شناسایی و تبیین موانع توسعه کشاورزی از دیدگاه کشاورزان منطقه محروم استان همدان
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ایهاجر وحدت مودب 1 , موسی اعظمی 2 *
1 - دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران
2 - عضو هیات علمی دانشگاه بوعلی سینا
کلید واژه: استان همدان, توسعه کشاورزی, موانع توسعه کشاورزی, منطقه محروم,
چکیده مقاله :
شناخت تنگناهای کشاورزی، اولین گام در راستای برنامه ریزی اصولی در راستای حل مشکلات مناطق محروم و توسعه متوازن میباشد. لذا تحقیق حاضر با هدف شناسایی موانع توسعه کشاورزی در منطقه محروم استان همدان انجام شده است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی، ازنظر میزان و درجه کنترل متغیرها میدانی است. جامعه آماری تحقیق شامل کشاورزان منطقه محروم بود که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 288 نفر برآورد و به روش انتساب متناسب انتخاب شدند و سپس با ابزار پرسشنامه محقق ساخته نظرت آنان جمع آوری شد. میزان پایایی پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ 89/0 برآورد گشت که نشان از قابل قبول بودن اعتبار پرسشنامه داشت. پس از جمع آوری داده ها، با استفاده از نرم افزار Spss21، و تکنیک تحلیل عاملی موانع اصلی توسعه کشاورزی در منطقه محروم، شناسایی و دسته بندی شدند، به طوری که 7 عامل اقتصادی (86/39%)، طبیعی (62/16%)، زیرساختی (69/10%)، فنی (61/6%)، فرهنگی-اجتماعی (88/9%)، آموزشی- ترویجی (92/8%)، نهادی (41/7%) به عنوان موانع توسعه کشاورزی در این منطقه تشخیص داده شدند. نتایج نشان داد براساس دیدگاه کشاورزان، عامل اقتصادی مهمترین مانع توسعه کشاورزی منطقه بود. مجموع این عوامل 6/61 درصد از واریانس موانع توسعه کشاورزی منطقه محروم استان همدان را تبیین نمود. با عنایت به یافته های تحقیق می توان گفت که بخش کشاورزی منطقه محروم استان همدان برای تحقق اهداف برنامه‌های توسعه با مشکل اقتصادی و کمبود منابع سرمایه گذاری روبه رو است. جبران این مشکل، نیازمند ارتقای امنیت سرمایه گذاری است. با توجه به نتایج توصیه می شود برنامه آمایش سرزمینی مختص منطقه در بخش کشاورزی تهیه و سپس سیاست های حمایتی منطبق با این برنامه‌ها اصلاح شود به طوری که دولت براساس مزیت های شهرستان اقدام به حمایت از تولیدکنندگان نماید.
Knowing the bottlenecks of agriculture is the first step in other fundamental planning in order to solve the problems of deprived areas and balanced development. The purpose of this study is to identify barriers to agricultural development from the perspective of farmers in Kaboudrahang city in Hamadan province. The statistical population of the study was active farmers in 10 villages of Kaboudrahang. Using the Cochran's formula, the sample size was estimated and selected 288 people. The data collection tool was a researcher-made questionnaire, to ensure the validity of the questionnaire from the experts' point of view and to calculate its level and level of reliability, Cronbach's alpha method has been used. The value of 0.89 is obtained, which indicates the validity of the questionnaire. Based on the results obtained in relation to barriers to agricultural development in the study area, 43 variables were summarized in 7 factors (economic, natural, infrastructure, socio-cultural, educational-promotional, institutional and technical) using factor analysis technique. The results showed from the farmers' point of view, the economic factor was the first obstacle to the development of agriculture in the region. The sum of these factors explained 61.6% of the variance of agricultural development barriers in Kaboudrahang city. The results show that the agricultural sector of the deprived region of Hamadan province is facing economic problems and lack of investment resources to fulfill the goals of the development plans. To compensate for this problem, it is necessary to improve investment security. Based on the results, it is recommended to prepare a land use plan specific to the region in the agricultural sector and then modify the support policies in accordance with these plans so that the government based on the advantages of the city to support producers.
Extended Abstract
Introduction
Agriculture has been the source of livelihood for the majority of people in rural areas of developing countries (Berman, 2013). Hence, it has a significant impact on the economic, social and environmental development of most rural areas (John and Xiang, 2011). The agricultural sector has been multidimensional for this reason, it has played a major role in various aspects of human life from the beginning until now, therefore, the extent of the activity of the agricultural sector in rural areas of a country and job and income dependence of villagers on this sector, makes the attention of planners to this issue necessary (Mir Lotfi et al., 2012). Insufficient attention to barriers or obstacles to agricultural development, evaluating their impact will reduce the agricultural potential of rural areas and the continuation of this process will lead to the destruction of the agricultural sector and consequently the instability of the social and economic sector of rural areas (Karimzadeh, 2021). iran is not very rich in some sources of agricultural production, especially water and with the passage of time and the indiscriminate use of farmers, these problems have doubled. this problem is very significant and evident in some parts of Hamedan province, especially Kaboudarahang city. considering that the activities related to the major part of agriculture and the different capabilities of the regions in this field can be considered as aspects of regional inequalities in the country first, inter-regional and intra-regional differences must be made clear to us, as different problems require different solutions due to this nature, zoning of agricultural development is necessary in order to acquire knowledge, study the sequence and spatio-temporal distribution of agricultural phenomena. Kaboudrahang city which is located in Hamedan province according to the 2016 census, and the economy of this city is mainly based on agriculture and animal husbandry. based on the results obtained in a recent study conducted by researchers, Kaboudrahang city is very weak in terms of agricultural development indicators and is classified as a deprived area of the province in this regard (Azami and Vahdat Modab, 1400).the issue that is being considered is why, due to the economic, geographical and climatic situation of the region, the status and level of agriculture has been lower among the cities of the province. therefore, the present study seeks to study the factors and barriers to agricultural development in this city.
Methodology
The purpose of this study was to investigate the obstacles to agricultural development in Kabudrahang city and it is considered as one of the applied researches. the information required in this study was collected by conducting a structured interview and using a questionnaire. the statistical population of the study consists of all farmers in 10 rural areas of kabudrahang city. the sample size was estimated to be 288 using the cochran's formula. the collected data were analyzed using spss software /obstacles to agricultural development were categorized by factor analysis.
Results and Discussion
TheThe subjects in this study are 288 farmers with a mean age of 42.26, the majority of respondents are literate and elementary and only 3.12% of them had a university education. based on these results, the region is facing a shortage of young, literate and specialized manpower. The value of Cronbach's alpha coefficient is at a high level and for the whole questionnaire, the coefficient value is 0.89. The results of factor analysis also led to the creation of 7 factors factors (economic, natural, infrastructure, socio-cultural, educational-promotional, institutional and technical) that explained 61% of the total variance of the questionnaire.
Conclusion
The agricultural sector plays a key role in the economies of countries in transition. Since the agricultural sector is important in terms of meeting the food needs of the people, the supply of industrial raw materials, employment and income generation, the development of the agricultural sector is a major factor contributing to social stability and economic growth, so the pathology of the development process In the agricultural sector is one of the necessities of community development, therefore, the overall purpose of this study was to identify barriers to agricultural development from the perspective of farmers in Kabudarahang as a city deprived of agricultural development indicators. by identifying and analyzing the obstacles to agricultural development in the city, a step can be taken to make more use of production capacities and improve the situation of the agricultural sector. The required information was collected through a questionnaire from 288 farmers in the study area. the results showed that the economic factor is the most important obstacle to agricultural development in the study area. farmers' financial weakness makes them unable to buy the inputs they need on time, especially fertilizers, pesticides and agricultural machinery. on the other hand, the lack of agricultural facilities can exacerbate this problem, which as a major obstacle can lead to underdevelopment of agriculture. in general, one of the most important obstacles to the lack of development of the agricultural sector is financial and economic problems. considering the research findings, it can be said that the agricultural sector of Kaboudrahang city is facing economic problems and lack of investment resources to achieve the goals of development programs. Compensating for this problem requires improving investment security.therefore, it is necessary to pay more attention to the improvement of investment security indicators in this sector in city development plans.
Akbarzadeh, M., & Soleimani, M. (2018). Pathology of barriers to agricultural sector development in Islamic countries. Islamic Economics Studies, 11(1), 49–68. https://doi.org/10.30497/ies.2018.2332 [In Persian]
Alimardani, A., Keshavarz, M., Karami, R., & Ebrahimi, M. A. (2020). Assessing the priority and effectiveness of strategies to improve water productivity and comprehensive development of the agricultural sector in development programs: A case study of Qazvin province. Agricultural Economics and Development, 28(4), 59–91. https://doi.org/10.30490/aead.2021.342671.1227 [In Persian]
Anderberg, S. (2020). The contribution of organic agriculture to poverty reduction (Vol. 3, pp. 41–71). Linköping University Press.
Anjum, S., & Tarique, M. (2017). Agriculture and poverty reduction in India: An empirical study. Asian Journal of Research in Social Sciences and Humanities, 7(9), 35–48. https://doi.org/10.5958/2249-7315.2017.00441.5
Arboni, Z., Yeghaneh, B., Einali, J., Farahani, H., & Cheraghi, M. (2022). Analysis and ranking of livelihood strategies for villagers to deal with the effects of drought: Case study of Zanjan city. Regional Planning, 12(48), 221–236. https://doi.org/10.30495/jzpm.2021.26920.3818 [In Persian]
Azami Musa, H., & Vahdatmodab, M. (2021). Analysis of geographical gap of agricultural development indicators in Hamadan province. Geographical Studies of Mountainous Areas, 2(4), 115–132. https://doi.org/10.52547/gsma.2.4.115 [In Persian]
Azami, M., Ahadnejadrooshti, M., & Tohidloo, S. A. (2018). Zoning of agricultural development of Hamedan cities using TODIM model. Regional Planning, 8(29), 53–64. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=360822 [In Persian]
Azmi, A. (2011). Investigating the current situation and challenges of the agricultural sector in Sohrin, Zanjan (Zanjan city). Urban Ecology Research, 2(4), 31–40. https://doi.org/10.1001.1.25383930.1390.2.4.3.0 [In Persian]
Azmi, A. (2011). Investigating the current situation and challenges of the agricultural sector in Sohrin, Zanjan (Zanjan city). Urban Ecology Research, 2(4), 31–40. https://doi.org/10.1001.1.25383930.1390.2.4.3.0 [In Persian]
Azmi, A., Mirzaei Ghaleh, F., & Shamsi, R. (2013). Challenges and problems of the agricultural sector and its role in migration from rural to urban areas: Case study of Shears village, Harsin city. Space Planning (Teacher of Humanities), 17(2), 55–70. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=260909 [In Persian]
Azmi, A., Mirzaei Ghaleh, F., & Shamsi, R. (2013). Challenges and problems of the agricultural sector and its role in migration from rural to urban areas: Case study of Shears village, Harsin city. Space Planning (Teacher of Humanities), 17(2), 55–70. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=260909 [In Persian]
Barman, U. (2013). Adjusting farmers’ training for sustainable agricultural development: Need for facilitation. Journal of Academic and Industrial Research, 1(9), 525–529.
Barman, U. (2013). Adjusting farmers’ training for sustainable agricultural development: Need for facilitation. Journal of Academic and Industrial Research, 1(9), 525–529.
