مطالعه جامعه شناختی ادبیات دوره‌ی قاجار با تأکید بر پریشان قاآنی
محورهای موضوعی : جامعه شناسیمینا تیموری خسروشاهی 1 , جلیل امیرپور دریانی 2 * , ناصر ناصری 3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران.
2 - استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شبستر، دانشگاه آزاد اسلامی، شبستر، ایران. (نویسنده مسئول) (Dramiri@iaushab.ac.ir)
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی ، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران.
کلید واژه: ادبیات, جامعه‌شناسی, عهد قاجار, پریشان قاآنی,
چکیده مقاله :
آثار ادبی، بازتاب تفکرات، شیوة زندگی و اوضاع و احوال هر ملتی هستند و واقعیات اجتماعی را به صورت هنرمندانه نشان می دهند. دورة قاجار به علت داشتن فراز و فرودهای اجتماعی و سیاسی، همواره مورد توجه محقّقان زیادی قرار گرفته است. این عصر به جهت واقع شدن انقلاب مشروطه در آن، به دو دوره تقسیم می گردد که تحقیق حاضر فاصلة سال های بین (1223-1270) را شامل می شود. با وجود اینکه در این دوره به اندازة دورة مشروطه، مباحث اجتماعی انعکاس نیافته ، اما کاربرد این مضامین تا حدودی درآثار شاعران و نویسندگان دیده می‌شود. این مقاله برآن است ارتباط ادبیات با جامعه را در این دوره بررسی نماید و به‌طور خاص موضوعات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی موجود در پریشان قاآنی را مورد توجه قرار دهد. بنابراین با روش توصیفی-تحلیلی و با استناد به گزارش‌مورخان داخلی و جهانگردان خارجی به جامعه شناسی ادبیات این دوره پرداخته است. نتایج بررسی‌های اسنادی نشان می‌دهد مسائلی از قبیل فقر، رشوه، دزدی، گدایی، گرایش به مسکرات و مخدرات، چاپلوسی و تظاهر در پریشان قاآنی مورد توجه قرار گرفته؛ اما به دلیل مدیحه‌سرا بودن این شاعر درباری، انتقاد از اوضاع نابسامان جامعه به‌طور ملموس امکان نداشته و در قالب حکایت اشاراتی به مشکلات و معظلات اجتماعی موجود شده است.
Literary works, reflect the thoughts, way of life and circumstances of any nation and show social realities artistically. The Qajar period, due to its social and political ups and downs, has always been the focus of attention of many scholars. Due to the constitutional revolution, this era is divided into two periods, the present study covers the interval between the years (1223-1270). Although social issues are not reflected in this period as much as in the following; Therefore, the purpose of this study is to study the sociology of Qajar literature with emphasis on Qaani disturbances. The present study uses descriptive-analytical method and library and documentary study to examine the sociological themes of Qaani. The results of documentary studies show that issues such as poverty, bribery, theft, begging, intoxication and flattery, flattery and pretending to be disturbed by Qaani have been considered; However, due to the eulogy of this court poet, it is not possible to criticize the unhealthy situation of the society in a tangible way, and in the form of an anecdote, there are references to social problems and dilemmas