ارزیابی شاخص جای پای اکولوژیکی در شهرستانهای استان خوزستان
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
محمد حسن یزدانی
1
,
سحر حسن پور
2
1 - استاد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
2 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
کلید واژه: پایداری, استان خوزستان, شاخص جای پای اکولوژیک, ظرفیت تحمل, کسری اکولوژیک,
چکیده مقاله :
محاسبه دقیق جای پای اکولوژیکی (EF) یک شاخص مؤثر برای اندازه‌گیری توسعه پایدار است که امکان حفاظت بهتر از اکوسیستم‌های پشتیبان حیات را فراهم می‌آورد و اختلافات بین توسعه مناطق، بهره‌برداری از منابع و حفاظت از محیط زیست را کاهش می‌دهد. با توجه به اهمیت این شاخص برای حمایت از توسعه پایدار، در این پژوهش شاخص EF برای شهرستان-های استان خوزستان محاسبه شد. سرانه جای پای اکولوژیکی به تفکیک شهرستانهای خوزستان و در بخش‌های غذا، حمل و نقل، مسکن، کالاهای مصرفی و خدمات و به تفکیک زمین‌های کشاورزی، مرتع، جنگل، دریا، انرژی و زمین ساخته‌شده محاسبه گردید؛ همچنین ظرفیت زیستی شهرستان‌ها و کسری/ باقیمانده اکولوژیکی زمین‌های مولد زیستی شهرستان‌ها برای اطلاع از پایداری توسعه در استان خوزستان به دست آمد. محاسبات نشان می‌دهند که در زمین کشاورزی، هفتکل بیشترین و امیدیه کمترین، در زمین جنگل و انرژی، اندیمشک بیشترین و اندیکا کمترین، در زمین مرتع، هندیجان بیشترین و شادگان کمترین، در زمین دریا، هندیجان بیشترین و هویزه کمترین، در زمین ساخته‌شده، هفتکل بیشترین و اهواز کمترین مقدار جای پای اکولوژیکی را داشته‌اند. مجموع جای پای اکولوژیکی نشان می‌دهد که هندیجان با 909/3 بیشترین و دزفول با 144/1 کمترین جای پای اکولوژیکی را دارا هستند. در اختلاف جای پای اکولوژیکی شهرستان‌ها، عامل غذا بیشترین تأثیر را داشته است. هشت شهرستان بندرماهشهر، آبادان، اهواز، خرمشهر، اندیکا، شادگان، گتوند و امیدیه با 75 درصد از جمعیت استان به میزان 2017356 هکتار کسری زمین مولد دارند. با جبران این کسری از مازاد ظرفیت زیستی سایر شهرستان‌ها، باز استان خوزستان نیازمند 913702 هکتار زمین برای تأمین تقاضاهای ساکنانش می‌باشد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که EF ساکنان خوزستان فراتر از مرزهای آن است، بهره‌برداری از منابع بیش از توان اکولوژیک آنهاست، زیان و فشار وارده به منابع طبیعی بالاست، خودکفایی زیستی وجود ندارد و توسعه استان خوزستان ناپایدار است.
Accurate prediction of the ecological footprint (EF), an effective indicator for measuring urban sustainable development, enables better protection of life-supporting ecosystems and alleviates discrepancies in area development, resource utilization, and environmental protection. Due to the importance of this indicator to support sustainable development, in this study, EF index was measured for Khuzestan province. EF is calculated for each city residents in the sectors of food, transportation, housing, consumer goods and services, and by agricultural, pasture, forest, sea, energy and buit-up lands; Also, the biodiversity of the cities and the ecological deficit / surplus of the biological productive lands of the cities have been estimated to inform the development sustainability in Khuzestan province. Calculations show that in agricultural land, Haftkele highest and Omidieh lowest, In forest and energy land, Andimeshk highest and Andica lowest, In pasture land, Hendijan highest and Shadegan lowest, In sea land, Hendijan highest and Hoveizeh lowest, In Built-Up land, Haftkel highest and Ahwaz lowest had ecological footprint. Total ecological footprint shows that Hendijan with 3.909 highest and Dezful with 1.144 lowest have ecological footprint. The difference between the ecological footprint of cities, the food factor has had the most impact. Eight cities of Bandar-e-Mahshahr, Abadan, Ahvaz, Khorramshahr, Andika, Shadegan, Gotvand and Omidieh with 75% of the province's population have a 2017356 hectare deficit of land. By compensating for this deficit from the surplus biological capacity of other cities, Khuzestan province needs 913702 hectares of land to meet the demands of its residents. Therefore, it can be concluded that EF of Khuzestan residents is beyond its borders, exploitation of resources is more than their ecological potential, losses and pressure on natural resources is high, there is no self-sufficiency and development of Khuzestan province is unstable.
_||_