تحلیل کارایی نسبی کشورهای خاورمیانه از لحاظ شاخص‌های توسعه پایدار

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

اسماعیل صفرعلی زاده ¹ (استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)
رباب حسین زاده ² (استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)
مجید اکبری ³ (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1395/09/02 تاریخ پذیرش : 1396/12/11 تاریخ انتشار : 1397/02/01

کلید واژه: توسعه, توسعه پایدار, کارایی, تحلیل پوششی داده‌ها, خاورمیانه,

چکیده مقاله :

امروزه توسعه به عنوان یک فرایند، مهم­ترین بحث کشورهای در حال توسعه است. همچنین از توسعه پایدار به منزله­ی نیروی محرکه پیشرفت متعادل، متناسب و هماهنگ اقتصادی- اجتماعی و فرهنگی تمامی کشورها به ویژه کشورهای در حال رشد نیز یاد شده است. هدف این مقاله تحلیل کارایی سیزده کشور خاورمیانه طی سال­های 2009 تا 2012­م از لحاظ شاخص­های توسعه ­پایدار از طریق 32 شاخص (اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی) است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و از نوع کاربردی است. جهت تجزیه و تحلیل داده­های از مدل­های برنامه­ریزی کمی خطی ناپارامتریک تحلیل پوششی داده­­ها، مدل آنتروپی شانون و نرم­افزار dea slover استفاده شده است. محدوده جغرافیایی این پژوهش منطقه خاورمیانه و جامعه آماری آن 13 کشور می­باشد. نتایج حاصله از این پژوهش نشان می­دهد در بین شاخص­های توسعه پایدار در خاورمیانه شاخص‌های تولید ناخالص ملی، میزان پس­انداز و اشتغال بیشترین ضریب همبستگی به ترتیب با مقادیر 0.74،0.64 و 0.58 درصد را با متغیر خروجی یعنی توسعه پایدار دارند. از لحاظ کارایی نسبی در بین کشورهای خاورمیانه به ترتیب کشورهای امارات متحده عربی و قطر با میزان کارایی یک درصد و با سطح عملکرد عالی به عنوان کشورهای کارا و کشورهای عراق، یمن و سوریه به ترتیب با میزان کارایی 974/0، 961/0 و 957/0 درصد با سطح عملکرد ضعیف به عنوان کشورهای ناکارا از لحاظ شاخص­های توسعه پایدار در خاورمیانه هستند. در نهایت نتایج این پژوهش نشان می­دهد بیش از 60 درصد کشورهای خاورمیانه از لحاظ شاخص‌های توسعه پایدار دارای سطح عملکرد متوسط طی سال­های 2009 تا 2012 هستند.

چکیده انگلیسی:

     Development as a process is the most important issue in developing countries. Moreover, sustainable development is regarded as a driving force behind a balanced, appropriate, and economically, socially, and culturally coordinated development of all countries, particularly developing countries. This paper has tried to analyze the performance of thirteen countries in the Middle East between 2009 and 2012 in terms of 32 economical, social and environmental indicators of sustainable development. The research method is descriptive-analytic and it is an applied study. To analyze the data, a linear programming model, nonparametric data envelopment analysis model, and software dae slover Shannon entropy were used. The geographical scope of the research was the Middle East and thirteen countries constitute its population. The results of the study displayed that among the indicators of sustainable development, the region's gross domestic product as well as employment and savings rate showed the highest correlation coefficients of 0.74, 0.64 and 0.58%, respectively, with the values ​​in the output variable of sustainable development. In terms of relative efficiency, the United Arab Emirates and Qatar, with the efficiency level of 1% and a high performance level, proved to be effective countries whereas Iraq, Yemen, and Syria, with the efficiency level of 0.974, 0.961 and 0.957, respectively, and a poor performance level were acknowledged as inefficient countries in terms of sustainable development indicators in the Middle East. In total, the results of the present study showed that more than 60% of the Middle East countries had a moderate performance level with respect to sustainable development indicators from 2009 to 2012.  

