه: نگرش سبز, مهارت سبز, آگاهی سبز, رفتار سبز,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر باهدف ارائه مدل توسعه عملکردی پایدار سازمان ورزش شهرداری تهران بر مبنای شایستگی‌های سبز با رویکرد آمیخته طراحی و اجرا گردید. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی، ازنظر شیوه گردآوری داده‌ها توصیفی- پیمایشی و بر اساس رویکرد پژوهش، آمیخته بود. جامعة آماری پژوهش حاضر در بخش کیفی شامل اساتید دانشگاهی آشنا با مدیریت سبز، شایستگی سبز، عملکرد سازمانی (حداقل دو پژوهش در این زمینه انجام داده باشند) بود. از روش نمونه‌گیری هدفمند به‌منظور انتخاب مصاحبه‌شوندگان استفاده گردید. این نمونه‌گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و درنهایت تعداد 16 نفر به‌عنوان نمونه مشخص گردیدند. همچنین جامعه آماری در بخش کمی پژوهش شامل تمام کارکنان سازمان ورزش شهرداری تهران تشکیل داد که تعداد آن‌ها 2610 نفر می‌باشد و نمونۀ آماری براساس جدول مورگان 335 نفر و به‌صورت در دسترس در نظر گرفته شد... ابزار مورداستفاده در این پژوهش، مصاحبه، پرسشنامه مستخرج از مصاحبه و پرسشنامه استاندارد بود. جهت بررسی داده‌های بخش کیفی از کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده گردید و در بخش کمی از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری استفاده گردید. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که توسعه عملکردی پایدار سازمان ورزش شهرداری تهران بر مبنای شایستگی‌های سبز، معنی‌دار است (مقدار تی بیشتر از 96/1). بر اساس نتایج پژوهش، توسعه برنامه‌های آموزشی، ترغیب کارکنان و مدیران و برنامه‌ریزی هدفمند در جهت ارتقاء شایستگی‌های سبز می‌تواند زمینه عملکرد پایدار سازمان ورزش شهرداری تهران را در پی داشته باشد.

چکیده انگلیسی:

The current research was designed and implemented with the aim of presenting a sustainable functional development model of Tehran Municipal Sports Organization based on green competencies with a mixed approach. The current research was mixed in terms of practical purpose, in terms of descriptive-survey data collection method and based on the research approach. The statistical population of the present research in the qualitative part included university professors familiar with green management, green competence, and organizational performance (they have conducted at least two studies in this field). Purposive sampling method was used to select the interviewees. This sampling continued until theoretical saturation was reached and finally 16 people were selected as a sample. Also, the statistical population in the quantitative part of the research included all the employees of the Tehran Municipal Sports Organization, whose number is 2610, and the statistical sample was considered to be 335 based on Morgan's table and available. The tools used in this research the interview was a questionnaire extracted from the interview and a standard questionnaire. Open, axial and selective coding was used to examine the data of the qualitative part, and the structural equation modeling method was used in the quantitative part. The results of the present study showed that the sustainable functional development of the Tehran Municipal Sports Organization based on green competencies is significant (T value greater than 1.96).

منابع و مأخذ:
_||_

متن کامل:

ارائه مدل توسعه عملکردی پایدار سازمان ورزش شهرداری تهران بر مبنای شایستگی‌های سبز

چکیده

پژوهش حاضر باهدف ارائه مدل توسعه عملکردی پایدار سازمان ورزش شهرداری تهران بر مبنای شایستگی‌های سبز با رویکرد آمیخته طراحی و اجرا گردید. پژوهش حاضر از لحاظ هدف کاربردی، ازنظر شیوه گردآوری دادهها توصیفی- پیمایشی و بر اساس رویکرد پژوهش، آمیخته بود. جامعة آماری پژوهش حاضر در بخش کیفی شامل اساتید دانشگاهی آشنا با مدیریت سبز، شایستگی سبز، عملکرد سازمانی (حداقل دو پژوهش در این زمینه انجام داده باشند) بود. از روش نمونهگیری هدفمند به‌منظور انتخاب مصاحبهشوندگان استفاده گردید. این نمونه‌گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و درنهایت تعداد 16 نفر به‌عنوان نمونه مشخص گردیدند. همچنین جامعه آماری در بخش کمی پژوهش شامل تمام کارکنان سازمان ورزش شهرداری تهران تشکیل دادند که تعداد آن‌ها 2610 نفر میباشد و نمونۀ آماری براساس جدول مورگان 335 نفر و به‌صورت در دسترس در نظر گرفته شد... ابزار مورداستفاده در این پژوهش، مصاحبه، پرسشنامه مستخرج از مصاحبه و پرسشنامه استاندارد بود. جهت بررسی دادههای بخش کیفی از کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده گردید و در بخش کمی از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری استفاده گردید. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که شایستگی‌های سبز بر توسعه عملکردی پایدار سازمان ورزش شهرداری تهران تأثیر مثبت و معنیداری دارد(مقدار تی بیشتر از 96/1). بر اساس نتایج پژوهش، توسعه برنامه‌های آموزشی، ترغیب کارکنان و مدیران و برنامه‌ریزی هدفمند در جهت ارتقاء شایستگی‌های سبز می‌تواند زمینه عملکرد پایدار سازمان ورزش شهرداری تهران را در پی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها: نگرش سبز، مهارت سبز، رفتار سبز، آگاهی سبز.

