بررسی شاخصههای هویتی، کالبدی، اجتماعی و ادراکی فلکههای شهری (نمونه‌های موردی: هشت میدان اصلی کلانشهر شیراز)
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
زهرا برزگر
1
(استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه پیام نور، شیراز، ایران)
زهره فتحی نژاد
2
(کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه پیام نور، شیراز، ایران)
شیما نوذری
3
(کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه پیام نور، شیراز، ایران)
کلید واژه: برنامه‌ریزی شهری, شیراز, میدان شهری, زیباشناسی ادراکی, هویت مکانی,
چکیده مقاله :
فضاهای شهری به عنوان فضایی برای تکامل و تعاملات انسان از ابتدای تاریخ اسلام دارای اهمیت بوده است. میادین شهری یکی از فضاهای عمومی در شهر هستند که نقش تأثیرگذاری در هویت بخشی به فضاهای شهری، ادراک شهروندان از محیط، تعلق مکانی ساکنین و خاطره انگیزی شهروندان از شهر را بر عهده دارد. این پژوهش به بررسی شاخصههای هویتی، کالبدی، اجتماعی و ادراکی در هشت فلکه منتخب کلانشیراز، شامل فلکههای آزادی، معلم، شهدا، قائم، ارم، ولی عصر، ستاد و نمازی با کمک روش کاربردی توصیفی پیمایشی پرداخته است. انتخاب نمونه با کمک نمونهگیری دارای معیار بوده است که شامل اهمیت تاریخی، موقعیت قرارگیری در شهر، وسعت آنها، وضعیت تخریبی و یا سلامت است. بر اساس مبانی نظری پژوهش پنج دسته مؤلفه شامل هویتی، زیباشناختی، کیفیت تاریخی، اجتماعی وکالبدی با بیست زیرمؤلفه ارزیابی شدهاند. جامعه آماری پژوهش 280 نفر از مردم با نمونهگیری تصادفی ساده بودهاند، پرسشنامه محقق ساخته با کمک نظر متخصصین بکار گرفته شد و جهت تجزیه و تحلیل دادهها در سطح آمار توصیفی از میانگین و انحراف معیار و در سطح آمار استنباطی از آزمون t تک نمونهای استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که در بعد هویت مکانی، زیبایی فلکههای آزادی و ارم با میانگینهای به ترتیب 92/3 و 26/4، بالاتر از حد مطلوب و P مثبت را به خود اختصاص داده، فلکه نمازی در حد مطلوب با میانگین 13/3 در سطح Pکمتر از 05/0 و فلکههای شهدا، اطلسی، ستاد، ولی عصر و معلم با میانگینهای 56/2، 30/2، 56/2، 86/1 پایین تر از حد مطلوب 1 با P منفی میباشد. در بین کل مؤلفههای اصلی در این پژوهش فلکه ارم از مطلوبیت بالا و P مثبت، میانگین بالاتر از میانگین فردی را داراست و فلکه ولی عصر با P منفی با امتیاز بین 1 و 2 و میانگین پایینتر از میانگین فردی از پایینترین مطلوبیت برخوردار است.
Urban spaces as a space for human interactions and evolution has been important from the beginning of the history of Islam. Urban squares are one of the public spaces in the city that have especial influence in the identity of urban space, the perception of the spatial environment of citizens, residents and an awarded memory to the citizens of a city. By using an applied-descriptive survey method, this study investigates the identity, physical, social and cognitive features of eight selected square in Shiraz, including Liberty, Teacher, Martyrs, Ghaem, Eram, Vali Asr, Setad and Namazi Squares. The sample was selected using the sampling criteria which include historical significance, location in the city, their extent, , damage or health status. Based on Theoretical Principles of study, five component categories including identity, aesthetic physical, social, and historical quality with twenty sub-components have been evaluated. The study sample was 280 people by use of simple random sampling. The made questionnaire with the help of specialists was used as research tool. The mean and standard deviation at descriptive statistical levels and one-sample t-test at inferential statistics level were used to analyze the data. The results showed that regarding local identity aspect, Liberty square and Eram with 92/3 and 26/4 averages, respectively, were higher than optimal value and positive P value is assigned to them. Namazi Square was optimal with an average of 3.13 at the P level of less than 0.05, and the Martyrs, Atlasi, Setad, Vali Asr and Teacher square with an average of 2.56, 2.30, 2.56, 1.86 lower than the optimal value 1 with a negative P value. Among all the main components in this project, Eram square has high optimal value and a positive P value, its mean higher than the individual average, and Vali Asr Square with a score between 1 and 2 with a negative P value and its average lower than the individual average has the lowest optimal value.