اثربخشی فعال‌سازی رفتاری بر نشخوار ذهنی، تنظیم هیجان و علایم روان-تنی بیماران زن با تشخیص فشار¬خون بالا

علیرضا اقدمی باهر ¹ ( دانشجوی دکتری روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران )
علی خادمی ² ( دانشیار، گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران ( نویسنده مسئول ) [e-mail] )

تاریخ ارسال : 1401/08/06 تاریخ تایید : 1401/12/03

کلید واژه: فعال‌سازی رفتاری, نشخوار ذهنی, تنظیم هیجان, علایم روان-تنی, فشار¬خون بالا,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف تعیین تأثیر فعال‌سازی رفتاری بر نشخوار ذهنی، تنظیم هیجان و علائم روان-تنی بیماران مبتلا به فشارخون انجام شد. تحقیقات نشان داده است که ویژگی¬های روانی بر فشار¬خون بالا تأثیر منفی می¬گذارد و نیز فعال‌سازی رفتاری تأثیر مفیدی بر سلامت روانی بیمارانی پزشکی دارد. با وجود این، تحقیقات کافی در مورد تأثیر این رویکرد بر ویژگی‌های روان‌شناختی بیماران مبتلا به فشار¬خون بالا وجود ندارد. روش پژوهش نیمه¬آزمایشی طرح پیش¬آزمون-پس¬آزمون با گروه کنترل بود. ابتدا، پژوهشگران نمونه ای متشکل از 30 بیمار زن مبتلا به فشار¬خون را از بین بیماران زن مراجعه کننده به سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت تبریز به روش هدفمند انتخاب و آنها را به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل جایگزین کردند. سپس، شرکت کنندگان به پرسشنامه¬های پاسخ نشخواری (نولن هوکسما و مورو، 1991)، شکایات روان-تنی (تاناکا و ساکاتا، 2004) و دشواری در تنظیم هیجان (گراتز و رومر، 2004) در پیش¬آزمون پاسخ دادند. برای گروه آزمایش، درمان فعال¬سازی رفتاری طی 10 جلسه انجام شد و گروه کنترل هیچ مداخله¬ای دریافت نکرد. پس از اتمام دوره گروه آزمایش پرسشنامه های مربوط مجدداً به عنوان پس¬آزمون در اختیار گروه¬ها قرار داده شد. داده¬های بدست آمده با نرم افزار SPSS نسخه 23 تحلیل گردید. بر اساس نتایج، فعال‌سازی رفتاری به‌طور معنی‌داری نشخوار ذهنی و علائم روان-تنی بیماران مبتلا به فشار¬خون بالا را کاهش داد و تنظیم هیجان آن¬ها را بهبود بخشید (05/0>p). بنا¬بر¬این، از فعال¬سازی رفتاری برای کاهش نشخوار ذهنی، دشواری در تنظیم هیجان و علایم روان-تنی زنان مبتلا به فشار¬خون بالا استفاده کرد.

چکیده انگلیسی :

Research has shown that hypertension is a medical condition which adversely affects the patients’ psychological charecteristics. Furthermore, the relevant studies have indicated that behavioral activation may have a beneficial impact on the psychological well-being of patiens who suffer from different medical conditions. Notwithstanding, there is a lack of research on the effect of this approach on the psychological charecteristics of hypertensive patients.The present study strived to determine the effect of behavioral activation on hypertensive patienst’ mental rumination, emotion regulation, and psychosomatic symptoms.This study adopted a pretest-tretament-posttest quasi-experimental design to attain its objectives. More specifically, first, the researchers selected a sample of 30 hypetensive female patiennts from among the female patients who referred to Petroleum Industry Health Organization in Tabriz (Iran). Second, they randomly assigned the participants to an experimental group and a control group.Third, they administered Ruminative Response Scale (Nolen-Hoeksema & Morrow, 1991), Psychosomatic Complaints Scale (Tanaka & Sakata, 2004), and Difficulties in Emotion Regulation Scale (Gratz & Roemer, 2004) to the groups of the study as pretests. Fourth, the researchers provided the experimental group with behavioral activation treatment during 10 sessions. Fifth, they administered the relevant questionnaires of the study to the groups anew as posttests. Finally, they performed the data analysis using SPSS 23. Based on the results, behavioral activation significantly reduced hypertensive patients’ mental rumination, alleviated their psychosomatic symptoms, and improved their emotion regulation (p<0.05). It was concluded that behavioral activation can be used to improve the psychological well-being of female hypertensive patients.

