اثر تنوع بخشی فعالیت های اقتصادی در معیشت پایدار خانوارهای روستایی با تاکید بر دامپروری (مطالعه موردی :روستاهای شهرستان ملکشاهی استان ایلام)
اکبر افشار نیا
1
(
دانشجوی دکتری
)
بیژن رحمانی
2
(
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی
)
شهره تاج
3
(
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد
)
کلید واژه: خانوارهای روستایی, اقتصادی, معیشت پایدار, دامپروری, ملکشاهی,
چکیده مقاله :
رویکرد معیشت پایدار به عنوان یکی از رویکردهای جدید توسعه پایدار روستایی به شمار میآید و متنوعسازی فعالیتهای اقتصادی جامعه روستایی نیز یکی از رویکردهای اساسی در جهت تحقق معیشت پایدار روستایی مطرح شده است. بنابراین هدف از تحقیق حاضر بررسی نقش تنوع فعالیتهای اقتصادی در معیشت پایدار خانوارهای روستایی با تأکید بر اقتصاد دامپروری میباشد. رویکرد معیشت پایدار به عنوان یکی از رویکردهای جدید توسعه پایدار روستایی به شمار میآید و متنوعسازی فعالیتهای اقتصادی جامعه روستایی نیز یکی از رویکردهای اساسی در جهت تحقق معیشت پایدار روستایی مطرح شده است. بنابراین هدف از تحقیق حاضر بررسی نقش تنوع فعالیتهای اقتصادی در معیشت پایدار خانوارهای روستایی با تأکید بر اقتصاد دامپروری می‌باشدپژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. که به منظور جمعآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه‌ای و پیمایش میدانی و با استفاده از ابزار پرسشنامه در محدوده مورد مطالعه صورت گرفته است. که پیش از این روایی آن به تأیید کارشناسان و اساتید مربوطه رسیده است. قلمرو مکانی این تحقیق شهرستان ملکشاهی بوده که در فرایند اجرایی، فعالیتهای اقتصادی خانوارهای روستایی در سال 1400 برای 2006 خانوار تهیه و در نهایت از طریق فرمول کوکران تعداد 322 خانوار به عنوان حجم نمونه انتخاب گردیده‌اند. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و GIS صورت گرفته و نتایج حاصل از آن از طریق آمار توصیفی و استنباطی و با استفاده از آزمونهای فرضیات ، مان ویتنی، فریدمن و تحلیل عاملی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان میدهد خانوارهایی که دارای تنوع فعالیتهای اقتصادی بیشتری‌اند، به مراتب از نظر داراییهای معیشتی (داراییهای مالی، انسانی) پایدارتر و وضعیت مطلوب‌تری دارند.
چکیده انگلیسی :
Sustainable livelihood approach is considered as one of the new approaches to sustainable rural development and diversification of economic activities of rural community is one of the basic approaches to achieve sustainable rural livelihood.Sustainable livelihood approach is considered as one of the new approaches to sustainable rural development and diversification of economic activities of rural community is one of the basic approaches to achieve sustainable rural livelihoodSustainable livelihood approach is considered as one of the new approaches to sustainable rural development and diversification of economic activities of rural community is one of the basic approaches to achieve sustainable rural livelihood Therefore, the purpose of this study is to investigate the role of diversity of economic activities in the sustainable livelihood of rural households with emphasis on livestock economics. The present research is of applied type and the research method is descriptive-analytical. In order to collect information from library studies and field survey and using a questionnaire tool in the study area. Its validity has already been confirmed by relevant experts and professors. The spatial scope of this research is Malekshahi city. In the executive process, the economic activities of rural households in 1400 for 2006 households were prepared and finally 322 households were selected as the sample size through Cochran's formula. Data analysis was performed using SPSS and GIS software and the results were analyzed through descriptive and inferential statistics using hypotheses, Mann-Whitney, Friedman and factor analysis tests. The results show that households that have a greater variety of economic activities are far more stable in terms of livelihood assets (financial, human assets) and have a more favorable situation.
_||_
The effect of diversity of economic activities on the sustainable livelihood of rural households with an emphasis on animal
|
ISSN (Print): 2251-6735 - ISSN (Online): 2423-7051
Research Paper
The effect of diversity of economic activities on the sustainable livelihood of rural households with an emphasis on animal husbandry (Case study: Villages of Malekshahi County, Ilam Province)
*Corresponding author: Bijan Rahmani Address: Associate Professor of Department of Geography, Faculty of Earth Sciences, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran. Tell:
|
Citation:
|
Abstract
The approach of sustainable livelihood is considered as one of the new approaches of sustainable rural development, and the diversification of the economic activities of the rural community is also one of the basic approaches to realize sustainable rural livelihood. Therefore, the purpose of this research is to examine the role of the diversity of economic activities in the sustainable livelihood of rural households with an emphasis on the economy of animal husbandry. In fact, this research is trying to answer the question of how effective the economy of animal husbandry can be in improving the sustainable livelihood of the villagers in the region. Based on this, the current research is applied and the research method is descriptive-analytical. which was done in order to collect information from library studies and field surveys and using questionnaire tools in the scope of the study. whose validity has already been confirmed by relevant experts and professors. The geographical area of this research is Malekshahi city, in the implementation process, the economic activities of rural households in 1400 were prepared for 2006 households and finally, 322 households were selected as the sample size through the Cochran formula. Data analysis was done using SPSS and GIS software, and the results were analyzed through descriptive and inferential statistics and using hypothesis tests, Mann-Whitney, Friedman and factor analysis. The results of the research show that households that have a greater variety of economic activities are far more stable and in a better condition in terms of livelihood assets (financial and human assets).
|
Received: Accepted: PP:1-
Use your device to scan and read the article online
Keywords: economic activities, sustainable livelihood, rural households, animal husbandry, Malikshahi |
Extended Abstract
Introduction
The role and position of villages in the process of economic, social and political development in the local, regional and national regions and the consequences of rural underdevelopment, such as weak population growth, increasing inequality, population growth, migration, unemployment, urban marginalization, etc. . It became in recent decades (Ezekia and Ghafari, 1386: 19). The durability and sustainability of every village depends on the dynamics and sustainability of its economy, therefore, the reason for the country's villages being abandoned is their weakness and economic inefficiency (Badari et al., 2009: 2). In the economic economy of various rural areas, animal husbandry is considered one of the basic factors of livelihood, and also in the economic development and agricultural programs, it includes the most important economic pillar of the villages. Humans are becoming increasingly rural, which is partly derived from the type of attitude towards the village, government policies and internal factors of the village (Joan et al., 2010: 3).
The question that is raised in the meantime is whether the villages of Malekshahi can achieve multidimensional development and sustainable livelihood by focusing on animal husbandry and removing the path of sustainable development from the one-sided development sector of agriculture. According to the conducted studies, it can be said that the expansion of non-agricultural activities, in addition to reducing the pressure on natural resources, leads to an increase in the level of income and the expansion of welfare and finally the stability of economic stability at the village level. It is also one of the inevitable ways of progress and To prevent the increase in rural poverty, it is important to pay attention to the living conditions of rural households. Rural poverty is one of the problems of the current era. Malekshahi city is of special importance in the field of export because of its border advantage, and it also has unique advantages in the field of animal husbandry food production and organic agricultural products such as medicinal plants, wheat, rice, and these advantages can be used in the field of diversifying activities. and its impact on the livelihood stabilization of rural households under investigation, in fact, the villages of Malekshahi city have mostly one-dimensional activities and it is associated with a high rate of migration from the village to the city, the main reason of which can be attributed to the high attention paid to agriculture and farming activities, which causes seasonal unemployment knowledge and the exit of the young and educated population of the villagers towards the city and urban activities; These factors show the importance of diversification of economic activities in the studied area.
