بررسی اثرات تغذیه با مخمر ساکارومایسس سرویزیه(Saccharomyces cerevisiae) غنی‌شده با فلز روی، بر رشد و کیفیت لاشه ماهی قزل‌آلاي رنگين¬كمان (Oncorhynchus mykiss)

محورهای موضوعی : آسیب شناسی درمانگاهی دامپزشکی

احمد قره خانی ^{1 *}

1 - استادیارگروه دامپزشکی، واحد ماکو، دانشگاه آزاد اسلامی، ماکو، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/10/19 تاریخ پذیرش : 1404/02/08 تاریخ انتشار : 1404/05/29

کلید واژه: ساکارومایسس سرویزیه, روی, قزل‌آلای رنگین¬کمان, فاکتورهای رشد.,

چکیده مقاله :

اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد، امنیت غذایی و تغذیه را به‌عنوان اولویت برنامه توسعه جهانی به‌رسمیت می‌شناسد و ماهی نقش مهمی در تأمین غذاي جهانی ایفا می‌کند. بنابراین، این مطالعه با هدف بررسی امکان استفاده از مخمر غنی‌شده با فلز روی، برای بهبود شاخص‌های رشد و کیفیت لاشه ماهی قزل‌آلای رنگین­کمان انجام شد. در این تحقیق، نمونه‌های ماهی‌های قزل‌آلاي رنگين‌كمان به‌مدت 75 روز با چهار سطح مختلف مخمر غنی‌شده با روی و در سه تکرار، یعنی جمعیت‌های میکروبی بدون مخمر، CFU/g 10⁶×1، 10⁷×1 و 10⁸×1 تغذیه شدند. برای60 روز اول ماهی‌ها با مخمر غني­شده با روی و برای 15 روز باقی‌مانده فقط با غذاي گروه شاهد تغذیه شدند. فاكتورهاي رشد، کیفیت لاشه و میزان روی در سرم، عضله و کبد ماهیان اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد ماهیانی که با جمعیت میکروبی CFU/g 10⁷×1 از مخمر غنی‌شده با روی تغذیه شدند، بیشترین وزن نهایی (4/8 ±67/106 گرم) و طول نهایی (28/2 ±45/20 سانتی‌متر) را داشتند. علاوه بر این، نرخ رشد، نرخ رشد ویژه و فاکتور وضعیت در ماهیانی که با غلظت‌های مختلف مخمر غنی‌شده با روی تغذیه شدند، به­طور معنی‌داری بیشتر از گروه شاهد بود (05/0>p). میزان چربی عضله در گروه شاهد کمتر بود، اما چربی کبد بیشتری نسبت به سایر گروه‌ها داشتند. میزان روی در سرم به­طور معنی‌داری بیشتر از میزان آن در بافت‌های کبد و عضله بود. مطالعه حاضر نشان داد كه تکمیل جیره ماهی قزل‌آلای رنگین­کمان با مخمر غنی‌شده با روی می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی شاخص‌های رشد و کیفیت لاشه را بهبود بخشد.

چکیده انگلیسی:

The United Nations’ sustainable development goals recognize food security and nutrition as a priority of the global development program, and fish plays an important role in providing global food. Therefore, this study aimed to investigate the possibility of using enriched yeast to improve the growth indicators and quality of rainbow trout carcasses. In this research, rainbow trout samples were fed with four different levels of yeast enriched with zinc: concentrations of 0, 1 × 10⁶, 1 × 10⁷, and 1 × 10⁸ CFU/g for 75 days  in three replicates. For the first 60 days, the fish were fed with yeast enriched with zinc, and for the remaining 15 days, they were fed only with the food of the control group. The growth factors, carcass quality, and zinc levels in serum, muscle, and liver of fish were measured. The results showed that the fish fed with zinc-enriched yeast at a concentration of 1 × 10⁷ CFU/g had the highest final weight (106.67 ± 8.4 g) and final length (20.45 ± 2.28 cm). Additionally, the growth rate, specific growth rate, and condition factor in fish fed with different concentrations of zinc-enriched yeast were significantly higher than in the control group (p<0.05). The amount of muscle fat was lower in the control group, but they had more liver fat than the other groups. The amount of zinc in the serum was significantly higher than the amount in the liver and muscle tissues. In conclusion, supplementing the diet of rainbow trout with enriched yeast with zinc can significantly improve growth indicators and carcass quality.

متن کامل:



آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی                                                                                                          دوره 19، شماره 2، پیاپی 74، تابستان 1404، صفحات: 145-131

 

 

 DOI: 10.71499/jvcp.2025.1195012"مقاله پژوهشی"                                                                                                               

بررسی اثرات تغذیه با مخمر ساکارومایسس سرویزیه (Saccharomyces cerevisiae) غنی‌شده با فلز روی، بر رشد و کیفیت لاشه ماهی قزل‌آلاي رنگين­كمان 

(Oncorhynchus mykiss)

 

احمد قره‌خانی1* 

 

1- استادیارگروه دامپزشکی، واحد ماکو، دانشگاه آزاد اسلامی، ماکو، ایران.

*نویسنده مسئول مکاتبات: [e-mail]

(دریافت مقاله: 19/10/1403   تاریخ پذیرش: 8/2/1404)

 

 

 

چکیده

اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد، امنیت غذایی و تغذیه را به‌عنوان اولویت برنامه توسعه جهانی به‌رسمیت می‌شناسد و ماهی نقش مهمی در تأمین غذاي جهانی ایفا می‌کند. بنابراین، این مطالعه با هدف بررسی امکان استفاده از مخمر غنی‌شده با فلز روی، برای بهبود شاخص‌های رشد و کیفیت لاشه ماهی قزل‌آلای رنگین­کمان انجام شد. در این تحقیق، نمونه‌های ماهی‌های قزل‌آلاي رنگين‌كمان به‌مدت 75 روز با چهار سطح مختلف مخمر غنی‌شده با روی و در سه تکرار، یعنی جمعیت‌های میکروبی بدون مخمر، CFU/g 106×1، 107×1 و 108×1 تغذیه شدند. برای60 روز اول ماهی‌ها با مخمر غني­شده با روی و برای 15 روز باقی‌مانده فقط با غذاي گروه شاهد تغذیه شدند. فاكتورهاي رشد، کیفیت لاشه و میزان روی در سرم، عضله و کبد ماهیان اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد ماهیانی که با جمعیت میکروبی CFU/g 107×1 از مخمر غنی‌شده با روی تغذیه شدند، بیشترین وزن نهایی (4/8 ±67/106 گرم) و طول نهایی (28/2 ±45/20 سانتی‌متر) را داشتند. علاوه بر این، نرخ رشد، نرخ رشد ویژه و فاکتور وضعیت در ماهیانی که با غلظت‌های مختلف مخمر غنی‌شده با روی تغذیه شدند، به­طور معنی‌داری بیشتر از گروه شاهد بود (05/0>p). میزان چربی عضله در گروه شاهد کمتر بود، اما چربی کبد بیشتری نسبت به سایر گروه‌ها داشتند. میزان روی در سرم به­طور معنی‌داری بیشتر از میزان آن در بافت‌های کبد و عضله بود. مطالعه حاضر نشان داد كه تکمیل جیره ماهی قزل‌آلای رنگین­کمان با مخمر غنی‌شده با روی می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی شاخص‌های رشد و کیفیت لاشه را بهبود بخشد. 

