نقش زنان در شکل گیری فضاهای شهری
محورهای موضوعی : هنر و معماری
محمد مهدی مولایی
1
(دانشگاه بوعلی سینا همدان، گروه معماری، همدان، ایران.)
آرزو لطفی
2
(دانشگاه بوعلی سینا همدان، گروه معماری، همدان، ایران.)
کلید واژه: نقش زنان, شکل گیری فضای شهری,
چکیده مقاله :
هدف از انجام پژوهش حاضر تعیین ضوابط و چهارچوب طراحی یا مدول از فضاهای شهری جهت زنان بود. جامعه مورد بررسی زنان است که نیازهای شهری معضلات و کمبودهای فضا در اجتماع آنان در گذر تاریخ مورد توجه قرار نگرفته بود. طرح پژوهشی کاربردی است. ابزار گردآوری با استفاده از داده های کتابخانه ای و پایگاه های پژوهشی مرتبط به حوزه معماری و شهرسازی زنان بود. مبانی نظری جمع آوری شده با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که درگذشته جایگاه و فعالیت زنان در عرصه های شهری بیشتر بوده وتعریف مشخص تری داشته است و زنان در آسایش و امنیت به فعالیت های روزمره خود رسیدگی می کردند. برخلاف گذشته در جوامع امروزی عدم توجه به بافت فضای عمومی و اختصاص دادن مکانی اجتماعی مناسب بانوان، فقدان امنیت را به ارمغان آورده است. در دنیای مدرن حاکم بر جامعه نیاز های زنان از برنامه های شهرسازی و معماری کامل حذف شده و محیط به فضای کاملاً مردانه ای تبدیل شده است. مؤلفه های نیاز روحی، جسمی، امنیت و تفاوت های فیزیولوژیکی بین زنان و مردان از عوامل اصلی و بسیار تأثیرگذار در کیفیت فضاهای شهری مناسب بانوان محسوب می شوند. ارتباط این مؤلفه ها با ضوابط طراحی شهری می تواند کمک شایانی به ساخت شهر همسو با بانوان و محرک حضور بیشتر آنها در جامعه باشد.
The purpose of the present study was to determine the criteria and framework for designing or modulating urban spaces for women. The study population was the women whose urban needs for problems and lack of space in their community throughout the history were ignored. The research design was an applied type. The data collection tools were library data and research databases related to women in architecture and urban planning. The collected theoretical bases were analyzed using descriptive-analytical method. The results showed that in the past, the status and activity of women in urban areas were more and more defined, and women were taking care of their daily activities in comfort and safety. Unlike in the past, in today's societies, the lack of attention to the context of public space and the allocation of appropriate social space for women has led to a lack of security. In the dominated modern world of society, women's needs have been removed from urban planning and architecture, and the environment has become a completely masculine environment. The components of mental, physical, security, and physiological differences between men and women are major and very influential factors in the quality of urban spaces suitable for women. The relevance of these components to the urban design criteria could be a great help in building a more cohesive city with women and stimulating their greater presence in society.
- استوار، مسیب. (1391). رنگ. تهران: رازنامه.
- اکبری، رضا، پاکبنیان، سمانه. (1391). تأثیر کالبد فضاهای عمومی بر احساس امنیت اجتماعی زنان. نشریه هنرهای زیبا- معماری شهرسازی،17(2)،64-53.
- پاکزاد، جهانشاه. (1386). مبانی نظری و فرایند طرّاحی شهری. تهران: انتشارات شهیدی.
- توانا، محمدعلی. (1390). برابری جنسیتی در نظریه شهروندی متمایز آیریس ماریون یانگ . زن در توسعه و سیاست، 9(4)، 42-27.
- حقانی، مهسا، اصیلیان، مهدی. (بدون تاریخ). برسی عوامل تاثیرگذار بر رضایت مندی زنان از جنسیت وکیفیت فضاهای شهری. همایش زن معماری و شهر، تهران: دانشگاه تهران- موسسه بین الملی مطالعات راهبردی معماری ایران.
