وضعیت سل دامی در ایران و راهکارهای مناسب جهت کنترل آن

محورهای موضوعی : آسیب شناسی درمانگاهی دامپزشکی

محمدقلی نادعلیان ^{1 *} , حسن تاج بخش ² , محمود بلورچی ³ , علی رضاخانی ⁴ , محمدرضا مخبردزفولی ⁵ , محمد حسن بزرگمهری فرد ⁶ , علی اسلامی ⁷

1 - فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، عضو پیوسته، استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 - فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، عضو پیوسته، استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، عضو وابسته، استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران
4 - فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، عضو پیوسته، استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
5 - فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، عضو پیوسته، استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران
6 - فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، عضو وابسته، استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران
7 - فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، عضو پیوسته، استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1391/03/30 تاریخ پذیرش : 1391/08/04 تاریخ انتشار : 1391/09/01

کلید واژه: ایران, سل, دام,

چکیده مقاله :

سل یکی از بیماری های عفونی و قابل انتقال بین انسان و حیوان است. عامل سل باکتری میکوباکتریوم (Mycobacterium) می باشد. عامل سل گاوی به نام میکوباکتریوم بویس یکی از اعضاء کمپلکس میکوباکتریوم توبرکولوزیس (عامل سل انسانی) نامیده می شود. سل از بیماری های مهم نشخوارکنندگان به ویژه گاو و بز در سراسر جهان از جمله ایران می باشد. باسیل سل علاوه بر انسان و نشخوارکنندگان، حیوانات خانگی و حیات وحش را نیز مبتلا می کند، لذا امر کنترل و مبارزه با این بیماری مشکل است. سگ و گربه از جمله حیوانات هستند که نسبت به سه گونه باکتری انسانی، گاوی و مرغی حساس می باشند و انتقال از این حیوانات به انسان و دام به راحتی امکان پذیر است. پرندگان خانگی مانند قناری نیز به سه گونه باکتری حساس بوده و از این نظر در کنترل بهداشت انسان و دام از اهمیت زیادی برخوردارند. در رابطه با انتقال سل علاوه بر منابع دامی و حیوانات خانگی، امروزه با شیوع بیماری سرکوب کننده ایمنی مانند ایدز که در کشور ما روز به روز به تعداد مبتلایان افزوده می شود باعث تضعیف ایمنی و به دنبال آن بسیاری از بیماری ها از جمله سل بر انسان ها مستولی می گردد. علاوه بر سل انسانی (میکوباکتریوم توبرکولوزیس) عامل سل گاوی (میکوباکتریوم بویس) از عمده ترین منبع عفونت و انتقال به انسان است لذا کنترل و در نهایت ریشه کنی سل در جمعیت گاوی همواره در اولویت سازمان های ذیربط مانند سازمان دامپزشکی قرار دارد.

چکیده انگلیسی:

Tuberculosis is a zoonotic infection disease caused by Mycobacterium bacteria. The causative agent of bovine tuberculosis, Mycobacterium bovis, is a member of the Mycobacterium tuberculosis complex which is the causative agent of human tuberculosis. Tuberculosis is an important disease of ruminants especially cattle and goats throughout the world and Iran. A part from humans and ruminants, tuberculosis also infects companion and wild animals; therefore its control is difficult. Dogs and cats are susceptible to human, bovine and avian tuberculosis bacteria and transmission of disease from dogs and cats to humans and livestock is easily accomplished. Domestic birds like the canary are also susceptible to the aforementioned bacteria and therefore have an important role in the hygienic control of humans and livestock. A part from the role of livestock and companion animals in the transmission of tuberculosis, the spread of immunosuppressive diseases like AIDS which is increasing rapidly in our country, have a major role in the outbreak of human tuberculosis. The causative agent of bovine tuberculosis (Mycobacterium bovis) is an important source of infection and disease transmission to humans therefore the control and eradication of tuberculosis in bovine population has always been out of the priorities of the relevant tuberculosis like the Veterinary organization of our country.   ا  

منابع و مأخذ:

• Fakour, Sh. (1381). A study on Mycobacterium bovies in goat and sheep. Specialized Thesis of Vet. Medicine [In Farsi].


• Fakour, Sh., Nadalian, M.Gh., Tabatabaei, A.H., Gharagozlou, M.J. and Karimy, A. (1383). Application of Polymerase chain Reaction to Confirm mycobacterium infection in goat. Journal of the Faculty of Vet Med Uni Tehran, 59(1):97-100 [In Farsi].


• Fakour, Sh. and Nadalian, M.Gh. and Karimy, A. (1386). Isolation of Mycobacterium tuberculosis (Human tuberculosis) in goat for the first time in Iran. Journal of Vet Med Islamic Azad Uni Sanandaj Branch, 1(2):1 [In Farsi].


• Fakour, Sh., Nadalian, M.Gh., Tabatabaei, A.H., Gharagozlou, M.J. and Karimy, A. (1381). A Study on Mycobacterium bovies and tuberculosis in goat. Journal of the Faculty of Vet Med University of Tehran, 57(3): 21 [In Farsi].