Presenting the sustainable functional development model of Tehran Municipal Sports Organization based on green merits

Abstract

The current research was designed and implemented with the aim of presenting a sustainable functional development model of Tehran Municipal Sports Organization based on green competencies with a mixed approach. The current research was mixed in terms of practical purpose, in terms of descriptive-survey data collection method and based on the research approach. The statistical population of the present research in the qualitative part included university professors familiar with green management, green competence, organizational performance (they have conducted at least two studies in this field). Purposive sampling method was used to select the interviewees. This sampling continued until theoretical saturation was reached and finally 16 people were selected as a sample. Also, the statistical population in the quantitative part of the research included all employees of the Tehran Municipal Sports Organization, whose number is 2610, and the statistical sample was considered to be 335 based on Morgan's table and available... The tool used in this research is interview. The questionnaire was extracted from the interview and the standard questionnaire. In order to examine the data of the qualitative part, open, axial and selective coding was used, and in the quantitative part, the method of structural equation modeling was used. The results of the current research showed that green competencies have a positive and significant effect on the sustainable functional development of the Tehran Municipal Sports Organization (T value greater than 1.96). Based on the results of the research, development of educational programs, persuasion of employees and managers and targeted planning in order to promote green skills can lead to sustainable performance of Tehran Municipal Sports Organization.

Keywords: green attitude, green skill, green behavior, green awareness.

مقدمه

ورزش به‌عنوان عامل انعکاسدهنده و تسهیلساز تغییرات اجتماعی و به‌عبارتی‌دیگر، انعکاس دهندة تغییرات مثبت و منفی در سرتاسر جهان محسوب میشود (مککالوف¹ و همکاران، 2016). در این راستا اماکن ورزشی به‌عنوان یک سازمان ورزشی در تمام جنبههای ورزش توسط پرسنل سازمانی هدایت میشوند و تأثیرات زیست‌محیطی نیز دارند؛ بنابراین، تمام جنبههای ورزش با مسائل زیست‌محیطی عجین شده است (پورتر² و همکاران، 2007). در سه دهة اخیر، در سازمانهای ورزشی نیز تغییرات چشمگیری رخ داده است و این سازمانها از یک سازمان مبتدی به یک سازمان کسب‌وکار گونه تبدیل‌شدهاند. این رشد و پیشرفت انتظارات مدیریتی را نیز افزایش داده است (الکساندرا³، 2017). از طرفی امروزه تخریب روزافزون محیط زیست و منابع طبیعی، یک چالش اساسی در زندگی بشر محسوب میشود. این چالشها، پیامدها و نتایجی را در ابعاد و عرصه های مختلف زندگی بشر به همراه داشته است. نابودی جنگل ها و مراتع، فرسایش شدید خاک، افت و کاهش سفره های آب زیرزمینی، افزایش درجه حرارت زمین، مسائل و چالش های لایه ازون، وجود گازهای گلخانه ای، دفع مقادیر بسیار زیاد مواد زائد و خطرناک تولید شده در صنعت و به کارگیری سموم دفع آفات و نابودی برخی از گونه های جانوری و گیاهی، تنها برخی از مصادیق چالش های زیست محیطی بشر است. افزایش نگرانی ها در مورد محیط زیست و به دنبال آن، پیدایش استانداردهای بین المللی زیست محیطی، سبب اجبار سازمان ها به پذیرش استراتژی های سبز و در ادامه اعمال مدیریت سبز در کلیه امور و موضوعات سازمانی شده است(خان⁴، 2015).

مفهوم سبز، اصطلاح جدیدی در مدیریت سازمانهاست. امروزه از سازمانها و مدیران آن‌ها انتظار میرود تا در راستای مسئولیت اجتماعی⁵ خود به سمت ایجاد سازمان سبز⁶ حرکت نمایند (جابور⁷، 2011). سازمان سبز، سازمانی است که مأموریت‌ها، اهداف و وظایف خود را به نحوی محقق میسازد تا هم افراد و سایر سازمانهای موجود و هم نیازهای آیندگان از منابع محدود مخدوش نشود. برای تبدیل‌شدن به سازمان سبز نیاز به مدیریت سبز⁸ است (میلر⁹ و همکاران، 2016). در این راستا لیو می و گائو¹⁰ (2020) اظهار کردند که توسعه مدیریت سبز در سطح سازمان می‌تواند به شکل‌گیری هویت سبز برای سازمان کمک کند و رفتار شهروندی سازمانی سبز را به همراه داشته باشد. چادهاری¹¹ (2020) و ابورامادان¹² و همکاران (2021) نیز مدیریت سبز را عاملی اثرگذار بر نگرش کارکنان برای حرکت به سمت رفتارهای سبز عنوان کردند. لذا مدیریت منابع انسانی سبز و اقدامات آن، یک فاکتور اساسی در تفکر رو به جلو در حوزه کسب‌وکار سبز در سرتاسر جهان محسوب میشود.