Baziar, E., & Ahmadvand, M. (2017). Explaining the barriers to agricultural development in the villages of Rostam city. Agricultural Extension and Education Research, 10(1), 65–75. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=300478 [In Persian]
Baziar, E., & Ahmadvand, M. (2017). Explaining the barriers to agricultural development in the villages of Rostam city. Agricultural Extension and Education Research, 10(1), 65–75. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=300478 [In Persian]
Behjani, Morad, & Pishbin, Syamak. (2022). Investigating the effects of production cooperative companies on sustainable agricultural in city of Jahrom. Sustainable Agricultural Science Research, 2(1), 75–89. https://doi.org/10.30495/sarj.2022.1959802.1073 [In Persian]
Burja, C., & Burja, V. (2010). Sustainable value analysis for Romanian agriculture. Environmental Engineering and Management Journal, 9(6), 839–846. http://eemj.eu/index.php/EEMJ/article/view/2749
Burja, C., & Burja, V. (2010). Sustainable value analysis for Romanian agriculture. Environmental Engineering and Management Journal, 9(6), 839–846. http://eemj.eu/index.php/EEMJ/article/view/2749
Connolly-Boutin, L., & Smit, B. (2016). Climate change, food security, and livelihoods in sub-Saharan Africa. Regional Environmental Change, 16, 385–399. https://doi.org/10.1007/s10113-015-0761-x
Connolly-Boutin, L., & Smit, B. (2016). Climate change, food security, and livelihoods in sub-Saharan Africa. Regional Environmental Change, 16, 385–399. https://doi.org/10.1007/s10113-015-0761-x
Connor, D. J. (2018). Organic agriculture and food security: A decade of unreason finally implodes. Field Crops Research, 225, 128–129. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2018.06.008
Connor, D. J. (2018). Organic agriculture and food security: A decade of unreason finally implodes. Field Crops Research, 225, 128–129. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2018.06.008
Eftekhari, R., Arefnia, K., Sajasi Qedari, H., Firuznia, Q., Sadegh Lou, T., & Fattahi, A. (2010). Development strategies for sustainable development education in Iran. Geography, 8(25), 47–66. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=112482 [In Persian]
Eftekhari, R., Arefnia, K., Sajasi Qedari, H., Firuznia, Q., Sadegh Lou, T., & Fattahi, A. (2010). Development strategies for sustainable development education in Iran. Geography, 8(25), 47–66. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=112482 [In Persian]
Fattahi Milasi, A., & Ismaili, R. (2020). Investigation of educational barriers to sustainable agricultural development in Lordegan city. Agricultural Education Management Research, 12(53), 3–32. https://doi.org/10.22092/jaear.2020.128556.1671 [In Persian]
Habibpour, K., & Safari, R. (2013). Comprehensive guide to the use of SPSS in survey research. Tehran: Motafkaran Publications. [In Persian]
Huo, Y., Ye, S., Wu, Z., Zhang, F., & Mi, G. (2022). Barriers to the development of agricultural mechanization in the North and Northeast China plains: A farmer survey. Agriculture, 12(2), 287. https://doi.org/10.3390/agriculture12020287
Islamic Consultative Assembly Research Center. (2010). A look at the main strategies of the agricultural sector in the five-year development plans of the last twenty years. Tehran: Research Center of the Islamic Consultative Assembly. [In Persian]
Jafari Morkani, S., & Bakhtiarpour, A. (2016). Study of barriers to agricultural development with emphasis on water shortage (Seyed Sultan village of Ahvaz). In Proceedings of the First International Conference on Natural Hazards and Environmental Crises in Iran: Solutions and Challenges, Ardabil. https://civilica.com/doc/548973 [In Persian]
Jun, H., & Xiang, H. (2011). Development of circular economy is a fundamental way to achieve agriculture sustainable development in China. Energy Procedia, 5, 1530–1534. https://doi.org/10.1016/j.egypro.2011.03.262
Kalantari, K., Abdi, R., & Movahed Mohammadi, H. (2004). Factors promoting and preventing the creation and development of agricultural conversion and complementary industries in North Khorasan province. Agricultural Economics and Development, 18(70), 19–37. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=137542 [In Persian]
Kamousi Alamdari, J., Asghari, H., Poursheykhian, A., & Hasanimehr, S. (2022). Analysis of sustainable development guidelines & challenges with future trending survey (Case study: ARAS Free region). Regional Planning, 11(44), 103–118. https://doi.org/10.30495/jzpm.2022.4068 [In Persian]
Karbasioun, M., Mulder, M., & Biemans, H. (2008). Changes and problems of agricultural development in Iran. World Journal of Agricultural Sciences, 4(6), 759–769. https://edepot.wur.nl/40733
Karim, M. H., Sardarshahraki, A., & Hosseini, S. M. (2018). Obstacles to rural development from the perspective of Helmand farmers. Space Economics and Rural Development, 7(1), 149–166. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=527239 [In Persian]
Karimzadeh, M. (2021). Prioritization of barriers to agricultural development in rural areas of Saravan city. Cooperative and Agriculture Quarterly, 10(37), 137–163. https://doi.org/10.22034/ajcoop.2021.228665.1567 [In Persian]
Keshavarz, M. (2018). Addressing barriers of rural development under drought. Journal of Research and Rural Planning, 7(2), 135–156. http://dx.doi.org/10.22067/jrrp.v5i4.68518
Liu, H., Yi, Y., Blagodatsky, S., & Cadisch, G. (2019). Impact of forester and conservation agriculture on sediment export: A case study in a montane reserve, south-western China. Science of The Total Environment, 702, 134802. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2019.134802
Loizou, E., Karelakis, C., Galanopoulos, K., & Mattas, K. (2019). The role of agriculture as a development tool for a regional economy. Agricultural Systems, 173, 482–490. https://doi.org/10.1016/j.agsy.2019.03.016
Lorenz, K., & Lal, R. (2016). Environmental impact of organic agriculture. In D. L. Sparks (Ed.), Advances in Agronomy (Vol. 139, pp. 99–152). Elsevier. https://doi.org/10.1016/bs.agron.2016.04.001
Luo, X., & Bao, J. (2019). Exploring the impacts of tourism on the livelihoods of local poor: The role of local government and major investors. Journal of Sustainable Tourism, 27(3), 344–359. https://doi.org/10.108
Makal, A., Banerjee, A., Roy, A., Hazra, S., & Polley, K. (2017). Issues and problems in agricultural development: A study on the farmers of West Bengal. In Bhui, S., Das, M. S., & Coomar, P. C. (Eds.), Development among the Tribal and Minority Societies (pp. 292). Gyan Publishing House.
Maruf, M., Pour Saeed, A., Eshraghi Samani, R., & Chahar Soughi Amin, H. (2019). Designing a model for promoting healthy crop farming behavior in Kermanshah province in Iran. Journal of Agricultural Extension and Education Research, 12(3), 35–48. https://doi.org/10.15666/aeer/1701_795824
Miroltafi, M. R., Shayan, A., & Sidamir, M. (2012). A survey on the level of agricultural development and its effective indicators in Hirmand. Geography and Development, 10(28), 95–114. https://doi.org/10.22111/gdij.2012.490 [In Persian]
Mohammadi Yeganeh, B., & Nabati, A. (2013). Analysis of barriers to agricultural development in rural areas using hierarchy analysis (AHP): Case study of Karani County, Bijar County. Geographical Space, 13(44), 135–152. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=215883 [In Persian]
Mokhtari Hesari, A., Shaban Ali Fami, H., Asadi, A., & Zarei Dastgerdi, Z. (2017). Analysis and assessment of the level of rural areas with services, agriculture and determining the central villages for agricultural services: A case study of the central part of the central city. Village and Development, 13(3), 85–104. https://doi.org/10.30490/rvt.2018.59191 [In Persian]
Moradi, J., Mirkzadeh, A. A., & Rostami, F. (2018). Identifying barriers to agricultural development from the perspective of Qaratoreh farmers. Rural Development Strategies, 5(3), 311–327. https://doi.org/10.22048/rdsj.2019.97696.1676 [In Persian]
Mukhoti, B. (2019). Agriculture and employment in developing countries: Strategies for effective rural development. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780429038099
Nsikak-Abasi, A. E., & Kesit, K. N. (2015). Barriers to increasing agricultural production in Nigeria. American Journal of Agricultural Science, 2(4), 138–143.
Osabohien, R., Matthew, O., Gershon, O., Ogunbiyi, T., & Nwosu, E. (2019). Agriculture development, employment generation and poverty reduction in West Africa. The Open Agriculture Journal, 13, 82–89. https://doi.org/10.2174/1874331501913010082
Pellegrino, G. (2018). Barriers to innovation in young and mature firms. Journal of Evolutionary Economics, 28(1), 181–206. https://doi.org/10.1007/s00191-017-0532-4
Saif al-Dini, F., & Refugee, M. (2010). Challenges and obstacles of regional development planning in Iran. Human Geography Research, 42(73), 83–98. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=116435 [In Persian]
Sameti, M., & Faramarzpour Darzini, B. (2004). Investigating barriers to private investment in Iran's agricultural sector. Agricultural Economics and Development, 12(45), 91–112. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=6593 [In Persian]
Shashidhara, K. K., Bheemappa, A., & Hirevenkanagoudar, S. (2007). Benefits and constraints in adoption of drip irrigation among the plantation crop growers, Karnataka. Journal of Agricultural Science, 20(1), 82–84.
Tabraei, M., & Hassan Nejad, M. (2009). Investigating the performance and effective factors on the acceptance of extension programs implemented in the process of agricultural development: A case study of wheat farmers in Mashhad. Agricultural Economics and Development (Agricultural Science and Technology), 23(1), 59–68. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=97607 [In Persian]
Taghdisi, A., & Boshagh, M. (2010). The most important activities and challenges on agriculture and the influence of level of changes under cultivation on the situation of rural population (Case study: Eastern Silakhor village of the town Azna). Journal of Rural Research, 1(2), 137–160. https://sid.ir/paper/356444/en [In Persian]
Taghi Mollai, Y., & Mahdavi, A. (2016). Interest rates and their impact on investment in agriculture and forestry. Quarterly Journal of Strategic Forest Strategy, 1(3), 1. https://www.magiran.com/p1684316 [In Persian]
Takaloo, A. R. , Shamsoddini, A. , Rahmani, B. and Shariat Panahi, M. V. (2021). Spatial and Space Analysis of Human Resources Challenges in Agricultural Sector in Rural Areas of Malayer County. Human Geography Research, 53(1), 139-156. doi: 10.22059/jhgr.2019.282216.1007940. [In Persian]
Thapa, G., Gaiha, R., & Imai, K. (2019). The role of agriculture in poverty reduction in Nepal. In Agricultural Transformation in Nepal (pp. 27–47). Springer, Singapore. https://doi.org/10.1007/978-981-13-5824-7_2
Tork, A., Azmi, A., & Moradi, O. A. (2022). Evaluation of the effects of Shahid Mofateh Power Plant on Hamedan on the surrounding villages. Journal of Rural Research, 13(1), 122–139. https://doi.org/10.22059/jrur.2022.331422.1681 [In Persian]
Ulvenblad, P., & Cederholm Bjoklund, J. (2018). A leadership development programme for agricultural entrepreneurs in Sweden. The Journal of Agricultural Education and Extension, 24(4), 327–343. https://doi.org/10.1080/1389224X.2018.1477864
United Nations Committee of Experts on Global Geospatial Information Management (UN-GGIM). (2016). Report of the inter-agency and expert group on sustainable development goal indicators. UN Economic and Social Council. http://ggim.un.org/knowledgebase/KnowledgebaseArticle51479.aspx
Vandeveer, M. L. (2001). Demand for area crop insurance among litchi producers in northern Vietnam. Agricultural Economics, 26(2), 173–184. https://doi.org/10.1111/j.1574-0862.2001.tb00061.x
Webb, P., & Block, S. (2012). Support for agriculture during economic transformation: Impacts on poverty and undernutrition. Proceedings of the National Academy of Sciences, 109(31), 12309–12314. https://doi.org/10.1073/pnas.0913218109
White, B. (2012). Agriculture and the generation problem: Rural youth, employment and the future of farming. IDS Bulletin, 43(6), 9–19. https://doi.org/10.1111/j.1759-5436.2012.00353.x
|
journal of Regional Planning Spring 2025. Vol 15. Issue 57 ISSN (Print): 2251-6735 - ISSN (Online): 2423-7051 https://sanad.iau.ir/journal/jzpm |
|
Research Paper
Identifying and Explaining the Barriers to Agricultural Development From the Perspective of Farmers in the Deprived Area of Hamadan Province
Hajar Vahdat Modab: PhD Student of Agricultural development, Bu-Ali Sina University, Hamedan, , Iran
Musa Azami 1: Associate Professo of Rural development, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran
Abstract | A R T I C L E I N F O |
Knowing the bottlenecks of agriculture is the first step in other fundamental planning in order to solve the problems of deprived areas and balanced development. The purpose of this study is to identify barriers to agricultural development from the perspective of farmers in Kaboudrahang city in Hamadan province. The statistical population of the study was active farmers in 10 villages of Kaboudrahang. Using the Cochran's formula, the sample size was estimated and selected 288 people. The data collection tool was a researcher-made questionnaire, to ensure the validity of the questionnaire from the experts' point of view and to calculate its level and level of reliability, Cronbach's alpha method has been used. The value of 0.89 is obtained, which indicates the validity of the questionnaire. Based on the results obtained in relation to barriers to agricultural development in the study area, 43 variables were summarized in 7 factors (economic, natural, infrastructure, socio-cultural, educational-promotional, institutional and technical) using factor analysis technique. The results showed from the farmers' point of view, the economic factor was the first obstacle to the development of agriculture in the region. The sum of these factors explained 61.6% of the variance of agricultural development barriers in Kaboudrahang city. Based on the results, it is recommended to prepare a land use plan specific to the region in the agricultural sector and then modify the support policies in accordance with these plans so that the government based on the advantages of the city to support producers. | Received: 2022/05/16 Accepted: 2023/03/18 PP: 101-114
Use your device to scan and read the article online
Keywords: Agricultural Development, Barriers to Agricultural Development, Kaboudrahang County.
