رتبه‌بندی مناطق شهر اصفهان بر اساس شاخصهای کالبدی-فضایی حملونقل پایدار شهری با بهره گیری از روش ترکیبی (TOPSIS - AHP)
امیراحمد زندآور
1
(
دانشجوی دکتری گروه جغرافيا و برنامه¬ریزی شهری، واحد قشم ، دانشگاه آزاد اسلامی،قشم، ایران
)
دکتر محمد رضا رضایی
2
(
استادیار گروه جغرافيا و برنامه¬ریزی شهری، واحد مرودشت ، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
)
حمیدرضا جودکی
3
(
گروه جغرافیا وبرنامه ریزی شهری -دانشگاه آزاداسلامی واحداسلامشهر-تهران -ایران
)
کلید واژه: حملونقل پایدار, شهر اصفهان, تکنیک تاپسیس,
چکیده مقاله :
اصفهان به عنوان یکی از کلان‌شهرهای ایران و دارای ارزش‌های تاریخی‌فرهنگی فراوان نیز با چالش‌های مشابه روبرو شده است. وابستگی به خودرو و توجه نداشتن به توسعه پایدار در سیستم حملونقل شهری منجر به کاهش کیفیت‌زندگی و بروز مسائل زیست‌‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی در این شهر شده است. بنابرین هدف این پژوهش یافتن شاخصهای کالبدی توسعه حملونقل پایدار و رتبه‌بندی مناطق شهراصفهان از نظر دستیابی به حملونقل پایدار شهری است. در این راستا پس از مرور ادبیات تحقیق 12 شاخص شناسایی شد که مبنای رتبه‌بندی مناطق شهری قرار گرفت. نوع این پژوهش توصیفی تحلیلی و از نظر هدف کاربردی است. به منظور جمع آوری داده‌ها از شیوه‌های پیمایش‌میدانی و مطالعه اسنادی استفاده شده است. به منظور تحلیل از ابزارهای نرم افزار GIS بهره گیری شد و در راستای رتبه‌بندی مناطق از روش ترکیبیAHP و TOPSIS استفاده شده است. نتایج نشان داد که مناطق شمالی شهر اصفهان وضعیت ضعیف‌تری نسبت به سایر مناطق دارند. منطقه‌های 1 و 3 با ضریب (0.54 و 0.55) بهترین و منطقه 12 با ضریب (0.21) بدترین وضعیت را در شهر اصفهان دارد. در انتها پیشنهادات برای دستیابی به حمل‌نقل پایدار در شهر اصفهان ارائه شد.
چکیده انگلیسی :
Isfahan, as one of Iran's metropolises with many historical and cultural values, has also faced similar challenges. Dependence on the car and not paying attention to sustainable development in the urban transportation system has led to a decrease in the quality of life and the occurrence of environmental, economic and social problems in this city. Therefore, the purpose of this research is to find the physical indicators of the development of sustainable transportation and to rank the regions of Isfahan city in terms of achieving sustainable urban transportation. In this regard, after reviewing the research literature, 12 indicators were identified, which became the basis for the ranking of urban regions. The type of this research is descriptive, analytical and practical in terms of purpose. In order to collect data, field survey methods and document study have been used. In order to analyze, GIS software tools were used, and in order to rank the regions, the combined method of AHP and TOPSIS was used. The results showed that the northern areas of Isfahan have a weaker situation than other areas. Regions 1 and 3 with the coefficient (0.54 and 0.55) are the best and region 12 with the coefficient (0.21) has the worst situation in Isfahan city. At the end, proposals were presented to achieve sustainable transportation in Isfahan city.
آذربرزین, ن., و حسینی سیاه گلی, م. (1403, 12 (2)). مدل سازی شاخصهای زیست پذیری شهری با تأکید بر حمل و نقل پایدار شهری مطالعه موردی: شهر اهواز. پژوهش‌های جغرافیای برنامه ریزی شهری, ص. 25-43.
باباگلی, ر., محمدزاده , م., و عموزاده عمرانی, م. (1403). ارایه مدلی جهت ارزیابی ویژگی های کالبد کاربری ها و شبکه حمل و نقل در ساختار شهری متراکم با تاکید بر توسعه حمل و نقل پایدار(مطالعه موردی شهرآمل). نشریه مهندسی عمران فردوسی, 1-28.