از سوی دیگر، مفهوم پایداری در سازمانها و مدیریت منابع انسانی به‌طور فزاینده‌ای اهمیت یافته است. به‌عنوان‌مثال، جکسون و سو¹³ (2011) بر ضرورت مداخلۀ مدیریت منابع انسانی در پایداری تأکید داشتهاند. از طرف دیگر، واچون و کلاسن¹⁴ (2008) اظهار داشتند که پایداری محیط‌زیست یک ضرورت زنجیره تأمین است. ارزیابی مؤثر از عملکرد پایدار از طریق ارزیابی همزمان عملکرد اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی انجام میشود. از اینرو، برای اینکه یک کسب‌وکار بتواند با موفقیت در زمان فعلی و آینده فعالیت کند، باید با مفهوم پایداری درگیر شود (حسین¹⁵ و همکاران، 2018). از این رو، مؤلفههای عملکرد پایداری از وزن یکسانی برخوردار بوده و ارزش مشترکی را ایجاد میکنند (اسونسون¹⁶ و همکاران، 2018). بااین‌حال، عملکرد محیطی به توانایی سازمان در کاهش انتشار هوا و ضایعات پساب، کاهش مصرف مواد خطرناک و سمی و همچنین کاهش دفعات بروز حوادث محیطی اشاره دارد (زو و همکاران، 2008)؛ در همین حال، عملکرد اجتماعی به اثرات واقعی شیوه‌های سبز بر جنبه های اجتماعی مربوط به تصویر شرکت و کالاهای آن‌ها از دیدگاه ذینفعان مختلف مانند تأمین‌کنندگان، کارمندان، مشتریان و عموم مردم اشاره دارد (نیومن¹⁷ و همکاران، 2016). عملکرد اقتصادی به بهبود عملکرد مالی و بازاریابی ناشی از اجرای شیوه‌های سبز است که باعث افزایش جایگاه سازمان در مقایسه با رقبا می‌شود (گرین و اینمان¹⁸، 2005؛ زو و همکاران، 2005).

در این زمینه عبدالوهاب و همکاران (2021)، امجد¹⁹ و همکاران (2021)، موسی و همکاران (2020) و ملیک²⁰ و همکاران (2020) توجه به اصول زیست‌محیطی و توجه به عناصر سبز در سازمان را زمینه ساز پایداری در سازمانها معرفی کردند. لذا توجه به عناصر سبز در سازمان همچون توسعه شایستگی‌های سبز منابع انسانی میبایست بیش‌ازپیش مدنظر مدیران و مسئولین سازمان‌ها قرار گیرد. مدیریت منابع انسانی سبز رویکردی است که نیازهای سازمان و جامعه را بدون واردکردن آسیب به جامعه برآورده میکند و در شایستگی‌های سبز، شایستگی‌های عملکردی منابع انسانی را نشان می‌دهد. مدیریت منابع انسانی سبز به‌طور مستقیم مسئول توسعه شایستگی‌های نیروی کاری است تا محیط‌زیست را درک کند و قدر آن را بداند. نوع فعالیت‌های انجام‌شده شامل آموزش دادن به کارکنان درباره تغییرات آب‌وهوا و دیگر موضوعات زیست‌محیطی، آموزش درباره کاهش مصرف انرژی و استفاده از وسایل حمل‌ونقل سازگار با محیط‌زیست است (اوگبیبو²¹ و همکاران، 2021 ). به‌طورکلی در عصر حاضر عملکرد زیست‌محیطی یکی از عوامل مهم در ارزیابی موفقیت سازمان‌ها محسوب میشوند و توجه به فرایندها و محصولات منطبق با شرایط زیست‌محیطی و اجتماعی مزایای رقابتی بسیار مهمی با سایر سازمانهای مشابه که تنها حسابداری متداول و مرسوم را به کار میبرند ایجاد میکند و از این طریق ارزش بازار خود را افزایش میدهند؛ بنابراین عملکرد زیست‌محیطی باعث کاهش خطرات احتمالی برای شرکت‌ها میشود و این امر مستلزم جذب سرمایه‌گذاران بیشتر و درنهایت افزایش عملکرد مالی شرکت‌ها میشود.

شایستگی‌های سبز، رفتاری آگاهانه است که با هدف به حداقل رساندن اثرات منفی اقدامات انسان بر محیط‌زیست توسعه می‌یابد. بر اساس مطالعات انجام‌گرفته، تقریباً تمامی اقدامات سبز سازمانی به مشارکت داوطلبانه کارکنان متکی است و کارکنان (منابع انسانی) هر سازمانی مهم‌ترین منبع توسعه، اجرای قوانین و سیاست‌های زیست‌محیطی محسوب می‌شوند (اوسمن و مات²²، 2021).

در کشورهای توسعه‌یافته، موضوع شایستگی‌های سبز در محیط کار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و اصلاح رفتار کارکنان در جهت رفتارهای سبز به یکی از دغدغه‌های اکثر مدیران و سازمانها تبدیل‌شده است، دراین بین پژوهشگران و محققان دانشگاهی نیز نقش مهمی در ایجاد گفتمان سبز ایفا کرده‌اند و امروزه ما شاهد فراگیری و عملیاتی شدن آن در سطح جوامع پیشرفته هستیم.