|
Citation: Vahdat Modab, H., & Azami, M. (2025). Identifying and Explaining the Barriers to Agricultural Development From the Perspective of Farmers in the Deprived Area of Hamadan Province, Journal of Regional Planning, 15(57), 101-114. DOI:10.30495/jzpm.2023.30459.4106 |
[1] Corresponding author: Musa Azami, Email: aazamialireza@yahoo.co.uk, Tel: +988134425932
Extended Abstract
Introduction
Agriculture has been the source of livelihood for the majority of people in rural areas of developing countries (Berman, 2013). Hence, it has a significant impact on the economic, social and environmental development of most rural areas (John and Xiang, 2011). The agricultural sector has been multidimensional for this reason, it has played a major role in various aspects of human life from the beginning until now, therefore, the extent of the activity of the agricultural sector in rural areas of a country and job and income dependence of villagers on this sector, makes the attention of planners to this issue necessary (Mir Lotfi et al., 2012). Insufficient attention to barriers or obstacles to agricultural development, evaluating their impact will reduce the agricultural potential of rural areas and the continuation of this process will lead to the destruction of the agricultural sector and consequently the instability of the social and economic sector of rural areas (Karimzadeh, 2021). iran is not very rich in some sources of agricultural production, especially water and with the passage of time and the indiscriminate use of farmers, these problems have doubled. this problem is very significant and evident in some parts of Hamedan province, especially Kaboudarahang city. considering that the activities related to the major part of agriculture and the different capabilities of the regions in this field can be considered as aspects of regional inequalities in the country first, inter-regional and intra-regional differences must be made clear to us, as different problems require different solutions due to this nature, zoning of agricultural development is necessary in order to acquire knowledge, study the sequence and spatio-temporal distribution of agricultural phenomena. Kaboudrahang city which is located in Hamedan province according to the 2016 census, and the economy of this city is mainly based on agriculture and animal husbandry. based on the results obtained in a recent study conducted by researchers, Kaboudrahang city is very weak in terms of agricultural development indicators and is classified as a deprived area of the province in this regard (Azami and Vahdat Modab, 1400).the issue that is being considered is why, due to the economic, geographical and climatic situation of the region, the status and level of agriculture has been lower among the cities of the province. therefore, the present study seeks to study the factors and barriers to agricultural development in this city.
Methodology
The purpose of this study was to investigate the obstacles to agricultural development in Kabudrahang city and it is considered as one of the applied researches. the information required in this study was collected by conducting a structured interview and using a questionnaire. the statistical population of the study consists of all farmers in 10 rural areas of kabudrahang city. the sample size was estimated to be 288 using the cochran's formula. the collected data were analyzed using spss software /obstacles to agricultural development were categorized by factor analysis.
Results and Discussion
TheThe subjects in this study are 288 farmers with a mean age of 42.26, the majority of respondents are literate and elementary and only 3.12% of them had a university education. based on these results, the region is facing a shortage of young, literate and specialized manpower. The value of Cronbach's alpha coefficient is at a high level and for the whole questionnaire, the coefficient value is 0.89. The results of factor analysis also led to the creation of 7 factors factors (economic, natural, infrastructure, socio-cultural, educational-promotional, institutional and technical) that explained 61% of the total variance of the questionnaire.
Conclusion
The agricultural sector plays a key role in the economies of countries in transition. Since the agricultural sector is important in terms of meeting the food needs of the people, the supply of industrial raw materials, employment and income generation, the development of the agricultural sector is a major factor contributing to social stability and economic growth, so the pathology of the development process In the agricultural sector is one of the necessities of community development, therefore, the overall purpose of this study was to identify barriers to agricultural development from the perspective of farmers in Kabudarahang as a city deprived of agricultural development indicators. by identifying and analyzing the obstacles to agricultural development in the city, a step can be taken to make more use of production capacities and improve the situation of the agricultural sector. The required information was collected through a questionnaire from 288 farmers in the study area. the results showed that the economic factor is the most important obstacle to agricultural development in the study area. farmers' financial weakness makes them unable to buy the inputs they need on time, especially fertilizers, pesticides and agricultural machinery. on the other hand, the lack of agricultural facilities can exacerbate this problem, which as a major obstacle can lead to underdevelopment of agriculture. in general, one of the most important obstacles to the lack of development of the agricultural sector is financial and economic problems. considering the research findings, it can be said that the agricultural sector of Kaboudrahang city is facing economic problems and lack of investment resources to achieve the goals of development programs. Compensating for this problem requires improving investment security.therefore, it is necessary to pay more attention to the improvement of investment security indicators in this sector in city development plans.
.
مقاله پژوهشی
شناسایی و تبیین موانع توسعه کشاورزی از دیدگاه کشاورزان منطقه محروم استان همدان
هاجر وحدت مودب: دانشجوی دکتری توسعه کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران.
موسی اعظمی1: دانشیار گروه توسعه روستایی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران.
اطلاعات مقاله | چکیده |
تاریخ دریافت:26/02/1401 تاریخ پذیرش:27/12/1401 شماره صفحات: 114-101
از دستگاه خود برای اسکن و خواندن مقاله به صورت آنلاین استفاده کنید
واژههای کلیدی: توسعه کشاورزی، موانع توسعه کشاورزی، منطقه محروم، استان همدان. | شناخت تنگنا‌هاي کشاورزي، اولین گام در راستای برنامه‌ريزي اصولي در راستاي حل مشکلات مناطق محروم و توسعه متوازن مي‌باشد. لذا تحقیق حاضر با هدف شناسایی موانع توسعه کشاورزی در منطقه محروم استان همدان انجام شده است. اين پژوهش ازنظر هدف کاربردي، ازنظر ميزان و درجه کنترل متغيرها ميداني است. جامعه آماری تحقیق شامل کشاورزان منطقه محروم بود که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 288 نفر برآورد و به روش انتساب متناسب انتخاب شدند و سپس با ابزار پرسشنامه محقق ساخته نظرت آنان جمع آوری شد. میزان پایایی پرسشنامه با روش آلفای کرونباخ 89/0 برآورد گشت که نشان از قابل قبول بودن اعتبار پرسشنامه داشت. پس از جمع آوری دادها، با استفاده از نرم افزار Spss22، و تکنیک تحلیل عاملی موانع اصلی توسعه کشاورزی در منطقه محروم، شناسایی و دسته بندی شدند، به طوری که 7 عامل اقتصادی (86/39%)، طبیعی (62/16%)، زیرساختی (69/10%)، فنی (61/6%)، فرهنگی-اجتماعی (88/9%)، آموزشی- ترویجی (92/8%)، نهادی (41/7%) به عنوان موانع توسعه کشاورزی در این منطقه تشخیص داده شدند. نتایج نشان داد براساس دیدگاه کشاورزان، عامل اقتصادی مهمترین مانع توسعه کشاورزی منطقه بود. مجموع این عوامل 6/61 درصد از واریانس موانع توسعه کشاورزی منطقه محروم استان همدان را تبیین نمود. با توجه به نتایج توصیه می‌شود برنامه آمایش سرزمینی مختص منطقه در بخش کشاورزی تهیه و سپس سیاست‌های حمایتی منطبق با این برنامه‌ها اصلاح شود به طوری که دولت براساس مزیت‌های شهرستان اقدام به حمایت از تولیدکنندگان نماید. |
استناد: وحدت مودب، هاجر و اعظمی، موسی (1404). شناسایی و تبیین موانع توسعه کشاورزی از دیدگاه کشاورزان منطقه محروم استان همدان ، فصلنامه برنامهریزی منطقهای، 15(57)، 101-114. DOI: 10.30495/jzpm.2023.30459.4106 |
[1] نویسنده مسئول: موسی اعظمی، پست الکترونیکی: aazamialireza@yahoo.co.uk ، تلفن: 081344425932
مقدمه
کشاورزی یکی از اصلی ترین فعالیت‌های اقتصادی انسان در جهان است که از نظرگاه بررسی تاریخی، نقشی بنیادین در زندگی بشر داشته و بزرگ ترین وسیله و زمینه پیشرفت انسان و جامعه بشری بوده است(Behjani and Pishbin, 2022:83) این بخش گسترده و دارای قدمت دیرینه بیشترین دگرگونی در محیط زیست جهانی را داشته(Fattahi Milasi & Ismaili, 2020:16) و منبع زندگی و معیشت اکثریت مردم در مناطق روستایی کشورهای در حال توسعه بوده است(Luo & Bao, 2019:353; Barman,2013:227). از این رو تاثیر بسزایی در توسعه اقتصادي،اجتماعي و زیست محیطی اکثر نواحي روستايي دارد (Jun and Xiang, 2011:1532;). بخش کشاورزی چند بعدی بوده به همین دلیل در ابعاد مختلف زندگی بشر از ابتدا تا کنون نقش اساسی داشته و هنوز دارد که مهمترین آنها عبارت است از: ارتقای سلامت (Azami and vahdat,2021:124)، کاهش فقر ( Anjum & Tarique, 2017:37; Thapa et al., 2019:30; Webb and Block, 2012; Anderberg, 2019:53)، امنیت غذایی (Connor, 2017)، حفظ محیط زیست (Liu et al., 2016; Lorenz &, Lal 2016:103) ایجاد اشتغال (Loizou et al., 2019; Mukhoti, 2019; Osabohien et al., 2019; White, 2012) و تأمین مواد اولیه صنایع و تأمین معیشت روستایی (Moradi et al., 2018:314; Keshavarz, 2018:139).
