رتبه بندی اولویتهای سرمایه‌گذاری در بخشهای اقتصادی استان سیستان و بلوچستان

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

اسداله الوندی زاده ^{1 *} , مسعود نونژاد ² , مهشید جهانگیری ³

1 - گروه علوم اقتصادی دانشگاه آزاد شیراز
2 - دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه آزاد شیراز
3 - دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه آزاد شیراز

تاریخ دریافت : 1396/09/26 تاریخ پذیرش : 1398/05/27 تاریخ انتشار : 1398/07/01

کلید واژه: تحلیل عاملی, استان سیستان و بلوچستان, مدل تاپسیس, سرمایه گذاری,

چکیده مقاله :

شناسایی بخش­های کلیدی اقتصاد، با توجه به ظرفیت­ها و استعدادهایِ هر منطقه همواره مد نظر اقتصاددانان بوده است، چیزی که در ادبیات اقتصادی به مزیت نسبی تعبیر می­شود. هدف از انجام این تحقیق شناسایی تنگناها و اولویت­های سرمایه­گذاری در استان سیستان و بلوچستان می­باشد. به منظور مقایسه و رتبه بندی اولویت­های سرمایه گذاری در استان از دو روش تاکسونومی عددی و مدل تاپسیس استفاده شده است. در روش تحلیل عاملی و تاکسونومی عددی از 25 شاخص سرمایه­گذاری که هر کدام وزن یکسانی دارند، استفاده شده است. نتایج نشان می­دهد که بخش­های ماهیگیری، آموزش و مستغلات در اولویت سرمایه­گذاری و بخش هتل و رستوران در آخرین رتبه سرمایه­گذاری قرار دارند. در مدل تاپسیس شاخص­های منفی حذف شده و به 21 شاخص دیگر با توجه به وضعیت خاص استان و مبانی تئوریک سرمایه­گذاری، وزن متفاوتی اختصاص داده شده است. نتایج مدل تاپسیس حاکی از آن است که بخش­های ماهیگیری، مستغلات و کشاورزی در اولویت سرمایه­گذاری و بخش هتل و رستوران آخرین اولویت سرمایه­گذاری می­باشد. دلیل عمده ضعیف بودن بخش هتل و رستوران در استان، کم رنگ بودن فعالیت­های توریستی و گردشگری به خاطر نبود امنیت در استان است. همچنین دسترسی به آبهای آزاد و پیشینه­ی طولانی مردم استان در زمینه­ی ماهیگیری باعث شده است تا این بخش به عنوان یک بخش پیشرو در اقتصاد استان مطرح شود. وجود دانشگاهها و مراکز آموزش عالی متعدد در استان علاوه بر ایجاد پیامدهای مثبت جانبی باعث ایجاد یک نوع مزیت در استان شده و از این رو یکی از اولویت­های مهم سرمایه­گذاری در استان می­باشد. پیشنهاد می­­شود به منظور استفاده از ظرفیت­ها و پتانسیل­های استان و تأمین نیروی متخصص در استان در بخش آموزش به عنوان یک بخش کلیدی سرمایه­گذاری شود. هم چنین با توجه به دارا بودن مزیت نسبی در رشته فعالیت ماهیگیری سرمایه­گذاری در این رشته فعالیت اجتناب ناپذیر است. 

چکیده انگلیسی:

The key to identify the capacity and talent in any area of economics has always
been considered something that can be interpreted as a comparative advantage in
economic literature. The aim of this study is to identify bottlenecks and prioritize
investment in the province of Sistan and Baluchestan. To compare and rank
investment priority in the province, two methods of Numerical Taxonomy and
Topsis model is used. In the method of Numerical Taxonomic, 25 indicators of investment investment, which have the same weight, is used. Similarly, the results show that fishing, education and real estate sectors have investment priority and hotels and restaurants has the latest rankings. The model eliminates negative indices and other 21 indicators have different weights according to special status in the province and theoretical foundations of investment investment. Topsis Model results suggest that fishing, real estate and agricultural sectors have investments priority and hotels and restaurants have the last one. The main reason of poor hotels and restaurants sector in the province is lack of tourism and tourist activities due to low security in the province. Also access to free water and a long track record of people in fisheries sector has led it to be the pioneer sector in the economy of the province.
There are numerous universities and higher education institutions that besides
creating a positive side-effect, a type of advantage is brought about too and hence
it is one of the major investment priorities in the province.It is recommended to invest in education sector as a key one that provides specialized labor. Also having a comparative advantage in fishing activities in this field of activity, investment is inevitable.
Key words: investment, factor analysis, Topsis model, Sistan & Baluchestan province.

منابع و مأخذ:

1. ابراهیمی، علی، (1388):  مطالعه و بررسی وضعیت سرمایه​گذاری در استان سیستان و بلوچستان و ارزیابی عملکرد ستاد تشویق و حمایت از سرمایه​گذاری استان و ارائه راهکارهای جذب و افزایش سرمایه​گذاری، سازمان امور اقتصادی و دارایی استان سیستان و بلوچستان.