شایستگی‌ها (کوزار،2017) منجر به افزایش تلاش برای درک محیط‌زیست می‌شود. در واقع برای رسیدن به درست و ادبیات پایداری زیست‌محیطی پایدار، ادغام نوآورانه مدیریت منابع انسانی سبز و شایستگی سبز را پیشنهاد میکند و شیوه‌ها و سیاست‌های مدیریت زنجیره تأمین سبز (GSCM²³) مورد نیاز است (جابور و جبور، 2015). این با یافته‌هایی اثبات می‌شود که اظهار می‌کنند هر چه درجه همراستایی بین منابع انسانی و مسائل زیست‌محیطی بیشتر باشد، پذیرش سبز در اقدامات شرکت‌ها بیشتر خواهد بود (تانوا²⁴ و همکاران،2022). شایستگی‌ها رفتارها و نگرش‌هایی هستند که افراد برای انجام مؤثر کارشان موردنیاز دارند (نیسار²⁵ و همکاران،2021). ادبیات موجود نشان می‌دهد که شایستگی‌ها حرفه‌ای سبز شامل ویژگی‌های فردی، رفتارها، مهارت‌ها، دانش، نگرش‌ها، انعکاس خود، عوامل شخصی، ارزش‌ها و باورها است (کیو و همکاران،2022). این شایستگی‌های ذکرشده قابل‌توجهی در موفقیت شغلی دارند (احمد و همکاران،2021). از سویی اخیراً مدل‌های شایستگی، به‌طور گسترده‌ای برای تعیین و همسوسازی منابع انسانی مورداستفاده قرارگرفته است توانایی‌های فردی، دانش، مهارت‌ها، نگرش‌ها، رفتارها، عادات، توانایی‌ها و ویژگی‌های شخصی ازجمله شایست‌هایی هستند که در جهت توسعه عملکرد سبز سازمان مود توجه قرار دارند (امجد و همکاران، 2021). مطالعات گذشته همچون سابرامانیان و همکاران (2016)، کوزار و همکاران (2017) و کیو و فانگ (2022) بر توسعه شایستگی‌های سبز سازمان در جهت بهبود اقدامات و برنامه‌های مرتبط با محیط‌زیست تأکیددارند؛ و لذا اقدامات شایسته در جهت توسعه شایستگی‌های سبز در منابع انسانی می‌بایست بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گیرد.

با این حال و به طور کلی محیط زیست در حال نابود شدن است و گرم شدن زمین یک تهدید جدی است. مشاهده تغییرات الگوهای جوی به عنوان نتیجه فعالیتهای انسانی و مسئول بودن در برابر رفتارهای مخرب که بر سیاره تأثیر میگذارد، نیاز به گروه های زیست محیطی برای حفاظت از محیط زیست ضروری است. دولت ها برای حفاظت محیط زیست، بایستی قوانین و مقرراتی با هدف آرام کردن شیوه های سازمان که به محیط زیست آسیب می رسانند را وضع کنند. بنابراین روندی در جهت اتخاذ مدیریت سبز وجود دارد. تحقیق حاضر عواملی را که شایستگی های سبز را موجب می شود کاوش می کند. فرایند مدیریت سبز ابزار قدرتمندی برای اجرایی کردن ماده 190 قانون برنامة پنجم توسعة اقتصادی است که اهمیت و جایگاه ویژه ای در دستگاه های دولتی یافته و به عنوان یک مسئولیت اصلی مدیریتی برای هر دستگاه محسوب می شود. این امر با هدف صرفه جویی، اصلاح و بهبود فرایندها، اصلاح الگوی مصرف، اشاعة فرهنگ مصرف بهینه و اعمال مدیریت زمان، می تواند شاخص مناسبی برای عملکرد درحوزه اقتصاد مقاومتی نیز محسوب شود. هدف مدیریت سبز در سازمان های ورزشی، کاهش هزینه و آثار منفی زیست محیطی از طریق اجرای نظام مدیریت محیط زیستی، تغییر الگوی مصرف، مصرف بهینة منابع، کاهش ضایعات و در نهایت، بهبود محیطزیست است. بی تردید برنامة نظام مدیریت سبز برای سازمان های ورزشی، تفکر و برنامه ای متعالی است و تحقق کامل آن در گرو مشارکت مجدانة همة کارکنان سازمان های ورزشی و علاقه مندان به توسعة کشور است. اجرای برنامة مدیریت زیست محیطی در سازمان های ورزشی، با توجه به بررسی ها صورت گرفته در مرحله ابتدایی آن قرار دارد و می توان گفت اقدام مثمر ثمری انجام نشده است. توجه به برنامه های مدیریت سبز چه از لحاظ مدیریت انرژی و چه به لحاظ مدیریت پسماند در ورزشگاه ها و چه فرایند های اداری و مدیریتی مواردی است که بررسی میزان اعمال و اثر آن بر عملکرد سازمان های ورزشی کشور، هدف اصلی پژوهش حاضر است. در عین حال، سازمان ورزش شهرداری تهران به‌عنوان یکی از سازمانهای متولی ورزش همگانی در ایجاد توسعه پایدار و به‌طور ویژه در حوزۀ زیست‌محیطی میتواند نقش چشمگیری ایفا کند؛ اما یکی از مهم‌ترین شکافها و مشکلات موجود در این حوزه عدم توجه راهبردی به مسئلۀ شایستگی سبز در بین منابع انسانی و در برنامههای راهبردی و عملیاتی سازمان ورزش شهرداری تهران میباشد که این شکاف و نقصان میتواند در عملکرد زیست‌محیطی و پایداری سازمانی این سازمان نقش چشمگیری را ایفا کند و از سوی دیگر نقش زنجیرۀ تأمین سبز و به‌عبارتی‌دیگر اقدامات داخلی و خارجی سازمان ورزش شهرداری تهران با عدم توجه به عملکرد سبز و محیط‌زیست ممکن است منجر به عدم تمایل شهروندان به خرید خدمات و استفاده از خدمات سازمان ورزش شهرداری تهران در مقایسه با اماکن ورزشی خصوصی شود. لذا محقق با در نظر گرفتن مطالب بیان‌شده در پژوهش حاضر پژوهش حاضر باهدف ارائه مدل توسعه عملکردی پایدار سازمان ورزش شهرداری تهران بر مبنای شایستگی‌های سبز با رویکرد آمیخته طراحی و اجرا گردید.

