مدل‌سازی بهبود فرهنگ گردشگری شهری با رویکرد گراندد تئوری(مورد مطالعه: شهر اصفهان)
محورهای موضوعی : گردشگری شهری
مریم صادقی
1
,
مهرداد صادقی ده‌چشمه
2
*
,
علی رشیدپور
3
1 - گروه فرهنگ و ارتباطات، واحد اصفهان (خوراسگان) ، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
2 - گروه فرهنگ و ارتباطات،واحد اصفهان،دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان،ایران
3 - گروه فرهنگ و ارتباطات، واحد اصفهان (خوراسگان) ، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
کلید واژه: فرهنگ, گردشگری شهری, توسعه پایدار گردشگری. گراندد تئوری, اصفهان.,
چکیده مقاله :
مقدمه: گردشگری در اصل پدیده‌ای فرهنگی است که تحت تأثیر تفاوت‌های نژادی، قومی، ارزشی، مذهبی و جنسیتی میان گردشگران و میزبانان شکل می‌گیرد. این تفاوت‌ها نقش مهمی در ایجاد انگیزه سفر و تعامل میان افراد ایفا می‌کنند و فرهنگ، به‌عنوان عامل تعیین‌کننده، رفتارها و نگرش‌های مرتبط با گردشگری را شکل می‌دهد.
هدف پژوهش: هدف پژوهش، ارائه مدلی برای ارتقای فرهنگ گردشگری شهری در اصفهان با استفاده از روش داده‌بنیاد است که با دستیابی به توسعه پایدار، می‌تواند در بهبود مدیریت گردشگری، افزایش انگیزه سفر، و ارتقای کیفیت مقصد برای نهادهای مرتبط کاربرد داشته باشد.
روش شناسی تحقیق: این پژوهش با رویکرد آمیخته (کیفی–کمی) و هدفی کاربردی انجام شده است. در بخش کیفی، مفاهیم با مشارکت خبرگان گردشگری شناسایی و کدگذاری شدند؛ در بخش کمی، داده‌ها از ۳۸۴ نفر از فعالان گردشگری اصفهان گردآوری و با روش‌های تحلیلی مانند تکنیک دلفی و مدل‌سازی ساختاری (PLS) بررسی شدند تا مدلی جامع برای بهبود فرهنگ گردشگری شهری ارائه شود.
قلمروجغرافیایی پژوهش: شهر اصفهان با جاذبه‌های فرهنگی و هنری فراوان، یکی از قطب‌های اصلی گردشگری ایران است. انتخاب این شهر به‌عنوان قلمرو پژوهش به‌دلیل نقش مهم گردشگری در اقتصاد و هویت فرهنگی آن و نیز وجود چالش‌ها و فرصت‌های مرتبط با فرهنگ گردشگری در میان ذی‌نفعان مختلف صورت گرفته است.
یافته ها و بحث: همانطور که بیان شد این پژوهش به دنبال طراحی و ارائه مدل بهبود فرهنگ گردشگری شهری اصفهان بوده است و شامل یافته های جمعیت شناختی در دو بخش کمی (پرسشنامه) و کیفی (مصاحبه) است، بطوریکه داده های کیفی توسط مصاحبه دسته بندی شده که نتیجه این بخش 16 کد محوری و 58 کد باز بوده است.
نتایج: نتایج پژوهش نشان داد مدل بهبود فرهنگ گردشگری شهری شامل ۳ شرط علّی، ۲ شرط زمینه‌ای، ۱ عامل مداخله‌گر و ۲ راهبرد اصلی است. این مدل در نهایت منجر به سه پیامد عمده می‌شود: اثرات مثبت فرهنگی–اجتماعی گردشگری (با بار عاملی 0.714)، اثرات منفی فرهنگی–اجتماعی (0.599)، و توسعه فرهنگی (0.530). بر اساس این یافته‌ها، نتیجه‌گیری می‌شود که طراحی مدل بهبود فرهنگ گردشگری در شهر اصفهان نیازمند توجه دقیق به عوامل، معیارها و زیرمعیارهای گسترده‌ای است تا دستیابی به بهره‌وری حداکثری امکان‌پذیر گردد.
This research was conducted with the aim of presenting a model for improving urban tourism culture in Isfahan, using the Grounded Theory approach. Since tourism is inherently a cultural phenomenon and cultural differences are considered the main motivation for travel, this model is presented to achieve sustainable development and for application by stakeholders in Isfahan's tourism industry (such as travel agencies, cultural heritage organizations, hotels, and businesses). The goal is to aid in the development of the tourism industry, design strategies for attracting tourists, manage tourism-related damages, and enhance the overall tourism culture in the city.
The research methodology was mixed-methods (qualitative-quantitative) and applied. In the qualitative phase, 7 to 12 tourism experts were interviewed, and concepts were identified through open, axial, and selective coding (initially 16 axial codes and 65 open codes). Subsequently, using the Delphi technique in three rounds, key categories—including causal conditions, contextual conditions, intervening factors, strategies, and consequences—were refined, ultimately reaching a consensus on 48 open codes and 11 selective codes. In the quantitative phase, the statistical population comprised 384 individuals, including citizens, employees, vendors, and tourists in Isfahan's tourist centers (especially hotels and Naqsh-e Jahan Square), selected through convenience random sampling. Structural Equation Modeling (SEM) and the Partial Least Squares (PLS) algorithm were used for the final modeling.