 

کلیدواژه‌ها: ساکارومایسس سرویزیه، روی، قزل‌آلای رنگین­کمان، فاکتورهای رشد.

 

 

 

مقدمه

نظر به اهداف توسعه پایدار سازمان ملل که امنیت غذایی و تغذیه را به‌عنوان اولویت برنامه توسعه جهانی می‌شناسد، گوشت ماهی نقش مهمی در تأمین غذاي جهانی ایفا می‌کند و منبع کلیدي برای تأمین پروتئین محسوب می­شود، به­طوری­که حدود 20 درصد پروتئین حیوانی مصرفی انسان را تشکیل می‌دهد. از طرفی هم­، با توجه به رشد جمعیت در سال­های اخیر­، لزوم تامین مواد غذایی جوامع، یکی از بزرگترین دغدغه‌های کشورها به حساب می‌آید (Khodadadi et al., 2019). مطابق گزارش سازمان خواربار و کشاورزي ملل متحد (FAO)­ در سال 2019، تولید شیلات و آبزي‌پروري در جهان (بدون احتساب گیاهان آبزي)، 178 میلیون تن بوده­است و تولیدات آبزي‌پروري از سهم ­13­ درصدی در سال 1990 به 48 درصد در سال 2019 افزایش یافته است. در واقع در حالی‌که در چند دهه گذشته، صید ماهی‌‌گیري در جهان در حدود 90 میلیون تن در سال ثابت مانده است، تولید آبزي‌پروري به رشد خود ادامه داده است (FAO, 2021; Carvalho and Guillen, 2021). در این میان، ماهیان آب شیرین نقش محوري در تولید جهانی دارند و در دو دهه گذشته بیش از هر زیربخش دیگر آبزي‌پروري، در حجم کل (زنده و خوراکی)، در تأمین معیشت روستایی و امنیت غذایی نقش داشته‌اند. در این راستا پیشرفت‌هاي قابل توجهی در بهره‌وري استفاده از منابع دریایی در تمام گونه‌ها و مخصوصاً در زمینه تغذیه ماهی حاصل شده است. البته گزارش شده که دستیابی به دستاوردهاي بیشتر در این خصوص، ممکن است براي گونه‌هاي گوشتخوار آبزیان مانند ماهی قزل‌آلا، دشوارتر و پرهزینه‌تر باشد (Naylor et al., 2021).

ماهی قزل‌آلا از راسته آزاد ماهی شکلان (Salmoniformes) و از خانواده سالمونیده (Salmonidae) می‌باشد.­ قزل‌آلاي رنگین کمان به دلیل مزایای فراوان از قبیل رشد و تراکم‌پذیري بالا، تغذیه به وسیله غذاهاي مصنوعی و دستی، سازگاري با محیط پرورش، عملکرد تولید مثلی و مقاومت در برابر بیماري‌ها، یکی از متداول‌ترین گونه‌ها در آبزي‌پروري می‌باشد که از عوامل مهم در بهینه‌سازی تولید این ماهی، رژیم غذایی آن می‌باشد (Caimi et al., 2020). در صنعت آبزي‌پروري، شیوع عفونت میکروبی و هزینه‌های بیش از حد تغذیه، دو محدودیت اصلی در پرورش ماهی می‌باشد. همچنین، ماهی‌های پرورشی اغلب در اثر مدیریت مزرعه و متغیرهای محیطی در معرض انواع مختلفی از عوامل استرس‌زا قرار می­گیرند که ممکن است منجر به استرس اکسیداتیو و سرکوب سیستم ایمنی شود. بنابراین، استفاده از یک سیستم تغذیه مناسب تأثیر قابل توجهی در افزایش عملکرد و ارتقای سودآوری ماهی‌های پرورشی در کل چرخه تولید دارد (El-Bab et al., 2022). طی چند سال اخیر استفاده از مواد افزودنی (مکمل) در خوراک دام، طیور و آبزیان به فراوانی مورد توجه متخصصین تغذیه علوم دامی و آبزی‌پروری واقع شده است. یکی از مهمترین این افزودنی‌ها، فراورده‌های میکروبی است که به‌طور زنده و مستقیم در جیره به‌مصرف می‌رسد و از نظر تجاری تحت عنوان پروبیوتیک شناخته شده‌اند. عبارت پروبیوتیک (زیست‌یار) از کلمه یونانی پروبیوس منشاء گرفته و بر خلاف آنتی‌بیوتیک که به معنی ضد حیات می‌باشد، در واقع، به معنی برای حیات است (Karimzadeh et al., 2009). در آبزی‌پروری اولین بار، یاسودا و تاگا در سال 1980، گزارش کردند، باکتری‌هایی وجود دارند که نه‌تنها به‌عنوان غذا بلکه به‌عنوان کنترل کننده بیولوژیک بیماری‌های آبزیان و فعال کننده چرخه مواد غذایی عمل می‌کنند (Yasuda and Taga, 1980). همچنین بر اساس توانایی میکروارگانیسم‌ها در اصلاح ترکیب باکتریایی آب و رسوبات، موریارتی و همکاران در سال 1998 پیشنهاد بسط تعریف پروبیوتیک‌ها را به افزودنی‌های تک‌یاخته‌ای آب بیان داشتند (Moriarty et al., 1998)، که با ایده کنترل بیولوژیک ارائه شده توسط مائدا و همکاران در سال 1997 هماهنگی داشت (Maeda et al., 1997). در طی تحقیقات اخیر هم گزارش شده که مکمل‌های غذایی پروبیوتیکی به کاهش استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در آبزی‌پروری و ایجاد یک روش دوست‌دار محیط‌زیست برای کنترل پاتوژن‌ها، از طریق ارتقای سیستم ایمنی آن­ها کمک می‌کند. این مکمل‌ها در آبزیان برای افزایش تحمل استرس، پیشگیری از بیماری‌ها و افزایش رشد استفاده می‌شوند. مکانیسم عمل ترکیبات مذکور، تأثیر بر ضریب تبدیل خوراک، محافظت در برابر عوامل بیماری‌زا از طریق حذف رقابتی محل­های چسبندگی، تولید اسیدهای آلی، پراکسید هیدروژن، آنتی­بیوتیک‌ها، باکتریوسین‌ها، سیدروفورها، آنزیم لیزوزیم و همچنین تعدیل پاسخ‌های فیزیولوژیکی و ایمنی می‌باشد (Perdichizzi et al., 2023). همچنین استفاده از پروبیوتیک­ها به‌عنوان محرک رشد، اغلب باعث کاهش پاتوژن‌های روده‌ای، کاهش اسهال و در نتیجه بهبود عملکرد سیستم گوارشی حیوانات می‌شود (Darezershkipoor et al., 2014). مخمر ساکارومایسس سرویزیه (Saccharomyces cerevisiae­) یکی از محبوب‌ترین پروبیوتیک‌های مورد استفاده در خوراک آبزیان می‌باشد که توانایی تحریک صفرا و تنظیم pH اسیدی را دارد و همچنین سبب افزایش مقاومت در برابر بیماری­های عفونی به طور مستقیم یا با تحریک سیستم ایمنی می شود. از طرف دیگر، مخمر مذکور رایج‌ترین پروتئین تک‌سلولی است که با هدف کاهش موثر نیاز به پروتئین با منشاء حیوانی، در خوراک‌ آبزیان گنجانده می­شود که در ارتقای راندمان رشد و استفاده از خوراک در بچه ماهی باس، ماهی قزل آلای رنگین کمان، تیلاپیای نیل و ماهی سبوس‌دار، مورد استفاده قرار گرفته است. گزارش­شده که ساکارومایسس سرویزیه می‌تواند به بهبود سلامت روده کمک کند و نیز، مزایای زیادی مانند ترمیم سریع سطوح مخاطی روده و همچنین بهبود میکروفلور مخاطی روده دارد. اجزای تشکیل­دهنده دیواره سلولی مخمر فوق هم از جمله کیتین، مانوپروتئین و گلوکان، محرک‌های  سیستم ایمنی هستند. همچنین اثرات محرک رشد آن‌ها در ماهی‌های دریایی مشاهده شده است. غنی‌سازی جیره‌های غذائی قزل‌آلای رنگین کمان نیز با ترکیبات پروبیوتیکی مذکور، میانگین افزایش روزانه و بازده خوراک و همچنین تراکم میکروویلی‌های روده را بهبود بخشیده است (Oliva-Teles et al., 2001; Waché et al., 2006; Abdel-Tawwab et al., 2008; Abu-Elala et al., 2013; Abu-Elala et al., 2018; Korni et al., 2021).