روششناسی

پژوهش حاضر ازلحاظ هدف کاربردی، ازنظر شیوه گردآوری دادهها توصیفی- پیمایشی بود و بر اساس رویکرد پژوهش، آمیخته بود. در مرحله اول، برای ساخت مدل از روش کیفی تحلیل مضمون (تم) و برای آزمون مدل از روش کمی توصیفی- تحلیلی و از نوع همبستگی مبتنی بر مدل معادلات ساختاری استفاده گردید. فرایند تحلیل مضمون براساس 6 مرحله براون و کلارک (۲۰۰۶) استفاده شد. 1. آشنا شدن با داده‌ها 2. ایجاد کدهای اولیه و کدگذاری 3. جست وجو و شناخت مضامین 4. ترسیم شبکه مضامین 5. تحلیل شبکه مضامین 6. تدوین گزارش. روش پژوهش آمیخته از نوع اکتشافی متوالی بود؛ یعنی ابتدا کیفی و سپس کمی بود. ابزار مورداستفاده در این پژوهش، مصاحبه، پرسشنامه مستخرج از مصاحبه و پرسشنامه استاندارد بود. پرسشنامه شایستگیهای سبز، مستخرج از مصاحبههای انجام‌شده که شامل 30 گویه و 6 مؤلفه به‌صورت پنج گزینهای لیکرت (خیلی زیاد، 5 امتیاز تا خیلی کم، 1 امتیاز) بود. پرسشنامه عملکرد پایدار، برگرفته از پرسشنامه عملکرد پایدار زید و همکاران (2018) که شامل 11 گویه و سه مؤلفهی محیطی، اقتصادی و اجتماعی و به‌صورت پنج گزینهای لیکرتی (کاملاً موافقم، 5 امتیاز تا کاملاً مخالفم، 1 امتیاز) بود.

جامعة آماری پژوهش حاضر در بخش کیفی شامل اساتید دانشگاهی آشنا با مدیریت سبز، شایستگی سبز، عملکرد سازمانی (حداقل دو پژوهش در این زمینه انجام داده باشند) بود. از روش نمونهگیری هدفمند به‌منظور انتخاب مصاحبهشوندگان استفاده گردید. این نمونه‌گیری تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت و درنهایت تعداد 16 نفر به‌عنوان نمونه مشخص گردیدند. همچنین جامعه آماری در بخش کمی پژوهش شامل تمام کارکنان سازمان ورزش شهرداری تهران تشکیل داد که تعداد آن‌ها 2610 نفر میباشد و نمونۀ آماری براساس جدول مورگان 335 نفر و به‌صورت در دسترس در نظر گرفته شد. از این تعداد، 315 نفر به‌صورت صحیح به پرسشنامه پژوهش پاسخ دادند و از آنجا که شاخص آزمون KMO، کفایت نمونهگیری را میسنجد و مقدار 82/0 برای این آزمون به دست آمد، این تعداد پرسشنامه مورد تأیید قرار گرفت.

در بخش کیفی تحقیق جهت بررسی روایی از قابلیت باورپذیری (اعتبار)، انتقال‌پذیری و تأیید پذیری استفاده گردید.

برازش مدل در سه بخش بررسی می‌شود:

1) برازش مدل‌های اندازه‌گیری: برازش مدل اندازه‌گیری به‌وسیله ضرایب بارهای عاملی (بیش از 5/0)، آلفای کرونباخ (بیش از 7/0)، پایایی ترکیبی (بیش از 7/0) و روایی همگرا مورد ارزیابی قرار میگیرد.

2) برازش مدل ساختاری: مقدار R2، مقدار Q2 و مقدار Tvalue.

3) برازش مدل کلی: مقدار GOF.

در این پژوهش از دو بخش آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد. در بخش آمار توصیفی از جداول و نمودارهای توصیفی برای بیان ویژگیهای دموگرافیک و توصیفی پژوهش استفاده شد. از شاخصهای کشیدگی و چولگی به‌منظور بررسی توزیع دادهها (طبیعی و یا غیرطبیعی بودن) استفاده و برای بررسی و پاسخ به سؤالات پژوهش و رسم و تدوین مدل اندازهگیری و مدل ساختاری از نرمافزارهای SPSS نسخه 24، Smart PLS نسخه 0/2 استفاده شد.

یافتههای پژوهش

یافته‌های توصیفی مربوط به نمونه‌های آماری پژوهش حاضر در جدول 1 به نمایش گذاشته‌شده است.