در واقع کشاورزي و فعاليت‌هاي متنوع آن به عنوان اولین فعالیت بشر اهمیت اساسی در حیات و توسعه روستایی داشته است(Karimzadeh, 2021; Mohammadi & Nabati, 2013). بنابراین، برنامه ریزی دقیق و سرمایه گذاری در راستای دستیابی به برنامه‌های توسعه کشاورزی کلید دستیابی به رشد اقتصادی است ((Alimardani et al., 2020; UN-GGIM, 2016) و تا زمانی که موانع توسعه این بخش مرتفع نگردد، سایر بخش‌ها نیز به آسانی به شکوفایی و توسعه دست نخواهند یافت (Maruf et al., 2019). میزان توسعه این بخش در سطح بین الملل و ملی و حتی منطقه ای و ناحیه ای متفاوت بوده و علت شکاف و تفاوت به عوامل مختلف پیش برنده و بازدارنده زیادی بستگی دارد. بدیهی است، امروزه توسعه کشاورزی در مناطق مختلف کشور با موانع نرم افزاری و سخت افزاری عدیده ای مواجه است (Karim et al., 2018). عدم توجه کافی به عوامل بازدارنده یا موانع توسعه کشاورزي و ارزيابي ميزان تأثير آنها موجب کاهش توان کشاورزي مناطق روستايي مي گردد و استمرار اين رویه منجر به نابودي بخش کشاورزي و به تبع آن ناپايداري بخش اجتماعي و اقتصادي مناطق روستايي خواهد شد (Karimzadeh, 2021:144; Takaloo et al, 2021 ).
بنابر این عدم‌شناخت تنگنا‌هاي کشاورزي، مانعي جدي در توزيع متوازن منابع و برنامه‌ريزي اصولي در راستاي حل مشکلات مناطق محروم مي‌باشد. با توجه به اینکه نتایج پژوهش اخیر محققین حاکی از این بود که شهرستان کبودرآهنگ و فامنين از نظر شاخص‌هاي توسعه‌کشاورزي بسيار ضعيف بوده و به عنوان منطقه محروم استان در اين زمينه دسته‌بندي شدند (Azami & Vahdat moadab, 2021:127)؛ لذا اين پژوهش به دنبال شناسایی و تبیین موانع توسعه‌کشاورزي از ديدگاه کشاورزان منطقه محروم استان همدان است تا به سوالات ذیل پاسخ دهد:
مهمترین موانع توسعه کشاورزی در منطقه محروم استان همدان چیست؟
راهکارهای رفع موانع توسعه کشاورزی در منطقه محروم استان همدان کدامند؟
پیشینه تحقیق و مبانی نظری
با توجه به اهمیت موضوع، موانع توسعه کشاورزي در پژوهش‌هاي مختلف مورد بررسي قرار گرفته است که از آن جمله مي توان به پژوهش‌هاي ذيل اشاره نمود:
هوو1 و همکاران (2022) با بررسی موانع توسعه کشاورزی نوین در دو منطقه دشت شمال و شمال شرق چین به این نتیجه رسیدند که عدم آموزش ماشین‌آلات و تکه تکه شدن زمین از مهمترین موانع در این راستا بودند. پلگرينو2 (2018) معتقد است موانع بخش کشاورزي در بسياري موارد مربوط به زمينه ها، ساختار بازار و بلوغ اين بخش است. به خصوص اين بخش به دليل افزايش رقابت جهاني و چالش‌هاي زيست محيطي، چالش‌هاي بسياري را تجربه کرده است (اولون بلاد و اولون بلاد و همکاران،2020). اولون بلاد و اولون بلاد3 (2018) کمبود منابع از قبيل کمبود منابع مالي، مهارتها و تجربه‌هاي مديريتي را از جمله مهم ترين موانع پيشروي بخش کشاورزي ذکر نمودند. ماکال و همکاران4 (۲۰۱۷) در مطالعه خود تحت عنوان مسائل و مشکلات توسعه کشاورزی بنگال غربی، اظهار داشتند که نگهداری محصولات کشاورزی، نهاده‌های کشاورزی مدرن، زیست محیطی، تولید، هزینه‌های تولید و نوسان قیمت مهمترین مشکلات کشاورزی این منطقه است. در پژوهشی که در مطالعه انسیکاک و کسیت5 (۲۰۱۵) در کشور نیجریه انجام گرفت، مشخص شد که چالشهای موجود در بخش کشاورزی این کشور شامل تغییر آب و هوا، شیوه‌های قدیمی کشاورزی، زیربنای ضعیف بخش کشاورزی و حمایت ضعیف دولت از تحقیقات و توسعه تکنولوژی‌های بخش کشاورزی می باشند که مانع از افزایش تولید در بخش کشاورزی نیجریه شده است. يافته‌هاي پژوهش کرباسيون و همکاران (2008) نشان مي دهد بودجه ناکافي وزارت کشاورزي، عدم تماس بين المللي، سياست‌هاي ناعادلانه و عدم اعتماد به نفس کشاورزان براي سرمايه گذاري، از مهم ترين موانع توسعه کشاورزي در ايران هستند.
آربونی و همکاران (1401) با مطالعه راهکارهای معیشتی مقابله روستائیان با اثرات خشکسالی در شهرستان زنجان به این نتیجه رسیدند که تفاوت معناداری بین راهکارهای معیشتی در دهستان های منطقه مورد مطالعه وجود دارد. کاموسی علمداری و همکاران(1400) با مطالعه چالش‌ها و راهبردهای توسعه‌ی پایدار منطقهای با رویکرد آینده‌پژوهی در منطقه آزاد ارس به این نتیجه رسیدند که آینده چالشهای پیش روی توسعه پایدار منطقه آزاد ارس به شدت تحت تأثیر ضعف مدیریت و نبود برنامه مشخص برای توسعه آنها ضعف نهادهای مالی – پولی؛ و وجود محدودیت‌های قانونی برای توسعه کالبدی بخش صنعت قرار خواهد گرفت. عطایی و همکاران(1400) نیز به بررسی تاثیر مانع بزرگی چون خشکسالی اقلیمی دودهه (1390-1370) برناپایداری توسعه در دهستان هشیوارشهرستان داراب پرداختند و به این نتیجه رسیدند که خشکسالی های این دوره سبب کاهش سطوح زیر کشت در روستاهای دهستان هشیوار گردیده و ناپایداری توسعه در زمینه های اقتصادی و اجتماعی را به همراه داشت. کریم زاده(1400) با بررسی موانع توسعه کشاورزی در مناطق روستایی شهرستان سراوان به این نتیجه رسید که مهمترین موانع موثر بر توسعه کشاورزی در سراوان به ترتیب عبارتند از: عدم حمایت مناسب از کشاورزان، موانع اقتصادی، موانع محیطی، موانع زیرساختی، موانع انگیزشی و موانع اطلاعاتی. فتاحی و اسماعیلی (1399) در پژوهش خود به بررسی بازدارنده‌های آموزشی توسعه پایدار کشاورزی شهرستان لردگان پرداختند که نتیجه نشانگر آن بود که موانع به ترتیب اهمیت شامل مدیریتی-حمایتی، کیفیت آموزش، ارتباطی-اطلاعاتی، زیرساختی، فرهنگی، روانشناختی بودند. یاوری و عزیزی (1399) موانع و چالشهای عدم دستیابی به اهداف برنامه‌های توسعه در بخش کشاورزی را مطالعه نمودند براساس نتایج مهمترین دلایل عدم دستیابی به اهداف برنامه‌های توسعه در بخش کشاورزی به ترتیب شامل موانع اقتصادی سیاسی، موانع اجرایی –ساختاری، موانع علمی و موانع اجتماعی فرهنگی میباشند. مرادی و همکاران (1397) در پژوهش خود اقدام به شناسایی موانع توسعه کشاورزی کرده نتايج نشان داد براساس ديدگاه كشاورزان، عامل زيرساختی اولين مانع توسعه كشاورزی دهستان قراتوره است. اکبر زاده و سلیمانی (1397) به آسیب شناسی موانع توسعه بخش کشاورزي در کشورهاي اسلامی پرداختند و به این نتیجه رسیدند که از بین موانع توسعه اقتصادي بخش کشاورزي، عقب ماندگی صنعتی و فناورانه، ضعف‌هاي ساختاري کسب و کارهاي فعال در حوزه کشاورزي، مشکلات تحقیق و توسعه و بومی سازي دانش کشاورزي و عدم ورود به بازار جهانی داراي بیشترین اهمیت می باشد. بازیار و احمدوند (۱۳۹۶)، در مطالعه خود تحت عنوان تبیین بازدارنده -های توسعه کشاورزی در روستاهای شهرستان رستم به این نتیجه رسیدند که عوامل بازدارنده توسعه در بخش کشاورزی بر اساس میزان تأثیر در توسعه کشاورزی به ترتیب شامل عوامل اقتصادی، اجتماعی، تسهیلاتی، آب و منابع، آموزشی- ترویجی، سازمانی و مدیریتی، سرمایه ای، برنامه ریزی، مشارک بازاریابی و فنی خدماتی می باشد. جعفري مورکاني و بخشيار پور (۱۳۹۵) به بررسي و تحليل موانع توسعه کشاورزي و اثرات اقتصادي و اجتماعي آن در روستاي سيد سلطان پرداخته اند. نتايج تحقيق نشان داد که عامل کم آبي از مجموعه عوامل محيطي مهم ترين مانع توسعه کشاورزي بوده و عوامل ساختاري و فرهنگي در اولويت‌هاي بعدي قرار دارند. عزمی و همکاران (۱۳۹۲)، در مطالعه خود با عنوان چالش‌ها و مشکلات بخش کشاورزی و نقش آن در مهاجرت از روستا به شهر به این نتیجه رسیدند که کشاورزی دهستان شیراز با محدودیت و تنگناهای بسیاری از جمله: نوع مالکیت اراضی، استفاده از منابع آب، چاه‌های عمیق، سرمایه‌های خرد خانوادگی، مساحت کم زمین کشاورزی و قطعه قطعه بودن زمین‌های زراعی روبه روست. همچنین نشان میدهند که فقدان صنایع تبدیلی در کاهش درآمد روستاییان منطقه نقش اساسی دارد که همین امر منجر به افزایش مهاجرت به شهر شده است. محمدي يگانه و نباتي (۱۳۹۲) به بررسي و تحليل موانع توسعه کشاورزي در دهستان کراني با توجه به نقش مهم آن به عنوان اشتغال غالب روستاييان پرداختند. نتايج تحقيق نشان داد که عوامل ساختاري در دهستان کراني مهم ترين مانع توسعه کشاورزي بوده و عوامل فرهنگي، محيطي و بازاري در اولويت‌هاي بعدي قرار دارند. عزمی (۱۳۹۰) با بررسی وضعیت و چالشهای کنونی بخش کشاورزی در سهرین زنجان، نشان داد که کشاورزی در روستای سهرین با مشکلاتی همچون عدم استفاده از بذرهای اصلاح شده، عدم استفاده از کودهای تلفیقی، ضعف دانش علمی و بی توجهی به توصیه‌های مروجین، بی سوادی و کم سوادی کشاورزان، عدم رغبت به پذیرش الگوهای جدید زراعی و عدم توجه محققان به شرایط مکانی برای برگزاری کلاسهای آموزشی مواجه است.
بررسي ادبيات تحقيق نشان دهنده اهميت بخش کشاورزي در توسعه روستايي است. همچنین بررسی نتایج مطالعات فوق نشان میدهد که عمده موانع توسعه کشاورزی مشتمل بر عوامل اقتصادی، اجتماعی، زیرساختی، سرمایه ای، سازمانی و مدیریتی، فنی و آب میباشند. میزان اهمیت این عوامل با توجه به شرایط هر منطقه متفاوت است. بنابراین دست یابی به توسعه کشاورزی نیازمند شناخت موانع و چالشهای مرتبط با آن و برنامه ریزی در جهت رفع آنهاست. از این رو پژوهش حاضر در پی شناسایی مهمترین موانع توسعه کشاورزی در منطقه محروم استان همدان است تا با ارائه راهکار جهت رفع این موانع گامی در جهت توسعه کشاورزی منطقه محروم استان همدان بردارد.