2. اکبری، نعمت اله، و مرادی، زاهد (1394 ): بررسی اقتصادی و تعیین اولویت های سرمایه گذاری صنعتی در استان کردستان، پژوهشنامه ی علوم انسانی و اجتماعی علوم اقتصادی، سال هشتم، شماره 3پیاپی 30.


3. امامی میبدی، علی، (1384):  اصول اندازه گیری کارایی و بهره وری (علمی و کاربردی)، مؤسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی، تهران، چاپ دوم.


4. اُن کیم وجی و چارلز و مولر،(1381) : مقدمهای بر تحلیل عاملی و شیوة بکارگیری آن، ترجمة صادق بختیاری و هوشنگ طالبی، انتشارات دانشگاه اصفهان،.


5. باشنده، بهرام (خرداد1390): پتانسیل و توانمندیهای گردشگری در استان سیستان و بلوچستان، اولین همایش ملی گردشگری و توسعه پایدار در استان سیستان و بلوچستان، دانشگاه آزاد زاهدان.


6. بخشوده، محمد و اکبری، احمد، (1386): اقتصاد کشاورزی، انتشارات دانشگاه شهید باهنر کرمان، چاپ سوم.


7. تقوایی، مسعود و قائدرحمتی، صفر(1385): تحلیل شاخصهای توسعه فرهنگی استانهای کشور، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره 7، مشهد.


8. تقوایی، مسعود و شفعیی، پروین (1388)، کاربرد تحلیل عاملی خوشه‌ای در ارزیابی فضایی- مکانی مناطق روستایی استان اصفهان، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هفدهم، شماره 68، زمستان 1388


9. توفیق، فیروز (1372): تحلیل عاملی، تلفیق شاخصهای منطقهای، مجله آبادی، شماره 10، تهران.


10. حائریان اردکانی، محمود، (1385): توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی، انتشارات آوای نور، تهران، چاپ اول.


11. حکمت نیا، حسن و موسوی، میر نجف (1385): کاربرد مدل در جغرفیا با تأکید بر برنامه ریزی شهری و ناحیه ای،یزد، انتشارات علم نوین.


12. خدادوست، حسین، (1386): رتبه بندی میزان اطمینان بخشی رشتهفعالیت موجود در بورس اوراق بهادار ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد.


13. رازدشت، عبداله (1390): تحلیل شاخصهای توسعه پایدار شهری در شهرهای کوچک مورد: شهر دهدشت، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان


14. رضوانی، علیرضا،( 1389): جغرافیا و صنعت توریسم، انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ هشتم.


15. زنگنه سروش، ماندانا،و همکاران،( 1384 ): بررسی مزیت نسبی تولید میگو استان سیستان و بلوچستان(شهرستان چابهار)، مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس انجمن اقتصاد کشاورزی ایران، دانشگاه سیستان و بلوچستان.


16. زیاری، کرامت اله و همکاران (1389): بررسی  و رتبه بندی درجه توسعهیافتگی شهرستانهای استان خراسان رضوی، با استفاده از تکنیک تاپسیس، مجله پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره 72.


17. سالنامه آماری استان، سیستان و بلوچستان، 1394.


18. سایت مرکز آمار ایران،www.amar.org.ir.


19. سند توسعه اشتغال استان سیستان و بلوچستان، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سیستان و بلوچستان، معاونت امور اقتصادی و برنامه ریزی، 1384.


20. طاهرخانی، مهدی(1386): کاربرد تکنیک تاپسیس در اولویت بندی مناطق روستایی، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، شماره 3.


21. فطرس، محمدحسن، بهشتی فر، محمود،( 1388): مقایسه درجه توسعه یافتگی بخش کشاورزی استانهای کشور در دو مقطع1372 و 1382، اقتصادکشاورزی و توسعه، سال هفدهم، شماره 65.


22. کلانتری، خلیل ، (1382):پردازش و تحلیل دادههادرتحقیقات اجتماعی و اقتصادی، تهران، نشر شریف.


23. متوسلی، محمود، توسعه اقتصادی، انتشارات سمت، چاپ اول.


24. محمودی، جعفر و همکاران (1387): رتبه بندی صنایع فعال استان خراسان شمالی به روش عملکردی، دو ماه نامه اقتصادی و بازرگانی بررسی های بازرگانی، سال چهارم، شماره 31، مهر و آبان 1387. 


25. موسوی، میر نجف و حکمت نیا، حسن(1384): تحلیل عاملی و تلفیق شاخص ها در تعیین عوامل مؤثر بر توسعه انسانی نواحی ایران، مجله جغرافیا و توسعه، شماره6 ، زاهدان.


26. مؤمنی، منصور و فعال قیومی، علی (1386): تحلیل آماری با استفاده از SPSS، تهران، انتشارات کتاب نو


27. نسترن، مهین و همکاران، (1389): کاربرد تکنیک تاپسیس در تحلیل و اولویت بندی توسعه پایدار مناطق شهری(مطالعه موردی: مناطق شهری اصفهان)، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، سال 21، شماره پیاپی 38، شماره 2.

28. 28-Chenery, H., Ahluwalia M.S., Bell, C.L.G., Duloy, J.H. & Jolly, R.)1974(: Distribution whith Growth, Oxford University Peress, Glasgow.