منابع و مأخذ:

1. Bhatia.  V.K  &  Rai,S.C.(2004): Evaluation  of  Socio-Economic Development  in  Small  Areas, New Dehli.


2. Brahmn, J. (2003): The development of people-oriented, translators: A. Roknedyn eftekhari and Mortaza Tavakoli, Tehran, publishing company of Commerce, Institute of Business Studies and Research.


3. Foroughi, D., Saeedi, A. and Azhder, M. (2009): "The Effect of Institutional Ownership on Dividend Policy in Companies Accepted in Tehran Stock Exchange", Accounting Research, No. 2, pp. 129-114.


4. Hafezian, M. H. (2011); The Future of Development in the Middle East: Challenges and Prospects, Journal of Political Science, Volume 40, Issue 1, pp.61-78


5. Hung-yi, w., gwo-hshiung, t., and yi-hsuan, C. (2009). A fuzzy mcdm approach for evaluating banking performance based on balanced scorecard, expert systems with applications, vol36, Pp. 10135–10147.


6. Jackson, L. and M. van-noordwijk (2010): Biodiversity and agricultural sustainability: from assessment to adaptive management. Current Opinion in Environmental of sustainability, 1:1-8. (http://www.sciencedirect.com/).


7. Jerry Ho, W. R., Tsai, C. L., Tzeng, G. H., and Fang, S. K. (2011): Combined DEMATEL technique with a novel MCDM model for exploring portfolio selection based on CAPM. Expert Systems with Applications, 38 (1), 16-25.


8. Mahmoodabadi, Hamid, gayori moghadam, A. (2012), credit ratings of financial debt principal and interest payments using data envelopment analysis (Case Study: Companies listed on Tehran Stock Exchange) Journal of Accounting, Vol. II, No. 4, pp.125-145.


9. Martin D.H., G.Kocher and M. Sutter (2000): Measuring Efficeincy of German Football Teams by DEA, University of Innsbruck, Australia, 4-5.


10. Naraqi, Y. (1997): Development and Developing Countries, Tehran, Public Company


11. Pourmohammadi, M. R. and N. zali, (2005): Human Development, Challenges and Prospects (Analytical View of Human Development Indicators in Iran), Journal of Humanities and Social Sciences, University of Tabriz, Year Tenth, No. 15, Specialty Geography, Tabriz.


12. Rajabi, A. and N. Sobhani, (1395): An Analysis of the Sustainability Index among Asian Countries, Human Geography Research, Forty-eighth Edition - Issue 4 – Pp.733 - 749)


13. Sarayi, M. H., sorkhkamal, k., Beyranvandzadeh, M., mahinizadeh, M.(2012): Assessing the development status of the provinces of the country using probit and logit technique, New Attitudes Quarterly in Human Geography, Vol. 3, No. 3, pp79-92.


14. Sustainable Society Index - your compass to sustainability) 2012) Sustainable Society Foundation Update SSI-2012, now available! http://www.ssfindex.com Resources.


15. The population and land area by country (2014), Access the Sun site: http://www.aftabir.com.


16. Tagvayi, N. and Mohammad Salehi (2014): "Measuring the Developmental Levels of Hamedan Province's Cities", Regional Planning Quarterly, Third Year, No. 11, Marvdasht, Pages 16-1.


17. Tsai, W. H., Hsu, J. L. , Chia-Hsin Chen, C. H. , Lin,W. R. , Chen, S. P. , (2010): An integrated approach for selecting corporate social responsibility programs and costs evaluation in the international tourist hotel, International Journal of HospitalityManagement, 29 (3), 385-396.


18. UNDP (­2001): Human development Report. United Nations Development Program, NewYork.Http://hdr.undp.org/reports/ global/2001/en/.-UNESCO, 1995.The Cultural Dimension of development. Towards a partial Approach. .United Nations Educational Scientific and Cultural Organization. UNESCO publishing, Paris.


19. Zare Mehrjerdi, MR; Zia Abadi, M. (2010): A Study on the Effective Factors on Energy Consumption in Iranian Agriculture, Development and Capital - No. 5, pages 133 to 154.