سطح‌بندی توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان کهگیلویه و بویراحمد با تأکید بر مؤلفه‌های فرهنگی

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

محمد حسین سرائی ¹ (دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه یزد، یزد، ایران)
علی طاوسیان ² (کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، رضوان شهر، یزد، ایران)
مرادعلی الله وردی ³ (کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، رضوان شهر، یزد، ایران)
حجت رضایی ⁴ (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1393/02/19 تاریخ پذیرش : 1394/11/05 تاریخ انتشار : 1394/11/01

کلید واژه: توزیع فضایی, توسعه فرهنگی, کهگیلویه و بویراحمد, برنامه‌ریزی منطقه‌ای, مدل الکتر,

چکیده مقاله :

      امروزه در فرآیند برنامه‌ریزی توسعه، شناخت و تبیین سطوح توسعه‌یافتگی نواحی از ابعاد مختلف همچون فرهنگی و آگاهی از نقاط قوت و ضعف آن‌ها اهمیت بسیاری دارد، چرا که دستیابی به الگووارة توسعه پایدار نیازمند تعادل در توزیع شاخص‌های خدماتی، فرهنگی، اقتصادی و محیطی است. هدف از این پژوهش بررسی چگونگی یا نحوه برخورداری شهرستان‌های 7 گانه استان کهگیلویه و بویراحمد از لحاظ مؤلفه‌های فرهنگی است. بدین منظور 24 مؤلفه فرهنگی با استفاده از روش اسنادی انتخاب و سپس توسط 12 متخصص با استفاده از تکنیک دلفی وزن­دهی گردیده است. روش بررسی توصیفی- تحلیل می‌باشد. در این پژوهش به ‌منظور سطح‌بندی شهرستان‌ها از تکنیک چند شاخصه ELECTREE استفاده شده است. داده‌های تحقیق از سالنامه آماری1390 این استان به تفکیک شهرستان‌ها استخراج گردیده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که شاخص‌های فرهنگی در شهرستان‌های استان کهگیلویه و بویراحمد به صورت متوازن توزیع نشده و اختلاف فاحشی بین شهرستان‌ها از نظر خدمات فرهنگی ملاحظه می‌شود. همچنین نتایج خروجی تکنیک الکتر نشان می‌دهد که شهرستان‌های بهمئی، بویراحمد و کهگیلویه به ترتیب به دلیل برخورداری بیشتر از مؤلفه‌هایی همچون سرانه کتابخانه‌ها، تعداد کتب موجود در کتابخانه‌ها، سرانه سالن‌ها و نمایشگاه‌های فرهنگی که دارای وزن بالاتری بوده‌اند در رتبه‌های یک تا سه از توسعه فرهنگی و شهرستان گچساران در پایین‌ترین سطح قرار گرفته است.

چکیده انگلیسی:

        In recent years, Cultural discussion is one of the most important affecting issues on the development of human societies. There would be an end to the conflict between tradition and modernity and also between locations and settlements by its popularity. It is important to identify and explain the areas of development and awareness of their strengths and weaknesses because sustainable development's paradigm requires a balance in the distribution of services, cultural, economic and environmental issues.          Thus, understanding the advantages, local and regional potentials has been considered as a fundamental principles of development planning to clarify the current situation. In this regard, the purpose of this research is to consider 7 counties in Kohgiloyeh and Boyerahmad province in term of cultural components. For this purpose, selected 42 cultural component by using document method and is determined the importance of each by the 24 experts. This descriptive-analytical study was used multi-criteria ELECTR technique for the classification of the counties. The results indicate that firstly, cultural indicators are not equally distributed in 7 counties in Kohgiloyeh and Boyerahmad and noted significant differences between the counties in terms of cultural services and secondly, due to the output, ELECTR technique revealed that the cities such as  Bahmaei, Kohgiloyeh and Boyerahmad located respectively in term of cultural development and Gachsaran is placed in the lowest level.

منابع و مأخذ:

1. احمدی، حسن (1370): روش برنامه‌ریزی در بخش فرهنگ، چاپ اول، انتشارات سازمان برنامه و بودجه، تهران.