The results indicated that the model for improving urban tourism culture includes 3 causal conditions, 2 contextual conditions, 1 intervening factor, and 2 main strategies. This model ultimately leads to three major outcomes: positive socio-cultural impacts of tourism (factor loading 0.714), negative socio-cultural impacts (0.599), and cultural development (0.530). The research concludes that designing a model for improving tourism culture in Isfahan requires careful attention to a wide range of factors, criteria, and sub-criteria to achieve maximum effectiveness.
اوجی، مارال،(1402)، تحلیلی بر عوامل موثر بر شکل گیری وجهه جهانی در گردشگری شهری مطالعه موردی شهر شیراز،هشتمین همایش بین المللی گردشگری جغرافیا ومحیط زیست پایدار،همدان، 1-22.
بهرامی، فریبا؛ خادم الحسینی، احمد؛ صابری، حمید؛ مختاری ملک آبادی، رضا،(1401)، الگوی بازآفرینی فرهنگ مبنا در راستای توسعه پایدار گردشگری بافت تاریخی شهر اصفهان با نقش تعدیل کننده راهبردهای مبتنی بر فرهنگ،دوفصلنامه کاوش های جغرافیایی مناطق بیابانی، 10(2)، 1-17.
بیک محمدی، حسن (1386). مقدمه‌ای بر جغرافیای تاریخی ایران. اصفهان: انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان.
پاکدل، مسعود؛ کریمی راد، نادر؛ دهداری، اعظم (1402). موانع و چالش‌های ترویج گردشگری فرهنگی و ادبی در ایران (ارتباط آن با فرهنگ عامه)، کنفرانس ملی تحقیقات نوین در مدیریت توریسم، ایرانگردی و جهانگردی،یاسوج، 1-13.
پوراصغر، فرزام و ویسی، رضا (1390). آمایش سرزمین مبنایی برای توسعه پایدار صنعت گردشگری. فصلنامه اقتصاد مالی، سال پنجم، شماره 14.
حسینی، سیدمحمد؛ مرادجوکاری، زینب،(1401)، شناسایی و تبیین عوامل موثر بر گردشگری شهری (مورد مطالعه: شهر اصفهان)،هفتمین همایش بین المللی مدیریت، روانشناسی و علوم انسانی با رویکرد توسعه پایدار،تهران، 1-17.
خادمی، لیلا؛ ایزدی، حسن؛ سلطانی، علی (1402). واکاوی عوامل موثر بر توسعه گردشگری شهرستان خرم آباد با روش تحلیل ساختاری، فصلنامه گردشگری شهری، 10(3)، 1-23.
رحیمی، امین؛ متقی، لیلاسادات (1402). توسعه گردشگری با تاکید بر فرهنگ و هنر، کنفرانس ملی تحقیقات نوین در مدیریت توریسم، ایرانگردی و جهانگردی. یاسوج، 1-16.
سلیمی، احمدرضا؛ محمدی، سمیرا و موسوی، سیدمحمد (1399). تحلیل اثرات فرهنگی منفی گردشگری بر جامعه میزبان( مطالعه موردی شهر بجنورد)، مجله گردشگری فرهنگ، 1 (2)، 11-20.
صفازاده اول، زهرا،(1401) عوامل موثر بر تصویر مقصد گردشگری شهری مطالعه موردی: جزیره کیش، دومین همایش ملی رقابت پذیری و آینده تحولات شهری. تهران، 1-8.
کردوانی، پرویز و مورد غفاری، ونوس (1390). توریسم و رویکرد نوسازی در طراحی بافت های تاریخی شهری مطالعه موردی: شهر اصفهان. فصلنامه جغرافيايي سرزمين، علمي – پژوهشي، سال هشتم، شماره 30.
کلانتری، محسن؛ رجایی، سیدعباس و فتوحی مهربانی، باقر (1395). تحلیلی بر برخورداری کلان شهرهای ایران از شاخص‌های شهر خلاق. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، دوره چهارم، شماره 4.
متین، نسیرین (1400). تحلیل جایگاه رقابت‌پذیری و مقصد گردشگری ایران مبتنی بر شاخص‌های WEF- TTCR، نشریه پژوهشنامه حلال، دوره چهارم، شماره 3.
محمد اسمعیلی، الهام(1401). فرهنگ و تاثیر آن بر صنعت گردشگری. فصلنامه پژوهش‌های علوم مدیریت، 14(13)، 1-10.
Akbari, M, Kazemi, S,. Jaghuri, M (2014). Strategic planning of tourism development using the SOAR technique (Shosh city). Strategic Development of Tourism of the Islamic Republic of Iran. (In Persian)
Azizi, F, Zahedi, S. S (2014), Identification and Evaluation of Barriers to Health Tourism Development in Yazd Province, Health Information Management 12(6), 46: 799-806.
Ekanayake, Aubrey E. Long, (2012). Tourism development and economic growth in developing countries, The International Journal of Business and Finance Research, vol. 6. Number 1. 51-63.
Lee, T. H. (2013). Influence analysis of community resident support for sustainable tourism development. Tourism Management, 34, 37 -46.
Rezaeei, M., & Ghasemi, M. (2022). Assessing tourism capabilities and its role in urban development with emphasis on strategic planning (Case study: Kerman). Urban Environmental Planning and Development, 2(5), 1-16. In Persian.
Rochelle T. H. R. (2015)-Travel & Tourism Economic Impact 2015 WORLD- 3.
Stephen J. Page , Michael Duignan (2023), Progress in Tourism Management: Is urban tourism a paradoxical research domain? Progress since 2011 and prospects for the future, Tourism Management, 98,104737