ال باب و همکاران در سال 2022 با بررسی تاثیر جیره غذائی حاوی ساکارومایسس سرویزیه بر عملکرد رشد، وضعیت اکسیداتیو و پاسخ ایمنی ماهی سیم، بیان داشتند که استفاده از جیره مذکور به‌طور قابل توجهی، ماده خشک، چربی خام و درصد پروتئین خام ماهی‌ها را در مقایسه با ماهیان گروه کنترل افزایش داده و نیز ایمنی ذاتی، فعالیت فاگوستیک و آنزیمی روده ماهی‌های مورد آزمایش شده را تقویت کرد (et al., 2022  El-Bab). 

از طرف دیگر فلز روی با نماد شیمیائی (Zn) یک عنصر کمیاب ضروری مورد نیاز ماهی‌ها است که با تغییر بیان هورمون‌های رشد و عواملی از جمله فاکتور رشد شبه انسولین، باعث رشد ماهی می‌گردد. علاو‌بر این، روی در بسیاری از عملکردهای سلولی از جمله تکثیر سلولی، تولید مثل، عملکرد ایمنی و متعادل کردن متابولیسم بدن نقش حیاتی دارد و کمبود روی ممکن است به کاهش سرعت رشد، افزایش مرگ و میر، کاهش وزن بدن، بدشکلی­های اسکلتی، آب مروارید و همچنین فرسایش باله و پوست در ماهی منجر شود. همچنین گزارش شده است که کمبود روی باعث افزایش حساسیت ماهی به عناصر سمی مانند آرسنیک می­شود (Sansuwan et al., 2023). تاثیر جیره غذایی حاوی روی و ویتامین بر روی ماهی کپور توسط کوردرستمی و همکاران در سال 2021 مورد بررسی قرار گرفته و نشان داده­شده که استفاده از جیره غذایی مذکور منجر به بهبود رشد و بقای ماهی‌ها شده­است (Kordrostami et al., 2021).

با توجه به اهمیت مطالب ذکر شده، هدف از انجام مطالعه حاضر، بررسی اثرات استفاده از مخمر ساکارومایسس سرویزیه غنی‌سازی­شده با فلز روی بر شاخصه‌های رشد ماهی قزل‌آلای رنگین کمان بود. لذا تحقیق پیش­رو با دو منظور عمده انجام گرفت: الف) افزایش شانس جذب و در دسترس بودن زیستی (Bioavailability) عنصر روی برای ماهی قزل‌آلای رنگین کمان، ب) استفاده از پروبیوتیک ساکارومایسس سرویزیه جهت بهبودبخشی رشد و کیفیت لاشه ماهی مذکور.

 

مواد و روش‌ها

مطالعه تجربی حاضر در پاییز 1401 در پژوهشکده آرتمیا و آبزي‌پروري دانشگاه ارومیه انجام گرفت.

کشت مخمر ساکارومایسس سرویزیه و غنی‌سازی آن با فلز روی

ابتدا مخمر ساکارومایسس سرویزیه مورد استفاده در این مطالعه از مرکز کلکسیون قارچ­ها و باکتری­های صنعتی ایران (Persian Type Culture collection= PTCC: 5269) تهیه شد و روی مورد نظر هم به ‌صورت اکسید روی (ZnO) استفاده گردید. در ادامه، غنی‌سازی مخمر ساکارومایسس سرویزیه با روی، به صورت آزمايشگاهي و بر اساس روش استاندارد استیهلیک- توماس و همكاران در سال 2004 انجام گرفت (Stehlik-Tomas et al., 2004). بدین منظور با رعایت اصول استاندارد کار در آزمایشگاه­های میکروب­شناسی، ابتدا مخمر مذکور در لوله حاوی مقدار 10 ميلي‌ليتر از محيط كشت (YEPD Yeast Extract Peptone Dextrose=)، با استفاده از گرمخانه­ای با دماي 30 درجه سلسیوس، به مدت 24 ساعت، كشت داده شد. سپس محتویات لوله مذکور، به داخل ظرف دیگری که حاوی مقدار 1000 ميلي‌ليتر محيط كشت تازه YEPD همراه با مقدار 100 ميلي­گرم اکسید روی بود، انتقال داده شده و عمل گرمخانه­گذاری مجدد، با همان شرايط ارائه­شده قبلي صورت گرفت و مطابق روش انجام شده، در هر گرم از مخمر مورد آزمایش، مقدار 700 میکروگرم روی غنی‌سازی شد. در نهایت هم محتویات ظرف مذکور، با سرعت rpm 3000 به مدت 15 دقیقه سانتريفوژ (سیگما، آمریکا) شد. همچنین به منظور حذف روی اضافي، رسوب حاصله از عمل سانتریفوژ، دو مرتبه با سرم فيزيولوژي استريل شستشو داده شد. سرانجام با استفاده از سرم فيزيولوژي استريل سوسپانسيون مخمر با جمعیت‌های میکروبی CFU/ml 106×1، 107×1 و ­108×1 تهیه ­گردید، در ضمن شمارش مخمر بعد از رنگ­آمیزی با رنگ تریپان بلو، با استفاده از لام نئوبار انجام گرفت (Tukmechi and Shahraki, 2012; Gharekhani et al., 2015). 