جدول 1: یافته‌های توصیفی پژوهش

	ویژگی‌های جمعیت شناختی	گروه‌ها	فراوانی	درصد
بخش کیفی پژوهش	جنسیت	مرد	13	2/81
	جنسیت	زن	3	8/18
	رده سنی	زیر 30 سال	0	0
		31 تا 50 سال	7	7/43
		بالای 50 سال	9	3/56
	سابقه شغلی	زیر 10 سال	2	5/12
		10 تا 20 سال	6	5/37
		بالای 20 سال	8	50
بخش کمی پژوهش	رده سنی	زیر 30 سال	35	1/11
		31 تا 50 سال	213	6/67
		بالای 50 سال	67	3/21
	سابقه شغلی	زیر 10 سال	38	1/12
		10 تا 20 سال	209	3/66
		بالای 20 سال	68	6/21

نتایج حاصل از 16 مصاحبه شناسایی شاخصهای شایستگیهای سبز که تا حد اشباع نظری ادامه یافت و از طریق کدگذاری باز، 30 کد باز و 6 مقوله اصلی شناسایی شد. در جدول شماره 2 نتایج مربوط به بخش کیفی به همراه کد مصاحبه‌شوندگان گزارش‌شده است.

جدول 2: کدگذاری بخش کیفی

مقوله	مفاهیم	کد مصاحبه‌شوندگان
دانش سبز	1. دانش عدم استفاده سازمان از آلایندههای شیمیایی	1،2،3،7،8،9،10،11
	2. تدوین برنامه سبز (مدیریت پسماند، کنترل پساب، کنترل منابع آلودگی) در سازمان	1،4،5،6،7،8،12،13،16
	3. تهیه پیش‌نویس طرح‌ها و اقدامات اضطراری زیست‌محیطی توسط سازمان	1،2،3،5،6،11،12،14،15
	4. ارتقا سیستم‌های مدیریت محیطی توسط سازمان	1،2،3،4،8،13،14،15،16
مهارتهای سبز	5. مهارت بازیافت در سازمان	1،2،5،6،7،8،9،10
	6. مهارت حفاظت از انرژی توسط سازمان	3،4،13،14،15،16
	7. مهارت سازمان در کاهش مصرف مواد	1،2،3،6،8،9
	8. تسهیل سازمان در حفاظت از محیط‌زیست	،4،5،6،10،11،12،16
توانایی سبز	9. نقش سازمان در رفع مشکلات مربوط به زیست‌محیطی	2،3،5،6،9،10،13،14
توانایی سبز	10. وجود بستر مناسب برای کارکنان برای توانمندسازی آن‌ها در مدیریت مشکلات زیست‌محیطی	1،2،4،7،8،11،12،13،14،16
نگرش سبز	11. ترویج زندگی سبز به واسطه سازمان	1،3،4،7،8،9،11،12،14،15،
	12. توجه بیشتر سازمان به مسائل زیست‌محیطی	،6،7،8،9،10،11
	13. اهمیت افزایش آگاهی در بین کارکنان سازمان	1،3،4،9،10،11،13،14،16
	14. اهمیت افزایش فعالیتهای حفاظت از محیط‌زیست توسط سازمان	1،2،3،6،7،11،12،13،16
	15. نگرش عدم اتلاف انرژی و پول در حفاظت از محیط‌زیست توسط سازمان	1،2،3،4،5،9،10،
	16. عاقلانه بودن صرف مبلغ هنگفتی برای ارتقای حفاظت از محیط‌زیست توسط سازمان	3،14،15،16
	17. نگرانی سازمان از محیط‌زیست	1،2،9،10،11
	18. اهمیت آگاهی از تغییرات آب‌وهوایی	1،4،5،6،11،12
رفتار سبز	19. تلاش کارکنان سازمان در یادگیری بیشتر نیست به محیط‌زیست	1،3،6،13،14،15
	20. یافتن روشهای بهتر برای حفاظت بیشتر محیط‌زیست توسط سازمان	1،2،3،4،5،7،8
	21. پیشنهاد سازمان برای رفتار مناسب‌تر با محیط‌زیست	،10،11،12،14
	22. اشتراک یافتههای سازمان در مورد محیط‌زیست به سازمانهای دیگر	1،2،3،5،6،15،16
	23. انجام دادن اقداماتی که به محیط‌زیست آسیب می‌رساند توسط سازمان	،7،8،9،11،13،14
	24. بازیافت مجدد زبالهها توسط سازمان	1،2،7،8،9،10،12
	25. کاهش مصرف انرژی توسط کارکنان	1،2،3،7،8،9،10
	26. انجام رفتارهای شهروندی در حوزه محیط‌زیست توسط کارکنان	3،4،5،13،14،15
	27. حمایت سازمان از کارکنان برای رفع مشکلات زیست‌محیطی در جامعه	1،3،5،6،9،10،16
آگاه سازی سبز	28. تسهیل استفاده از تجهیزات سازگار محیط‌زیست	2،9،10،11،12
	29. تشویق کارکنان برای بازیافت توسط سازمان	1،2،412،13،14،16
	30. آموزش سازمان در مورد اثرات منفی عدم حفاظت از محیط‌زیست	،8،11،12،13

در ادامه، مدل پژوهش در شکل 1 نمایش داده‌شده است.

شکل 1: مدل مفهومی پژوهش

به‌منظور بررسی مدل پژوهش در بخش کمی، از روش معادلات ساختاری استفاده گردید. شکل 2 مدل پژوهش در حالت ساختاری و شکل 3 مدل پژوهش را حالت ضرایب تی را نشان میدهد.