منابع و مأخذ:

ابراهیمی، س.، سجادیان، ا. (1399). تأثیردرمان فعال¬سازی رفتاری بر نشخوار فکری و اضطراب مرتبط با درد در زنان مبتلا به سرطان پستان. سلامت جامعه، 20 (3)، 36-26.
باقری نژاد، م.، صالحی فدردی، ج.، طباطبایی، م.(1389). رابطه نشخوار فکری و افسردگی در نمونه ای از دانشجویان ایرانی. مطالعات تربیتی و روانشناسی، 11 (1)، 38-21.
تيمورپور، س.، اکبري ، م. (1397). بررسي مکانيسم اثربخشي درمان فعال¬سازي رفتاري (BA) از طريق انعطاف پذيري شناختي و انعطاف پذيري هيجاني بر علائم زنان مبتلا به اختلال افسردگي اساسي (MDD). مجله روانشناسی شناختی، 6 (4)،13-1.
حاجلو، نادر. (1391). ویژگیهای روان سنجی مقیاس شکایات روان-تنی تاکاتا و ساکاتا در بین دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی. تحقیقات علوم رفتاری، 10(3)، 212-204.
رضاپور، پ.، بختیاری، م.، مسجدی آرانی، ع.، و کیانی مقدم، ا. (1399). اثربخشی درمان گروهی فعال¬سازی رفتاری بر علایم افسردگی، اضطراب و کیفیت زندگی دانشجویان پزشکی (گزارش کوتاه). فصلنامه ابن سینا، 22 (2)، 94-90.
رهبران، ر.،کرمی، ر.، و شاه محمدی، م. (1398). اثربخشی درمان فعال¬سازی رفتاری برکاهش نشخوارفکری و اختلال افسردگی در نوجوانان. اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی، 14(52)، 26-17.
زمستانی، م.، داودی، آ.، مهرابی زاده هنرمند، م.، و زرگر، ی. (1392). اثربخشی درمان فعال¬سازی رفتاری گروهی بر علائم افسردگی، اضطراب و نشخوار فکری در بیماران مبتلا به افسردگی و اضطراب. مجله روانشناسی بالینی، 5 (4)، 84-73.
شاره، ح. (1395) اثربخشي درمان فعال¬سازي رفتاري به شيوه گروهي بر سبکهاي اسنادي، افسردگي و كيفيت زندگي زنان مبتلا به سرطان پستان، مجله ی اصول بهداشت روانی، 18(4)، 188-179.
شبه ، ز.، فیضی¬، آ.، افشار، ح .، حسن زاده کشتلی، ع .، و ادیبی، ا. (1395). شناسایی نیمرخ های اختلالات روان-تنی و ارتباط آن با مشکلات روانی در یک جمعیت بزرگسال ایرانی. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران ، 26(137)، 94-82.
صید، ح.، رجائی، ع.، برجعلی، م. (1399). اثربخشی درمان فعال¬سازی رفتاری گروهی بر افسردگی و بحران هویت بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس. مجله علوم روانشناختي، 19 (95)، 1517-1507.
عطايي مغانلو، ر.، عطايي مغانلو، و.، باباپور خیرالدین، ج.، پورشریفی، ح.، و پیشوایی، م. (1393). اثربخشي اميددرماني گروهي بر بهزيستي ذهني، پذيرش و نشخوار فکري بيماران HIV مثبت. مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، 18 (5)، 274-265.
فرشیدفر، ز.، رحیمیان بوگر، ا.، اسدی، ج.، و ایزدپناهی، پ. (1399). اثربخشی درمان فعال-سازی رفتاری گروهی بر تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی زنان مبتلا به سرطان پستان. مجله ارمغان دانش، 25 (3)، 292-275.
قدرتي، س.، وزيري نکو، ر. (1397). اثربخشي فعال¬سازي رفتاري بر بهزيستي روانشناختي و انعطاف پذيري روانشناختي دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهر تهران. علمي سازمان نظام پزشکي جمهوري اسلامي ايران، 36 (4)،240-233.
قدرتی اصفهانی، ز.، مرادی، ا. (1399). مقایسه اثربخشی آموزش سرمایه های روان شناختی و فعال¬سازی رفتاری بر افسردگی در دانشجویان دختر خوابگاهی. مجله ايراني آموزش در علوم پزشكي، 20 (83)، 268-260.
محمود علیلو، م.، هاشمی نصرت آباد، ت.، و هاشمی، زهره. (1390). اثربخشی درمان فراشناختی در کاهش علائم افسردگی، اضطراب و افکار ناکارآمد در اختلال افسردگی. مجله دانشگاه علوم پزشکی تبریز، 33(6)، 94-89..