 طراحی تیمارها و غذادهی ماهیان

تعداد 720 قطعه ماهي قزل‌آلای رنگين كمان با ميانگين وزني 5 ±29 گرم از يكي از مزارع پرورشي ارومیه تهيه و به كمك تانکر مجهز به سيستم اكسيژن  به پژوهشکده آرتمیا و آبزي‌پروري دانشگاه ارومیه منتقل گردیدند. ماهيان در بدو ورود با آب نمك (10گرم در لیتر) ضد عفوني شده و به مدت يك هفته جهت سازگاري با شرايط آزمايشگاه در حوضچه‌هاي فایبرگلاس 1000 ليتري نگهداري شدند. پس از اتمام دوره سازش ماهیان به صورت تصادفي به چهار گروه هر کدام با سه تکرار تقسيم شدند. پرورش ماهیان و تغذیه آن‌ها با غلظت‌های مختلف مخمر در حوضچه‌هاي 300 ليتري از جنس فایبرگلاس و با تراكم 50 قطعه ماهی در هر حوضچه به مدت 60 روز صورت گرفت. آب مورد نیاز از طریق یک حلقه چاه نیمه عمیق تأمین شد و در طول دوره پرورش پارامترهای فیزیکوشیمیایی آب پرورشی نظیر دما،  pH، نیترات و آمونیاک به طور روزانه اندازه گیری و ثبت شد. تغذیه ماهیان با استفاده از غذای تجاری پلت (GFT2; Growth Feeding Trade، فرادانه، ایران) (جدول 1)، بر اساس درصد وزن زنده و دمای آب صورت گرفت. در اين تحقيق ماهيان گروه شاهد فقط با غذاي تجاري بدون افزودن هر گونه مخمري تغذيه شدند. ماهيان تیمارهای اول تا سوم به‌ترتيب با غذاي تجاري حاوي CFU/g 106×1، 107×1 و 108×1 از مخمر غني­شده با روی در هر گرم غذا تغذيه شدند. براي افزودن مخمر ابتدا مقدار غذاي روزانه هر گروه محاسبه، سپس مقدار مورد نياز از مخمر را بر تمام قسمت­هاي غذا اسپري و اجازه داده شد تا غذا به مدت 2 ساعت در دماي اتاق و در محل تميز خشك ‌گردد (Gharekhani et al., 2015). همچنين لازم به ذكر است كه تهيه غذا به صورت روزانه انجام شد. طول دوره آزمايش 75 روز بود كه 60 روز اول ماهيان با مخمر غني­شده با روی تغذیه شدند و مطالعه برای 15 روز دیگر ادامه یافت که در طی این مدت ماهيان فقط با غذاي گروه شاهد تغذيه شدند. غذا‌دهی روزانه در چهار نوبت و به‌طور منظم از ساعت 8 صبح لغایت 8 شب انجام شد.

 

جدول 1- آنالیز تقریبی غذای تجاری پلت (درصد) مورد استفاده در این تحقیق

ترکیبات	مقادیر (%)
پروتئین خام	36
چربی خام	14
خاکستر	10
فیبر	4
فسفر	1
رطوبت	11
سایر	24

 

 

زیست‌سنجی ماهیان

زيست‌سنجي ماهيان در روز پایانی نگهداری ماهیان مورد مطالعه انجام شد. برای این منظور از هر تكرار 10 قطعه ماهي (30 قطعه به ازاء هر تیمار) به‌صورت تصادفی انتخاب و با پودر گل میخک به غلظت ppm 200 بی‌هوش شدند. سپس فاكتورهاي رشد نظير درصد افزایش وزن، نرخ رشد ویژه و فاکتور وضعیت بر اساس روابط 2 تا 4، محاسبه شدند (Huang et al., 2008).

رابطه 1) 

               

رابطه 2)

                  

رابطه 3)

                  

آزمایش کیفیت لاشه

به‌منظور آزمایش کیفیت لاشه (Carcass Quality) در 60 روزگی از هر گروه به طور تصادفی 5 قطعه ماهی انتخاب و داخل ظرف یونولیتی به صورت یک ردیف یخ و یک ردیف ماهی قرار داده شد و به آزمایشگاه تجزیه مواد غذایی انتقال یافت. میزان درصد پروتئین و چربی موجود در ماده خشک عضله و کبد، در گروه‌های آزمایشی و شاهد با استفاده از روش AOAC تعیین شد (AOAC, 2008).

سنجش مقدار روی

در این تحقیق ميزان روی پس از غني‌سازي در مخمر، در غذا، نمونه­های سرم، كبد و عضله ماهيان در زمان‌هاي صفر و 60 روزگي سنجيده شد. نمونه‌های مخمر ساده و غنی‌شده  به کمک دستگاه لیوفیلیزه (کریست، آلمان) به صورت پودر درآمدند، اما نمونه‌های کبد و عضله ماهیان ابتدا آماده سازی شدند. جهت آماده سازی نمونه‌ها به مدت 110 تا 150دقیقه در آون آزمایشگاهی با دمای 65 درجه سلسیوس قرار داده شده تا به وزن ثابت برسند، سپس نمونه‌ها در هاون چینی استریل به‌طور کامل پودر شدند. برای هضم نمونه‌ها، 5/0 گرم از نمونه کاملاً پودر شده عضله و کبد ماهی، به یک بشر منتقل و عمل هضم توسط10 میلی‌لیتر اسید نیتریک غلیظ انجام شد. پس از آن محلول به‌دست آمده در دمای 140 درجه سلسیوس حرارت داده شد تا نمونه‌ها به‌صورت محلول کاملاً شفاف درآیند. سوسپانسیون‌های حاصل با استفاده از کاغذ صافی، صاف و محلول صاف شده به یک بالن ژوژه 25 میلی‌لیتری منتقل و با آب مقطر به حجم رسانده شدند. جهت اندازه‌گیری میزان روی موجود نمونه‌های اشاره شده در بالا از دستگاه اسپکترومتری جذب اتمی (واریان، ایتالیا) استفاده گردید (Sansuwan et al., 2023).

تجزیه و تحلیل‌های آماری

جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش آنالیز واریانس یک­طرفه (ANOVA) و آزمون توکی (Tukey) توسط نرم­افزار SPSS نسخه 19 استفاده گردید. قبل از مقایسه میانگین تیمارها نرمال بودن داده‌ها با استفاده از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف بررسی شد. میانگین­های به­دست­آمده به صورت mean ± SD درج شدند. در تمام بررسی­ها سطح معنی­دار آزمون­ها 05/0>P در نظر گرفته شد، همچنین ترسیم نمودارها در فضای نرم­افزار Excel (نسخه2010) انجام گرفت.

 

یافته‌ها

شاخص‌های رشد

نتایج حاصل از محاسبه شاخص‌های رشد ماهیان تیمارهای مختلف در جدول 2، آورده شده است. بر اساس این یافته‌ها ماهیان از نظر وزن و طول کل در شروع مطالعه اختلاف آماری با هم نداشتند. به تدریج وزن و طول کل ماهیان در اثر تغذیه با مخمر غنی‌شده  با روی افزایش یافت به‌طوری‌که اختلاف آماری معنی‌داری با گروه شاهد نشان دادند (05/0p<). بیشترین وزن نهایی (4/8 ±67/106 گرم) و طول نهایی (28/2 ±45/20 سانتی‌متر) مربوط به ماهیانی بود که با غلظت CFU/g 107×1 از مخمر غنی‌شده با روی تغذیه کرده بودند. به‌همین صورت مقادیر عددی نرخ رشد، نرخ رشد ویژه و فاکتور وضعیت در ماهیان تغذیه شده با غلظت­های مختلف مخمر غنی‌شده  با روی به طور معنی‌داری (05/0p<) بیشتر از گروه شاهد بود. از طرفی مشخص گردید که استفاده از مخمر غنی‌شده  با روی در تمامی نمونه‌ها درصد افزایش طول را نسبت به نمونه شاهد افزایش داد. بیشترین مقدار نرخ رشد (1/14 ± 2/266 درصد)، نرخ رشد ویژه (08/0 ±356/3 درصد) و فاکتور وضعیت (01/0 ±263/1درصد) در تیمار تغذیه شده با غلظت CFU/g 107×1به‌دست آمد.