بابایی, ز., لاهیجانیان, ا., و شجاعی, م. (1401). ارزیابی مدیریت پایدار حمل و نقل درون شهری با رویکرد پایداری محیط ،زیست مورد پژوهش منطقهٔ 12 کلان شهر تهران. نشریه محیط زیست طبیعی دوره 75، شماره 3, 477-486.
بخشی سنجدری , ر., و دریاباری, س. (1400). بررسی هوشمندسازی سیستم‌های حمل و نقل شهری در راستای توسعه پایدار شهرها (مورد مطالعه کلان شهر تهران). فصلنامه علمی اقتصاد و مدیریت شهری, ص. 31-45.
براتی, ا., و صابری , ح. (1403). الگو سازی حمل و نقل پایدار شهراکولوژیک (مطالعه موردی: شهردُرچه). جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای, 1-22.
براتی, ا., و صابری, ح. (1403). ارائه الگوی حمل و نقل پایدار شهراکولوژیک (مطالعه موردی: شهردُرچه). جغرافیا و توسعه ناحیه ای, 1-22.
حاضری, ه., رحمتی, م., و پاشازاده , ا. (1402, پاییز دوره6 ،شماره2). سنجش میزان اثرگذاری شاخص های حمل و نقل پایدار بر زیست پذیری شهری (نمونه مورد: شهر اردبیل). جغرافیا و روابط انسانی, ص. 107-89.
حراقی, م., حراقی, م., و درویشی, ع. (1402). شناسایی و اولویت بندی راهکارهای سازگاری با کم آبی با بهره گیری از مدل تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس مطالعه موردی استان بوشهر. علوم و مهندسی آب و فاضلاب, 1-19.
خانيزاده, م., و ميرقادري, س. (1399, بهار سال هجدهم، شماره 102 ،دوره اول،). مكان گزيني مسيرهاي بهينه دوچرخه سواري با رويكرد حمل و نقل پايدار (نمونه مطالعه: شهرآباده). فصلنامه علمي جاده, ص. 155-171.
خانی‌زاده, م., حقیقی, د., و روزبهی, آ. (1401, پاییز). ارتقای تسهیلات حمل و نقل عمومی و سبز در خیابان های مهم و شلوغ شهری با رویکرد پایدار (نمونه موردی: خیابان ستارخان شیراز). فصلنامه علمی جاده, 30(3), ص. 181-200.
خزایی, م. (1397). تحلیل و ارزیابی شاخصهای حملونقل پایدار شهری. جغرافیا و روابط انسانی, 1(3), 424-436.
دیواندری, ح., و فضل الهی, م. ر. (1400 ). سیاست‌ها و مولفه های موثر جهت دستیابی به حمل و نقل پایدار با معرفی استراترژی های کاربردی. نشریه عمران و پروژه سال سوم دوره 3، شماره 9 آذر , 69-83 .
سقایی, م., و منكاوى, ا. (1403, سال بیست و دوم دوره دوم شماره ١١٩، تابستان ). واکاوی راهکارهای دستیابی به حمل و نقل پایدار شهری برمبنای مقایسه خودروی شخصی و اتوبوس (مطالعه موردی: شهر اصفهان). فصلنامه علمی جاده , ص. 229-244.
سلمانی مجاوری, ح. ر., ترابی, ت., و رادفر, ر. (1400, زمستان سال هجدهم، دوره چهارم، شماره 69). تبدیل مدل بکارگیری قابلیت‌های نوآوری فناورانه در حمل و نقل پایدار . فصلنامه علمی پژوهشی حمل و نقل, ص. 195-206.
علی‌محمدی , ا., متولی , ص., و رجبی, آ. (1400). الگوی مدیریت راهبردی تاب آوری شبکه حمل و نقل درون شهری در منطقه یک شهر تهران. نشریه علمی جغرافیا و برنامه ریزی سال ،۲۵ شماره ۷۷ فصل پاییز, 171-184.