- خادم الحسینی، احمد، شیرخانی، حسنیه. (1392). برسی محدودیت های حضور زنان در فضاهای عمومی شهری. مطالعات جامعه شناختی شهری،4(10)، 192-165 .
-رستگار خالد، امیر. (1385). اشتغال زنان وضرورت های کنترل فشار های ناشی از کار خانگی. دو ماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه شاهد،13(19)، 52-33.
- رفیعیان، مجتبی، نسترن، مهین، عزیزپور، سولماز. (1392). ارزیابی از رضایت مندی کیفیت فضاهای شهری با توجه به متغیر جنسیت. مطالعات اجتماعی و روانشناسی زنان،4، 35-58.
- رهبری، لادن، شارع پور، محمود. (1393). جنسیت و حق به شهر: ازمون نظریه لوفور در تهران. مجله جامع شناسی ایران،14(1)، 141-116.
- سلطانی، لیلا، زنگی آبادی، علی، نسترن، مهین. (1390). برنامه ریزی شهری در جهت ارتقای هویت ایرانی اسلامی زنان با تاکید بر نقش محله های شهری. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 4، 53-39.
- شاهرودی، عباسعلی، حسینی، سید حمزه، مومنی ، زینب. (1393). برسی میزان انطباق معماری مساجد با نیازهای زنان(مطالعه موردی: مساجد شهرستان ساری). فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 18، 53-39.
- شیرازی زاده ، آیناز، رحیمیان ، مسعود. (1388). نقش زنان، از معماری تا شهرسازی شهرهای دیروز امروز فردا. همایش ملی زن و معماری، تهران، آموزشکده فنی حرفه ای دخترانه سما.
- علیخواه، فردین، نجیببی ربیعی، مریم. (1385). زنان و ترس از جرم در فضاهای شهری. فصلنامة علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، 22، 109-132.
- غیاثوند، احمد. (1394). دنیای زنان در پرتو فضاهای جنسیتی شهری مدرن. توسعه محلی روستایی-شهری،7(2)، 299-322.
- فرزانه، فرانک. (1385). درآمدی بر تعامل مفاهیم جنسیت و فضا. صفه، 53 ،100-110.
- فلاحتی، لیلا. (1394). ساختارفضایی شهراحساس امنیت در بین زنان. فصلنامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 5(20)،74-61
- قمری، اخلاص، طلیسچی، غلامرضا، دژدار، امید. (1393). رویکرد تحلیلی به برسی جنسیت و تفاوت های آن در ادراک فضای کالبدی نمونه موردی: فرهنگسرای شهر تهران. معماری و شهرسازی آرمان شهر،21، 77-86.
- گلکار، کوروش. (1379). مؤلفه های سازنده کیفیت طراحی شهری. نشریه علمی پژوهشی صفحه،32، 65-38.
- گلی، علی، زادولی خواجه، شاهرخ، زادولی، فاطمه. (1392). ارزیابی نگرش جنسیتی در طراحی فضاهای شهری. نشریة زن در توسعه و سیاست، 11(2)، 188-171.
- محمد آقایی، طاهره، سهیلی، جمال الدین. (1395). مروری بر تأثیر رنگها از منظر روانشناسی و اهمیت و به کارگیری مناسب. ماهنامه شباک،4و5 (11و12)، 28-20.
- نصر، طاهره، ماجدی، حمید. (1392). نگاهی به مقوله هویت در شهرسازی. نگاهی به مقوله هویت در شهرسازی،5 (11)، 269-277.
- ورمقانی، حسنا، سلطان زاده، حسین، دهباشی شریف، مزین .(1393). رابطه جنسیت و فضا در عرصه های خصوصی و عمومی دوره قاجار .باغ نظر، 37، 29-40.
- حاجی احمدی همدانی، آذین، ماجدی، حمید، جهانشاهلو، لعلا. (1394). برسی معیار های تاثیر گذار بر افزایش میزان فعالیت زنان در فضاهای شهری. فصلنامه مطالعات علمی پژوهشی مطالعات شهری،14، 47-59.
_||_