شکل 2: مدل ساختاری پژوهش

شکل 3: ضرایب تی مدل

برای بررسی برازش مدل ساختاری پژوهش از چندین معیار استفاده می‌شود که اولین و اساسی‌ترین معیار، ضرایب معنی‌داری t یا همان مقادیر t-values میباشد. درصورتی‌که مقدار این اعداد از 96/1 بیشتر شود، نشان از صحت رابطهی بین متغیرها و درنتیجه تأیید روابط در سطح اطمینان 95/0 است. با توجه به نتایج مدل پژوهش مشخص گردید که رابطه موجود در مدل دارای میزان ضریت تی معناداری می‌باشد که نشان‌دهنده معنادار بودن تأثیر میان شایستگی سبز و عملکرد پایدار می‌باشد. جدول 3 نتایج مربوط به شاخص‌های برازش مدل فوق را نشان می‌دهد.

جدول 3: شاخصهای بزارش مدل پژوهش

	شایستگی سبز	عملکرد پایدار
آلفای کرونباخ Cronbach's alpha	70/0	79/0
پایایی ترکیبی Combined reliability	81/0	83/0
روایی همگرا Convergent validity	73/0	61/0
R2	-	70/0
Q2	-	55/0
GOF	-	62/0

نتایج مربوط به شاخص‌های برازش پژوهش نشان داد که مقدار مربوط به آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی متغیرها در هر دو مؤلفه، بالاتر از 7/0 میباشد که حاکی از پایایی مناسب مدل دارد. همچنین نتایج پژوهش مشخص نمود که میزان روایی همگرا برای هر دو مؤلفه بالاتر از سطح معیار 6/0 می‌باشد که نشان‌دهنده مناسب بودن میزان روایی همگرا پژوهش می‌باشد. همچنین روایی واگرا در پژوهش حاضر نیز در قالب ماتریس مؤلفه در مؤلفه، موردبررسی و تأیید قرار گرفت. همچنین مطابق با شکل شماره 2 اکثر بارهای عاملی مربوط به مؤلفه‌های پژوهش، بیش از 5/0 می‌باشد که نشان‌دهنده مناسب بودن این معیار می‌باشد.

با توجه به سه مقدار 0.19، 0.33 و 0.67 که به‌عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای R2 معرفی‌شده است، در متغیر درونزای مدل (عملکرد پایدار)، قوی میباشد. با توجه به سه مقدار 0.02، 0.15 و 0.32 که به‌عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای Q2 معرفی‌شده است و در مؤلفه عملکرد پایدار، مقدار بیشتر از 0.32 به دست آمد که نشان از مناسب بودن این شاخص دارد. با توجه به سه مقدار 0.01، 0.25 و 0.32 که به‌عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای GOF معرفی‌شده است و در مؤلفه عملکرد پایدار، بیشتر از 0.32 به دست آمد که نشان از برازش کلی قوی مدل دارد. با این توجه مشخص گردید که مدل ارائه‌شده در پژوهش حاضر، از برازش مناسبی برخوردار میباشد؛ بنابراین میتوان عنوان نمود که توسعه عملکردی پایدار سازمان ورزش شهرداری تهران بر مبنای شایستگی‌های سبز، معنیدار است (مقدار تی بیشتر از 96/1).

بحث و نتیجه‌گیری

پژوهش حاضر باهدف ارائه مدل توسعه عملکردی پایدار سازمان ورزش شهرداری تهران بر مبنای شایستگی‌های سبز با رویکرد آمیخته طراحی و اجرا گردید. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که توسعه عملکردی پایدار سازمان ورزش شهرداری تهران بر مبنای شایستگی‌های سبز، معنیدار است (مقدار تی بیشتر از 96/1). در این راستا جکسون و سو (2011) بر ضرورت مداخلۀ مدیریت منابع انسانی در پایداری تأکید داشتهاند. ارزیابی مؤثر از عملکرد پایدار از طریق ارزیابی همزمان عملکرد اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی انجام میشود (جیآرآی²⁶، 2006). حسین و همکاران (2018) اذعان میدارند که برای اینکه یک کسب‌وکار بتواند با موفقیت در زمان فعلی و آینده فعالیت کند، باید با مفهوم پایداری درگیر شود، لذا مؤلفههای عملکرد پایداری از وزن یکسانی برخوردار بوده و ارزش مشترکی را ایجاد میکنند. کیم و همکاران (2019) تأثیر مدیریت منابع انسانی سبز بر رفتارهای دوستانه با محیط و عملکرد محیطی را بررسی کردند. نتایج حاصل از مدل‌سازی معادلات ساختاری نشان داد که مدیریت سبز منابع انسانی بر عملکرد سازمانی تأثیر مثبت معناداری دارد. زاید و همکاران (2018) تأثیر مدیریت منابع انسانی سبز و اقدامات مدیریت زنجیرۀ تأمین سبز را بر روی عملکرد پایدار بررسی کردند. نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان داد که مدیریت منابع انسانی سبز تأثیر مثبتی بر عملکرد پایدار دارند. شینا و همکاران (2017) نقش میانجی سبک زندگی سبز را در تأثیر مدیریت سبز منابع انسانی بر عملکرد شغلی را بررسی کردند. نتایج نشان داد که مدیریت سبز منابع انسانی بر عملکرد شغلی تأثیر مثبت معنادار دارد. لذا میتوان از یافتههای این بخش چنین استدلال کرد که وقتی فرایندها و سازوکارهای شایستگی‌های منابع انسانی سبز در سازمان ورزش شهرداری تهران به‌گونه‌ای باشد که به‌منظور کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی منجر شود و کارکنان در انجام امور مربوط به سازمان درنهایت کاهش آسیبهای زیست‌محیطی را مدنظر قرار دهند و مأموریت‌ها و اهداف سازمان ورزش شهرداری تهران در راستای بهبود اثرات مثبت بر محیط‌زیست باشد، در این حالت سازمان ورزش شهرداری تهران میتواند برای رسیدن به یک وضعیت پایدارسازمانی و توانایی حفظ یا توسعه عملکرد در بلندمدت و نتیجه تداوم رضایت ذینفعان سازمان در طول زمان حرکت کند.