Methodology
The current research is applied in terms of nature and descriptive-analytical. The method of data collection in this research includes the library method and the cross-sectional survey method, which was used to collect the required information using digital resources and existing books, and to check the hypotheses, the required information was collected through a researcher-made questionnaire. The size of the selected sample of local people in this research is 308 people, which was determined using Cochran's formula. After collecting the data according to the questions and hypotheses, each of them was analyzed in SPSS statistical software according to the characteristic features through statistical tests (Man-Whitney and Friedman and factor analysis
Results and Discussion
In the form of the concept of sustainable and sustainable livelihood, in the reduction of poor rural areas and the reduction of social and environmental consumption caused by inequality in urban and rural areas, economic sustainability has been the focus of attention and has been introduced as a starting point for achieving sustainable development from international centers. has been So that the success in this field affects the social fields and then the environmental fields, and it will be in the formation of sustainability in these fields and its continuity over time and in different geographical locations. In this sense, sustainable economy means that rural systems are sustainable in the environment and are successful in areas such as economic growth, investment and work. In general, in the economic structure of rural areas, agriculture is considered the main axis of providing livelihood, and in the development plans, agricultural development includes the most important and only economic pillar of villages, so that studies and development plans are also generally transformed into the structures of urban economic areas at the global level. . And nine villages have been targeted. In this way, rural areas have always played a role related to urban areas as a margin and far from comprehensive development thoughts.
Conclusion
The first hypothesis of the current research is that it seems that the variety of animal husbandry activities has caused the attraction and maintenance of social and human assets in the villages of the studied region. The obtained results show the relationship in a first assumption. Based on the results of Man White-Nee and Friedman's tests of household society and responsibility data, there is a significant relationship between the variety of animal husbandry activities and the attraction and maintenance of social and human assets in the village at the 99 percent confidence interval and the error probability level sig=0.000 . and in other words, with the variety of activities, it increases the attraction and maintenance of social and human assets in the village. So, with these interpretations, it can be concluded that the first hypothesis was considered probable. The second hypothesis of the current research is that the expansion of animal husbandry has increased the stability of the settlement. The results of the obtained results, the relationship in the second hypothesis of the previous hypothesis are examined. Based on the results obtained from the household and management, the factor analysis test has been used. 99 percent confidence and error probability level sig= 0.000, in other words, the expansion of animal husbandry has increased the stability in the settlement. So, with these interpretations, it can be argued that these categories have had an effect on each other, and the desired result in the second part is also the probability of the previous research hypotheses. The whole present research is similar to the researches mentioned in the background section, but the innovation of this research is in this category that all the components of sustainable livelihood from categories such as social and human assets and the sustainability process of settlements are considered. It has been stated that this point was the difference between the present research and the previous researches.
|
شاپا چاپی: 6735 -2251 - شاپا الکترونیکی: 7051 -2423
مقاله پژوهشی
اثر تنوع بخشی فعالیتهای اقتصادی در معیشت پایدار خانوارهای روستایی با تاکید بر دامپروری
(مطالعه موردی: روستاهای شهرستان ملکشاهی استان ایلام)
تاریخ دریافت: تاریخ پذیرش: شماره صفحات:
از دستگاه خود برای اسکن و خواندن مقاله به صورت آنلاین استفاده کنید
واژههای کلیدی: فعالیتهای اقتصادی، معیشت پایدار، خانوارهای روستایی، دامپروری، ملکشاهی.
|
چکیده رویکرد معیشت پایدار به عنوان یکی از رویکردهای جدید توسعه پایدار روستایی به شمار میآید و متنوعسازی فعالیتهای اقتصادی جامعه روستایی نیز یکی از رویکردهای اساسی در جهت تحقق معیشت پایدار روستایی مطرح شده است. بنابراین هدف از تحقیق حاضر بررسی نقش تنوع فعالیتهای اقتصادی در معیشت پایدار خانوارهای روستایی با تأکید بر اقتصاد دامپروری میباشد در حقیقت پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این مسئله است که اقتصاد دامپروری تا چه اندازه میتواند در بهبود معیشت پایدار روستاییان منطقه اثرگذار واقع گردد بر همین اساس پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. که به منظور جمعآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه‌ای و پیمایش میدانی و با استفاده از ابزار پرسشنامه در محدوده مورد مطالعه صورت گرفته است. که پیش از این روایی آن به تأیید کارشناسان و اساتید مربوطه رسیده است. قلمرو مکانی این تحقیق شهرستان ملکشاهی بوده که در فرایند اجرایی، فعالیتهای اقتصادی خانوارهای روستایی در سال 1400 برای 2006 خانوار تهیه و در نهایت از طریق فرمول کوکران تعداد 322 خانوار به عنوان حجم نمونه انتخاب گردیده‌اند. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و GIS صورت گرفته و نتایج حاصل از آن از طریق آمار توصیفی و استنباطی و با استفاده از آزمونهای فرضیات ، مان ویتنی، فریدمن و تحلیل عاملی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان میدهد خانوارهایی که دارای تنوع فعالیتهای اقتصادی بیشتری‌اند، به مراتب از نظر داراییهای معیشتی (داراییهای مالی، انسانی) پایدارتر و وضعیت مطلوب‌تری دارند.
|
استناد:
DOI:
مقدمه :
نقش و جایگاه روستاها در فرایند توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در مقیاس محلی، منطقه‌ای و ملی و پیامدهای توسعه‌نیافتگی نواحی روستایی، مانند فقر گسترده، نابرابری فزاینده، رشد سریع جمعیت، مهاجرت، بیکاری، حاشیه‌نشینی شهری و غیره موجب توجه به توسعه روستایی به‌ویژه در دهه‌های اخیر گردیده است (ازکیا و غفاری، 1386: 19).
دوام و پایداری هر روستا در گرو پویایی و دوام اقتصاد آن است از همین رو علت تخلیه و متروک شدن بسیاری از روستاهای کشور، ضعف و ناکارایی اقتصادی آن‌هاست (بدری و همکاران، 1389: 2). در ساختار اقتصادی نواحی روستایی کشورهای مختلف، دامداری یکی از محورهای اساسی تأمین معیشت به شمار آمده و در اغلب برنامه‌های توسعه نیز دامداری و کشاورزی مهمترین رکن اقتصادی روستاها را شامل میشود مهمترین ویژگی چنین ساختاری، فقدان تنوع در بسترهای اقتصادی و فرصتهای شغلی خصوصاً برای نیروی انسانی رو به افزایش روستایی است که تا حدودی نشأت گرفته از نوع نگرش به روستا و سیاست‌گذاری‌های دولتی و عوامل درونی روستا است (جوان و همکاران، 1390: 3).
در این مفهوم، پایداری اقتصادی یعنی اینکه نظام‌های روستایی در تعامل با محیط اقتصادی ماندگار بوده و در زمینههایی چون رشد اقتصادی، سرمایهگذاری و اشتغال موفق عمل نمایند. به‌طورکلی در ساختار اقتصادی نواحی روستایی کشورها، کشاورزی محور اساسی تامین معیشت به شمار آمده و در اغلب برنامه‌های توسعه نیز کشاورزی مهمترین و تنها رکن اقتصادی روستاها را شامل میشود به‌طوری‌که اغلب مطالعات و برنامهریزیهای توسعه نیز ملهم از رویکرد جهانی آن، به ساختارهای اقتصادی مناطق شهری و نه روستایی معطوف بوده است. به‌این‌ترتیب مناطق روستایی همواره به‌عنوان حاشیه و به‌دوراز تفکرات جامع توسعه نقش وابسته به حوزه‌های شهری را ایفا نموده‌اند. در طی این دوران بیشترین توجه به روستا به ایجاد پیوند نزدیک‌تر میان کشاورزی و بافت فضایی آن متمرکز بوده است، بر این اساس پایداری زمانی پدید آمده و دوام خواهد یافت که سیستم دارای عناصر متعدد و متنوع باشد و هراندازه سیستمی متنوع‌تر باشد توانایی بالاتری در کاهش اختلالات خارجی و داخلی خواهد داشت و شرایطی را فراهم خواهد نمود که پایداری، پویایی و ثبات در طول زمان و در مکان‌های مختلف برقرار گردد؛ بنابراین در راستای پایداری اقتصادی فضاهای روستایی، متنوع سازی فعالیتهای اقتصادی دارای اولویت اساسی خواهد بود به‌طوری‌که اتخاذ این راهبرد از طریق کارکردهای خود میتواند زمینه‌ساز پایداری معیشت و سکونت در نواحی روستایی باشد.