مواد و روش تحقیق
پژوهش حاضر با هدف شناسایی موانع توسعه کشاورزی در منطقه محروم استان همدان انجام شده است که ازنظر هدف کاربردی، ازنظر میزان و درجه کنترل متغیرها میدانی، ازلحاظ نحوه نظارت بر دادهها جزو پژوهش‌های توصیفی است که از میان روشهای توصیفی، از پیمایش بهره برده است. اطلاعات موردنیاز در این پژوهش با انجام مصاحبه ساختارمند و استفاده از پرسشنامه گردآوری شده است. جامعه آماری پژوهش را تمامی کشاورزان منطقه محروم استان همدان تشکیل داده است که بعد از انجام پیش آزمون با استفاده از فورمول کوکران حجم نمونه 288 نفر برآورد شد و به روش انتساب متناسب در هر کدام از نقاط روستایی اقدام به جمع آوری داده گشت. که در نهایت داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار 22SPSS و بهره گیری از تکنیک تحلیل عاملی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
محدوده مورد مطالعه
بنا بر نتایج مطالعه پیشین محققین در راستای منطقه بندی استان همدان از نظر شاخص های توسعه کشاورزی (Azami & Vahdat, 2021:127)شهرستان فامنین و کبودراهنگ به عنوان مناطق محروم استان شناسایی شد، لذا این پژوهش از لحاظ جغرافیایی، محدوده این دو شهرستان‌های (مناطق محروم استان همدان) را در برمی‌گیرد(شکل1).
شکل1-موقعیت مناطق محروم استان همدان در تقسیمات جغرافیایی استان همدان، منبع:اعظمی و وحدت مودب، (1401)
بحث و یافتههای تحقیق
افراد مورد بررسی این پژوهش جامعه کشاورزان منطقه مورد مطالعه است که نظرات و پاسخهای آنها به عنوان منبع پاسخگویی به سوالات مورد توجه این تحقیق است. افراد مورد مطالعه 288 نفر کشاورز با میانگین سنی 26/42 میباشند، که اکثریت پاسخگویان دارای سواد خواندن نوشتن و ابتدایی هستند و تنها 12/3 درصد از آنان دارای تحصیلات دانشگاهی بودند. بر اساس این نتایج منطقه با کمبود نیروی انسانی جوان، با سواد و متخصص روبرو است.
تحلیل موانع توسعه کشاورزی در منطقه مورد مطالعه
در بخش تحلیلی تحقیق پاسخهای ارائه شده به سوالات در زمینه موانع اصلی توسعه کشاورزی در منطقه مورد توجه قرار گرفت. در این راستا 7 عامل اصلی به عنوان عوامل بازدارنده یا مانع توسعه کشاورزی شامل (اقتصادی، طبیعی، زیرساختی، فرهنگی-اجتماعی، آموزشی-ترویجی، نهادی و فنی) مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت. تحلیل پاسخ‌هاي افراد پاسخگو، با روش تجزيه مؤلفههاي اصلي و چرخش واريماكس6 انجام شد. قبل از استفاده از روش تحليل عاملي، لازم بود كه از بالا بودن ضرايب هم بستگي نمره‌هاي بين سؤال‌هاي پرسشنامه اطمينان حاصل شود. براي اين منظور، شاخص‌هاي كفايت نمونه گيري كايزر، ماير و اولكين 7و آزمون كرويت بارتلت بررسي شد. مقدارشاخص KMOبه دست آمده برای موانع توسعه کشاورزی 817/0 میباشد که مقدار قابل قبولی است (مقدار قابل قبول برای KMO بیشتر از 6/0 است). همچنين، مقدار آمارة كاي اسكوئر براي آزمون كرويت بارتلت 30/2461 به دست آمد که در سطح ۹۹٪ اطمینان، معنادار بود. بنابراين، ميتوان گفت كه كفايت نمونه گيري براي انجام تحليل عاملي اكتشافي رعايت شده است و ميتوان نتيجه گرفت كه انجام تحليل عاملي، توجيه ميشود. پس از اطمينان از اين پيش فرض، تحليل عاملي به روش مؤلفههاي اصلي و با استفاده از چرخش واريماكس روي پاسخ‌هاي آزمودني‌ها به 44 سؤال پرسش نامه انجام شد. مقادير اشتراك استخراجي یک سؤال كمتر از 5/0 بود و از تحلیل حذف شد. پس از مشاهدة نتايج، براي استخراج عامل‌ها مقادير ويژة بالاتر از 1 به عنوان ملاك انتخاب در نظر گرفته شد.
نتايج تحليل نيز به ايجاد 7 عامل منجر شد كه در مجموع 61 درصد واريانس كل پرسشنامه را تبيين مي كردند. بر اين اساس، با توجه به اينكه مقدار واريانس بيشتر از 60 درصد به عنوان ملاك تعيين تعداد مؤلفه‌ها در نظر گرفته مي شود (حبيب پور و صفري، 1392). عدد 7 به عنوان تعداد نهايي عامل‌ها در نظر گرفته شد. در جدول 1، عامل‌هاي استخراج شده ، درصد واريانس تبيين شده و واريانس تراكمي8 تبيين شده براي هر يك از اين عامل‌ها، قبل و بعد از چرخش واريماكس، مشخص شده است.
جدول 1-مؤلفههاي مستخرج از تحليل عاملي
عامل | مقدار ویژه | درصد واریانس | درصد واریانس تجمعی |
اول | 641/6 | 657/13 | 657/13 |
دوم | 770/2 | 718/11 | 376/25 |
سوم | 781/1 | 317/10 | 692/35 |
چهارم | 646/1 | 816/8 | 509/44 |
پنجم | 486/1 | 192/7 | 701/51 |
ششم | 234/1 | 631/5 | 332/57 |
هفتم | 100/1 | 363/4 | 695/61 |
منبع :یافته های پژوهش
براي اختصاص هر سؤال به يك مؤلفه، بارهاي عاملي حدود 6/0 و بالاتر در نظر گرفته شده است. پس از تعيين عامل‌هاي استخراج شده، نام گذاري هر عامل با توجه به محتواي سؤال‌ها صورت گرفت. در جدول 2، مولفه‌ها همراه با تعداد سؤال‌هاي مربوطه و ضرايب آلفاي كرونباخ براي بررسي پايايي نمره‌هاي آزمون‌هاي فرعي، درج شده است. همان گونه كه مشاهده مي شود، مقدار ضريب آلفاي كرونباخ تمام آزمون‌هاي فرعي، در سطح بالايي است و براي كل پرسشنامه، مقدار ضريب 89/0 به دست آمده است.
جدول 2-گويه‌هاي مرتبط و ضرايب آلفاي كرونباخ آزمون‌هاي فرعي7 مؤلفة پرسش نامه
مولفه | تعداد سوال | ضریب آلفای کرونباخ |
اول | 9 | 91/0 |
دوم | 8 | 89/0 |
سوم | 8 | 83/0 |
چهارم | 6 | 79/0 |
پنجم | 5 | 75/0 |
ششم | 4 | 71/0 |
هفتم | 3 | 68/0 |
منبع :یافته های پژوهش
پس از تعيين عامل‌هاي استخراج شده، نام گذاري هر عامل با توجه به محتواي سؤال‌ها صورت گرفت که در ادامه به هر یک پرداخته شده است.
عامل اول: نتایج جدول 3 نشان میدهد 9 متغیر عدم توانايي تأمين و خريد بموقع نهاده ها،کمبود تسهيلات، گرانی نیروی کار و محدودیت تامین آن در منطقه فقر کشاورزان و نبود سرمايه کافي در مناطق روستايي منطقه، كمبود منابع مالي براي خريد ماشين آلات كشاورزي، عدم وجود سرمايه اوليه براي احياء و بازسازي زمين‌هاي كشاورزي، هزينه‌هاي زياد سيستم‌هاي آبياري تحت فشار، عدم وجود مشوق‌های حمایتی جهت سرمایه گذاری بخش خصوصی و نبود بازار مناسب براي محصولات کشاورزي منطقه در عامل اول بارگذاری شده اند که در مجموع 656/13درصد از موانع توسعه کشاورزی منطقه محروم استان همدان را تبیین کرده اند. متغیرهای فوق هرکدام به نوعی بر شرایط و عوامل اقتصادی دلالت دارند. لذا عامل اول اقتصادی نام گذاری شد.
عامل دوم: متغیرهای خشکسالي طولاني مدت در منطقه، مناسب نبودن شرايط جوي و نزولات آسمانی، كمبود منابع آبي کشاورزی، كمبود زمين زراعی، نظام زمين‌داري خرده مالکي و خرد، پراکنده و کوچک بودن اراضي کشاورزي منطقه، فساد پذیری محصولات تولیدی و مشکل بازاریابی آن، کمبود زمين‌هاي حاصلخيز در منطقه و ضعف امکانات رفاهي و خدمات زيربنايي رفاهي زندگي با تبیین 719/11 درصد از متغیر وابسته، گرایش به عوامل محیطی و طبیعی داشته اند، لذا عامل دوم، موانع طبیعی نام گذاری شد.
عامل سوم: متغیرهای عدم دسترسي به ادوات و ماشين آلات كشاورزي، عدم سرمايه گذاري مناسب دولت در ايجاد زيرساخت‌هاي کشاورزي در مناطق روستايي منطقه، کمبود وسايل مورد نياز براي حمل و نقل محصولات، عدم برخورداري از شبکه جاده اي مناسب، فقدان كانال‌هاي آبياري و زهکشي، نبود سردخانه یا مکان مناسب جهت ذخيره سازي محصولات کشاورزي، فاصله زياد روستا تا مركز خدمات جهاد كشاورزي و نبود صنايع تبديلي کشاورزی در مناطق روستايي منطقه با تبیین 316/10 درصد از موانع توسعه کشاورزی منطقه محروم استان همدان ، بر عوامل زیرساختی دلالت دارند.
عامل چهارم: نتایج جدول 3 نشان میدهد 817/8 درصد از متغیر وابسته به وسیله 6 متغیر مهاجرت نيروي فعال منطقه، عدم استقبال نسل جوان از کار کشاورزي در روستاها، عدم گرايش به انجام کار سخت (کشاورزي) در منطقه، پايين بودن سطح سواد روستاييان، عدم گرايش كشاورزان به بيمه محصولات كشاورزي و فقدان انگیزه تولید در میان کشاورزان تبیین شده است. مفهوم کلی متغیرهای فوق تداعی کننده عوامل اجتماعی و فرهنگی در ارتباط با توسعه کشاورزی بوده است؛ لذا عامل چهارم اجتماعی-فرهنگی نامگذاری شد.
عامل پنجم: پنج متغیر کافی نبودن دانش کارشناسان در زمینه مشکلات کشاورزی منطقه، عدم هماهنگی آموزشهای ارائه شده با نیازهای اطلاعاتی کشاورزان، كمبود آموزش‌هاي ترويجي و عدم آموزش‌هاي حرفه اي به كشاورزان، کمبود مروجان و کارشناسان با تجربه در شهرستان و ارتباط ضعیف بین کارشناسان و کشاورزان با تبیین 191/7 درصد از موانع کشاورزی منطقه محروم استان همدان، تداعی‌گر عوامل آموزشی و ترویجی بوده، لذا عامل پنجم آموزشی-ترویجی نامگذاری شد.
عامل ششم: چهار متغیر وجود دلالان و سود کم کشاورزان، نبود شرکت‌هاي تعاوني کشاورزي فعال و قوي در منطقه، عدم خريد تضميني محصولات كشاورزي توسط دولت و عدم همکاري بانک كشاورزي و اعطاي تسهيلات بانکي ناكافي، با تبیین 632/5 درصد از موانع توسعه کشاورزی در عامل ششم بارگذاری شدند. متغیرهای فوق دلالت بر عوامل نهادی تاثیرگذار در روند توسعه کشاورزی دارد، بنابراین عامل ششم آموزشی-ترویجی نامگذاری شد.
