مقایسه ی تطبیقی حضانت درحقوق ایران فقه اسلامی و کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان
محورهای موضوعی : زن و خانواده
کلید واژه: کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان, حضانت در حقوق ایران, حضانت پس از انحلال نکاح, حضانت حق یا تکلیف؟,
چکیده مقاله :
حضانت نوعی ولایت و سلطنت برحفظ و نگهداری و تربیت کودک و مجنون است.زمانی که پدر و مادر کودک از هم جدا می شوند مساله حضانت و اولویت هر یک از آنها برای نگهداری و سرپرستی فرزند مطرح می شود.آرای فقها در مورد صلاحیت هر یک از پدر و مادر در سنین کودکی مختلف است، مشهور فقها بر آنند که مادر برای حضانت از فرزند تا دوسال و چنانچه دختر باشد تا هفت سال شایسته تر است. قانون مدنی هرچند در گذشته از نظر مشهور تبعیت می نمود ولی با تغییر آن امروزه حضانت از فرزند چه پسر باشد چه دختر تا سن هفت سالگی با مادر است. طبق کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان که در سال 1979 میلادی جهت دفاع از حقوق زنان تصویب گردید، هرگونه قانون،رویه ی عملی، فرهنگ و سنن رایج که به تساوی زن و مرد در تمامی زمینه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی لطمه وارد نماید، تبعیض محسوب می گردد. به نظر می رسد بند دوم ماده 5 این کنوانسیون از این حیث که مسؤولیت مشترک زنان و مردان را در امر تربیت و پرورش کودکان مطرح مى سازد مغایرتی با حقوق ما از حیث حضانت نداشته باشد. در این مقال ضمن بررسی حضانت در حقوق ایران و فقه اسلامی و بررسی آن در کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان به این نتیجه رسیدیم که در حقوق ایران در صورت جدایی زوجین، زوجه تا 7 سالگی فرزندش، حق حضانت خواهد داشت.که، این مورد، با توجه به مفهوم بند دوم ماده 5 کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان نوعی تبعیض به حساب می آید.
Custody is a kind of guardianship and dominance over the maintenance and education of children and the insane. When the child's parents are separated, the issue of custody and the priority of each of them for care and custody of the child are proposed. Opinions of scholars about the qualification of parents in childhood are different. Renowned scholars hold that the mother is more qualified for the custody of a child up to the age of 2 and if the child is a girl up to the age of 7.Although civil law follows the famous idea of the past, by changing this idea now the custody of a child, whether a boy or a girl up to the age of 7 is with mother. According to the Convention of Eliminaling Discrimination against Women, which was passed in 1979 in order to protect women’s rights, any act, practice procedure, culture, and common tradition that may impair the equality of men and women in all fields – political, economical, social, and cultural- is considered discrimination. It seems that Article 2 of Act 5 of the Convention has no discrepancy with our law concerning child custody in that it propounds the equal responsibility of men and women in upbringing children. In the present paper, by examining the custody rights in Iran’s law and Islamic law, and comparing it with the Convention of Eliminating Discrimination against women, we come to the conclusion that according to the law of custody in Iran, in the case of separation of parents, the mother will take the custody of the child up to the age of 7, which is considered discrimination with regard to Article 2 of Act 5 of the Convention of Eliminating Discrimination against women.
- امامی، سیدحسن(1388)، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیه ، چاپ اسلامیه ، ج 4.
- امامی،سیدحسن(1390)،حقوق مدنی،انتشارات اسلامیه،چاپ اسلامیه،ج5.
- جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1368)، ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش.
- صفایی، سیدحسین واسدالله امامی(1385)، مختصر حقوق خانواده، تهران، نشر میزان، چاپ دهم.
- طاهری، حبیب الله(1375)، حقوق مدنی، دفتر انتشارات اسلامی، ج3 ،چاپ اول.
- قربان نیا،ناصر و همکاران، ن(1384)، بازپژوهی حقوق زن، بررسی قوانین مربوط به زنان در جمهوری اسلامی ایران، چاپ ترام، مرکز امور مشارکت زنان ، ج2.
- کاتوزیان، ناصر(1388)، دوره ی حقوق مدنی، خانواده ، تهران ، شرکت سهامی برنا ، ج2 ،چاپ اول .
- کار،مهرانگیز(1378)،رفع تبعیض از زنان،انتشارات پروین،تهران.
- محقق داماد، سیدمصطفی(1372)، تحلیل فقهی حقوقی خانواده،سازمان وزارت ارشاد، چاپ 14.
- معین ،سید محمد(1360)،فرهنگ فارسی ، انتشارات کبیر ، ج1 ،چاپ چهارم .
- موسوی بجنوردی، سیدمحمدکاظم(1386)، حقوق خانواده، به‌کوشش ابوالفضل احمدزاده، تهران.
- یثربی،سیدعلی محمد(1376)،حقوق خانواده ،مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، چاپ اول.
- الجزیری، عبدالرحمن(1411)، الفقه علی مذاهب الاربعه، قم، دارالاحیاء التراث العربی، چاپ اول .
- الحرالعاملی، شیخ محمدبن الحسن(1403)، وسایل الشیعه، تهران، المطبعه الاسلامیه، ج15 ، چاپ ششم.
- حلّى،ابو منصور(1372)،مختلف الشیعه، انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، جلد7، چاپ اوّل .
- الخویی ، ابوالقاسم(1416)، صراط النجاه فی اجوبه الاستفتائات ، قم ، نشر برگزیده.
- طوسی، محمدبن حسن (شیخ طوسی)( 1361)،المبسوط، انتشارات مرتضوی، جلد6 ، چاپ اوّل.
- العاملی، زین الدین(1419)، مسالک الافهام ، قم ، مکتبه بصیرتی ، چاپ سنگی .
- العکبری البغدادی (شیخ مفید)، ابوعبدالله(1410)، المقنعه فی الصول والفروع، قم، موسسه النشر الاسلامیه.
- نجفی،شیخ محمد حسن(1417)،جواهرالکلام ، انتشارات اسلامیه،قم ، ج 31.
- النوری الطبرسی، المیرزا حسین بن محمد(1409ه.ق)، مستدرک الوسائل، بیروت، مؤسسه آل البیت،ج2.