سوالی که دراین‌بین مطرح میشود این است که آیا روستاهای شهرستان ملکشاهی میتواند با تیکه بر دامداری و خارج کردن مسیر توسعه پایدار از بخش توسعه تک جانبه کشاورزی، به توسعه چندبعدی و معیشت پایدار دست یابد؟
با توجه به مطالعات انجام‌شده میتوان گفت که گسترش فعالیتهای غیر کشاورزی، علاوه بر اینکه میزان فشار بر منابع طبیعی را کاهش میدهد، منجر به بالا رفتن سطح درآمد و گسترش رفاه و درنهایت ثبات پایداری اقتصادی در سطح روستا میشود همچنین یکی از راه‌های ناگزیر پیشرفت و جلوگیری از افزایش فقر روستاییان، توجه به وضعیت معیشتی خانوار روستایی است. فقر روستایی یکی از مشکلات دوره کنونی به شمار می‌رود.
شهرستان ملکشاهی به دلیل دارا بودن مزیت مرز از اهمیت ویژه‌ای در حوزه صادرات برخوردار است و همچنین درزمینه تولید مواد غذایی دامپروری و محصولات کشاورزی ارگانیک ازجمله گیاهان دارویی، گندم، برنج نیز دارای مزیت‌های منحصربه‌فردی است که از این مزیت‌ها میتوان درزمینه تنوع سازی فعالیتها استفاده کرد و تاثیر آن را بر روی پایدارسازی معیشت خانوارهای روستایی موردبررسی قرارداد، درواقع روستاهای شهرستان ملکشاهی بیشتر دارای فعالیتهای تک‌بعدی میباشند و با نرخ بالای مهاجرت روستا به شهر همراه است که دلیل عمده آن را میتوان توجه زیاد به فعالیتهای کشاورزی و زراعت که باعث بیکاری‌های فصلی میشود دانست و خروج جمعیت جوان و تحصیلکرده روستاییان را به سمت‌وسوی شهر و فعالیتهای شهری به همراه خواهد داشت؛ که این عوامل اهمیت تنوع سازی فعالیتهای اقتصادی را در منطقه موردمطالعه نشان میدهد.
پیشینه تحقیق و مبانی نظری
دوام و پایداری هر روستا درگرو پویایی و دوام اقتصاد آن است و از همین رو علت تخلیه و متروک شدن بسیاری از روستاهای کشور، ضعف و ناکارایی اقتصاد آن‌هاست (بدری و همکاران، 1388: 2) یکی از مهمترین استراتژی‌های ارائه‌شده در جهت کاهش اثرات منفی ناشی از ناپایداری در ابعاد مختلف محیطی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی بر فضاهای روستایی در چارچوب الگوی توسعه پایدار، رعایت اصل تنوع در فعالیتهای اقتصادی در نواحی روستایی است (جوان و همکاران، 1390: 2).
تنوع اقتصادی در مناطقی که اقتصاد آن متکی برکشت واحد است، اهمیت بیشتری دارد. ایجاد اشتغال غیر کشاورزی، علاوه بر تقویت پایه‌های اقتصاد روستایی، مانع از مهاجرت روستائیان خواهد شد و فراهم کردن ساختار انجام فعالیتهای اقتصادی، نه‌تنها سبب کاهش مشکلات شهرها خواهد گردید، بلکه کیفیت زندگی روستایی را نیز به کیفیت زندگی شهری نزدیک و همسان خواهد کرد و درنهایت موجب تسهیل روند توسعه روستایی خواهد شد (جوان و مکرر، 1390: 52).
پژوهشگران معتقدند که مردم در نواحی در حال پیشرفت و کشورهای جهان سوم، معیشت خود را از میان مجموعه‌ای از داراییها و سرمایه‌ها شکل می‌دهند و شناخت معیشت آنها از طریق شناخت این چارچوب امکان‌پذیر خواهد بود. رویکرد معیشتی، فقر را فراتر از ناکافی بودن درآمد می‌داند (Guillotera et al, 2012: 288). با در نظر گرفتن اهمیت و نقش تأثیرگذاری که معیشت پایدار در زندگی خانوار روستایی دارد، همچنین افزایش نرخ بیکاری در بین جوامع روستایی و عدم توانایی برآورده ساختن نیازهای اولیه زندگی که ناشی از نبود یک معاش پایدار است، توجه به این موضوع از ضروریات است، مادامی‌که زندگی خانوار روستایی با چالش فقر در پی نبود حداقل استانداردها برای زندگی مواجه شود، موجب تحت‌الشعاع قرار گرفتن تمام ابعاد زندگی آنان میشود. مشکلات وسیعی در سطح گسترده ازجمله مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و روانی به وقوع می‌پیوندد. ازاین‌رو توجه به برقراری یک معاش پایدار در سطح خانوار روستایی باید در اولویت ویژه‌ای قرار گیرد (نوروزی و حیاتی، 1394: 2).
بررسی تجربه توسعه در کشورهای درحال‌توسعه در طی چند دهۀ اخیر و مطالعات متعدد در این زمینه نشان میدهد که تلاش‌هایی که در اکثر کشورهای جهان سوم برای دستیابی به توسعه صورت گرفته نه‌تنها تاکنون قادر نشده‌اند، جلوی فقر همه‌جانبه را گرفته و زمینه‌های اشتغال کامل را فراهم سازند، بلکه در اکثر موارد به پدید آمدن مسائل زیر انجامیده است: تسریع روند مهاجرت از روستاها به شهرها، حاشیه‌نشینی و محرومیتِ کامل بخش‌هایی از جمعیت، تنزل کیفیت زندگی، تبدیل حومۀ شهرهای بزرگ به محله‌های مسکونی اقشار فقیر جامعه و گسترش فقر و نابودی محیط‌زیست. پدید آمدن و تداوم چنین مسائلی از دو نوع کمبود ناشی میشود؛ یکی کمبود امکانات اجتماعی (ضعف زیرساخت‌ها) و دیگری ضعف اقتصادی است. کمبود درآمد روستاییان ناشی از افزایش جمعیت روستاییان، بیکاری (کامل، فصلی)، بهره‌وری پایین افراد و منابع، عدم جذابیت روستاها برای سرمایهگذاری، سطح پایین تحصیلات، نامناسب بودن فضای کسب‌وکار در روستاها و. . . است (فراهانی و حاج حسینی، 1390: 5). اعتقاد کلی بر این است که تنوع، شالوده و اساس ثبات و پایداری است و هراندازه سیستمی متنوع‌تر گردد، پایداری و پویایی آن در طول زمان و در مکان‌های مختلف نه‌تنها در مقابل تنش‌های درونی، بلکه در مقابل تنش‌های بیرونی نیز حفظ میگردد (جوان و همکاران، 1390: 1). لازمه رسیدن به توسعه، توجه به روستاها به‌عنوان بخش پایه است، زیرا عمده جمعیت فقرای جهان در مناطق و بافت‌های روستایی کشورهای درحال‌توسعه زندگی میکنند. (World Bank, 2008) تغییراتی عمده در تفکر روستایی در نیم‌قرن گذشته رخ‌داده و رهیافت معیشت پایدار روستایی به‌طور بالقوه در کشورهای درحال‌توسعه در تلاش برای کاهش فقر روستایی، مطرح‌شده است. (Ellis & Biggs, 2001: 9) این رهیافت بر تفکری جامع و منسجم درباره کاهش فقر و توسعه روستایی تأکید نموده و به‌سرعت محبوبیت زیادی در میان محققان و دست‌اندرکاران توسعه به دست آورد. (DFID, 1999). رهیافت معیشت پایدار در طول سال‌های گذشته، بهترین روش برای پرداختن به مسائل فقر و توانمندسازی فقرا بوده است. (Darden et al. 2002) رهیافت معیشت پایدار یکی از رویکردهای تحلیلی جدید در زمینه توسعه روستایی است و در سال‌های اخیر به‌منظور توسعه روستایی و کاهش فقر موردتوجه قرارگرفته است و ازجمله رویکردهایی است که سعی دارد مشکل فقر و آسیب‌پذیری خانوارها را بر محوریت انسان حل کند. (Phillips & Potter, 2003)
معیشت به مفهوم تفکر در مورد دسترسی به داراییها و مدیریت برای نگهداری آنها است. معیشت به معنی زندگی وزنده بودن، توانایی‌ها، داراییها و فعالیت‌هایی است که برای زندگی وزنده بودن موردنیاز است. (Chambers, 2005) اساس توسعه انسانی و توسعه اقتصادی بر معیشت استوار است. معیشت چیزی بیشتر از شغل است معیشت شامل همه کارهایی است که افراد انجام می‌دهند تا گذران زندگی کنند. (Helmor & Sing, 200.