 

جدول 2- شاخص­های رشد ماهیان تغذیه شده با مخمر غنی‌شده  با روی به مدت 60 روز

شاخص	شاهد	گروه 1	گروه 2	گروه 3
وزن اولیه (گرم)	a36/3 ± 13/29	a 17/3 ± 43/29	a44/3 ± 63/29	a03/ 4 ± 68/29
وزن نهایی (گرم)	c02/7 ± 37/92	b34/3 ± 91/99	a4/8 ± 67/106	a18/2 ± 66/105
طول اولیه (سانتی متر)	a14/1 ± 35/14	a05/1 ± 42/14	a32/1 ± 61/14	a47/1 ± 63/14
طول نهایی (سانتی متر)	b87/1 ± 4/19	a13/2 ± 11/20	a28/2 ± 45/20	a15/2 ± 36/20
درصد افزایش طول	b88/1 ± 19/35	a41/0 ± 46/39	a33/1 ± 97/39	a29/1 ± 17/39
درصد افزایش وزن بدن	c6/16 ± 77/222	a7/7 ± 6/324	b1/14 ± 2/266	b42/7 ± 55/265
فاکتور وضعیت	07/0 ± 241/1a	a03/0 ± 246/1	a01/0 ± 263/1	a 02/0 ± 261/1
نرخ رشد ویژه (درصد)	b07/0 ± 21/3	b04/0 ± 23/3	a08/0 ± 356/3	a02/0 ± 352/3

میانگین ها به صورتmean ± S.D. درج شده­اند (30=n) و اعداد با حروف غیر یکسان در هر ردیف دارای اختلاف آماری معنی دار در سطح 5 درصد می‌باشند.

 

 

 

کیفیت لاشه ماهیان

نتایج حاصل از تجزیه لاشه در تیمارهای مختلف در جدول 3، مشخص شده است. بر اساس نتایج به‌دست آمده در ماهیان تیمار دوم (CFU/g 107×1)، درصد پروتئین عضله (87/18درصد) نسبت به سایر تیمارها بیشتر بود، اما از نظر آماری این اختلاف معنی‌دار نبود (05/0p<). چربی عضله گروه شاهد (59/4 درصد) نسبت به تیمارهای دیگر کمتر بود و اختلاف معنی‌دار آماری در سطح 5 درصد داشت. این در حالی است که گروه‌های تغذیه شده با غلظت‌های مختلف مخمر غنی‌شده  با روی از نظر آماری اختلاف معنی‌داری نداشتند (05/0p<). چربی کبد گروه شاهد (86/1 درصد) نسبت به سایر تیمارها بیشتر بوده که این اختلاف از نظر آماری در سطح 5 درصد معنی‌دار بود. در ماهیان تیمار اول مقدار چربی کبد (07/1 درصد) نسبت به دو تیمار دیگر، بیشتر بوده و اختلاف آماری معنی‌داری داشت در حالی که بین تیمار دوم و تیمار سوم ماهیان، اختلاف معنی‌دار آماری وجود نداشت (05/0p<).

 

 

جدول 3- نتایج تجزیه شیمیایی کبد و عضله ماهی قزل آلای رنگین کمان در روز 60 مطالعه (بر حسب درصد)

نوع تیمار	چربی کبد (%)	چربی عضله (%)	پروتئین عضله (%)
شاهد	33/0 ± 86/1c	29/0 ± 59/4c	33/0 ± 59/18a
تیمار 1	11/0 ± 07/1c	11/0 ± 75/6b	11/0 ± 66/18a
تیمار 2	07/0 ± 88/0c	57/0 ± 63/7a	39/0 ± 87/18a
تیمار 3	08/0 ± 82/0c	36/0 ± 75/7a	22/0 ± 78/18a

میانگین ها به‌صورت mean ± S.D. درج شده­اند و اعداد در هر ستون با حروف یکسان نشان دهنده عدم وجود اختلاف معنی‌دار (05/0>p) می‌باشند.

 

 

یافته‌های حاصل از اندازه‌گیری میزان روی

یافته‌های اندازه­گیری میزان روی موجود در غذای تجاری، مخمر قبل از غنی‌سازی، مخمر بعد از غنی‌سازی، سرم کبد و عضله ماهیان در جدول 4، آورده شده است. نتایج نشان می‌دهد که مقدار روی موجود در غذای تجاری برابر با 19/276 میکروگرم در هر کیلوگرم بود. همچنین به‌طور معنی داری (05/0>p) میزان روی موجود در مخمر پس از غنی سازی از 6/129 میکروگرم در هر گرم به 3/1864 میکروگرم در هر گرم افزایش پیدا می­کند.

 

 

 

 

 

 

جدول 4- میزان روی موجود در غذای تجاری، مخمر قبل از غنی­سازی و پس از غنی­سازی با روی

	غذای تجاری	مخمر قبل از غنی­سازی	مخمر پس از غنی­سازی
میزان روی (میکروگرم در هر کیلوگرم)	16/75 ± 19/276b	00/12 ± 60/129c	00/65 ± 30/1864a

میانگین ها به صورتmean ± S.D. درج  شده­اند (30=n) و اعداد با حروف غیر یکسان در هر ردیف دارای اختلاف آماری معنی‌دار در سطح 5 درصد می‌باشند.

 

 

از طرف دیگر میزان روی موجود در سرم به طور معنی‌داری (05/0>p) بیشتر از میزان آن در بافت‌های کبد و عضله می­باشد  (جدول 5). یافته‌ها نشان می‌دهد که مقدار روی موجود در بافت‌های مختلف ماهی قزل‌آلای رنگین کمان می‌تواند پس از تکمیل جیره با مخمر غنی‌شده  با روی به مدت 60 روز به طور معنی‌داری افزایش پیدا کند. در این ارتباط بیشترین (8±314 میکروگرم در هر میلی­لیتر) مقدار روی اندازه گیری شده مربوط به سرم ماهیان تیمار سوم (CFU/g 108×1) بود که با میزان آن در سرم ماهیان گروه شاهد (6±188 میکروگرم در هر میلی لیتر) تفاوت معنی‌داری (05/0>p) دارد. به طور مشابه میزان روی موجود در بافت‌های کبد و عضله ماهیان تیمار سوم بالاتر از ماهیان سایر تیمار‌ها بود (جدول 5).

 

 

 

جدول 5- میزان روی اندازه گیری شده در جیره تکمیل شده با مخمر حاوی روی (میکروگرم در هر کیلوگرم) و سرم (میکروگرم در هر میلی­لیتر)، کبد و عضله (میکروگرم در هر­ گرم) ماهی قزل آلای رنگین کمان در طول مطالعه

	سرم		کبد		عضله		جیره
تیمار	صفر	60	صفر	60	صفر	60
شاهد	0/11 ± 0/156a	0/6 ± 0/188c	0/0 ± 17/3a	0/4 ± 80/18c	0/0 ± 0/2a	0/0 ± 65/7c	21 ± 16/286d
تیمار اول	0/15 ± 0/157a	0/7 ± 0/256b	0/0 ± 31/3a	7/1 ± 40/48b	0/0 ± 0/2a	0/1 ± 30/13b	25 ± 80/551c
تیمار دوم	0/5 ± 0/149a	0/22 ± 0/279b	0/0 ± 34/3a	0/6 ± 33/56a	0/0 ± 0/2a	00/2 ± 57/18a	18 ± 75/768b
تیمارسوم	0/23 ± 0/156a	0/8 ± 0/314a	0/0 ± 16/3a	0/3 ± 33/56a	0/0 ± 0/2a	00/2 ± 56/19a	26 ± 76/834a

میانگین ها به صورت mean ± S.D. درج شده­اند (6=n) و حروف یکسان در هر ستون نشان دهنده عدم وجود اختلاف آماری معنی‌دار در سطح 5 درصد می­باشند.