کاغذلو, ز., لادن مقدم, ع., و اکبری, س. (1398). ارزیابی تأثیرات کیفیت منظر شهری در ارتقای پیاده مداری در فضاهای عمومی شهری )مورد مطالعه: شهر رامیان(. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی شهری/ سال 11 /شماره 40 /بهار , pp. 91-106.
مرزی, ر., قلمرو, س., و عباسپور, گ. (1401, دوره 1 شماره 2). ارزیابی پروژه قطار شهری کرمانشاه بر اساس سیستم حمل و نقل پایدار شهری. سیاست گذاری شهری و منطقه ای, ص. 66-84.
مسائلی, م. ر., و نورایی , ه. (1402). ارزیابی موفقیت طرح ترافیک اصفهان به عنوان یکی از سیاست های مدیریت تقاضای سفر برای دستیابی به توسعه پایدار شهری . کنفرافس پایداری در محیط های انسان ساخت (ص. 1-9). اصفهان: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان.
مهاجری, ن., خطیبی, س., و قاسمی, ا. (1402, تابستان). تحقق حمل و نقل پایدارشهری با تأکید بر پهنه خانگی و آرام سازی ترافیکی (ملاصدرا، شیخ آباد قزوین). فصلنامه مطالعات فضا و مکان, 1(4), ص. 55-86.
نصیری , ر., متصدی زرندی, س., و محمد یوسفی بهلولی احمدی, م. (1401, دورۀ هشتم تابستان شماره دوم ). ارزیابی اثرات زیست محیطی توسعه سیستم حمل و نقل عمومی برقی در شهر تهران. فصلنامه پژوهش در بهداشت محیط , ص. 193-210.
یراقی فرد , م., جلیلی صدرآباد, س., و مسائلی, م. ر. (1401). امکان سنجی توسعه منطقه با تأکید بر رويکرد (TOD) (نمونه مطالعاتی: منطقه 3 شهرداری شهر اصفهان). اقتصاد و توسعه منطقه‌ای، دوره جدید، سال بیست و نهم، شمارة ،2 پیاپی ،24 پاییز و زمستان, 154-175.
Afrin, T., & Yodo , N. (2020). A Survey of Road Traffic Congestion Measures towards a Sustainable and Resilient Transportation System. Sustainability, 1-23.
Badassa , B. B., Sun, B., & Qiao, L. (2020). Sustainable transport infrastructure and economic returns: A bibliometric and visualization analysis. , . Sustainability 12(5) 2033.
Elmansouri, O., Almhroog, A., & Badi, I. (2020). Urban transportation in Libya: An overview. Transportation research interdisciplinary perspectives, 8, .
Fontoura, W. B., & Ribeir, G. M. (2021). System Dynamics for Sustainable Transportation Policies: A Systematic Literature Review. urbe. Revista Brasileira de Gestão Urbana, 1-15.
Huan, N., Hess, S., & Yao, E. (2022). Understanding the effects of travel demand management on metro commuters’ behavioural loyalty: a hybrid choice modelling approach.. pp. . Transportation , 49 (2), pp. 343-372.
Kåresdotter, E., Page, J., Mörtberg, U., Näsström, H., & Kalantari, Z. (2022). First Mile/Last Mile Problems in Smart and Sustainable Cities: A Case Study in Stockholm County ,. JOURNAL OF URBAN TECHNOLOGY, 115-137.
Kraus, L., & Proff, H. (2021). Sustainable urban transportation criteria and measurement a systematic literature review. Sustainability.
Litman, T. A., & Victoria Transport Policy Institute. (2014). Economic Value of Walkability. Victoria Transport Policy Institute, 1-31.
Ogryzek, M., Adamska-Kmie´c, D., & Klima, A. (2020). Sustainable Transport: An Efficient Transportation Network—Case Study. Sustainability, 1 -14.
Rotaris, L., Danielis, R., Marcucci, E., & Massiani, J. (2010). The urban road pricing scheme to curb pollution in Milan, Italy: Description, impacts and preliminary cost–benefit analysis assessment. Transportation Research Part A, 359–375.
Wey, W. M. (2019). Constructing urban dynamic transportation planning strategies for improving quality of life and urban sustainability under emerging growth management principles. Sustainable Cities and Society44, 275-290.