موسوی، س.، مهدی زادگان، ا.، و آقایی، اصغر. (1393). رابطه رضایت زناشویی و شکایات روان-تنی با بهزیستی روان شناختی دبیران زن دوره متوسطه شهرستان شهرکرد. زن و مطالعات خانواده، 7 (23)، 160-145.
Chartier, I. S., & Provencher, M. D. (2013). Behavioural activation for depression: Efficacy, effectiveness and dissemination. Journal of Affective Disorders,145(3), 299-292.
Dimidjian, S. Goodman, S. H. Sherwood, N. E. Simon, G. E. Ludman, E. Gallop, R, Hubley, S. (2017). A pragmatic randomized clinical trial of behavioral activation for depressed pregnant women. Journal of consulting and clinical psychology, 85(1),26-31.
Kanter, J. W., Manos, R.C., Bowe, W. M., Baruch, D.E., Busch, A. M, Rusch, L.C. (2010). What is behavioral activation? A review of the empirical literature. Clini Psychol Rev, (30): 608–620.
Lee, J., Ford, C. G., McCluskey, D. L., Hopkins, P. D., McNeil, D. W., & Shook, N. J. (2022). Testing the Effectiveness of Brief Behavioral Activation Treatment for Depression—Revised: Changes in Depression, Anxiety, Dysfunctional Attitudes, and Mindfulness. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 44, 456–468.
Martell, C. R., Dimidjian, S., & Herman-Dunn, R. (2010). Behavioral Activation for Depression: A Clinician's Guide. Guilford Press.
Mazzucchelli, T. G., Kane, R. T., & Rees, C. S. (2010). Behavioral activation interventions for well-being: A meta-analysis. The journal of Positive Psychology, 5(2), 105-121.
Moshier, S. J & Otto, M. W. (2017). Behavioral activation treatment for major depression: a randomized trial of the efficacy of augmentation with cognitive control training. Journal of Affective Disorder, 210, 265-8.
Nolen-Hoeksema, S., & Morrow, J. (1993). Effects of rumination and distraction on naturally occurring depressed mood. Cognition and Emotion, 7, 561-570.
Pavlov, S. V., Reva, N. V., Loktev, K. V., Tumyalis, A. V., Korenyok, V. V., & Aftanas, L. I. (2014). The temporal dynamics of cognitive reappraisal: Cardiovascular consequences of downregulation of negative emotion and upregulation of positive emotion. Psychophysiology, 51(2):178-86.
Radstaak, M., Geurts, S. A., Brosschot, J. F., Cillessen, A. H., & Kompier, M. A. (2011). The role of affect and rumination in cardiovascular recovery from stress. International Journal of Psychophysiology, 18(3), 44-237.
Ryff, C.D., Singer, B. (1998). The contours of positive human health. Psychological inquiry,9 (1), 1-28.
Trudel-Fitzgerald, C., Gilsanz, P., Mittleman, M. A., & Kubzansky, L.D. (2015). Dysregulated blood pressure: Can regulating emotions help? Curr Hypertens Rep. 17(12): 92.
Walsh, S., Moseley, G. L., Gray, R. G., Gillam, M., Gunn, K. M., Barker, T., Tran, K., Eshetie, T., & Jones, M. (2022). Use of behavioural activation to manage pain: a systematic scoping review. doi: 10.1136/bmjopen-2021-056404.
Zinchenko, Y. P., Pervichko, E.I, Ostroumova, O.D. (2013). Psychophysiological mechanisms of mental stress reactions in patients with “hypertension at work and patients with essential hypertension: a comparative analysis. Psycho in Russia: State of the Art. 6(3): 77-93.