عامل هفتم: نتایج جدول 3 نشان میدهد سه متغیر عدم برخورداري کشاورزان از دانش فني لازم، استفاده روش‌هاي سنتي در توليد محصولات کشاورزي و عدم استفاده از فناوري‌هاي نوين در مناطق روستايي منطقه در عامل هفتم بارگذاری شده اند که در مجموع 362/4 درصد از موانع توسعه کشاورزی محدوده مورد مطالعه را تبیین کرده اند. با توجه به متغیرهای قرار گرفته در عامل هفتم، این عامل فنی نامگذاری شد
جدول 3-نام گذاري مؤلفههاي شناسايي شده و ضرايب عاملي دوران يافتة موانع توسعه کشاورزی
مولفه | ویژگی سنجیده شده | گویه‌های مرتبط | بار عاملی |
|---|---|---|---|
اول | اقتصادی | عدم توانايي تأمين و خريد بموقع نهاده‌ها بخصوص كود و سم | 790/0 |
کمبود تسهيلات ويژه براي توسعه کشاورزي روستايي | 734/0 | ||
گرانی نیروی کار و محدودیت تامین آن در منطقه | 874/0 | ||
فقر کشاورزان و نبود سرمايه کافي در مناطق روستايي منطقه | 857/0 | ||
كمبود منابع مالي براي خريد ماشين آلات كشاورزي | 825/0 | ||
عدم وجود سرمايه اوليه براي احياء و بازسازي زمين‌هاي كشاورزي | 747/0 | ||
هزينه‌هاي زياد سيستم‌هاي آبياري تحت فشار | 779/0 | ||
عدم وجود مشوق‌های حمایتی جهت سرمایه گذاری بخش خصوصی | 799/0 | ||
نبود يا محدوديت بازار مناسب براي محصولات کشاورزي منطقه | 695/0 | ||
دوم | طبیعی | خشکسالي طولاني مدت در منطقه | 751/0 |
مناسب نبودن شرايط جوي و نزولات آسمانی | 754/0 | ||
كمبود منابع آبي کشاورزی | 818/0 | ||
كمبود زمين زراعی | 744/0 | ||
نظام زمين‌داري خرده مالکي و خرد، پراکنده و کوچک بودن اراضي کشاورزي منطقه | 777/0 | ||
فساد پذیری محصولات تولیدی و مشکل بازار یابی آن | 728/0 | ||
کمبود زمين‌هاي حاصلخيز در شهرستان | 772/0 | ||
ضعف امکانات رفاهي و خدمات زيربنايي رفاهي زندگي | 695/0 | ||
سوم | زیرساختی | عدم دسترسي به ادوات و ماشين آلات كشاورزي | 711/0 |
عدم سرمايه گذاري مناسب دولت در ايجاد زيرساخت‌هاي کشاورزي در مناطق روستايي منطقه | 725/0 | ||
کمبود وسايل مورد نياز براي حمل و نقل محصولات | 758/0 | ||
عدم برخورداري از شبکه جاده اي مناسب | 733/0 | ||
فقدان كانال‌هاي آبياري و زهکشي | 744/0 | ||
نبود سردخانه یا مکان مناسب جهت ذخيره سازي محصولات کشاورزي | 689/0 | ||
فاصله زياد روستا تا مركز خدمات جهاد كشاورزي شهرستان | 691/0 | ||
نبود صنايع تبديلي کشاورزی در مناطق روستايي منطقه | 781/0 | ||
چهارم | فرهنگی-اجتماعی | مهاجرت نيروي فعال منطقه | 695/0 |
عدم استقبال نسل جوان از کار کشاورزي در روستاها. | 747/0 | ||
عدم گرايش به انجام کار سخت (کشاورزي)در منطقه | 724/0 | ||
پايين بودن سطح سواد روستاييان | 716/0 | ||
عدم گرايش كشاورزان به بيمه محصولات كشاورزي | 678/0 | ||
فقدان انگیزه تولید در میان کشاورزان | 711/0 | ||
پنجم | آموزشی-ترویجی | کافی نبودن دانش کارشناسان در زمینه مشکلات کشاورزی منطقه | 712/0 |
عدم هماهنگی آموزشهای ارائه شده با نیازهای اطلاعاتی کشاورزان | 664/0 | ||
كمبود آموزش‌هاي ترويجي و عدم آموزش‌هاي حرفه اي به كشاورزان | 646/0 | ||
کمبود مروجان و کارشناسان با تجربه در شهرستان | 699/0 | ||
ارتباط ضعیف بین کارشناسان و کشاورزان | 661/0 | ||
ششم | نهادی | وجود دلالان و سود کم کشاورزان | 684/0 |
نبود شرکت‌هاي تعاوني کشاورزي فعال و قوي در منطقه | 612/0 | ||
عدم خريد تضميني محصولات كشاورزي توسط دولت | 654/0 | ||
عدم همکاري بانک كشاورزي و اعطاي تسهيلات بانکي ناكافي | 616/0 | ||
هفتم | فنی | عدم برخورداري کشاورزان از دانش فني لازم کشاورزی | 639/0 |
استفاده روش‌هاي سنتي در توليد محصولات کشاورزي | 596/0 | ||
عدم استفاده از فناوري‌هاي نوين در مناطق روستايي منطقه. | 614/0 |
منبع :یافته های پژوهش
همان طوری که شکل 2 نشان می دهد موانع توسعه کشاورزی در مناطق محروم استان همدان در قالب عامل‌ها ی اقتصادی (%86/39)، طبیعی (%62/16)، زیرساختی (%69/10)، فنی (%61/6)، فرهنگی-اجتماعی (%88/9)، آموزشی- ترویجی (92/8%)، نهادی (%41/7) ظهور یافته است.
شکل 2-مدل تحليلی موانع توسعه كشاورزی همراه با سهم درصد هر يک از عوامل، منبع :یافته های پژوهش
نتيجهگيري و ارائه پيشنهادها
با توجه به اینکه توسعه بخش کشاورزی از عوامل عمده کمک کننده به ثبات اجتماعی و رشد اقتصادی جامعه به شمار می آید (کریم و همکاران، 1397). لذا آسیب شناسی روند توسعه در بخش کشاورزی یکی از ضروریات توسعه جامعه است، از این رو هدف پژوهش حاضر شناسایی موانع توسعه کشاورزی از دیدگاه کشاورزان شهرستان های کبودرآهنگ و فامنین به عنوان شهرستان های محروم از نظر شاخص‌های توسعه کشاورزی بود تا با شناسایی و تحلیل موانع توسعه کشاورزی در منطقه، گامی در راستای استفادهی بهتر از ظرفیت‌های تولید و بهبود وضعیت بخش کشاورزی برداشته شود. اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه از 288 کشاورز در منطقه مورد مطالعه جمع آوری گردید. نتایج به دست آمده از تجزیه و تحلیل دادهها نشانگر آن بود که عامل اقتصادی مهمترین مانع توسعه کشاورزی در منطقه مورد مطالعه است. ضعف مالی کشاورزان موجب می‌شود آنان توانایی خرید به موقع نهاده‌های مورد نیاز خود، به خصوص کود و سم و ماشین آلات کشاورزی را نداشته باشند. از سوی دیگر کمبود تسهیلات کشاورزی میتواند این مشکل را وخیم تر کند که به عنوان مانع بزرگی میتواند به عدم توسعه کشاورزی منجر شود. این یافته با نتایج بخش‌هایی از مطالعات کریم زاده(1400)، یاوری و عزیزی(1399)، تقی ملایی و مهدوی (۱۳۹۵) و مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (۱۳۸۹) بورجا و بورجا9 (۲۰۱۰) و صامتی و فرامرزپور (۱۳۸۳) همسویی دارد. نتایج عزمی و همکاران (۱۳۹۲). شاهشیدهار10 و همکاران (۲۰۰۷) نیز عوامل بازدارنده بکارگیری آبیاری قطره ای را هزینه بالای اجرای سیستم و فقدان سرمایه برای مالکیت آبیاری قطره ای را می دانند.
یکی دیگر از مشکلات عمده منطقه محروم استان همدان کمبود آب است. که وجود نیروگاه حرارتی شهید مفتح واقع در دشت کبودراهنگ و فامنین با برج‌های خنک کننده از نوع تر این مشکل را تشدید کرده است، بزرگترین مشکل این نیروگاه در تولید برق، کاهش منابع سفره‌های آب زیر زمینی می باشد و باعث به حداقل رساندن آب‌های زیر زمینی دشت کبودراهنگ و فامنین شده است. کمبود آب‌های سطحی و زیرزمینی به صورت مشکلی اساسی در مسیر توسعه کشاورزی منطقه ظاهر شده که برای مقابله و سازگاری با این شرایط، اجرای تدابیر خاصی در منطقه ضروری است. از جمله مدیریت چاه‌های عمیق در منطقه، بهینه سازی و افزایش راندمان آب، مدیریت منابع آب با طرح‌های آبخیزداری در منطقه تا بتوان آب مورد نیاز بخش کشاورزی را تأمین کرده و زمینه برای توسعه کشاورزی مهیا شود. یکی دیگر از مشکلات و مانع اصلی در راه افزایش تولید و توسعه کشاورزی در منطقه، پراکندگی قطعات و کوچکی آنها است و طبیعتا بازدهی یک زمین کوچک نیز کم خواهد بود. با یکپارچگی اراضی می توان در جهت رفع این مشکل اقدام کرد. این نتیجه با یافتههای ترک و همکاران (1400)، کریم زاده(1400)، کریم و همکاران(1397)، محمدی و نباتی (1392)، تقدیسی و بسحاق (۱۳۸۹)، هرتویگسن11 (۲۰۱۴) همه سویی دارد.
عامل سوم نشان دهنده عدم وجود خدمات زیربنایی کشاورزی و زیرساخت‌های کشاورزی در منطقه می باشد. مایر و لارسون (۱۹۹۶) در مطالعه‌ی خود بر این باوراند که برای دستیابی به توسعه کشاورزی، باید به ایجاد زیرساخت‌های مهم پرداخت. روستاییان به دلیل ضعف توسعه خدمات زیربنایی در مناطق روستایی مهاجرت را در پیش می‌گیرند و بدین وسیله کشاورزی و فعالیت‌های وابسته به آن را ترک میکنند. لذا توجه به خدمات زیربنایی روستایی از اهمیت بالایی برخوردار است. با افزایش امکانات روستاییان، توزیع نهاده‌های کشاورزی در مناطق مستعد و بسترسازی مناسب توسعه فعالیت‌هایی مانند احداث صنایع تبدیلی کشاورزی می توان در جهت توسعه کشاورزی منطقه اقدام کرد. این نتیجه با یافتههای کریم زاده(1400)،مرادی و همکاران (1399) و کریم و همکاران(1397)، همسویی دارد. نتایج حاصل از فقدان کانال‌های آبیاری و زهکشی با یافتههای بامری و همکاران (۱۳۸۶) مطابقت دارد. فقدان صنایع تبدیلی و کلیه صنایع وابسته به بخش‌های مختلف کشاورزی، همسو با یافتههای کلانتری و همکاران (۱۳۸۹) است.
