نقش سرمایه گذاری های دولت در ظرفیت سازی مناطق روستایی (نمونه موردی: روستاهای ناحیه آران و بیدگل)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مصطفی طالشی ¹ , محمود جمعه پور ² , محمود گنجی پور ³

1 - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی،‌ دانشگاه پیام نور،‌ تهران، ایران
2 - دانشیار برنامه ریزی اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
3 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1393/08/05 تاریخ پذیرش : 1394/01/21 تاریخ انتشار : 1394/01/01

کلید واژه: دولت, سرمایه گذاری, ظرفیت سازی, روستاهای آران و بیدگل, اثرات اجتماعی, آران و بیدگل,

چکیده مقاله :

       توسعه مناطق روستایی، یکی از محورهای اصلی سیاست دولت است و به این منظور دولت برای دستیابی به توسعه روستایی از ابزارهای مختلف استفاده کرده و اقدامات متعددی را به مرحله اجرا در آورده است. سرمایه­گذاری­های عمرانی یکی از مهم­ترین ابزارها در این زمینه است. بخشی از پیامدهای سرمایه­گذاری عمرانی را می­توان در نظام اجتماعی شاهد بود که دارای محورهای متفاوتی مثل توانمند­سازی و ظرفیت­سازی است. هدف این تحقیق بررسی تأثیر سرمایه­گذاری­های دولت در ظرفیت­سازی روستاهای کشور است. روش تحقیق از نوع اسنادی و پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق را کلیه 14431 نفر ساکن در 11 روستای ناحیه آران و بیدگل تشکیل می­دهند. حجم نمونه با استفاده از نمونه­گیری کوکران 312 نفر تعیین گردید. در روش پیمایش،‌ پس از گردآوری اطلاعات با پرسشنامه خود ساخته و پردازش اطلاعات با نرم­افزار SPSS،‌ با توجه به سطح سنجش متغیرها از روش­های آماری توصیفی و استنباطی کندال b استفاده شده است. نتایج نشان می­دهد رابطه­ی میان میزان سرمایه­گذاری عمرانی و ظرفیت­سازی: ایجاد ظرفیت نگهداری از تأسیسات روستا (058/0sig= ‌)، تغییر و بهبود در مدیریت روستا (054/0sig= ‌)، پذیرش نقش در فعالیت­های عمرانی (049/0sig= ‌) و (041/0sig= ‌) و قدرت کنترل و تغییر ناشی از مداخله سازمان­های دولتی (048/0sig= ‌) در روستاهای ناحیه می­باشد. بنابراین دولت با سرمایه­گذاری­های عمرانی درتقویت و ارتقاء ظرفیت­سازی جوامع روستایی از کارآمدی ناچیزی برخوردار است و هنوز روستانشینان نیز نقش­آفرینی کمتری را در توسعه روستایی برای خود قایل هستند.

چکیده انگلیسی:

      Development of rural areas is a central pillar of government policy. Thus, government has used various means and several implemented actions to achieve rural development. One of the most important used means is investment for rural areas development. Investment implications of development can be seen in a social system such as empowerment and capacity-building. This documentary study is done to investigate the effect of government investment in capacity building in rural areas. The statistical population is 14431 people living in 11 villages of Aran and Bidgol region as research areas. The sample size of 312 was determined by using Cochran. In this Survey, questionnaire for data collection; SPSS software for data processing; and Kendall b as descriptive and inferential statistical method in accordance to variable level of measuring, were used. The results show the relationship between investment and building capacity: the capacity of rural infrastructure (sig=0.058), change and improve the management of the rural (sig=0.054), acceptance of the construction activities (sig=0.049) and (sig=0.041), and the control and the intervention of state organizations (sig=0.048) in the rural area. Thus, the efficiency of government investment in the development of building capacity is poor because rural development still has in hold of peasant communities.

منابع و مأخذ:

1. اوانز، پیتر (1380): توسعه یا چپاول، ترجمه: عباس زندباف، انتشارات طرح نو، چاپ اول، تهران.


2. پورطاهری، مهدی، عینالی، جمشید و عبدالرضا رکن­الدین افتخاری (1389): «نقش ظرفیت­سازی در کاهش تأثیرات مخاطرات طبیعی در مناطق روستایی با تأکید بر روش­های کمی (مطالعه موردی: مناطق زلزله زده شهرستان خدابنده)، فصلنامه پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 74، تهران، صص24-39.