مجید حمژهئی و همکاران در سال 1401 در پژوهشی تحت عنوان تأثیر اجرای هدفمندی یارانهها بر فقر و ناپایداری اقتصاد خانوار روستایی در ایران به این نتیجه دست یافتهاند که این طرح باعث تغییر در ترکیب هزینههای خانوار، تغییر در ترکیب هزینههای خوراکی خانوار و هزینههای غیر خوراکی خانوار شده است. اما اجرای این طرح به دلیلی نرخ بالایی بهرهمندی خانوار از زرح در نهایت باعث افزایش درآمد خانوار شده و نیز باعث ایجاد منبع درآمدی جدید برای خانوار روستایی شده است.
مطیعی لنگرودی و همکاران در سال 1398 در پژوهشی تحت عنوان تحلیل عوامل مؤثر بر متنوع سازی فعالیتهای اقتصادی از دیدگاه روستاییان موردمطالعه روستاهای شهرستان سقز به این نتیجه دست یافتهاند که امروزه تخلیه و متروک شدن بسیاری از روستاهای کشور به دلیل ضعف و ناکارایی اقتصاد آن‌هاست. متنوع سازی فعالیتهای اقتصادی در مناطق روستایی راهبردی است که خانوارهای روستایی به کمک آن منابع درآمدی خود را افزایش می‌دهند و می‌توانند واکنش و مدیریت مناسبی در مقابله با شوک‌ها داشته باشند. نتایج حاصل از یافتههای توصیفی و آزمونهای لاندا، وی کرامو، گودمن و کروسکال نشان میدهد ارتباط معناداری میان تعداد فعالیتها و میزان تحصیلات، تغییرات درآمدی حاصل شوک‌ها و میزان درآمد وجود دارد. همچنین نتایج آزمون فریدمن نشان میدهد از دید جامعه نمونه عوامل حمایت دولت، منابع مالی و پس‌انداز خانوار و تسهیلات زیرساختی برای متنوع سازی فعالیتهای اقتصادی بیشترین اهمیت رادارند.
شمسی و همکاران در سال 1399 در پژوهشی تحت عنوان سنجش آثار تنوع فعالیتهای اقتصادی بر سطح رفاه جامعه روستایی (مورد: بخش مرکزی شهرستان کرمان) به این نتیجه دست یافتهاند که روستاها معمولاً دارای اقتصاد تکمحصولی هستند که این امر سبب عقب ماندگی و دور ماندن روستاها از توسعه و پیشرفت میشود. بنابراین کلید حل مشکلات اقتصادی روستاها تنوعبخشی به فعالیتهای اقتصادی در روستاهاست. نتایج مطالعات نشان می دهد که تنوع بخشی به راهبردهای معیشت غیرزراعی به جای اتکای صرف به فعالیت های کشاورزی باعث افزایش توان خانوار برای کسب درآمد بیشتر، امنیت غذایی بالاتر، افزایش تولید محصولات کشاورزی به واسطه کاهش محدودیت در دسترسی به سرمایه، و مقابله کارآمدتر با عوامل محدودکننده محیطی خواهد شد. همچنین بر اساس آزمون فرضیه اول، اثر تنوعبخشی به فعالیتهای اقتصادی بر روی رفاه تایید شد و مشخص شد همبستگی بالایی بین تنوعبخشی اقتصادی و رفاه زیستی وجود دارد. بهطوری که با افزایش تنوعبخشی به فعالیتهای اقتصادی خانوارها، رفاه زیستی آنها بهبود مییابد. در آزمون فرضیه دوم نیز مشخص شد میان خانوارهای دارا و فاقد تنوع در فعالیتهای اقتصادی از نظر سطح رفاه زیستی تفاوت زیادی وجود دارد. بهعبارتدیگر، خانوارهای دارای تنوع در فعالیتهای اقتصادی سطح رفاه بالاتری را نسبت به خانوارهای فاقد تنوع در فعالیتهای اقتصادی تجربه میکنند. به طور کلی، یافتههای همه مقالات مندرج در جدول پیشینه تحقیق نشان میدهد که مهمترین یافته این پژوهش: رابطه مثبت معنادار بین تنوع اقتصادی در فعالیتهای خانوار روستایی با رفاه زیستی، مورد پشتیبانی محققان و پژوهش های داخلی و خارجی پیشین قرار دارد.
هگده در سال 2019 در پژوهشی تحت عنوان توسعه دامداری‌ها برای رسیدن به معیشت پایدار خانوارهای کوچک روستایی به این نتیجه دست یافته است که دام‌ها به‌طور چشمگیری در معیشت و امنیت غذایی بیش از یک میلیارد نفر در مناطق مختلف جهان نقش دارند. بااین‌حال، به دلایل مختلفی در بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه عملکرد ضعیفی را داشته است. بررسی وضعیت دام در کشورهای مختلف، تقاضا برای محصولات متنوع دام و تأثیر مداخلات مختلف بر عملکرد آنها، تعیین اولویت در سرمایهگذاری برای توسعه دامداری‌های مختلف در روستاها کمک می‌کند تا خانوارهای روستایی به معیشت پایدار دست یابند.
شکل 1: مدل مفهومی پژوهش
مواد و روش تحقیق
تحقیق حاضر به لحاظ ماهیت کاربردی و به روش توصیفی - تحلیلی میباشد. روش گردآوری دادهها در این تحقیق شامل روش کتابخانه‌ای و روش پیمایش مقطعی است که با استفاده از منابع دیجیتال و کتاب‌های موجود اقدام به جمعآوری اطلاعات مورد نیاز گردیده و برای بررسی فرضیهها، اقدام به جمعآوری اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه محقق ساخته صورت گرفته است. حجم نمونه انتخابی از مردم محلی، در این پژوهش 308 نفر مي باشد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه ها تعیین شد. پس از جمعآوری دادهها متناسب با سوالات و فرضیهها هریک با توجه به ویژگیهای شاخصی از طریق آزمونهای آماری (منوایتنی و فریدمن و تحلیل عاملی) مرتبط در نرم افزار آماری SPSS مورد تحلیل قرار میگیرند.
جدول (1): طبقهبندی جامعه آماری بر اساس فرمول کوکران
تعداد پرسشنامه | جمعیت روستا | تعداد خانوار | نام روستا | دهستان | بخش | |
13 | 215 | 67 | چم انارسفلی |
چمزی |
مرکزی | |
86 | 1573 | 436 | گنبد پیرمحمد | |||
8 | 134 | 42 | طالقانی | |||
9 | 160 | 43 | پاریاب | |||
10 | 182 | 48 | شهیدکشوری | |||
23 | 375 | 117 | میان تنگ | |||
2 | 72 | 24 | توتخوشادول |
شوهان |
گچی | |
13 | 330 | 64 | چشمه پهن | |||
12 | 142 | 57 | دول کبودخوشادول | |||
2 | 83 | 24 | سیابدرویش |
گچی | ||
18 | 339 | 90 | کلک نقی | |||
32 | 602 | 161 | باولگ |
کبیرکوه | ||
74 | 1468 | 371 | قلعه جوق | |||
6 | 91 | 28 | گل سفلی | |||
308 | 5766 | 1572 | جمع | |||
محدودۀ مورد مطالعه
شهرستان ملکشاهی از جمله شهرستانهاي شمال شرقي استان ایلام كه بين 46 درجه و 29 دقیقه تا 59 درجه و 37 دقیقه طول شرقی و 33 درجه و 55 دقیقه تا 37 درجه و 43 دقیقه عرض شمالی واقع شده است كه از شمال به شهرستان ایلام ، از شرق به شهرستان پاکدشت، از جنوب به مرز کشور کویت و از مغرب به کشور عراق محدود است و داراي وسعتي حدود 1800 كيلومتر مربع و در فاصله 41 كيلومتر شهر ایلام قرار گرفته است. ارتقاع اين شهر از سطح دريا 1421 متر است. از نظر تقسيمات اداري سياسي شهرستان ملکشاهی داراي 2 بخش، 3 شهر، 4 دهستان و25 آبادي داراي سکنه ميباشد. شهر ارکواز مرکزيت اداري - سياسي اين شهرستان را داراست.
|
شکل2-موقعیت محدوده مورد مطالعه (منبع: نویسندگان،1401) |
بحث و یافتههای تحقیق
ویژگیهای فردی- اجتماعی افراد مورد سنجش
این بخش اختصاص به جمعآوری ویژگیهای فردی و اجتماعی افرادی که مورد ارزیابی قرار گرفتهاند اختصاص یافته است. که در جدول زیر ویژگیها افراد مورد مطالعه را بازگو مینماید.