2. اردلان، فریدون (1381): توسعه فرهنگی از دیدگاه یونسکو، همایش توسعه فرهنگی (مجموعه مقالات)، چاپ اول، تهران.


3. ازکیا، مصطفی و غلامرضا غفاری (1384): جامعه‌شناسی توسعه، انتشارات کیهان، چاپ پنجم، تهران.


4. افروغ، علی (1379): فرهنگ شناسی و حقوق فرهنگی، انتشارات موسسه فرهنگ و دانش، چاپ اول، تهران.


5. تقوایی، مسعود و صفر قائد رحمتی (1385): «تحلیل شاخص‌های توسعه فرهنگی استان‌های کشور»، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، شماره هفتم، مشهد، صص 132-117.


6. تقوایی، مسعود و اصغر نوروزی آورگانی (1386): «تحلیلی بر نحوه توزیع فضایی امکانات و خدمات روستایی و سطح‌بندی دهستان‌های چهارمحال بختیاری»، مجله‌ی پژوهشی دانشگاه اصفهان، جلد بیست و چهارم، شماره سوم، اصفهان، صص 18-1.


7. جوادی، نسرین (1384): «توسعه فرهنگی استان‌ها، تنگناها و راهکارها»، نشریه ایران، شماره 141، تهران، صص 13-11.


8. خاکپور، براتعلی و علیرضا باوان پوری (1388): «بررسی و تحلیل نابرابری در سطوح توسعه‌یافتگی مناطق شهر مشهد»، فصلنامه دانش و توسعه، شماره 16، پیاپی 27، تهران، صص 202-182.


9. زیاری، کرامت­الله (1379): «سنجش درجه توسعه‌یافتگی فرهنگی استان‌های ایران»، فصلنامه مطالعات جامعه‌ شناختی، شماره 16، تهران، صص 104-91.


10. رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا و حمدالله سجاسی قیداری (1389): توسعه روستایی با تأکید بر کارآفرینی، انتشارات سمت، چاپ اول، تهران.


11. سرخ کمال، کبری؛ بیرانوندزاده، مریم و محمود زنجیرچی (1390): «سطح‌بندی شهرستان‌های استان خراسان رضوی از لحاظ مؤلفه‌های توسعه‌یافتگی فرهنگی»، مجله برنامه‌ریزی فضایی، سال اول، شماره دوم، اصفهان، صص 108-95.


12. سلمانی، محمد؛ بدری، سید علی؛ قصابی، محمدجواد و غدیر عشورنژاد (1392): «درجه‌بندی سکونتگاه‌های روستایی برای توسعه گردشگری بیابان با استفاده از روش الکتر»، فصلنامه جغرافیا و پایداری محیط، شماره 6، کرمانشاه، صص 22-1.


13. سید جوادین، سید رضا (1383): مبانی سازمان و مدیریت، انتشارات نگاه دانش، چاپ اول، تهران.


14. شاطری، مفید؛ فال سلیمان، محمود و محمد حجی پور (1390): «تحلیل توانمندی‌ها و چالش‌های توسعه فرهنگی استان خراسان جنوبی با بهره‌گیری از مدل سوات»، فصلنامه مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان، مشهد، صص 79-64.


15. شریف‌زاده، فتاح و مهدی کاظمی (1377): مدیریت و فرهنگ سازمانی، نشر قومس، چاپ اول، تهران.


16. ضرابی، اصغر؛ ایزدی، ملیحه و فرحناز ابوالحسنی (1391): «تعیین میزان برخورداری مناطق شهری اصفهان از شاخص‌های فرهنگی»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 27، شماره سوم، پیاپی 106، مشهد، صص 65-46.


17. فاضل نیا، غریب؛ توکلی، مرتضی و کاظم تاجبخش (1389): «ارزیابی برنامه‌های توسعه فرهنگی در مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان رستم»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره سوم، شماره سوم، تهران، صص 177-149.