 

 

بحث و نتیجه‌گیری

بسیاری از ممالک با وضع قوانین سخت‌گیرانه در صدد محدود کردن و حتی ممنوع کردن استفاده از ترکیبات ضد میکروبی هستند، این سیاست باعث شده تا محققان به فکر یافتن روش‌های جایگزین استفاده از ترکیبات ضد میکروبی باشند. از جمله این روش‌ها اصلاح شیوه‌های مدیریت بهداشتی، استفاده از ترکیبات ضد میکروبی طبیعی، کنترل زیستی و استفاده از پروبیوتیک ها و غیره پیشنهاد شده است (Karimzadeh et al., 2009; Alt et al., 2022; FAO, 2022).

نتایج این تحقیق نشان داد که تکمیل جیره ماهی قزل‌آلای رنگین کمان با مخمر حاوی روی می‌تواند در مقایسه با ماهیان گروه شاهد به طور معنی‌داری در سطح 5 درصد سبب بهبود شاخص‌های رشد گردد. در واقع مخمر ساکارومایسس سرویزیه به دلیل غنی بودن از انواع مختلف پروتئین‌ها و محتوای نیتروژنی بالا سبب بهبود عملکرد رشد می‌گردد (Tacon and Jackson, 1985; De Silva et al., 1989; Tacon, 1994). همچنین مخمر زنده به عنوان منبعی از آنزیم‌هایی مثل آمیلاز، پروتئاز و لیپاز عمل می‌کند که ممکن است هضم غذا و به دنبال آن، جذب را افزایش دهند. از طرفی منبع خوبی از ویتامین B6 (8/39 میلی گرم در هر کیلوگرم ماده خشک) محسوب می‌شود که این ویتامین ممکن است به عنوان کوآنزیم آنزیم دوپا دکربوکسیلاز و دوپامین سبب تحریک هورمون رشد شود (Mc Dowell, 1989). توار و همکاران در سال 2002 اظهار داشتند که مخمر با بهبود قابلیت هضم پروتئین‌های جیره، بهبود تغذیه از طریق چسبیدن به موکوس روده و تولید پلی آمین‌ها بر عملکرد رشد و کارآیی غذایی سبب افزایش رشد ماهی می‌شود (Tovar et al., 2002). در همین راستا اسدی تبریزی و همکاران در سال 2011، محمدی و همکاران در سال 2015 و همچنین رفیعی و وفادار در سال 2021 نشان دادند که استفاده از جیره حاوی ساکارومایسس سرویزیه منجر به بهبود شاخص‌های رشد ماهیان می‌گردد (Asadi Tabrizi et al., 2011; Mohammadi et al., 2015; Rafiee and Vafadar, 2021).

پس از تجزیه عضله ماهیان مشخص شد که میزان پروتئین در تیمارهای تغذیه شده با مخمر غنی‌شده  با روی نسبت به گروه شاهد فاقد اختلاف معنی‌دار در سطح 5 درصد بود. در حالی که میزان چربی عضله در تیمارهای تغذیه شده با مخمر غنی‌شده  با روی به‌طور قابل توجهی از گروه شاهد بیشتر بوده که این اختلاف از نظر آماری معنی‌دار می‌باشد. به نظر می‌رسد که تغذیه ماهیان با مخمر غنی‌شده  با روی سبب بهبود جذب غذا و فعالیت بهتر کبد شده است که نتیجه آن کاهش چشمگیر چربی کبد و افزایش چربی در بافت عضلانی بوده است. برسی تجزیه کبد نشان داد که میزان ذخیره چربی کبد گروه شاهد با بیش از دو برابر نسبت به تیمار اول ماهیان (CFU/g 106×1) و بیش از7/1برابر نسبت به تیمارهای دوم و سوم ماهیان (CFU/g 108×1 و 107×1) افزایش نشان داده است و این داده‌ها از نظر آماری معنی‌دار بودند (05/0>p). شاخص های اخیر (کاهش چربی کبد و افزایش چربی عضله) یک فاکتور مثبت برای مصرف کنندگان ماهی به‌شمار می‌رود، از آنجا که چربی ذخیره شده در عضلات ماهی اغلب از گروه اسیدهای چرب غیراشباع و سرشار از امگا 3 می‌باشد، می‌توان نتیجه گرفت با مصرف مخمر غنی‌شده  با روی فعالیت کبد بیشتر شده و چربی کمتری را در خود ذخیره می‌کند و احتمال ابتلا به بیماری کبد چرب در ماهیان پرورشی قزل‌آلای رنگین کمان کمتر خواهد شد. محمدی و همکاران در سال 2015 نشان دادند که استفاده از جیره حاوی این مخمر به علت بهبود جذب غذا در ماهیان منجر به افزایش میزان چربی می‌گردد درحالی که تاثیر معنی‌داری بر میزان پروتئین این موجودات نداشت (Mohammadi et al., 2015). ال باب و همکاران در سال 2022 نیز بیان داشتند که استفاده از جیره غذایی حاوی ساکارومایسس سرویزیه منجر به افزایش میزان چربی ماهی می‌گردد (et al., 2022 El-Bab). یافته‌های یو و همکاران در سال 2021مشخص نمود که مکمل غذایی حاوی روی تاثیر معنی‌داری در سطح 5 درصد بر روی میزان پروتئین و چربی عضله ماهی سالمون کوهو نداشت (Yu et al., 2021)، این در حالی بود که تحقیقات ژائو و همکاران در سال 2009 حکایت از افزایش میزان پروتئین ماهی با استفاده از جیره حاوی مکمل روی داشت (Zhao et al., 2009).

