بازکاوی کنشگری‌های ایران و پاکستان بر پایه‌ی کُدهای ژئوایدئولوژیک
افشین متقی
1
(
دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه خوارزمی
)
مصیب قره بیگی
2
(
دانشگاه تهران
)
کلید واژه: همگرایی, واگرایی, ژئوایدئولوژی, قلمروگستری, ایران و پاکستان,
چکیده مقاله :
هدف تحقیق حاضر بررسی تاثیر کدها و گزاره‌های ایدئولوژیک بر واقعیت‌های ژئوپولیتیکی ایران و پاکستان است مناسبات جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی پاکستان یکی از انگشت‌شمار روابطی است که تاکنون تهدید امنیتی استراتژیک در آن مشاهد نشده است. ایران از نظر تاریخی از جمله نخستین کنشگران ژئوپولیتیکی در جهان اسلام محسوب می‌شود که استقلال پاکستان را به رسمیت شناخت. با رخداد انقلاب اسلامی، اما مجموعه فضاهایی بازتولید شد که کدهای ایدئولوژیک را در دو کشور فعال‌تر ساخت. گرچه پاکستان به‌عنوان یکی از میدان‌های بارز ژئوپولیتیکی در زمینه‌ی اسلام بنیادگرا به‌شمار می‌رود، اما تاکنون این میدان به تقابل ژئوپولیتیکی ارتقا نیافته است. با این حال، در آینده بسته به اینکه مناسبات تهران-اسلام آباد چه سطحی از قلمروگستری ایدئولوژیک را پوشش دهد، می‌توان انتظار داشت که سطوح مختلفی از همگرایی (تعامل ژئوپولیتیک) و یا واگرایی (رقابت ژئوپولیتیک) در کنشگری این دو کشور نمایان شود. تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و با هدف بررسی تاثیر قلمروگستری ایدئولوژیک بر کنش‌های ژئوپولیتیکی پاکستان و ایران انجام شده است. بنابر یافته‌های این تحقیق، با توجه فضای بی‌ثبات سیاسی پاکستان و وزن ژئوپولیتیکی نسبتاً بالای گروه‌ها و احزاب بنیادگرا، منابع تنش و تهدید میان دو کشور همواره فعال خواهد ماند. اما با توجه به جهت نامتقارن تهدیدها که کدهای امنیتی پاکستان را در جبهه غربی (هندوستان) و شمالی (افغانستان) خود فعال کرده است و در مقابل، تمرکز امنیتی ایران بر محور مرزهای حوزه خلیج فارس و عمق استراتژیک در غرب (عراق و سوریه)، سبب می‌شود تا کنش‌های دو کشور به سوی تعامل ژئوپولیتیک سوق یابد. هرچند که وجود میزانی خفیف و پایداری از تنش در مناسبات تهران-اسلام آباد به دلیل فعالیت گروه‌های بنیادگرای مذهبی در پاکستان به‌ویژه پس از تثبیت طالبان بر سرزمین افغانستان در تابستان 2021، اجتناب‌ناپذیر است.
چکیده انگلیسی :
The history of relations between the Islamic Republic of Iran and the Islamic Republic of Pakistan is one of the few relations that have not yet seen in the strategic security threat. Historically, Iran is one of the first geopolitical actors in the Islamic world which has recognized Pakistan's independence. With the advent of the Islamic Revolution, however, a set of spaces was reproduced that made ideological codes more active in the two countries. Although Pakistan is considered as one of the prominent geopolitical arenas in the field of fundamentalist Islam, so far this field has not been promoted to geopolitical confrontation. However, in the future it can be expected different levels of convergence (geopolitical comradeship) or divergence (geopolitical competition) are evident in the relations between the two countries depending on the extent of Tehran-Islamabad's relationship with the ideological territory. The present study conducted by using of a descriptive-analytical method with the aim of investigating the effect of ideological Territoralization on the relations between Pakistan and Iran. According to the findings of this study, with the attention of Pakistani political destabilization and the relatively high weight of fundamentalist groups and parties, the sources of tension and threats between the two countries will always be active. But with regard to asymmetric threats that have activated Pakistani security codes on the West Front (India) and North (Afghanistan), Iran's security focus on the Gulf region and the strategic depth of the West (Iraq and Syria) It makes the two countries turn to geopolitical comradeship. However, the existence of a mild and sustained tension in the relations between Tehran and Islamabad is inevitable due to the activities of religious fundamentalist groups in Pakistan.
_||_