جدول2: ویژگی های فردی- اجتماعی سرپرست خانوارها
جنسیت | سن | وضعیت تأهل | سطح تحصیلات | |||||||
مرد | 73 % | 25-15 | 31 % |
مجرد
| 16 % | فوق لیسانس | 11 % | |||
35-26 | 42 % | لیسانس | 19 % | |||||||
45-36 | 12 % | فوق دیپلم | 14 % | |||||||
زن | 27 % | 46 به بالا | 15 % | متأهل | 84 % | دیپلم | 39 % | |||
بی سواد | 15 % | |||||||||
(منبع؛ یافته های تحقیق)
H1: به نظر می رسد تنوع فعالیت های دامداری باعث جذب و نگهداری دارایی های اجتماعی و انسانی در روستاهای در منطقه مورد مطالعه شده است.
فرضیه فوق از هر دو دیدگاه بررسی می شود:
برای بررسی تاثیر تنوع فعالیت های دامداری برجذب و نگهداری دارایی های اجتماعی و انسانی در روستا، بر اساس نتایج بدست آمده است جامعه خانوار و مسئولان، از آزمون من وایت نی ، فریدمن استفاده شده است که میانگین فرضی برای این آزمون با توجه به اینکه طیف پاسخگویی لیکرت است، (3) در نظر گرفته شده است.
به منظور دستیابی به اهداف فرضیه اول پژوهش با توجه به نوع شاخص های موجود در مؤلفه دارایی های محیطی از آزمون های آماری من وایت نی و فریدمن استفاده می نمایید.
جدول 3: آزمون منوایتنی و فریدمن جهت سنجش میزان رضایت افراد نمونه از داراییهای اجتماعی و انسانی
سطح معناداری | درجه آزادی | میانگین رتبهای | سطح معناداری | مقدار Z | آماره منوایتنی | متغییرهای مورد بررسی | ردیف |
**000/0 | 20 | 23/11 | *014/0 | 462/2- | 22 | میزان رضایت شما از خدمات بیمه چگونه است | 1 |
37/11 | *020/0 | 331/2- | 34 | میزان مشارکت روستاییان در فعالیتهای اقتصادی روستا چگونه است | 2 | ||
87/10 | *012/0 | 515/2- | 50/81 | میزان مهاجرت روستا چگونه است | 3 | ||
09/11 | NS 064/0 | 850/1- | 100 | تنوعسازی فعالیتها تا چه میزان باعث کاهش مهاجرت شده است | 4 | ||
19/11 | NS 074/0 | 786/1- | 50/84 | تنوع فعالیتهای اقتصادی تا چه میزان باعث راه اندازی کسب و کار در روستا شده است | 5 | ||
26/11 | **000/0 | 489/4- | 50/17 | میزان تمایل ماندن شما در روستا چقدر است | 6 | ||
02/10 | NS 657/0 | 444/0- | 148 | میزان جرم و درگیری های قومی روستا چگونه است | 7 | ||
36/11 | **000/0 | 520/3- | 56 | نقش زنان در فعالیت های خانوار تا چه میزان می باشد | 8 | ||
70/11 | **000/0 | 476/4- | 50/24 | وضعیت اعتماد و اتحاد میان مردم در فعالیت ها چگونه است | 9 | ||
09/9 | **000/0 | 987/3- | 42 | روحیه همکاری و یکپارچگی در بین روستاییان چگونه است | 10 | ||
37/11 | NS 106/0 | 618/1- | 50/115 | میزان امنیت روستا را برای سرمایه گذاری های اقتصادی چگونه ارزیابی می کنید | 11 | ||
27/11 | **000/0 | 32/3- | 65 | تا چه میزان در زمینه شغلی خود مهارت دیده اید | 12 | ||
17/9 | **000/0 | 842/4- | 75/47 | تا چه میزان آموزش و مهارت در افزایش درآمد شما موثر بوده است | 13 | ||
44/11 | *012/0 | 238/2- | 01/61 | تنوع فعالیتهای اقتصادی تا چه میزان باعث گرایش مردم به آموزش و با سوادی شده است | 14 | ||
55/10 | **000/0 | 861/2- | 59 | انتقال مهارت و تجربه دامداری به جوانان را در روستا چگونه ارزیابی می کنید | 15 | ||
42/11 | **000/0 | 703/0- | 10 | تنوع فعالیتهای اقتصادی تا چه میزان باعث رشد جمعیت در روستا شده است | 16 | ||
25/11 | 001/0** | 001/1- | 86/46 | تنوعسازی فعالیتها تا چه میزان باعث علاقه مندی جوانان به دامداری شده است | 17 | ||
15/11 | *011/0 | 063/1- | 84/10 | رقابت بین روستاییان در تولید و بازاریابی محصولات چگونه ارزیابی می کنید | 18 | ||
18/11 | **000/0 | 941/2- | 12/84 | مردم تا چه میزان به مراقبت های بهداشتی و آموزشی خود هزینه می کنند | 19 | ||
64/11 | **000/0 | 194/3- | 05/147 | سابقه فعالیت دامداری خود را چگونه ارزیابی می کنید | 20 | ||
37/11 | *012/0 | 472/2- | 28/93 | نقش افراد تحصیل کرده روستا در تنوع سازی فعالیت ها را چگونه ارزیابی می کنید | 21 |
مآخذ: یافتههای پژوهش، 1401 سطح معناداری تا99% (**) سطح معناداری تا 95% (*) عدم معناداری (NS)
در راستایی تحلیل جدول فوقالذکر میتوان اینگونه بیان نمود که در خروجیهای حاصله از آزمون منوایتنی که جهت سنجش میزان رضایت ساکنین روستاهای مورد مطالعه از داراییهای اجتماعی انجام گرفته شده میتوان اینگونه نتیجه گرفت که برخی از آنها دارای معناداری 99 درصدی همانند: (میزان تمایل ماندن شما در روستا چقدر است، نقش زنان در فعالیت های خانوار تا چه میزان می باشد، وضعیت اعتماد و اتحاد میان مردم در فعالیتها چگونه است و روحیه همکاری و یکپارچگی در بین روستاییان چگونه است) میباشند و برخی هم در همین راستا دارای سطح معناداری 95 درصدی که نشان از میزان رضایت نسبی آنها میباشند که این مؤلفهها نیازمند به برنامهریزی در راستای افزایش میزان جلب رضایت افراد روستایی میباشد این مؤلفهها شامل (میزان رضایت شما از خدمات بیمه چگونه است، میزان مشارکت روستاییان در فعالیتهای اقتصادی روستا چگونه است و میزان مهاجرت روستا چگونه است) هستند از جمله مؤلفههایی که میزان رضایت افراد نمونه نسبت به آنها بسیار پایین و در سطح عدم معناداری میباشند که نیازمند برنامهریزیهای مدون و جدید و حتی بازنگری در رفتارهای اجتماعی سازمانهای مسئول را میطلبد تا بتواند سطح معناداری این بخشها را افزایش دهد شامل (تنوعسازی فعالیتها تا چه میزان باعث کاهش مهاجرت شده است، تنوع فعالیتهای اقتصادی تا چه میزان باعث راه اندازی کسب و کار در روستا شده است، میزان جرم و درگیری های قومی روستا چگونه است و میزان امنیت روستا را برای سرمایه گذاریهای اقتصادی چگونه ارزیابی میکنید) میباشد که نیازمند بازنگری در رویه کنونی در این زمینهها میباشند با این وجود میتوان گفت بطور کلی منطقه از لحاظ داراییهای اجتماعی در سطح نسبتأ مطلوبی قرار دارد و میتوان با کمی سرمایهگذاری چه از لحاظ اقتصادی و انسانی تواناییهای اجتماعی منطقه مورد مطالعه را در ناحیه روستاهای کوهستانی افزایش داد و این تعداد اندک مؤلفههای که نتوانستهاند رضایت ساکنین را کسب نمایند دچار تحول نماییم تا بتوانیم میزان رضایت حداقلی را از سوی ساکنین کسب نمایند.