یافته‌های مربوط به سنجش میزان روی در غذای تجاری نشان داد که میزان این عنصر در غذا، قبل از افزودن مخمر غنی‌شده  با روی برابر با 6/19±75/276 میکروگرم در هر کیلوگرم بود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که مقدار طبیعی این عنصر در غذای ماهی قزل‌آلای رنگین کمان باید به طور نرمال 30-15 میلی گرم در هر کیلوگرم جیره باشد تا بتواند احتیاجات این ماهی را تامین نماید (Watanabe et al., 1997). بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که مقدار روی موجود در غذای تجاری مورد استفاده در این بررسی کمتر از میزان مورد نیاز ماهی قزل‌آلای رنگین کمان است. از طرف دیگر در این تحقیق مقدار روی در مخمر ساکارومایسس سرویزیه قبل از غنی‌سازی با روی اندازه­گیری شد و نتایج آن نشان داد که مقدار روی موجود در مخمر برابر با 6/12±129 میکروگرم در هر گرم می‌باشد. سنجش میزان روی در مخمر پس از غنی‌سازی نشان داد که مقدار این عنصر در مخمر به 3/65 ± 1864 میکروگرم در هر گرم می­رسد. با توجه به این‌که در مطالعه حاضر از روش استاندارد استیهلیک- توماس و همكاران در سال 2004 برای غنی سازی مخمر استفاده شد (Stehlik-Tomas et al., 2004)، نتایج به‌دست آمده در مورد غنی‌سازی مخمر با روی، با یافته‌های این محققان مطابقت دارد. در این بررسی همچنین میزان روی در غذای ماهیان پس از افزودن غلظت‌های مختلف مخمر غنی‌شده  با روی سنجیده شد. نتایج به‌دست آمده ثابت می‌کند مقدار روی موجود در غذا رابطه مستقیمی با مقدار مخمر افزوده شده دارد. لذا بیشترین مقدار روی در غذای ماهیان تیمار سوم یعنی ماهیانی که با CFU/g 108×1 تغذیه شده بودند، اندازه گیری شد که برابر بود با 76/26±834 میکروگرم در هر کیلوگرم و اختلاف معنی‌داری با مقدار روی موجود در غذای ماهیان تیمار دوم (CFU/g 107×1) و تیمار اول (CFU/g 106×1) داشت. بر اساس این نتایج می­توان نتیجه گرفت که روی در مخمر ساکارومایسس سرویزیه غنی‌شده  و در صورت تکمیل غذای تجاری با مخمر حاوی روی بر مقدار این عنصر در غذا افزوده خواهد شد. در تحقیق حاضر همچنین میزان روی در سرم، کبد و عضله ماهیان در زمان­های صفر و 60 روزگی سنجیده شد. اولا یافته­ها نشان داد که مقدار این عنصر در سرم بیش­تر از میزان آن در کبد و عضله ماهی می‌باشد، همچنین نتایج ثابت کرد که مقدار روی این بافت‌ها در روز صفر و در ماهیان تیمارهای مختلف اختلاف معنی‌داری ندارد. اما به تدریج با تغذیه ماهیان از جیره تکمیل شده با مخمر حاوی روی بر میزان این عنصر در بافت­های مورد بررسی افزایش می‌یابد. بیشترین مقدار روی در سرم ماهیان تیمار سوم (CFU/g 108×1) اندازه­گیری شد که در روز 60 مطالعه برابر با 8± 314  میکروگرم در هر میلی­لیتر بود. بررسی‌های انجام گرفته نشان می­دهند که افزودن اشکال مختلف روی به جیره آبزیان مقدار این عنصر را در بافت‌های بدن به ویژه در سرم افزایش می‌دهد (Shet et al., 2011; Tukmechi et al., 2011; Silerova et al., 2012). بنابراین یافته‌های به‌دست آمده در این بررسی موافق نتایج مطالعات فوق بوده و ثابت می‌کند که مخمر می‌تواند گزینه مناسبی برای تامین احتیاجات آبزیان به روی باشد.

بر اساس نتایج به‌دست آمده از این بررسی می‌توان نتیجه گرفت که تکمیل جیره ماهی قزل‌آلای رنگین کمان با مخمر غنی‌شده  با روی می‌تواند به‌طور معنی‌داری سبب بهبود شاخص‌های رشد گردد. با توجه به اینکه از لحاظ آماری تفاوت معنی‌داری بین ماهیان تیمار دوم (CFU/g 107×1) با ماهیان تیمار سوم (CFU/g 108×1) وجود نداشت، لذا توصیه می­شود از جمعیت میکروبی CFU/g 107×1 مخمر غنی‌شده  با روی جهت تکمیل جیره غذایی ماهی قزل‌آلای رنگین کمان استفاده گردد. همچنین بر اساس یافته‌های به‌دست آمده از تجزیه شیمیایی لاشه، می‌توان نتیجه گرفت که افزودن مخمر غنی‌شده  با روی می‌تواند سبب بالا رفتن کیفیت لاشه در ماهی قزل‌آلای رنگین کمان گردد. مطالعه حاضر نشان داد كه تکمیل جیره ماهی قزل‌آلای رنگین کمان با مخمر غنی‌شده با روی می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی شاخص‌های رشد و کیفیت لاشه را بهبود بخشد .

سپاسگزاری

نویسندگان این مقاله مراتب تشکر و قدردانی خود را از معاونت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ماکو و همچنین دانشگاه ارومیه ابراز می‌دارند.

 

تعارض منافع

هیچ­گونه تعارض منافعی بین نویسندگان وجود ندارد.

 

 

 

منابع

·       Abdel-Tawwab, M., Abdel-Rahman, A.M. and Ismael, N.E. (2008). Evaluation of commercial live bakers’ yeast, Saccharomyces cerevisiae as a growth and immunity promoter for Fry Nile tilapia, Oreochromis niloticus (L.) challenged in situ with  Aeromonas hydrophila. Aquaculture, 280(1-4): 185-189.

·       Abu-Elala, N., Marzouk, M. and Moustafa, M. (2013). Use of different (Saccharomyces cerevisiae) biotic forms as immune-modulator and growth promoter for (Oreochromis niloticus) challenged with some fish pathogens. International Journal of Veterinary Science and Medicine, 1(1): 21-29.

·       Abu-Elala, N.M., Younis, N., AbuBakr, H.O., Ragaa, N.M., Borges, L.L. and Bonato, M.A. (2018). Efficacy of dietary yeast cell wall supplementation on the nutrition and immune response of Nile tilapia. Egyptian Journal of Aquatic Research, 44(4): 333-341.

·       Alt, K.W., Al-Ahmad, A. and Woelber, J.P. (2022). Nutrition and Health in Human Evolution-Past to Present. Nutrients, 14(17): 3594. 

·       AOAC. (2008). Official methods of analysis of the association of official analytical chemists, Vol. II. Arlington, VA: Association of Official Analytical Chemists.

·       Asadi Tabrizi, M., Mortazavi Tabrizi, J. and Karamouz, H. (2008). Effect of various levels of the yeast probiotic (Saccharomyces cerevisiae) on the growth parameters and survival rate of Rainbow trout fingerlings. Veterinary Clinical Pathology, 2(1): 13-19. [In Persian].‎ 

·       Caimi, C., Gasco, L., Biasato, I., Malfatto, V., Varello, K., Prearo, M., et al. (2020). Could dietary black soldier fly meal inclusion affect the liver and intestinal histological traits and the oxidative stress biomarkers of Siberian sturgeon (Acipenser baerii) juveniles? Animals, 10(1): 155.

·       Carvalho, N. and Guillen, J. (2021). Aquaculture in the Mediterranean. IEMed. Mediterranean Yearbook, 276(503): 276-281.

·       Darezershkipoor, M., Parsaeimehr, K., Hossenzadeh, S. and Farhoomand, P. (2014). The effects of different levels of prebiotic (A-MAX) on digestibility, and blood biochemical parameters in West Azarbaijan kids. Veterinary Clinical Pathology, 7(4): 314-321. [In Persian].

·       El-Bab, A.F.F., Saghir, S.A., El-Naser, I.A.A., El-Kheir, S.M.A., Abdel-Kader, M.F., Alruhaimi, R.S., El-Raghi,A.A., 2022. The effect of dietary saccharomyces cerevisiae on growth performance, oxidative status, andimmune response of sea bream (Sparus aurata). Life (Basel). 12(7), 1013. DOI: 10.3390/life12071013

·       FAO. (2021). Food and Agriculture Organization. The State of World Fisheries and Aquaculture 2020. Sustainability in Action; Rome, Italy.

·       

 FAO. (2022). Food and Agriculture Organization. The State of World Fisheries and Aquaculture 2020. Sustainability in Action; Rome, Italy.

·       Gharekhani, A., Azari Takami, G., Tukmechi, A, Afsharnasab, M. and Agh, N. (2015). Effect of dietary supplementation with zinc enriched yeast (Saccharomyces cerevisiae) on immunity of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Iranian Journal of Veterinary Research. 16(3): 278-282.