براساس نتایج بدست آمده چهارمین عامل از موانع توسعه کشاورزی، عامل فرهنگی-اجتماعی می باشد. جوانان روستایی تمایلی به فعالیت در حوزه کشاورزی ندارند. از این رو مهاجرت وسيع جوانان روستایی به شهرها باعث شده است که میانگین سنی شاغلین بخش کشاورزی افزایش یافته و در نتیجه نسبت بزرگی از کشاورزان را جمعیت افراد میان سال و نیز سالخورده تشکیل دهند. مهاجرت جوانان پیامدهای منفی دیگری در پی خواهد داشت که از آن جمله می‌توان به مواردی چون کاهش بهره‌وری نیروی کار، عدم پذیرش نوآوری و فن آوری نوین، نداشتن خلاقیت اشاره کرد. علاوه بر جوانان روستایی، ممکن است کسانی که سال‌ها در روستا ساکن بوده‌اند و شغل آنها کشاورزی بوده، به دلایل زیادی روستا و کشاورزی خود را رها و جذب شهرها شوند. بالا بودن هزینه تولید، عدم وجود بازار مناسب، بیکاری فصلی و پنهان و کاهش درآمد در این بخش کشاورزی را با مشکلات و چالش‌هایی روبه رو کرده است که منجر به مهاجرت کشاورزان منطقه شده است. از دیگر دلایل مهاجرت کشاورزان، می‌توان به درآمد پایین، سخت بودن شغل کشاورزی، نبود جاذبه‌های تفریحی و امکانات رفاهی در روستاهای شهرستان اشاره کرد. عدم گرایش کشاورزان به بیمه محصولات خود نیز یکی از موانع توسعه کشاورزی است که میتواند ناشی از نارضایتی از عملکرد صندوق بیمه کشاورزی در پرداخت به موقع غرامت و همچنین پرداخت کم غرامت به کشاورزان، فاصله بسیار زیاد بین رقم واقعی خسارت با غرامت پرداختی توسط صندوق بیمه دانست. این قسمت از نتایج پژوهش با یافتههای کریم و همکاران(1397)، محمدی و نباتی (1392) و وندور12 (۲۰۰۱) مطابقت دارد.
نتایج نشان داد پنجمین مانع توسعه کشاورزی منطقه از دیدگاه کشاورزان، عامل آموزشی- ترویجی می باشد. کمبود آموزشهای ترویجی به کشاورزان سبب استفاده از شیوه‌های سنتی در کشاورزی می‌شود. برخی از کشاورزان منطقه نسبت به خدمات آموزشی و ترویجی گله‌مند بودند و اذعان داشته اند هیچ کلاس ترویجی در روستایشان برگزار نمی‌شود. همچنین عدم تشکیل کلاسهای ترویجی در روستاها و تشکیل این کلاس‌ها در جهاد کشاورزی، سبب شده کشاورزان به دلیل برخی از مشکلات از جمله مسافت طولانی نتوانند در این کلاس‌ها شرکت کنند و از خدمات آموزشی و ترویجی بهره‌مند شوند. با توجه به کمبود و پایین بودن آموزشهای کشاورزی در منطقه، باید نسبت به افزایش کمیت و کیفیت آموزشهای ترویجی اقدام گردد. همچنین با توجه به وابسته بودن معیشت روستاییان منطقه به کشاورزی می‌توان با تربیت نیروی انسانی متخصص باعث بهبود معیشت و درآمد مردم شد. نتایج پژوهش در این بخش با یافتههای کریم زاده(1400)، تبرایی و حسن نژاد (۱۳۸۸) و مختاری حصاری و همکاران (۱۳۹6) مطابقت دارد.
مانع ششم شناسایی شده اشاره به موانع نهادی دارد، با توجه به اینکه مشکلات اقتصادی مهمترین مانع شناسایی شده، حمایت‌هایی چون اعطای تسهیلات ضروری به نظر می‌رسد، عدم اعطای وام توسط بانک کشاورزی و همچنین نداشتن شرایط اخذ وام توسط کشاورزان به دلیل داشتن مشکل تأمین وثیقه باید مورد توجه قرار گیرد. مشکل دیگر عدم خرید تضمینی محصولات کشاورزان توسط دولت می باشد که باعث می‌شود دلالان و واسطه‌ها نفوذ بیشتری پیدا کنند و محصولات را با قیمت پایین تر از کشاورزان خریداری کنند، دولت می تواند با اعمال سیاست‌های حمایتی مختلف، مانند دادن انواع یارانه‌ها، جلوگیری از واردات بی‌رویه، خرید تضمینی محصولات کشاورزان و بیمه، انگیزه‌ی تولید بیشتر را در آنان تقویت کند که در نتیجه آن، علاوه بر بهبود معیشت کشاورزان و روستاییان، امنیت غذایی سایر مردم کشور نیز تأمین خواهد گردید. نتایج پژوهش در این بخش با یافتههای کریم و همکاران(1397) و محمدی و نباتی (1392) مطابقت دارد.
آخرین مانع شناسایی شده موانع فنی است؛ عدم برخورداري کشاورزان از دانش فني لازم کشاورزی و عدم آگاهی از روشهای زراعی و باغداری جدید و پیشرفته، موجب می‌شود کشاورزان از روشهای سنتی یا نیمه سنتی استفاده میکنند و بهره برداری بهینه از محصولات خود نداشته باشند که این باعث عدم توسعه مورد نظر می باشد.
با عنایت به یافته های تحقیق می توان گفت که بخش کشاورزی منطقه محروم استان همدان برای تحقق اهداف برنامه‌های توسعه با مشکل اقتصادی و کمبود منابع سرمایه گذاری روبه رو است. جبران این مشکل، نیازمند ارتقای امنیت سرمایه گذاری است. بنابراین لازم است در برنامه‌های توسعه منطقه به بهبود شاخص‌های امنیت سرمایه گذاری در این بخش توجه بیشتری شود بیشتر سیاست‌های حمایتی یارانه ای اعم از یارانه انرژی، باراته تجاری و یارانه نهادها و ماشین آلات به صورت عمومی در سطح کشور انجام می گیرند و از کارایی کمی برخوردارند. لذا توصیه می‌شود برنامه آمایش سرزمینی مختص هر منطقه در بخش کشاورزی تهیه و سپس سیاست‌های حمایتی منطبق با این برنامه‌ها اصلاح شود به طوری که دولت براساس مزیت‌های منطقه اقدام به حمایت از تولید کنندگان نماید.
همچنین پیشنهاد می‌شود یک رسانه اختصاصی جهت تولید محتوا برای بخش کشاورزی در استان ایجاد گردد. این رسانه میتواند با پخش برنامه‌های متنوع آموزشی و ترویجی به بالا بردن سطح سواد، فرهنگ و آگاهی‌های عمومی و تخصصی کشاورزان منطقه کمک کند. با توجه به هزینه بالای تجهیز بخش کشاورزی به ماشین آلات و تجهیزات مکانیزه توصیه می‌شود وام‌های بلندمدت متناسب با شرایط کشاورزان به آنان اعطا گردد.
با توجه به اهمیت ضعف برقرای ارتباط کارشناسان و کشاورزان پیشنهاد می‌شود در دوره‌های آموزشی از وجود رهبران محلی که به عنوان گروه‌های مرجع و مورد پذیرش همگان هستند، بهره گرفته شود و به منظور ارتقاء کیفیت آموزش، بهره گیری از روشهای نوین تدریس، برگزاری انواع دوره‌های آموزشی به صورت منظم، برگزاری کارگاه‌ها و بازدیدهای علمی، بکارگیری شیوه آموزشی ملاقات با کشاورزان نمونه و تهیه محتوای آموزشی دوره‌ها در قالب جزوه، لوح فشرده و کتاب پیشنهاد می‌گردد.
با توجه به شناسایی عامل فرهنگی-اجتماعی به عنوان یکی از موانع توسعه کشاورزی، پیشنهاد می‌شود تا فراگیران در زمینه فرهنگی مورد آموزش قرار گرفته و با برگزاری کلاسهای آموزشی، روحیه مشارکت بین جوانان روستایی منطقه مورد مطالعه را پرورش داد. همچنین برگزاری برنامه‌هایی جهت فضاسازی مناسب فعالیت‌های اجتماعی و گسترش فرهنگ سخت کوشی از طریق رسانه‌های جمعی پیشنهاد می‌شود. همچنین با توجه به عدم وجود صنایع تبدلی کشاورزی در منطقه توصیه می‌گردد دولت با ایجاد مشوق‌های حمایتی اعم از اعطای تسهیلات و معافیت‌های مالیاتی موجب جذب سرمایه گذار‌های بخش خصوصی به مناطق روستایی شهرستان های کبودراهنگ و فامنین شود.
References
Akbarzadeh, M., & Soleimani, M. (2018). Pathology of barriers to agricultural sector development in Islamic countries. Islamic Economics Studies, 11(1), 49–68. https://doi.org/10.30497/ies.2018.2332 [In Persian]
Alimardani, A., Keshavarz, M., Karami, R., & Ebrahimi, M. A. (2020). Assessing the priority and effectiveness of strategies to improve water productivity and comprehensive development of the agricultural sector in development programs: A case study of Qazvin province. Agricultural Economics and Development, 28(4), 59–91. https://doi.org/10.30490/aead.2021.342671.1227 [In Persian]
Anderberg, S. (2020). The contribution of organic agriculture to poverty reduction (Vol. 3, pp. 41–71). Linköping University Press.
Anjum, S., & Tarique, M. (2017). Agriculture and poverty reduction in India: An empirical study. Asian Journal of Research in Social Sciences and Humanities, 7(9), 35–48. https://doi.org/10.5958/2249-7315.2017.00441.5
Arboni, Z., Yeghaneh, B., Einali, J., Farahani, H., & Cheraghi, M. (2022). Analysis and ranking of livelihood strategies for villagers to deal with the effects of drought: Case study of Zanjan city. Regional Planning, 12(48), 221–236. https://doi.org/10.30495/jzpm.2021.26920.3818 [In Persian]
Azami Musa, H., & Vahdatmodab, M. (2021). Analysis of geographical gap of agricultural development indicators in Hamadan province. Geographical Studies of Mountainous Areas, 2(4), 115–132. https://doi.org/10.52547/gsma.2.4.115 [In Persian]
Azami, M., Ahadnejadrooshti, M., & Tohidloo, S. A. (2018). Zoning of agricultural development of Hamedan cities using TODIM model. Regional Planning, 8(29), 53–64. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=360822 [In Persian]
Azmi, A. (2011). Investigating the current situation and challenges of the agricultural sector in Sohrin, Zanjan (Zanjan city). Urban Ecology Research, 2(4), 31–40. https://doi.org/10.1001.1.25383930.1390.2.4.3.0 [In Persian]
Azmi, A. (2011). Investigating the current situation and challenges of the agricultural sector in Sohrin, Zanjan (Zanjan city). Urban Ecology Research, 2(4), 31–40. https://doi.org/10.1001.1.25383930.1390.2.4.3.0 [In Persian]
Azmi, A., Mirzaei Ghaleh, F., & Shamsi, R. (2013). Challenges and problems of the agricultural sector and its role in migration from rural to urban areas: Case study of Shears village, Harsin city. Space Planning (Teacher of Humanities), 17(2), 55–70. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=260909 [In Persian]
Azmi, A., Mirzaei Ghaleh, F., & Shamsi, R. (2013). Challenges and problems of the agricultural sector and its role in migration from rural to urban areas: Case study of Shears village, Harsin city. Space Planning (Teacher of Humanities), 17(2), 55–70. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=260909 [In Persian]
Barman, U. (2013). Adjusting farmers’ training for sustainable agricultural development: Need for facilitation. Journal of Academic and Industrial Research, 1(9), 525–529.
Barman, U. (2013). Adjusting farmers’ training for sustainable agricultural development: Need for facilitation. Journal of Academic and Industrial Research, 1(9), 525–529.