در خروجیهای حاصله از آزمون منوایتنی که جهت سنجش رضایت ساکنین ازدارایی های انسانی و اجتماعی آنها گرفته شده میتوان با توجه به خروجیهای حاصله در بخش سطح معناداری اینگونه نتیجه گرفت که اکثر مؤلفهها دارای معناداری 99 درصدی (تاچه میزان درزمینه شغلی خودمهارت دیدهاید، تاچه میزان آموزش ومهارت درافزایش درآمدشما مژثر بوده است، انتقال مهارت وتجربه دامداری به جوانان رادرروستاچگونه ارزیابی میکنید، تنوع فعالیتهای اقتصادی تاچه میزان باعث رشدجمعیت در روستا شده است، تنوعسازی فعالیتها تاچه میزان باعث علاقهمندی جوانان به دامداری شده است، مردم تاچه میزان به مراقبتهای بهداشتی وآموزشی خود هزینه میکنند، سابقه فعالیت دامداری خودراچگونه ارزیابی میکنید) میباشند و برخی هم در همین راستا دارای سطح معناداری 95 درصدی که نشان از میزان رضایت نسبی این مؤلفه ها (تنوع فعالیتهای اقتصادی تاچه میزان باعث گرایش مردم به آموزش وباسوادی شده است، رقابت بین روستاییان درتولید و بازاریابی محصولات چگونه ارزیابی میکنید، نقش افراد تحصیلکرده روستا درتنوعسازی فعالیتها را چگونه ارزیابی میکنید) میباشند که دلایل آن را میتوان در محدودیتهای آموزشی در نواحی روستایی و کم توجهی دولت به مناطق روستایی و سطح پایین امکانات روستایی و ... دانست. در کل با توجه به مقدار آماره آزمون در هر یک از مؤلفهها میتوان رضایتمندی ساکنین ازداراییهای انسانی و اجتماعی را در سطح بالا گزارش نمود. انجام برنامهریزی های مدون و دنبالهدار در این نواحی به منظور ثابت نگه داشتن رضایت افراد باید مورد توجه مسئولین و برنامهریزان این ناحیه قرار بگیرد.
بر اساس خروجی حاصله از آزمون فریدمن همانگونه که مشاهده میشود سطح معناداری 99 درصد برای شاخصهای دارایی انسانی بدست آمده است که این امر بیانگر بالا بودن میزان رضایت از داراییهای موجود در این بخش میباشد و با توجه به میانگین رتبهای بدست آمده شاخصهایی که در زیرمجموعهی بعد داراییهای انسانی و اجتماعی قرار گرفتهاند از اهمیت یکسانی برخوردار نبودهاند، و با توجه به دادههای جدول ذکر شده باید گفت مؤلفهی سابقه فعالیت دامداری خود را چگونه ارزیابی می کنید،
همانگونه که مشاهده میشود سطح معناداری 99 درصد برای شاخصهای دارایی انسانی و اجتماعی در روستاها بدست آمده است که این امر بیانگر بالا بودن میزان رضایت ساکنین از داراییهای موجود در این بخش میباشد و با توجه به میانگین رتبهای بدست آمده شاخصهایی که در زیرمجموعهی بعد داراییهای انسانی و اجتماعی قرار گرفتهاند از اهمیت یکسانی برخوردار نبودهاند، و با توجه به دادههای جدول ذکر شده باید گفت وضعیت اعتماد و اتحاد میان مردم در فعالیت ها چگونه است بیشترین رضایت را با میانگین رتبهای 70/11 به خود اختصاص داده و کمترین میزان رضایت از داراییهای مرتبط با بخش انسانی را مؤلفه روحیه همکاری و یکپارچگی در بین روستاییان چگونه است با میانگین رتبهای 09/9 میباشد آن هم بخاطر حس رقابت اندک که بین روستاییان رواج دارد و صمیمیت و کار گروهی و همکاری با یکدیگر و ... میباشد، که با توجه به این یافتهها میتوان به این نتیجه دست یافت بطور کل میزان رضایت از این بخش از داراییها از منظر افراد نمونه در نواحی بسیار بالا بوده است. اما از طریق برنامهریزیهای جدید و سرمایهگذاری میتوان این میزان را بسیار بالاتر از این حد برد در نتیجه موجبات بالا بردن کیفیت زندگی و معشیت پایدار خانوارهای روستایی موجود منجر گردد.
فرضیه دوم:
H1: ايجاد و گسترش دامداري ها باعث افزايش روند پايداري در سطح سكونتگاههاي روستايي ناحيه مورد مطالعه شده است.
فرضیه فوق از هر دو دیدگاه بررسی می شود:
برای بررسی تاثیر گسترش دامداری بر افزایش پایداری در سکونتگاه، بر اساس نتایج بدست آمده از جامعه خانوار و مسئولان، از آزمون تحلیل عاملی استفاده شده است که میانگین فرضی برای این آزمون با توجه به اینکه طیف پاسخگویی لیکرت است، (3) در نظر گرفته شده است.
تحلیل عاملی | KMO | Bart Let Test | Sig |
شاخصهای پایدار سکونتگاه | 126/0 | 82/255 | 000/0 |
مأخذ: یافتههای پژوهش،1401
جدول 5: عوامل استخراج شده از تحلیل عاملی
عاملها | مقدار ویژه | درصد واریانس مقدار ویژه | درصد واریانس تجمعی |
اجتماعی | 52/2 | 82/14 | 82/14 |
زیر ساختی | 66/5 | 31/33 | 13/48 |
زیست محیطی | 86/6 | 39/40 | 52/88 |
نهادی | 95/1 | 47/11 | 100 |
مأخذ: یافتههای پژوهش،1401
اولویت بندی شاخصهای پایدار سکونتگاه: همان طوري که در جدول فوقالذکر مشاهده می شود عوامل پایدار سکونتگاه به چهار عامل اصلی دستهبندی شدهاند که در بین این شاخصها زیست محیطی با مقدار درصد واریانس ویژه 39/40 و مقدار ویژه 86/6 به عنوان مهمترین شاخص محسوب میگردد و بعد از آن عوامل زیر ساختی با مقدار ویژه 66/5 و مقدار درصد واریانس ویژه 31/33 به عنوان دومین عامل میباشد و سومین عامل اثرگذار هم چالش اجتماعی با مقدار ویژه 52/2 و مقدار درصد واریانس ویژه 82/14 میباشد که آخرین عامل اثرگذار را هم عامل نهادی با مقدار ویژه 95/1 و درصد واریانس مقدار ویژه 47/11 به خود اختصاص داده است.
وضعیت قرارگیري مجموعه متغیرهاي مرتبط با موضوع بررسی سنجش شاخصهای پایدار سکونتگاه، با توجه به عوامل استخراج شده با فرض واقع شدن متغیرهاي داراي بارعاملی بزرگتر از 5/0، پس از چرخش عاملها به روش واریماکس و نامگذاری عاملها، در نهایت از 18 متغیر وارد شده در تحلیل عاملی اکتشافی تمامی آنها با بار عاملی بالای 5/0 در عاملها مورد نظر طبقهبندی شدهاند (جدول ذیل).
