نقش گردشگری در تحولات کالبدی - کارکردی سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی- شهرستان لاهیجان)
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای
حمید جعفری
1
(استادیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران)
سیده محدثه حاتمی شاه خالی
2
(دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد مشهد دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران)
کلید واژه: گردشگری, مدل AHP, تحولات کالبدی - کارکردی, شهرستان لاهیجان,
چکیده مقاله :
امروزه در بسیاری از کشورهای جهان گردشگری به عنوان ابزاری برای توسعه مناطق روستایی به شمار میآید. هرچند که ساختار بیشتر روستاها با گذشت زمان دچار تغییر و تحول میشود، اما در روستاهایی که وارد چرخه گردشگری میشوند سرعت و میزان تغییرات بیشتر است. هدف این پژوهش بررسی نقش گردشگری در تحولات کالبدی و کارکردی روستاها است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و جمعآوری دادههای مورد نیاز به دو روش اسنادی و میدانی صورت گرفته است. به منظور رتبه بندی روستاها بر اساس میزان تحولات ناشی از گردشگری، از مدلAHP استفاده شده است. در این پژوهش تعداد 8 روستا از بخش مرکزی شهرستان لاهیجان که دارای جاذبههای گردشگری بودهو گردشگری در آنها رواج یافته؛ مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری تعداد 98 نفر از کارشناسان و مدیران محلی و شهرستانی مرتبط با موضوع بوده است، که بر اساس جدول استاندارد مورگان تعداد 80 نفر به صورت تصادفی بعنوان حجم نمونه انتخاب شد. برای بررسی موضوع، هشت معیار مرتبط با گردشگری و تحولات کالبدی و کارکردی (تغییر کاربری اراضی، خدمات عمومی، خدمات اقامتی، خدمات پذیرایی، مشاغل، خانه های دوم، کیفیت ابنیه و قیمت زمین) مورد تأکید قرار گرفت. نتایج نشان میدهد که مهمترین تأثیرات گردشگری در این روستاها، گسترش خانههای دوم (491 واحد)، تغییر کاربری اراضی از کشاورزی به مسکونی و تجاری به میزان 622 هکتار، کاهش فعالیتهای کشاورزی، رونق فعالیت گردشگری و ایجاد فعالیتهای اقتصادی جدید در بخش خدمات، احداث سازههای مرتبط با گردشگری و رونق فعالیتهای خدماتی بوده است. بر اساس خروجی مدل AHP از میان روستاهای مورد مطالعه، روستای شیخانبر با وزن 26/0 بیشترین و روستای سرچشمه با وزن 04/0 کمترین میزان تحولات کالبدی و کارکردی را داشته است.
Today, tourism is considered as a tool for the development of rural areas in many countries of the world. Although most of the villages have changed over time, but villages, in which tourist attraction is significant, the speed and rate of change is more. The purpose of this study was to consider the role of tourism in the physical and functional changes of villages. This descriptive-analytic study collected its data via both documentary and field study. To rank the villages in terms of tourism arising fromchanges, the AHP model is used. In this study, based on preliminary studies, the 8 villages of the centeral Lahijan city, in which tourist attractions spread, was studied. Statistical population is 98 experts of local and provincial managers that relevant to the topic that based on the standard table of Morgan 80 persons were randomly selected as the sample. To investigate the matter, the eight criteria related to tourism and the physical and functional changes (changes in land use, public services, accommodation services, catering services, businesses, second homes, quality of buildings and land prices) were emphasized. The results show that the most important impact of tourism in these villages are such as: Open second homes (491 units), land use change from agricultural to residential and commercial about 622 hectares, reducingfarming, boom tourism activity and create new economic activity in the service sector, flourishing in tourism activity and creating new economic activity in the service sector. AHP model based on the output of the eight surveyed villages, Sheykhanbar village has a 0.26 weight that show the highest rate changes and sarcheme village has a 0.04 weight that show the least amount of physical and functional changes.