پهنه‌بندی عوامل مؤثر بر توزیع جغرافیایی مرگ و میر در استان خوزستان با استفاده از مدل ترکیبیFAHP- GIS

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

مسعود صفایی‌پور ¹ (دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران)

تاریخ دریافت : 1393/06/21 تاریخ پذیرش : 1395/05/26 تاریخ انتشار : 1395/05/01

کلید واژه: منطق فازی, تحلیل سلسله‌مراتبی, استان خوزستان, مرگ و میر,

چکیده مقاله :

    یکی از مؤلفه­های مهم در برنامه­ریزی­های مربوط به سلامت هر جامعه، آمار و علل مرگ و میر در آن جامعه است. در این مطالعه به پهنه­بندی عوامل مؤثر بر توزیع جغرافیایی مرگ و میر در سطح 24 شهرستان استان خوزستان، در سال 1391 با استفاده از مدل تحلیل سلسله­مراتبی و نرم­افزار کاربردی ArcGIS پرداخته شده است. در این روش برای مقایسه زوجی گزینه­ها از اعداد فازی و برای به دست آوردن وزن­ها و ارجحیت­ها از روش میانگین گیری هندسی استفاده می­گردد. پس از محاسبه وزن­ها با استفاده از اعداد فازی مثلثی، اوزان نهایی آماده به کارگیری در محیط GIS گردید.  بر اساس آمار سازمان ثبت احوال استان خوزستان در سال 1391 بیشترین عومل مؤثر در مرگ و میر ناشی از بیماری­های قبلی و عروقی (6687)، علائم و حالات بد تعریف شده و مبهم (1778) و حوادث غیر عمد (1667) است. در نتیجه در بیماری قلبی و عروقی با وزن 06/0 شهرستان اهواز با قرارگیری در طبقه­ی دارای رتبه­ی اول و شهرستان­های رامهرمز، بهبهان، بندر ماهشهر، دزفول و آبادان با قرارگیری در طبقه­ی (زیاد) رتبه­ی دوم را به خود اختصاص داده­اند. شهرستان­های ایذه، مسجد سلیمان، شوشتر، شوش، شادگان و خرمشهر در طبقه­ی (متوسط)، رتبه­ی سوم و در نهایت سایر شهرستان­ها دارای کم­ترین تراکم این بیماری می­باشند. بنابراین پراکندگی بیماری­ها در سطح شهرستان­های استان خوزستان به دلیل مرکزیت اداری و سیاسی و تراکم بالای جمعیت به صورت نامتعادل صورت گرفته است.

چکیده انگلیسی:

Mortality is one of the main elements in planning the health of each community. This paper provides an evaluation for the factors affecting the geographical distribution of mortality for 24 cities of Khuzestan in 2012 by Arc-GIS software and a hierarchical analysis. The methodology includes the use of Fuzzy numbers for paired comparison of options and the use of geometric mean for finding priorities and indices. If the calculation of the indices by the triangular Fuzzy numbers is done, the totalindices will be accessible in GIS environment. Based on the statistics from Khuzestan’s census organization in 2012, chronic conditions and unintentional injuries are among the main causes of deaths from cardiovascular disease. The obtained data in this regard show that the highest rate of cardiovascular disease was observed in Ahvaz(0.06), such cities as: Ramhormoz , Behbahan , Dezful and Abadan were the second,  cities like Izeh , Masjed Soleyman , Shush tar , Shush , Shadegan and Khoramshahr  were the third and the rest were plaed at the last position in the scale

منابع و مأخذ:

1. Abbasi, M. J, and Zainab K. (2003): "Analysis of demographic Thesis", Journal of Civil Registration Department of the country, numbers 43 and 44, pp 1-24.


2. Amani, F, Kazemnejad, A, Habibi, R, Hajizadeh, E. (2010): "The trend of the major causes of death in Iran 2009-1790", Journal of Gorgan University of Medical Sciences, Issue 4, Volume 12, Pages: 85 -90. (in Persian)


3. Azizi, A, and G. Abdoli (2000): "The mortality rate in Khuzestan province in 1379", improve, Journal of Kermanshah University of Medical Sciences, Number Three, pp: 12-47.


4. Ataee, Mohammad, (2010), Fuzzy Multi- Criteria Decision Making, The first edition, pulished by the University of Shahrood. (in Persian)


5. Chen, W, Hony. JW, Schneider. RW, (1992): Species-specific polymorphisms in transcribed ribosomal DNA of five Pythium species. Experimental Mycology, 16, 23-34.


6. Getis.AJ. Getis and D.Fellmann,(2006): Introduction to Geography,MC Graw Hill, NewYork.


7. Gaziano, Thomas A. Bitton, Asaf, Ananad, Shuchi, Abrahams Gessel, Shafika, Murphy Adrianna, (2011): Growing Epidemic of Coronary Heart Disease in Low-and Middle Income Countries, Curr Probl Cardiol. Author manuscript, No6, pp: 12-35.


8. Hilderink .H.B,People in the pixel, (2005): Towards grid- based population modeling, sustainable development and planning II, Vol.2. pp: 87-93.


9. Luepker, Russell V. Murray, David M. Jacobs, David R., (1994): Community Education For Cardiovascular Diseae Prevention: Risk Factor Changes in the Minnesota Heart Health Program , American Journal of Public Health, No 9, pp: 34-41.


10. Hesari, A. (2009): "a short overview of the major causes of death in Iran", a weekly program, No. 312, pp 19-26. (in Persian)


11. Mirzaee, M, Fatima A, (2006), "Factors affecting infant mortality in Asia", Journal of Population, number 55 and 56, pp: 1-28. (in Persian)


12. Mirzaee, M. (2005): "The transfer of mortality, health problems and planning, health, population and development, with an emphasis on Iran," Tehran, publisher of the Asia-Pacific Population Studies and Research Center. (in Persian)


13. Sadeghi, Masoumeh, Talaei, Mohammad, Oveisgharan, Shahram, Rabiei, Katayoun, Dianatkah, Minoo, Bahonar, Ahmad, (2014): The cumulative incidence of conventional risk factors of cardiovascular disease and their population attributable risk in an Iranian population: The Isfahan Cohort Study, Advanced Biomedical Research, No5, pp: 32-65. (in Persian) 


14. Statistical Yearbook events, (2012), "Khuzestan", Civil Registry Organization. (in Persian)


15. Yavari, P, A, Abdi, (2003), "Epidemiology causes of mortality and its trend in the years 2006 to 2001 in Iran", Hakim Research Journal, sixth, third, pp.: 7-14. (in Persian)