تحلیل عدم تعادل فضایی خدمات اقتصادی، اجتماعی شهرستان‌های استان زنجان
محورهای موضوعی : Executive Managementجلال تبریزی 1 , کیمیا قاسمی 2 , سهراب موذن 3
1 - دکـتـری جغرافیــا و برنامــه ریــزی شــهری، دانشــگاه تربیــت مــدرس، تهــران، ایــران
2 - کارشناس ارشد جغرافیـا و برنامـه ریـزی شـهری، دانشـگاه تربیـت مـدرس، تهـران، ایـران *
3 - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهـران، ایـران
کلید واژه: عدم تعادل فضایی, توسعه, مدل گاتمن اسکالوگرام, ضریب پراکندگی, استان زنجان,
چکیده مقاله :
روند تحولات اقتصادی، اجتماعی دهه های اخیر و گوناگونی بستر جغرافیایی؛ به شکل گیری نوعی خاص از نظام فضایی استقرار گاه های انسانی منجر شده است. عدم تعادل میان مراکـز روسـتایی و شـهری در زمینـه هـای مختلف توسعه، موجب برهم خوردن نظم فضایی سکونتگاه ها از یک سو و رشد شـتابان و بـی رویـه بعضـی از شهرهای درجه اول گردیده است. نمونه آن، نامتعادل بودن ساختار فضـایی اسـتان زنجـان اسـت. قطبـی شـدن جمعیت آن در شهرستان زنجان، تمرکز انواع فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در شهر زنجـان، باعـث برهم خوردن سلسله مراتب منطقی و منظم در مرتبه و اندازه سکونتگاه ها گردیده است. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی – تحلیلی، با استفاده از روش اسنادی و آماری و بهره گیری از مدل گاتمن اسـکالوگرام، بـه تحلیل عدم تعادل فضایی خدمات اقتصادی، اجتماعی بپردازد. نتایج پژوهش نشان می دهـد کـه شهرسـتان هـای ایجرود، خدابنده، طارم و ماهنشان به طور کلی، از مدار توسعه استان زنجان فاصـله دارنـد و لازم اسـت کـه در برنامه‌ریزیها در اولویت قرار گیرند.
In recent decades, economic and social developments have resulted in a distinctive type of spatial organization in human settlements. Human settlements have been disrupted by an imbalance between rural and urban centers in various development fields, leading to polarized and unprecedented growth in some cities. Zanjan is one example of this kind of urban growth. The concentration of economic, social, and cultural activities in Zanjan has disrupted the natural hierarchy of rank and settlement size in the city. The purpose of this descriptive-analytical study was to analyze the spatial inequality in the provision and delivery of economic, social, and cultural services in Zanjan by using official statistics and data, and by employing the Guttman Scalogram model. Ijrood, Tarom, and Mahneshan should be given priority in future economic, social and cultural planning based on research findings.
_||_