جدول 6: تعیین شاخصهای عمده فراروی پایدار سکونتگاه با گویهها و بار عاملی مربوط
ردیف | متغیرها | بار عاملی |
1 | رونق دامداري ها توانسته است روحيه كار گروهي و كمك به همديگر را در منطقه تقويت كند. | 748/0 |
2 | با رونق دامداري ها همكاري روستاييان با يكديگر براي بازار يابي محصولات بيشتر شده است. | 683/0 |
3 | با رونق دامداري ها ميزان همياري در كارهاي عمومي روستا افزايش يافته است. | 862/0 |
4 | توسعه و گسترش دامداري ها منجر به كاهش تنش و درگيري در روستاها شده است. | 925/0 |
5 | با رونق دامداري ها ميزان عضويت در تعاوني ها و نهادهاي روستايي افزايش يافته است.. | 818/0 |
6 | رونق دامداري ها توانسته است روحيه كار گروهي و كمك به همديگر را در منطقه تقويت كند. | 843/0 |
7 | با رونق دامداري ها همكاري روستاييان با يكديگر براي بازار يابي محصولات بيشتر شده است. | 724/0 |
8 | با توسعه و گسترش دامداري مي توان ميزان مهاجرت هاي دائمي را از روستاها كاهش داد. | 878/0 |
9 | دامداري ها به دليل مهيا ساختن اشتغال و درآمد بهتر مهاجرت هاي فصلي و روزانه را كاهش مي دهند. | 931/0 |
10 | مهيا ساختن اشتغال و درآمد در روستا مي تواند باعث ماندگاري قشر جوان و تحصيل كرده در روستاها شود.. | 846/0 |
11 | وضعيت روستاها از لحاظ شبكه دفع فاضلاب و زباله بعد از گسترش دامدار بهبود يافته است. | 728/0 |
12 | رونق دامداري ها موجب اصلاح و توسعه شبكه معابر روستا در سطح منطقه شده اند. | 767/0 |
13 | همزمان با رشد و توسعه دامداري ها دسترسي به وسايل حمل و نقل روستايي بهتر شده است. | 884/0 |
14 | رشد و گسترش دامداري ها باعث افزايش خدمات زير ساختي و رفاهي در سطح دهستان شده است. | 845/0 |
15 | رونق دامداري ها باعث پاكيزگي محيط و منظر روستاها از طريق استفاده از روش هاي بهداشتي جمع آوري و دفع فاضلاب شده است. | 742/0 |
16 | با رونق دامداري ها صنعتي در مناطق روستايي سيستم و جايگاه دفن زباله نيز حفظ محيط راه اندازي شده است. | 625/0 |
17 | رونق دامداري ها مصرف كود حيواني به جاي كودهاي صنعتي را افزايش داده است. | 865/0 |
18 | رونق دامداري ها سطح زير كشت علوفه دامي را افزايش داده است. | 866/0 |
مأخذ: یافتههای پژوهش،1401
نتیجهگیری و ارائه پیشنهادها
در قالب مفهوم و توسعه پایدار و معیشت پایدار، در راستای کاهش فقر ر روستایی و کاهش اثرات اجتماعی و زیست‌محیطی ناشی از نابرابری در حوزه‌های شهری و روستایی، پایداری اقتصادی در کانون توجه بوده و به‌عنوان نقطه شروع جهت رسیدن به توسعه پایدار از سوی مراکز بین‌المللی معرفی گردیده است. به‌گونه‌ای که موفقیت در این حوزه، حوزه‌های اجتماعی و به دنبال آن حوزه‌های زیست‌محیطی را تحت تاثیر قرار داده و در شکل‌گیری پایداری این حوزه‌ها و استمرار آن در طول زمان و در مکان‌های مختلف جغرافیایی مؤثر خواهد بود. در این مفهوم، پایداری اقتصادی یعنی اینکه نظام‌های روستایی در تعامل با محیط اقتصادی ماندگار بوده و در زمینههایی چون رشد اقتصادی، سرمایهگذاری و اشتغال موفق عمل نمایند. به‌طورکلی در ساختار اقتصادی نواحی روستایی کشورها، کشاورزی محور اساسی تامین معیشت به شمار آمده و در اغلب برنامه‌های توسعه نیز کشاورزی مهمترین و تنها رکن اقتصادی روستاها را شامل میشود به‌طوری‌که اغلب مطالعات و برنامهریزیهای توسعه نیز ملهم از رویکرد جهانی آن، به ساختارهای اقتصادی مناطق شهری و نه روستایی معطوف بوده است. به‌این‌ترتیب مناطق روستایی همواره به‌عنوان حاشیه و به‌دوراز تفکرات جامع توسعه نقش وابسته به حوزه‌های شهری را ایفا نموده‌اند.
اولین فرضیهی پژوهش حاضر، به نظر می رسد تنوع فعالیت های دامداری باعث جذب و نگهداری دارایی های اجتماعی و انسانی در روستاهای در منطقه مورد مطالعه شده است. براساس نتایج بدست آمده، رابطه موجود در فرضیه اول تأیید میگردید. بر اساس نتایج آزمونهای من وایت نی و فریدمن داده های جامعه خانوار و مسئولان، در فاصله اطمینان 99 درصد و سطح احتمال خطا000/0 sig= رابطه معناداری بین تنوع فعالیت های دامداری و جذب و نگهداری دارایی های اجتماعی و انسانی در روستا وجود دارد و به عبارتی با تنوع فعالیت اقتصادی، منجر به افزایش جذب و نگهداری دارایی های اجتماعی و انسانی در روستا شده است. پس با این تفاسیر میتوان اینگونه نتیجه گرفت که فرضیه اول مورد تأیید قرار میگیرد . دوم فرضیهی پژوهش حاضر، به نظر میرسد گسترش دامداری ها باعث افزایش پایداری در سکونتگاه شده است. براساس نتایج بدست آمده، رابطه موجود در فرضیه دوم همانند فرضیههای پیشین مورد تأیید قرار میگیرند. بر اساس نتایج بدست آمده از جامعه خانوار و مسئولان، از آزمون تحلیل عاملی استفاده شده است. اطمینان 99 درصد و سطح احتمال خطا000/0 sig= به عبارتی گسترش دامداری ها باعث افزایش پایداری در سکونتگاه شده است. پس با این تفاصیر میتوان اینگونه استدلال نمود که این مقولهها بر روی هم اثرگذار بودهاند در نتیجه فرضیه مورد نظر در بخش دوم هم همانند فرضیههای پیشین پژوهش مورد تأیید قرار میگیرد . بطور کل تحقیق حاضر با پژوهشهای که در بخش پیشینه مطرح شده بوده هم جهت بوده اما نوآوری این پژوهش در این مقوله بوده است که تمامی ابعاد معیشت پایدار اعم از مقولات همچون داراییهای اجتماعی و انسانی و روند پایداری سکونتگاهها مورد توجه قرارگرفته است همین نکته وجه تمایز پژوهش حاضر با پژوهشهای پیشین بوده است.
· مهارتهای علمی و فنی براساس نوع فعالیت
· مهارتهای مدیریتی شامل مدیریت مالی و بازاریابی
· مهارتهای کارآفرینی شامل توانایی تشخیص و استفاده از فرصت های جدید بازار و ارائه راه حل های نوآورانه در مقابله با چالشا
· مهارتهای فردی شامل خود اتکایی، اعتماد به نفس، خلاقیت و مسئولیت پذیری
· تقويت ارتباط بين واحدهاي دامداري مستقر در منطقه و مبادله اطلاعات فني و مشاوره اي بين آن ها؛
· كاهش هزينههاي ثابت سرمايه گذاري از طريق تأمين بخشي از امكانات زيربنايي مورد نياز دامداريها و دسترسي آسان به امكانات زيربنايي از قبيل آب و برق و جاده؛
· تنوع بخشي به فعاليت ها، امكانات و خدمات به منظور بهرهگيري طيف گسترده اي از مردم در فعاليتهاي متنوع اقتصادي در سطح منطقه؛
· ارائه تسهیلات به روستایی در راستایی احداث واحدهای دامپروی و دامداری که موجب بالا بردن میزان درآمد مالی افراد گردد.
· افزایش تنوع فعالیت های اقتصادی در روستاها و حذف تک قطبی بودن اقتصاد کشاورزی و توجه خاص به بخش دامداری شهرستان ملکشاهی
· ایجاد فرصتهای شغلی جدید در روستا و جدب و نگهداری جوانان روستایی به فعالیتهای روستا و ایجاد تنوع و آموزش تنوع سازی شغلی در روستا.
· ايجاد و تشكيل تعاوني ها و تشكلهاي خاص و گروه هاي محلي در زمينه دامداري هاي روستايي؛
· ايجاد كارگاه هاي آموزشي با هدف آموزش هاي مربوط به تبديل و فراوري و كاهش ضايعات محصولات؛
· اولويت بخشي به خواسته ها و اهداف مردم منطقه در راستاي برآوردن نيازهاي آن ها، استفاده از مشاركت و تسهيل حضور فعال و توانمند سازي آن ها از طريق گسترش فرصت هاي شغلي، آموزش و توسعه منابع انساني در جهت توسعه و تجهيز روستاها از نظر زير ساختها، از طريق حمايت ها و تسهيلات دولتي؛
· سیستم دامداری روستاها سنتی میباشد، لذا پیشنهاد میشود اصلاح این سیستم و جایگزینی سیستم صنعتی و مدرن به جای آن.
References
Abimbola, Adepoju O. and Oluwakemi, Obayelu A.(2013), Journal of Development and Agricultural Economics, Vol. 5(12), pp. 482-489.