Baziar, E., & Ahmadvand, M. (2017). Explaining the barriers to agricultural development in the villages of Rostam city. Agricultural Extension and Education Research, 10(1), 65–75. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=300478 [In Persian]
Baziar, E., & Ahmadvand, M. (2017). Explaining the barriers to agricultural development in the villages of Rostam city. Agricultural Extension and Education Research, 10(1), 65–75. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=300478 [In Persian]
Behjani, Morad, & Pishbin, Syamak. (2022). Investigating the effects of production cooperative companies on sustainable agricultural in city of Jahrom. Sustainable Agricultural Science Research, 2(1), 75–89. https://doi.org/10.30495/sarj.2022.1959802.1073 [In Persian]
Burja, C., & Burja, V. (2010). Sustainable value analysis for Romanian agriculture. Environmental Engineering and Management Journal, 9(6), 839–846. http://eemj.eu/index.php/EEMJ/article/view/2749
Burja, C., & Burja, V. (2010). Sustainable value analysis for Romanian agriculture. Environmental Engineering and Management Journal, 9(6), 839–846. http://eemj.eu/index.php/EEMJ/article/view/2749
Connolly-Boutin, L., & Smit, B. (2016). Climate change, food security, and livelihoods in sub-Saharan Africa. Regional Environmental Change, 16, 385–399. https://doi.org/10.1007/s10113-015-0761-x
Connolly-Boutin, L., & Smit, B. (2016). Climate change, food security, and livelihoods in sub-Saharan Africa. Regional Environmental Change, 16, 385–399. https://doi.org/10.1007/s10113-015-0761-x
Connor, D. J. (2018). Organic agriculture and food security: A decade of unreason finally implodes. Field Crops Research, 225, 128–129. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2018.06.008
Connor, D. J. (2018). Organic agriculture and food security: A decade of unreason finally implodes. Field Crops Research, 225, 128–129. https://doi.org/10.1016/j.fcr.2018.06.008
Eftekhari, R., Arefnia, K., Sajasi Qedari, H., Firuznia, Q., Sadegh Lou, T., & Fattahi, A. (2010). Development strategies for sustainable development education in Iran. Geography, 8(25), 47–66. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=112482 [In Persian]
Eftekhari, R., Arefnia, K., Sajasi Qedari, H., Firuznia, Q., Sadegh Lou, T., & Fattahi, A. (2010). Development strategies for sustainable development education in Iran. Geography, 8(25), 47–66. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=112482 [In Persian]
Fattahi Milasi, A., & Ismaili, R. (2020). Investigation of educational barriers to sustainable agricultural development in Lordegan city. Agricultural Education Management Research, 12(53), 3–32. https://doi.org/10.22092/jaear.2020.128556.1671 [In Persian]
Habibpour, K., & Safari, R. (2013). Comprehensive guide to the use of SPSS in survey research. Tehran: Motafkaran Publications. [In Persian]
Huo, Y., Ye, S., Wu, Z., Zhang, F., & Mi, G. (2022). Barriers to the development of agricultural mechanization in the North and Northeast China plains: A farmer survey. Agriculture, 12(2), 287. https://doi.org/10.3390/agriculture12020287
Islamic Consultative Assembly Research Center. (2010). A look at the main strategies of the agricultural sector in the five-year development plans of the last twenty years. Tehran: Research Center of the Islamic Consultative Assembly. [In Persian]
Jafari Morkani, S., & Bakhtiarpour, A. (2016). Study of barriers to agricultural development with emphasis on water shortage (Seyed Sultan village of Ahvaz). In Proceedings of the First International Conference on Natural Hazards and Environmental Crises in Iran: Solutions and Challenges, Ardabil. https://civilica.com/doc/548973 [In Persian]
Jun, H., & Xiang, H. (2011). Development of circular economy is a fundamental way to achieve agriculture sustainable development in China. Energy Procedia, 5, 1530–1534. https://doi.org/10.1016/j.egypro.2011.03.262
Kalantari, K., Abdi, R., & Movahed Mohammadi, H. (2004). Factors promoting and preventing the creation and development of agricultural conversion and complementary industries in North Khorasan province. Agricultural Economics and Development, 18(70), 19–37. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=137542 [In Persian]
Kamousi Alamdari, J., Asghari, H., Poursheykhian, A., & Hasanimehr, S. (2022). Analysis of sustainable development guidelines & challenges with future trending survey (Case study: ARAS Free region). Regional Planning, 11(44), 103–118. https://doi.org/10.30495/jzpm.2022.4068 [In Persian]
Karbasioun, M., Mulder, M., & Biemans, H. (2008). Changes and problems of agricultural development in Iran. World Journal of Agricultural Sciences, 4(6), 759–769. https://edepot.wur.nl/40733
Karim, M. H., Sardarshahraki, A., & Hosseini, S. M. (2018). Obstacles to rural development from the perspective of Helmand farmers. Space Economics and Rural Development, 7(1), 149–166. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=527239 [In Persian]
Karimzadeh, M. (2021). Prioritization of barriers to agricultural development in rural areas of Saravan city. Cooperative and Agriculture Quarterly, 10(37), 137–163. https://doi.org/10.22034/ajcoop.2021.228665.1567 [In Persian]
Keshavarz, M. (2018). Addressing barriers of rural development under drought. Journal of Research and Rural Planning, 7(2), 135–156. http://dx.doi.org/10.22067/jrrp.v5i4.68518
Liu, H., Yi, Y., Blagodatsky, S., & Cadisch, G. (2019). Impact of forester and conservation agriculture on sediment export: A case study in a montane reserve, south-western China. Science of The Total Environment, 702, 134802. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2019.134802
Loizou, E., Karelakis, C., Galanopoulos, K., & Mattas, K. (2019). The role of agriculture as a development tool for a regional economy. Agricultural Systems, 173, 482–490. https://doi.org/10.1016/j.agsy.2019.03.016
Lorenz, K., & Lal, R. (2016). Environmental impact of organic agriculture. In D. L. Sparks (Ed.), Advances in Agronomy (Vol. 139, pp. 99–152). Elsevier. https://doi.org/10.1016/bs.agron.2016.04.001
Luo, X., & Bao, J. (2019). Exploring the impacts of tourism on the livelihoods of local poor: The role of local government and major investors. Journal of Sustainable Tourism, 27(3), 344–359. https://doi.org/10.108
Makal, A., Banerjee, A., Roy, A., Hazra, S., & Polley, K. (2017). Issues and problems in agricultural development: A study on the farmers of West Bengal. In Bhui, S., Das, M. S., & Coomar, P. C. (Eds.), Development among the Tribal and Minority Societies (pp. 292). Gyan Publishing House.
Maruf, M., Pour Saeed, A., Eshraghi Samani, R., & Chahar Soughi Amin, H. (2019). Designing a model for promoting healthy crop farming behavior in Kermanshah province in Iran. Journal of Agricultural Extension and Education Research, 12(3), 35–48. https://doi.org/10.15666/aeer/1701_795824
Miroltafi, M. R., Shayan, A., & Sidamir, M. (2012). A survey on the level of agricultural development and its effective indicators in Hirmand. Geography and Development, 10(28), 95–114. https://doi.org/10.22111/gdij.2012.490 [In Persian]
Mohammadi Yeganeh, B., & Nabati, A. (2013). Analysis of barriers to agricultural development in rural areas using hierarchy analysis (AHP): Case study of Karani County, Bijar County. Geographical Space, 13(44), 135–152. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=215883 [In Persian]
Mokhtari Hesari, A., Shaban Ali Fami, H., Asadi, A., & Zarei Dastgerdi, Z. (2017). Analysis and assessment of the level of rural areas with services, agriculture and determining the central villages for agricultural services: A case study of the central part of the central city. Village and Development, 13(3), 85–104. https://doi.org/10.30490/rvt.2018.59191 [In Persian]
Moradi, J., Mirkzadeh, A. A., & Rostami, F. (2018). Identifying barriers to agricultural development from the perspective of Qaratoreh farmers. Rural Development Strategies, 5(3), 311–327. https://doi.org/10.22048/rdsj.2019.97696.1676 [In Persian]
Mukhoti, B. (2019). Agriculture and employment in developing countries: Strategies for effective rural development. Routledge. https://doi.org/10.4324/9780429038099
Nsikak-Abasi, A. E., & Kesit, K. N. (2015). Barriers to increasing agricultural production in Nigeria. American Journal of Agricultural Science, 2(4), 138–143.
Osabohien, R., Matthew, O., Gershon, O., Ogunbiyi, T., & Nwosu, E. (2019). Agriculture development, employment generation and poverty reduction in West Africa. The Open Agriculture Journal, 13, 82–89. https://doi.org/10.2174/1874331501913010082
Pellegrino, G. (2018). Barriers to innovation in young and mature firms. Journal of Evolutionary Economics, 28(1), 181–206. https://doi.org/10.1007/s00191-017-0532-4
Saif al-Dini, F., & Refugee, M. (2010). Challenges and obstacles of regional development planning in Iran. Human Geography Research, 42(73), 83–98. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=116435 [In Persian]
Sameti, M., & Faramarzpour Darzini, B. (2004). Investigating barriers to private investment in Iran's agricultural sector. Agricultural Economics and Development, 12(45), 91–112. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=6593 [In Persian]
Shashidhara, K. K., Bheemappa, A., & Hirevenkanagoudar, S. (2007). Benefits and constraints in adoption of drip irrigation among the plantation crop growers, Karnataka. Journal of Agricultural Science, 20(1), 82–84.
Tabraei, M., & Hassan Nejad, M. (2009). Investigating the performance and effective factors on the acceptance of extension programs implemented in the process of agricultural development: A case study of wheat farmers in Mashhad. Agricultural Economics and Development (Agricultural Science and Technology), 23(1), 59–68. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=97607 [In Persian]
Taghdisi, A., & Boshagh, M. (2010). The most important activities and challenges on agriculture and the influence of level of changes under cultivation on the situation of rural population (Case study: Eastern Silakhor village of the town Azna). Journal of Rural Research, 1(2), 137–160. https://sid.ir/paper/356444/en [In Persian]
Taghi Mollai, Y., & Mahdavi, A. (2016). Interest rates and their impact on investment in agriculture and forestry. Quarterly Journal of Strategic Forest Strategy, 1(3), 1. https://www.magiran.com/p1684316 [In Persian]
Takaloo, A. R. , Shamsoddini, A. , Rahmani, B. and Shariat Panahi, M. V. (2021). Spatial and Space Analysis of Human Resources Challenges in Agricultural Sector in Rural Areas of Malayer County. Human Geography Research, 53(1), 139-156. doi: 10.22059/jhgr.2019.282216.1007940. [In Persian]
Thapa, G., Gaiha, R., & Imai, K. (2019). The role of agriculture in poverty reduction in Nepal. In Agricultural Transformation in Nepal (pp. 27–47). Springer, Singapore. https://doi.org/10.1007/978-981-13-5824-7_2
Tork, A., Azmi, A., & Moradi, O. A. (2022). Evaluation of the effects of Shahid Mofateh Power Plant on Hamedan on the surrounding villages. Journal of Rural Research, 13(1), 122–139. https://doi.org/10.22059/jrur.2022.331422.1681 [In Persian]
Ulvenblad, P., & Cederholm Bjoklund, J. (2018). A leadership development programme for agricultural entrepreneurs in Sweden. The Journal of Agricultural Education and Extension, 24(4), 327–343. https://doi.org/10.1080/1389224X.2018.1477864
United Nations Committee of Experts on Global Geospatial Information Management (UN-GGIM). (2016). Report of the inter-agency and expert group on sustainable development goal indicators. UN Economic and Social Council. http://ggim.un.org/knowledgebase/KnowledgebaseArticle51479.aspx
Vandeveer, M. L. (2001). Demand for area crop insurance among litchi producers in northern Vietnam. Agricultural Economics, 26(2), 173–184. https://doi.org/10.1111/j.1574-0862.2001.tb00061.x
Webb, P., & Block, S. (2012). Support for agriculture during economic transformation: Impacts on poverty and undernutrition. Proceedings of the National Academy of Sciences, 109(31), 12309–12314. https://doi.org/10.1073/pnas.0913218109
White, B. (2012). Agriculture and the generation problem: Rural youth, employment and the future of farming. IDS Bulletin, 43(6), 9–19. https://doi.org/10.1111/j.1759-5436.2012.00353.x
[1] Huo
[2] Pellegrino
[3] Ulvenblad and Ulenblad
[4] Makal et al
[5] Nsikak & Kesit
[6] Varimax rotation
[7] Kaiser, Meyer & Olkin
[8] Cumulative variance
[9] Burja
[10] SHashidhara
[11] Hartvigsen
[12] Vandeveer