• Ian, M. and Orme, A. (1999). Vaccination against tuberculosis: Recent Progress. Advances in Veterinary Medicine, 41:135-143.


• Kargar Sobhani, A. (1383). A Retrospective Study in bovine tuberculosis in Isfahan Province. M.P.V.M. Thesis from University of Tehran [In Farsi].


• Komeylian, M.M. (1386). Seminar of tuberculosis in large animals [In Farsi].


• Mossavari, N. (1385). Polymorphism study of Mycobacterium strains with application by RELP and DNA hybridization specialized thesis of microbiology. University of Shahid Chamran-Ahvaz Vet Faculty [In Farsi].


• Mossavari, N. (1387). Final report of research Project due to Mycobacterims. Jahad-Agricultural Ministry, Research and Agricultural Education. Razi Vaccine and Serum Research Institute [In Farsi].


• Radostits, O.M., Gay, C.C., Hinchcliff, W.K. and Constable, P.D. (2007). Veterinary Medicine. Saunders, London, pp. 1005- 16.


• Report of OIE: Situation of Iran Bovine Tuberculosis (1996- 2004) [In Farsi].


• Report of OIE: List of Countries by Tuberculosis Situation. Disease never occurred (2005- 2008) [In Farsi].


• Ricardo de la Rua and Domenech, T. (2006). Human Mycobacterium bovis infection in the UK: Incidence, risks, control measures and review of the zoonotic aspects of bovine tuberculosis. Tuberculosis, 86:77-109.


• Simon J.M. (2009). What is needed to eradicate bovine tuberculosis successfully: An Irish Perspective? The Veterinary Journal, 180:275-278.


• Smith, B.P. (2009). Large Animal Internal Medicine. 4^th Edition, Mosby Elsevier. pp. 661-664.


• Tadjbakhsh, H. (1371). Animals Tuberculosis and Transmitted to Home. Tuberculosin in Animals and Human by Valayati, A., et al. Published by Islamic Culture, pp. 471-541 [In Farsi].


• Thoen, C.O., Steele, J.H. and Gilsdoral, M. (2006). Mycobacterium bovis infection in animals and humans. 2^nd Edition, Blackwell, pp. 7-8.


• United States Department of Agriculture Animal and Plant Health Inspection Service Veterinary Services. (2009). A new approach for managing bovine tuberculosis: Veterinary Services, Proposal Action Plan 2009.

• فکور، ش. (1381). مطالعه در زمینه آلودگی به مایکوباکتریوم بویس (سل) در بز و گوسفند. پایان نامه دکترای تخصصی دانشگاه تهران.

• فکور، ش.، نادعلیان، م.ق.، حسنی طباطبائی، ع.ح.، قراگوزلو، م.ج. و کریمی، ع. (1383). استفاده از تکنیک تشخیص واکنش زنجیره ای پلی مراز (PCR) در تأیید تشخیص بزهای آلوده به مایکوباکتریوم(سل). مجله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، شماره 1، دوره 59، صفحه 97.

• فکور، ش.، نادعلیان، م.ق. و کریمی، ع. (1386). جداسازی مایکوباکتریوم توبرکولوزیس (عامل سل انسانی) در بز برای اولین بار در ایران. مجله دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، شماره 2، سال 1، صفحه 1.

• فکور، ش.، نادعلیان، م.ق.، حسنی طباطبائی، ع.ح.، قراگوزلو، م.ج. و کریمی، ع. (1381). مطالعه ای در زمینه آلودگی به مایکوباکتریوم در بز. مجله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، دوره 57، شماره3، صفحه21.

• کارگر سبحانی، ع. (1383). بررسی گذشته نگر سل گاوی در استان اصفهان. پایان نامه کارشناسی ارشد از دانشگاه تهران.

• کمیلیان، م.م. (1386). سمینار سل در دامهای بزرگ.

• مصوری، ن. (1385). بررسی پلی­مورفیسم سویه های میکوباکتریوم بویس جدا شده از نمونه­های ارسال شده به مؤسسه رازی با استفاده از RFLP و DNA هیبریدیزاسیون. پایان نامه دکترای تخصصی میکروبیولوژی. دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده دامپزشکی- دیماه 1385.

• مصوری، ن. (1387). گزارش نهایی پروژه تحقیقاتی تدوین برنامه راهبردی بیماری­های ناشی از مایکوباکتریومها . وزارت جهاد کشاورزی، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، مؤسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی.

• گزارش OIE از وضعیت بیماری سل گاوی در ایران و جهان از 1996 لغایت 2004.

• گزارش OIE از لیست کشورهایی که بیماری سل گاوی هرگز در آنها بروز نکرده است (2008-2005).

• تاج بخش، ح. (1371). سل حیوانات و سرایت آن به انسان در کتاب مبانی سل شناسی. علی اکبر ولایتی و همکاران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، صفحات 541-473 .