Carney, D., )2009(, Sustainable Rural Livelihoods: What Contribution Can We Make? London: DFID.
Carter, Michael R. and Julian, May. (1999). “Poverty, Livelihood and Class in Rural South Africa”, Journal of World Development. Volume 27, Issue 1, pp: 1-20. Coorme, 1999. Quest for a sustainable society, Pergamum. Oxford
Chambers, R. (2005). Ideas for development. Earth Scan Publication, London, Sterling VA.
Chambers, R. and Conway, G.R. (1992). Sustainable Rural Livelihoods: Practical Concepts for the 21st Century, Institute of Development Studies, Brighton, UK. 13. Chambers, R., Longhurst, R. and Pacey, A. 1981. Seasonal Dimensions to Rural Poverty. Frances Pinter, London.
Che Mat, Siti, Hadijah,. Zafarullah, Abdul, Jalil, Ahmad, Harun, Mukaramah. 2012. Does Non-Farm Income Improve The Poverty and Income Inequality Among Agricultural Household In Rural Kedah?. International Conference on Applied Economics (ICOAE) 2012, pp 269-275.
Darden, P., Roland, R., Allison, G., and Allen, C. (2002). Sustainable livelihood approaches – from the framework to the field. Supporting Livelihoods - Evolving Institutions, University of Bradford.
Davis, J., 2006, Rural Non-farm Livelihoods in Transition Economies: Emerging Issues and Policies, Electronic Journal of Agricultural and Development Economics (jade), Agricultural and Development Economics Division (ESA) FAO, Vol.
Demurger, S, et al, 2010, Rural households' decisions towards income diversification: Evidence from a township in northern China, China Economic Review 21,S32–S34.
DFID.1999, Sustainable Livelihoods Guidance Sheets, London, UK: DFID.( Department For International Development)
Dmurger, Sylvie, Fourniera, Martin, and Weiyong, Yang. 2010. Rural households' decisions towards income diversification: Evidence from a township in northern China. China Economic Review 21, S32– S44.
Hamzehi, M., Anabestani, A.A., Javan, J., Impact of Targeted Subsidies Implementation on Poverty and Instability of Rural Household Economy in Iran (Case study: Villages of Neishabour County: Journal of
Regional Planning. 2022: 12 (45): 83-108.
Ellis, F. & Ntengua, M. (2003), Livelihoods and Rural Poverty Reduction in Tanzania, World Development, Vol. 31, No. 8, PP. 13-68.
Ellis, F., 2000, Rural Livelihoods and Diversity in Developing Countries, Oxford, New York, NY: Oxford University Press, 181-197.
Ellis, F., and Biggs, S. (2001). Evolving themes in rural development 1950s-2000s. Development Policy Review, Overseas Development Institute, Published by Blackwell Publishers, 19, 437-448.
Fatmah Mahd Arshad & et all, (1997), Rural development model in malesia
Glavovic, B.C. and S. Boonzaier 2007. Confronting coastal poverty: Building sustainable coastal livelihoods in South Africa. Ocean and Coastal Management, 50, pp. 1–23.
Gravis, A. (٢٠١١). "Theories of development, contentions, Argumentiv by R. Peet and E. Hartwick". Journal of Urban and Regional Analysis, Vol ٣, No ١, PP 105-117
Guillotera. P. et al. 2012. “Vulnerability of Small Island Fishery Economies to Climate and Institutional Changes”. Current Opinion in Environmental Sustainability, Vol. 4. PP. 287-291.
Guyer, J and Peters, P (1987), Introduction. Conceptualizing the household: issues of theory and policy in Africa. Development and Change Special Issue 18(2), 197-214.
Haggblade, Steven, Hazell, Peter and Thomas Reardon .(2010). "the Rural Nonfarm Economy: Prospects for Growth and Poverty Reduction". World Development. Vol. 38. No. 10, pp. 1429–1441.
Hegde, N. (2019). Livestock Development for Sustainable Livelihood of Small Farmers. Asian Journal of Research in Animal and Veterinary Sciences, 3(2), 1-17. Retrieved from
Helmor, C., and Sing, N. (2001). Sustainable livelihood: Building on the wealth of the poor. Bloomfield: Kumarin Press.
Israr , Muhammad & Yaseen , Asif & Ahmad, Shakeel , 2017, Sustainable Rural Development and Livelihood Sources of the Rural Households in Mountainous Pakistan, American Journal of Rural Development, 2017, Vol. 5, No. 4, 97-105
Kadozo, N. 2009. Sustainable livelihood approaches: The future for income generating projects in urban areas? An evaluation of five income generating projects in Tembisa.Pretoria:UNISA (Dissertation - Master’s Degree).
Khatun, Dilruba and B.C. Roy,(2012). Rural Livelihood Diversification in West Bengal: Determinants and Constraints, Agricultural Economics Research Review, Vol. 25(No.1) January-June 2012 pp 115-124.
Madaki J. U. & J. O. Adefila, 2015, CONTRIBUTIONS OF RURAL NON-FARM ECONOMIC ACTIVITIES TO HOUSEHOLD INCOME IN LERE AREA, KADUNA STATE OF NIGERIA, International Journal of Asian Social Science, 654-663
Mbaiwa, j., srtonzab. A. (2010), The effects of tourism developmenton rural livelihoods in the Okavango Delta. Botswana, journal of sustainable Tourism vol, 18, No. 5. June 2010, 635-656.
Morse, S and McNamara N (2013) Sustainable Livelihood Approach: A Critique of Theory and Practice. University of Surrey, Guilford, UK
Murdoch,J.,(1993), sustainable Rural Development: Toward a Research Agenda: Geoforum, vol 24 (3) pp. 225241.
Niehof, A., 2004, The Significance of Diversification for Rural Livelihood Systems, Food Policy 29, PP. 321–338
Odero, KK (2006). Information capital: 6th asset of sustainable livelihood framework.Discovery and Innovation 18(2), 83-91.
Pangenberg, Joachim H,(2005). Economic sustainability of the economy: concepts and indicators, Int. J. Sustainable Development, Vol. 8, Nos. 1/2, 2005
Phillips, J. L., and Potter, R. B. (2003). Social dynamics of "Foreign-Born" and "Young" returning nationals to the Caribbean: A review of the literature. Geographical Paper, University of Reading, 167.
Rizov, M, 2005, Rural Development under the European CAP: The Role of Diversity, the Social Science Journal, Vol, 42, PP, 621-628.
Rocchi, B., (2009). Gathering Information on Total Household Income Within an “Industry Oriented” Survey on Agriculture: Methodological Issues and Future Perspectives, Wye City Group on Statistics on Rural Development and Agriculture Household Income Second Meeting, Rome, Italy.
Santos. Paulo and Barrett. Christopher. B.(2010).«Identity, Interest and Information Search in a Dynamic Rural Economy. World Development. Vol. 38, No. 12, pp. 1788–1796.
Serrat, O., 2008, The Sustainable Livelihoods Approach, Manila: ADB.
Shen, F., 2009, Tourism and Sustainable Livelihoods Approach: Application within the Chinese context, Ph.D. thesis, Lincoln university.
South Africa Government. (2000). The Integrated Sustainable Rural Development
Timalsina, Krishna (2007). Rural Urban Migration and Livelihood in the Informal Sector (A Study of Street Vendors of Kathmandu Metropolitan City, Nepal), Department of Geography Norwegian University of Science and Technology (NTNU)
Udayakumara & Shrestha, (2011). Assessing livelihood for improvement: Samanalawewa reservoir environs, Sri Lanka, The International Journal of Sustainable Development and World Ecology 18(4):366-376
UNDP(2002)Human Development report 1992,Oxford University press, New york
World Bank,(2001), Nonfarm Income, Inequality, and Poverty in Rural Egypt and Jordan ,The World Bank; Poverty Reduction and Economic Management Network Poverty Division.
World Bank,(2005), Rural Reform, Nonfarm Development, and Rural Modernization In China; Dong Fureng.
Zezza. Alberto, Carletto. Gero, Davis. Benjamin and winters. Paul .(2009). "Rural Income Generating Activities: Whatever Happened to the Institutional Vacuum? Evidence from Ghana, Guatemala, Nicaragua and Vietnam". World Development Vol. 37. No. 7. pp. 1297–1306.
Journal of Regional Planning () 2