·       Huang, S.S., Fuc, H.L., Higgs, D.A., Balfry, S.K., Schulte, P.M. and Brauner, C.J. (2008). Effect of dietary canola oil level on growth performance, fatty acid composition and ion regulatory development of spring Chinook salmon parr (Oncorhynchus tshawytscha). Aquaculture, 274(1): 109-117.

·       Karimzadeh, G., Timuri Yansari, A., Hamidi, M., Karimzadeh, S. and Maniei, M. (2009). The benefits and application of probiotics in feeding livestock, poultry and aquatic animals. Publish in Avay Masieh. pp: 176. 

·       Khodadadi, A., Haghighi, A., Malekinejad, H., Tukmechi, A. and Afsharnasab, M. (2019). The effect of dietary supplement of celmanax® prebiotic on gill and liver histology in Rainbow trout during the growing period and experimental challenge with yersiniosis. Veterinary Clinical Pathology, 12(4): 337-355. [In Persian].

·       Kordrostami, S., Hedayatifard, M., Keshavarzdivkalaee, M., Javadian, R. and Hazaee, K. (2021). Effects of zinc nanoparticles and vitamin E on growth and immune parameters of common carp, Cyprinus Carpio. Aquatic Animals Nutrition, 7(2): 1-10.

·       Korni, F.M., Sleim, A.S.A., Abdellatief, J.I. and Abd-elaziz, R.A. (2021). Prevention of vibriosis in sea bass, Dicentrarchus labrax using ginger nanoparticles and Saccharomyces cerevisiae. Journal of Fish Pathology, 34(2): 185-199.

·       Maeda, M., Nogami, K., Kanematsu, M. and Hirayama, K. (1997). The concept of biological control methods in aquaculture. Hydrobiologia, 358(1-3): 285-290.

·       Mc Dowell, L.R. (1989). Vitamins in Animal Nutrition: Comparative Aspects to Human Nutrition, Academic Press,  pp: 245.

·       Mohammadi, F., Mousavi, S.M, Ahmadmoradi, E., Zakeri, M. and Jahedi, A. (2015). Effects of Saccharomyces cerevisiae on survival rate and growth performance of Convict Cichlid (Amatitlania nigrofasciata). Iranian Journal of Veterinary Research, 16(1): 59-62. 

·       Moriarty, D.J.W. (1998). Control of luminous Vibrio species in penaeid aquaculture ponds. Aquaculture, 164(1-4):  351-358.

·       Naylor, R.L., Hardy, R.W., Buschmann, A.H., Bush, S.R., Cao, L., Klinger, D.H., et al. (2021). A 20-year retrospective review of global aquaculture. Nature, 591(7851): 551-563.

·       Oliva-Teles, A. and Gonçalves, P. (2001). Partial replacement of fishmeal by brewers yeast (Saccaromyces cerevisae) in diets for sea bass (Dicentrarchus labrax) juveniles. Aquaculture, 202(3-4): 269-278.

·       Perdichizzi, A., Meola, M., Caccamo, L., Caruso, G., Gai, F. and Maricchiolo, G. (2023). Live Yeast (Saccharomyces cerevisiae var. boulardii) Supplementation in a European Sea Bass (Dicentrarchus labrax) Diet. Effects on the Growth and Immune Response Parameters. Animals. 13(21): 33-83.

·       Rafiee, G. and Vafadar, A. (2021). The effect of substituting different levels of Saccharomyces cerevisiae yeast in the diet of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) to reduce the consumption of fish meal and their effect on growth indices, survival and carcass composition. Journal of Animal Environment, 13(3): 201-208.

·       Sansuwan, K., Jintasataporn, O., Rink, L., Triwutanon, S. and Wessels, I. (2023). Effects of Zinc Status on Expression of Zinc Transporters, Redox-Related Enzymes and Insulin-like Growth Factor in Asian Sea Bass Cells. Biology (Basel). 12(3): 338.

·       Stehlik-Tomas, V., Gulan Zeti, V., Stanzer, D., Grba, S. and Vahi, N. (2004). Zinc, copper and manganese enrichment in yeast Saccharomyces cerevisiae. Food Technology and Biotechnology, 42(2): 115-120.

·       Shet, A.R., Patil, L.R., Hombalimath, V.S., Yaraguppi, D.A. and Udapudi, B.B. (2011). Enrichment of Saccharomyces cerevisiae with zinc and their impact on cell growth. Research Article. Biotechnology and Bioengineering, 1(4): 523-527.

·       Silerova, S., Lavova, B., Urminska, D., Polakova, A., Vollmannova, A. and Harangozo, L. (2012). Preparation of zinc enriched yeast (Saccharomyces cerevisiae) by cultivation with different zinc salts. Journal of Microbiology, Biotechnology and Food sciences.1(February Special issue), pp: 689-695.

·       Tacon A.G.J. (1994). Feed ingredients for carnivorous fish species: alternatives to fishmeal and other dietary resources. FAO Fisheries Circular, pp: 835-881.

·       Tacon A.G.J. and Jackson, A.J. (1985). Utilization of conventional and unconventional protein sources in practical fish feeds. In: Cowey, C.B., Mackie, A.M., Bell, J.G. (Eds.), Nutrition and Feeding in Fish. Academic Press, pp: 119-145.

·       Tovar, D., Zambonino-Infante, J.L., Cahu, C., Gatesoupe, F.J., Vázquez-Juárez, R. and Lésel, R. (2002). Effect of live yeast incorporation in compound diet on digestive enzyme activity in sea bass larvae. Aquaculture, 204(1): 113-123.

·       Tukmechi, A., RahmatiAndani, H.R., Manaffar, R. and Sheikhzadeh, N. (2011). Dietary administration of beta-mercapto-ethanol treated Saccharomyces cerevisiae enhanced the growth, innate immune response and disease resistance of the rainbow trout, Oncorhynchus mykiss. Fish & Shellfish Immunology, 30(3): 923-928.

·       Tukmechi, A. and Shahraki, R. (2012). The effect of feeding with selenium enriched Saccharomyces cerevisiae on the growth and resistant of rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) against environmental stresses and Yersinia ruckeri. Journal of Animal Environment, 4(4): 49-58. [In Persian].‎

·       Waché, Y., Auffray, F., Gatesoupe, F.J., Zambonino, J., Gayet, V., Labbé, L. and Quentel, C. (2006). Cross effects of the strain of dietary Saccharomyces cerevisiae and rearing conditions on the onset of intestinal microbiota and digestive enzymes in rainbow trout, Onchorhynchus mykiss, fry. Aquaculture,  258(1-4): 470–478.

·       Watanabe, T., Kiron, V. and Satoh, S. (1997). Trace minerals in fish nutrition. Aquaculture,  151(1-4): 185-207.

·       Yasuda, K. and Taga, N. (1980). A mass culture method for Artemiasalina using bacteria as food. Mer, 18(53): 62.

·       Yu, H.R., Li, L.Y., Shan, L.L., Gao, J., Ma, C.Y. and Li X. (2021). Effect of supplemental dietary zinc on the growth, body composition and anti-oxidant enzymes of coho salmon (Oncorhynchus kisutch) alevins. Aquaculture Reports, 20. 100744. ISSN 2352-5134.

·       Zhao, H.X., Cao, J.M., Zhu, X., Chen, S.C. and Lan, H.B. (2009). Effects of zinc sources and levels on growth performance, antioxidant indices and body composition in juvenile Tilapia (Oreochromis niloticus X o. aureus). Chinese Journal of Animal Nutrition, 21(5): 680-687.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

131