3. حافظ نیا، محمدرضا (1375): روش تحقیق در علوم انسانی، انتشارات سمت، چاپ دوم، تهران.


4. دارابی، حسن (1384): «تبیین پیامدهای فضایی فعالیت های عمرانی در پرتو مشارکت مردمی مورد سکونتگاه­های روستایی ناحیه کاشان»، رساله دکتری جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.


5. دوفومیه، مارک (1373): سیاست های کشاورزی، ترجمه: گیلدا ایرانلو، انتشارات وزارت کشاورزی، تهران.


6. رضوانی، محمدرضا ( 1383): مقدمه­ای بر برنامه­ریزی توسعه روستایی در ایران، نشر قومس، چاپ اول، تهران.


7. رینولدز، جی للوید (1373): دولت ها و رشد اقتصادی، از اقتصاد کلاسیک تا اقتصاد توسعه، ترجمه: غلام رضا آزاد ارمکی، نشر میترا،‌ چاپ اول، تهران.


8. سازمان برنامه و بوجه (1379): مستندات برنامه سوم توسعه اقتصادی– اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، انتشارات سازمان برنامه و بوجه، تهران.


9. سعیدی، عباس و حسن دارابی (1385): «نقش سرمایه گذاری عمرانی دولت در تثبیت جمعیت روستایی»، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 83، مشهد، صص 74- 53.


10. شاطریان، محسن و محمود گنجی­پور (1389): «اثرات سرمایه­گذاری­های عمرانی در توانمندسازی روستاها در روستاهای بخش ابوزیدآباد کاشان»، فصلنامه پژوهش­های روستایی، دوره اول، شماره 3، تهران، صص 131-152.


11. شکوری، علی ( 1384): سیاست های توسعه کشاورزی در ایران، انتشارات سمت، چاپ اول، تهران.


12. شهرداری آران و بیدگل (1385): گام اول؛ کارنامه عملکرد شورای اسلامی شهر و شهرداری آران و بیدگل در راستای ترسیم چشم انداز توسعه 1385-1382، انتشارات نگار، کاشان.


13. کانیرز، دایان (1381): رهنمودهای درباره تحلیل اجتماعی، ترجمه: مرتضوی، انتشارات روستا و توسعه، تهران.


14. متوسلی، محمود (1373): خصوصی­سازی یا ترکیب مطلوب دولت و بازار و توسعه اقتصادی، انتشارات مرکز پژوهش های بازرگانی، تهران.


15. مرکز سکونتگاه­های انسانی سازمان ملل (1388): شهرها در فرایند جهانی شدن، مترجم: رضا پورخردمند، انتشارات مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهرداری تهران، چاپ اول، تهران.


16. مرکز آمار ایران (1390): سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان آران و بیدگل، تهران.  

17. Appadurai, A. (2000): Deep Democracy: urban govern mentality and the Horizon of Politics, University of Chicago.

18. Davidson, f. (2000): Capacity building for Urban Management: I earning form Recent Experiences, Rotterdam, Nederland

19. Fan, S. (2003): Public Investment and Poverty Reduction. Paper Presented for the ADBI Conference, Tokyo, June 12-13, 2003

20. Fan, S., Hazell, P. and S. Thorat, (2003): government Spending, Growth and Poverty in Rural India. American journal of Agricultural Economics, Vol.82, PP. 1038-1051

21. Fan, S., Jitsuchon, S. and N. Methakunnavut, (2003): Impacts of Public Investment on Poverty Reduction in Thailand. Retrieved from the World Wide Web: http//www.adb.org  

22. Ghafary, G. (2005): The State and Rural development, critical Middle Eastern Studies, Vol.15, No.3, p: 283

23. International Council Science, (2002): Science Education and Capacity Building, ICSU, p11

24. Lea, D.A.M, and D.P. Choudhri, (1983): Rural development and the state, London.

25. Peggy, A. (2003): Community Capacity Building & Mobilization in Youth Mental Health Promotion, Health Ministry of Canada.

26. Rand, A. (2004): The Nature of government, center for civil society

27. Shakoori, A. (2002): The State and Rural Development in Post-revolutionary Iran, New York: Palgrave.

28. United Nation Center For Human Settlement, (2001): Cities in Globalizing World: Global Report on Human Settlement.

29. University of Foreign Affairs, (2000): A  Capacity Building Focus, University of  Foreign Affairs.

30. Wakely, P. (2008): Capacity Building for better Cities. DPUNEWS, Journal of the Development Planning Unit, London, University College