زاید و همکاران (2018) تأثیر مدیریت منابع انسانی سبز و اقدامات مدیریت زنجیرۀ تأمین سبز را بر روی عملکرد پایدار بررسی کردند. نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که شیوه‌های مدیریت زنجیره تأمین سبز تأثیر مثبتی بر عملکرد پایدار دارند. همچنین عبدالوهاب²⁷ و همکاران (2021)، امجد²⁸ و همکاران (2021)، موسی و همکاران (2020) و ملیک²⁹ و همکاران (2020) توجه به اصول زیست‌محیطی و توجه به شایستگی سبز در سازمان را زمینه‌ساز پایداری در سازمانها معرفی کردند. بااین‌حال پایداری سازمانی به‌عنوان یک فرآیند اصلی در انجام امور و سازوکارهای سازمان ورزش شهرداری تهران میتواند جریان اهداف و روند مدیریت منابع انسانی و فرآیندهای زنجیرۀ تأمین را به سمت بهبود عملکرد زیست‌محیطی و پایدار سوق دهد. به‌عبارتی‌دیگر، سازمان‌های پایدار، پایداری را با کنترل خطا تضمین می‌نمایند که این اقدام با کاربرد تکنولوژی‌های پیچیده میسر میگردد. در این تکنولوژی‌ها اقدامات پرخطر با به‌کارگیری طرح‌های سازمانی و استراتژی‌های مدیریتی صورت می‌گیرد. استراتژی‌های مدیریتی به دلایل ذیل موفق می‌باشند. رهبران سازمان‌های پایدار برتری را به امنیت سازمانی داده و به این صورت باعث کاهش خطا شده و پایداری عملیاتی برای سازمان ایجاد می‌نمایند؛ در سازمان پایدار نیروی جایگزین، انعطاف‌پذیری و سیستم‌های همپوش شونده برای اصلاح خطا وجود دارد؛ در این سازمانها تمرکز اقتدار وجود ندارد، اما شاخص‌های توسعه فرهنگ قوی سازمانی و آموزش و تعالیم مستمر در این سازمان‌ها دیده می‌شود که منجر به توسعه شایستگی‌های سبز می‌شود؛ در یک سازمان پایدار یادگیری سازمانی مستمر از طریق فراینده‌ای کوشش و خطا، پیش‌بینی خطا و شبیه‌سازی عملیات مشاهده می‌گردد که این عوامل نیز می‌توانند شایستگی سبز را در پی داشته باشند.

بااین‌حال و به‌طورکلی پیشنهاد می‌شود که مدیران سازمان ورزش شهرداری تهران به‌منظور بهبود پایداری سازمانی، دورههای آموزشی مبتنی بر مدیریت سبز و سمینارهای دانش‌افزایی و آگاهی کارکنان از مدیریت سبز برگزار کنند. همچنین به‌منظور بهبود عملکرد پایدار، زنجیرۀ تأمین سبز را با الگوبرداری از کشورهای پیشرفته در حوزۀ محیط‌زیست برای مدیران مناطق ابلاغ کنند. مدیران سازمان ورزش شهرداری تهران به‌منظور بهبود پایداری سازمانی از طریق زنجیرۀ تأمین سبز، فرآیندهای این زنجیره را به‌صورت تخصصی ارزیابی کنند و در انتصاب و ابلاغ احکام، توجه به شایستگی‌های سبز را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخصهای مدیریتی مدنظر قرار دهند.

در نهايت، به منظور توسعه عملکردی پایدار سازمان ورزش شهرداری تهران بر مبنای شایستگی‌های سبز، پيشـنهاد می شود تا معيارهاي زيست محيطي در طراحي و تحليل شغل تلفيق شود، معيارهاي زيست محيطي در ارزيابي عملكرد ادغام شود، كاركنان پس از شركت در آموزش سبز ارزيابي شوند، براي دستيابي به اهداف زيست محيطي، به طور منظم به كاركنان بازخورد داده شود، براي مشاركت در مديريت زيست محيطي كارگاه هاي آموزشي برگزار شود، به منظور كاهش استفاده از كاغذ، آموزش ها به صورت آنلاين برگزار شود، به منظور جلوگيري از ايجاد توقع هاي بي جا، اطلاعات درستي از شغل و سازمان در اختيار اسـتعدادها قـرار داده شود و براي كاركناني كه بالاتر از اهداف زيست محيطي خود كار مي كنند، پاداش در نظر گرفته شود.

در نهایت شایان ذکر است توسعه عملکرد پایدار سازمان ورزش شهرداری تهران بر مبنای شایستگی‌های سبز، به حمايت و پشتيباني جـدي و مـداوم نيازمنـد اسـت. بنـابراين توصـيه مي شود كه در برنامه ريزي راهبردي، چشم انداز، اهداف و از همه مهمتر، در مرحلة جـذب و انتخـاب كاركنـان، اجراي دقيق مديريت منابع انساني سبز به نمايش گذاشته شود.