18. کزازی، ابوالفضل؛ امیری، مقصود و فاطمه رهبر یعقوبی (1390): «ارزیابی و الویت بندی استراتژی‌ها با استفاده از تکنیک الکتر در محیط فازی»، فصلنامه مطالعات مدیریت صنعتی، سال هشتم،‌ شماره 20، تهران، صص 79-49.


19. لنسکی، گرهارد و جین (1374): سیر جوامع بشری، ترجمه ناصر موفقیان، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم، تهران.


20. محمدی، جمال و ملیحه ایزدی (1390): «رتبه‌بندی مناطق شهر اصفهان از لحاظ شاخص‌های فرهنگی بر اساس تصمیم‌گیری چند شاخص»، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال دوازدهم، شماره 44، تهران، صص 198-175.


21. محمدی، جمال و ملیحه ایزدی (1392): «تحلیلی بر سطح توسعه فرهنگی شهر اصفهان با استفاده از روش تحلیل عاملی»، فصلنامه مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال چهارم، شماره 16، اصفهان، صص 104-89.


22. محمدی، جمال؛ شاهیوندی، احمد و مرضیه سلطانی (1390): «تحلیلی بر توزیع فضایی خدمات فرهنگی و تعیین سطوح برخورداری استان‌های ایران»، فصلنامه جغرافیا، دوره جدید، سال نهم، شماره 29، تهران، صص 120-149.


23. مرکز ملی آمایش سرزمین (1385): راهنمای مطالعات آمایش، تهران، انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، معاونت امور اقتصادی و هماهنگی برنامه و بودجه، تهران.


24. مشکینی، ابوالفضل و اکرم قاسمی (1391): «سطح‌بندی شهرستان‌های استان زنجان بر اساس شاخص‌های توسعه فرهنگی با استفاده از تاپسیس»، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال دوم، شماره 7، مرودشت، صص 11-1.


25. یونسکو (1376): بعد فرهنگی توسعه به سوی یک رهیافت علمی، مترجم: تیمور محمودی، تهران: سازمان برنامه و بودجه، مرکز مدارک اقتصادی- اجتماعی و انتشارات، چاپ اول، تهران.


26. Ang, S & Inkpen, A. C (2008): Cultural Intellgence and offshore outsourcing success: a framework of firm- level intercultural capability, Decision Sciences, 39 (3), Place? PP 175.


27. Buchanan, J., Shepperd, PH., Vanderpooten, D. (1999): Project Ranking Using the ELECTRE Method, Publisher Department of Management Systems, University of Waikato.


28. Carlsson, C., Fuller, R. (1996): Fuzzy Multiple Criteria Decision Making: Recent Developments, Fuzzy Sets and Systems, PP 78.


29. Chu H, Hwang GJ. A Delphi-based approach to developing expert systems with the cooperation of multiple experts. Expert Systems with Applications 2008; 34(4): 2826-40.


30. Cohen, Y. A. (1964): “The Establishment of Identity in a Social Nexus: The Special Case of Initiation Ceremonies and Their Relation to Value and Legal System”, American Anthropologist, Vol.4 (29):529-552.


31. Landeta J. Current (2006): validity of the Delphi method in social sciences. Technological Forecasting and Social Change 73(5); 467-82.


32. Leung, K & Ang, S (2008): Culture, Organizations and Institutions: an Integrative Review, Cambridge Handbook of Culture, Organizations, and Work, New York: Cambridge University Press.


33. Manca DP, Varnhagen S, Brett-McLean P, Allan GM, Szafran O, Ausford A. Rewards and challenges of family practice: web-based survey using the Delphi method. Can Fam Physician (2007): Feb; 53(2): 278-86, 277.


34. Nieto, S (2004): Affirming Diversity: The Sociopolitical Context of Multicultural Education, Boston: Allyn & Bacon.


35. Rosenstein, Carole (2011): Cultural development and city neighborhoods, City, Culture and Society 2 9–15.


36. Triandis, H. C (1972): the analysis of subjective culture, New York: John Wiley.


37. Windle PE. Delphi technique: assessing component needs. J Perianesth Nurs (2004): Feb; 19(1): 46-7.


38. Zevede, B (2000): Culture and Personality, Great Britian: Blackwell.