تحلیل ظرفیت های ژئوپلیتیکی کشور یمن در تحولات سریع نظام بین الملل (پیچ تاریخی)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

رضا جهانتیغ ¹ (دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
عبدالرضا فرجی راد ² (دانشیار ژئوپلیتیک و جغرافیای سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
حبیب الله سیاری ³ (دانشیار گروه جغرافیای سیاسی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران)
رحیم سرور ⁴ (استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/12/03 تاریخ پذیرش : 1395/09/26 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه: یمن, پیچ تاریخی, ژئوپلیتیک, موقعیت ژئواستراتژیک, ژئواکونومیک, ژئوکالچر,

چکیده مقاله :

تحولات سریع نظام بین­الملل (پیچ تاریخی) در منطقه جنوب غرب آسیا با رشد بیداری اسلامی، فرصت­ها و تهدیداتی را برای کشور­های منطقه به وجود آورده است. از این رو نظام سلطه در پهنه جغرافیایی منطقه به منظور حفظ هژمونی خود جنگ­های نیابتی را هدایت می­نماید که زمینه­های رقابت­های منطقه­ای را به وجود آورده است. در این مقاله با توجه به موقعیت خاص ژئوپلیتیکی کشور یمن که در طول تاریخ معاصر دچار تغییر و تحول شده است؛ ساختار سیاسی، ظرفیت­های ژئواستراتژیکی، ژئوکالچر و ژئواکونومیکی در این تغییر و تحولات نقش اساسی را ایفا کرده­اند. که با توجه به اهمیت این عوامل در این پژوهش به بررسی علمی نقش عوامل تاثیرگذار فوق پرداخته شده است. بررسی­ها و تجزیه و تحلیل­های به عمل آمده از پرسشنامه­های اساتید و خبرگان جغرافیای سیاسی نتایج تحقیق نشان می­دهدکه ظرفیت­های بالقوه عوامل مهم و تاثیرگذار کشور یمن در عرصه منطقه­ای و بین­المللی، به ترتیب اولویت عبارتند از: موقعیت ژئواستراتژیک تنگه باب­المندب و روند استحکام بخشی بر ساخت درونی نظام سیاسی و اجتماعی یمن که امید است در سایۀ عوامل ژئوکالچر و عوامل مذهبی و انسانی این کشور حاصل شود و همین پتانسیل­ها در موقعیت پیچ تاریخی کنونی (گذار) زمینه های رقابت­های منطقه­ای را به وجود آورده است.

چکیده انگلیسی:

The rapid changes in the international system (History Corner) in South West Asia has created opportunities and threats to the region with the growth of Islamic awakening. Hence “the system of domination” lead to proxy wars in the geographic area, in order to maintain its hegemony that have created regional competition grounds. This paper is to study Yemeni as special geopolitical position that has changed during recent years by emphasizing on its political structure, capacity, geopolitical, geo-economic and geo-culture aspects that played a major role in its transformation. By analyzing questionnaires, results show that  potential geopolitical factors affecting Yemen in the field of regional and international, including, the geo-strategic position of the Strait of Bab el-Mandeb and the strength of the internal structure of Yemen's political and social system. We hope, Yemeni will be created the regional competitions based on its current position in the shadow of geo-culture, religious factors and human factors as its potentiality.

منابع و مأخذ:

1. Brzezinski. Z. (2015). Strategic Vision; America and the Crisis of Global Power. Tehran: Samadieh.


2. Bashirieh, H. (2004). Political Science Education. Negahe Moaser.


3. Piashgahi Fard, Z., Rahmani, M. (2011). Iran and U. S. A territoriality in the middle east. Tehran: Armed Forces Geographical Organization.


4. Jafarian, Rasool. (2009). Atlas of Shia. Tehran: Armed Forces Geographical Organization.


5. Hafez Nia, M. (2011). Geopolitical Principles and concepts. Baboli.


6. Hossein poor Pouyan, R. (2006). Hegemonic Analysis of Foreign Policy of Islamic Republic of Iran in interaction with Azerbaijan Republic. M.A Thesis


7. Sayyari, H., Khanzadi, H. (2012). Global Strategic Straits. Tehran: Acha.


8. Sayyari, H., Khanzadi, H. (2011). Global Strategic Straits. (p. 144) Islamic Republic of Iran Navy press. Defensive and Strategic research Bureau.


9. Seyyed Afghahi, H. (2015). Yemmen attack, An strategic Deception. Online Quds Basis


10. Sadegi, M. (2015). Security Importance in Iranian Diplomacy. Now Andish News Agency, noandish.com. (25/10/94)


11. 12.Ezzati, E. (2001). Geopolitics in 21th century. Samt.


12. Ezzati, E. (2010). Geopolitics in 21th century. Samt.


13. Gharayagh Zandi, D. (1387). Security Surrounding of Islamic Republic of Iran. Strategic Studies Institute. 


14. Griffith, M., (2004) .  Encyclopedia of International Relations and Global Politics. Ney.


15. Mittaghi, A. (2015). Geopolitical analysis of convergence formation obstacles in Central Asia and Qafqaz. Central Asia studies Journal, 8-1.


16. The Supreme Leader of Islamic Republic of Iran. Meeting with university professors. Mordad2, 91.The Supreme Leader of Islamic Republic of Iran. Meeting with Ambassadors and heads of Iranian representatives to foreign countries. Shahrivar7. 91.


17. Molaie, Y. (2002) A Criticism on Geopolitical studies. Imam Bagher University Press.


18. Mir Heydar. (1987). Political Geography of Middle East and Northern Africa. Political and International Studies Bureau. 

5.       Hafez Nia, M. (2006).  Presentation a New Model to Measure National Power of the Countries. Geopolitics Journal (2). Tehran.