طراحی و اعتباریابی برنامه درسی گردشگری پایدار در آموزش عالی

محورهای موضوعی : پژوهش در برنامه ریزی درسی

مهدیه السادات میررحیمی ¹ , پروین صمدی ²

1 - استادیار علوم تربیتی، دانشکده حضرت نرجس، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان، رفسنجان، ایران.
2 - دانشیار گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/05/21 تاریخ پذیرش : 1403/05/09 تاریخ انتشار : 1402/11/13

کلید واژه: آموزش عالی, برنامه درسی, طراحی, گردشگری پایدار,

چکیده مقاله :

پژوهش باهدف طراحی و اعتباریابی الگوی برنامه درسی گردشگری پایدار در آموزش عالی با روش ترکیبی انجام گرفت. نخست، از روش فراتركیب استفاده گردید، جامعه تحقیق کیفی در فرایند سنتز شامل کلیه آثار منتشر شده در این حوزه از سال‌های2000تا 2024در پایگاه اطلاعاتی معتبر شامل 66 سند می‌باشد از روش کنترل اعضاء و ضریب توافق برابر با 75% برای اعتبارداده‌ها استفاده شد. یافته‌ها در ده عنصر برنامه درسی‌گردشگری پایدار ارائه و روایابی آن براساس دیدگاه متخصصان گردشگری و برنامه‌ریزی درسی از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته تایید شد. سپس داده‌ها با استفاده از مدل تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی اعتباریابی گردید. جامعه آماري،کلیه متخصصان حوزه گردشگری و برنامه‌‌‌‌‌ریزی درسی و دانشجویان دکتری هر دو رشته و نمونه مشارکت‌کننده150نفر از 24 دانشگاه که رشته‌های برنامه‌ریزی درسی و گردشگری را دارا بودند، با رویکرد نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. روایی پرسشنامه از روش لاوشه و پایایی آن از طریق آزمون آلفای کرنباخ 8/96%محاسبه و تائید شد. یافته‌ها نشان داد سازه‌های پژوهش از لحاظ همگرایی و همبستگی از اعتبار کافی برخوردار هستند.یافته‌ها شامل شش مضمون خبرگی، نظرورزانه(توجه به جنبة پويا و ديناميك مفاهیم)، کارآفرینانه(کنش هوشمندانه متناسب)، طبیعت‌گرایانه(رفتار محیط‌زیستی مسئولانه)، استراتژک‌گانه(راهبردهای مدیریتی)، جامعه‌شناسانه(درک رابطه واقع‌بینانه‌تر با مسائل) و انسانگرایانه(تغییر در ارزش‌های انسانی) نشان داده شدکه با تمرکز بر آن‌ها عناصر برنامه درسی با نظر به مفروضه‌های بنیادی برای پایداری، خلق فرصت‌ها و نوآوری در یادگیری، نتایج یادگیری و آمادگی دانشجویان برای کنش کاربردی طراحی شد. هر حیطه تعریف شده از یافته‌های پژوهش در جای خود با توجه به گرایش‌های متعدد رشته‌های حوزه گردشگری غنای عناصر برنامه درسی گردشگری پایدار را دارا و می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

چکیده انگلیسی:

The research was conducted to design and validate the model of sustainable tourism curriculum in higher education with a mixed research method. First, the meta-composite method was used, the qualitative research community in the synthesis process includes all the works published in this field from 2000 to 2024 in the valid database including 66 documents. Member control method and agreement coefficient equal to 75% were used for validation data. Findings in the ten elements of the sustainable tourism curriculum were presented and verified based on the views of tourism experts and curriculum planning through semi-structured interviews. Then the data was validated using the exploratory and confirmatory factor analysis model. The statistical population, all experts in the field of tourism and curriculum planning, doctoral students of both fields and the participating sample of 150 people from 24 universities in the fields of curriculum planning and tourism were selected with a simple random sampling approach. The validity of the questionnaire was calculated and confirmed by the Lauche method and its reliability was 96.8% through Cronbach's alpha test.Findings include six themes, conceptual (concepts dynamic), entrepreneurial (intelligent action), naturalistic (responsible behavior), strategic (management strategies), sociological (understanding the relationship with issues), and humanistic (human values) It was shown that by focusing on them, curriculum elements were designed about the fundamental assumptions for sustainability, creating opportunities and innovation in learning, learning outcomes, and students' preparation for practical action. Each area defined by the research findings in its place, according to the many trends in the field of tourism, has the richness of the elements of the sustainable tourism curriculum and can be used.

منابع و مأخذ:

Afifi, G. M. H., Atef, T., & Al Busaidi, Y. (2018). Interdisciplinary higher education in tourism: The case of SQU, Oman. Anatolia, 1–12. https://doi.org/10.1080/13032917.2018.1494610
Akker, J. V. D. (2003). Curriculum perspectives: An introduction. In J. van den Akker, W. Kuiper & U. Hamever (Eds). Curriculum Landscapes and trends. pp.1-10.
Andersen, I. M. V., Blichfeldt, B. S., & Liburd, J. J. (2017). Sustainable Tourism Regulation and Development the Case of the Danish Coastline. January. https://findresearcher.sdu.dk:8443/ws/portalfiles/portal/144977860/Sustainability_in_Costal_Tourism_final.pdf
Arrobas, F., Ferreira, J., Brito-Henriques, E., & Fernandes, A. (2020). Measuring tourism and environmental sciences students’ attitudes towards sustainable tourism. Journal of Hospitality, Leisure, Sport and Tourism Education, 27(May), 1–12. https://doi.org/10. 1016/j.jhlste.2020.100273
Awedyk, M., & Niezgoda, A. (2016). New opportunities for future tourism after 25 years of political and socioeconomic transformation – foresight in Poland’s tourism planning. Journal of Tourism Futures, 2(2), 137–154. https://doi.org/10.1108/JTF-05-2015-0031
Ayikoru, M., Tribe, J., & Airey, D. (2009). Reading tourism education. Neoliberalism unveiled. Annals of Tourism Research, 36(2), 191–221. https://doi.org/10.1016/j. annals.2008.11.001
Barkathunnisha, A. B., Diane, L., Price, A., & Wilson, E. (2019). Towards a spirituality-based platform in tourism higher education. Current Issues in Tourism, 22(17), 2140–2156. https://doi.org/10.1080/13683500.2018.1424810
Barnett, R. (2012). Learning for an unknown future. Higher Education Research & Development, 31(1),65–77. https://doi.org/10.1080/07294360.2012.642841
Belhassen, Y., & Caton, K. (2011). On the need for critical pedagogy in tourism education. Tourism Management, 32(6), 1389–1396. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2011.01.014
Benckendorff, P., Moscardo, G., & Murphy, L. (2012). Environmental attitudes of generation Y students: Foundations for sustainability education in tourism. Journal of Teaching in Travel & Tourism, 12(1), 44–69. https://doi.org/10.1080/15313220.2012.650063
Benjamin, S., Dillette, A., & Alderman, D. H. (2020). “We can’t return to normal”: Committing to tourism equity in the post-pandemic age. Tourism Geographies, 22(3),476–483. https://doi.org/10.1080/14616688.2020.1759130
Bertella, G., & Rinaldi, M. D. (2020). Learning communities and co-creative tourism practices in NGDO projects. Journal of Sustainable Tourism, 29(4), 639–657. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1821697
Blanca, A., Gretze, U. (2017). What do tourism students know about sustainability and sustainable tourism? An exploratory study of Latin American students, Journal of Teaching in Travel & Tourism, 110-117. https://doi.org/10.1080/15313220.2017.1294038
Boyle, A., Wilson, E., & Dimmock, K. (2015). Transformative education and sustainable tourism: The influence of a lecturer’s worldview. Journal of Teaching in Travel& Tourism, 15(3), 252–263. https://doi.org/10.1080/15313220.2015.1059303
Boyle, A., Wilson, E., & Dimmock, K. (2015a). Space for sustainability? Sustainable education in the tourism curriculum space. In D. Dredge, D.W. Airey, & M.J. Gross (Eds.), The Routledge handbook of tourism and hospitality education (pp. 519–531). Routledge.
Bramwell, B., Higham, J., Lane, B., & Miller, G. (2017). Twenty-five years of sustainable tourism and the Journal of Sustainable Tourism: looking back and moving forward. Journal of Sustainable Tourism, 25(1), 1–9. https://doi.org/10.1080/ 09669582.2017.1251689
Buckley, R. (2012). Sustainable Tourism: Research and Reality. Annals of Tourism Research. 39 (2012) 528–546.
Bulchand-Gidumal, J. (2022). Post-COVID-19 recovery of island tourism using a smart tourism destination framework. Journal of Destination Marketing and Management, 23, 100689. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2022.100689
Burbano, D, V., Valdivieso, J, C., Izurieta, J, C., Meredith, T. & Ferri, D, Q. (2022). “Rethink and reset” tourism in the Galapagos Islands: Stakeholders’ views on the sustainability of tourism development. Annals of Tourism Research Empirical Insights,3 (2022) 100057,1-12. https://doi.org/10.1016/j.annale.2022.100057
Carr, A., Ruhanen, L., & Whitford, M. (2016). Indigenous peoples and tourism: the challenges and opportunities for sustainable tourism. Journal of Sustainable Tourism, 24(8–9), 1067–1079. https://doi.org/10.1080/09669582.2016.1206112
Çevirgen, A., & Kesgin, M. (2007). Local authorities’ and NGOs’ perceptions of tourism development and urbanization in Alanya. Tourism: An International Interdisciplinary Journal, 55, 309-322. https://hrcak.srce.hr/ 24651
Cotterell, D., Hales, R., Arcodia, C., & Ferreira, J. A. (2019). Overcommitted to tourism and under committed to sustainability: the urgency of teaching “strong sustainability” in tourism courses. Journal of Sustainable Tourism, 27(7), 882–902. https://doi.org/10.1080/ 09669582.2018.1545777
Dickinson, J. E., Filimonau, V., Hibbert, J. F., Cherrett, T., Davies, N., Norgate, S., Speed, C., & Winstanley, C. (2017). Tourism communities and social ties: the role of online and offline tourist social networks in building social capital and sustainable practice. Journal of Sustainable Tourism, 25(2), 163–180. https://doi.org/10. 1080/09669582.2016.1182538
Dredge, D & Schott, C. (2013). Academic Agency and Leadership in Tourism Higher Education. Journal of Teaching in Travel & Tourism, 13(2), 105-129. http://dx.doi.org/10.1080/15313220. 2013.786312
Dredge, D., Benckendorff, P., Day, M., Gross, M. J., Walo, M., Weeks, P., et al. (2012). The philosophic practitioner and the curriculum space. Annals of Tourism Research, 39(4), 2154–2176. https://doi.org/10.1016/j.annals. 2012.07.017
Edelheim, J. (2020). How should tourism education values be transformed after 2020? Tourism Geographies, 22(3), 547–554. https://doi.org/10. 1080/14616688.2020.1760927
Eisner, E. W. (1994). The educational imagination. (9rd ed.) Macmilan publishing.
Farsari, I. (2021). Pedagogy for sustainable tourism: reflections on the curriculum space of a master programme in Sweden. Journal of Teaching in Travel and Tourism, 00(00), 1–30. https://doi.org/10.1080/15313220.2021.1978127
Farsari, I., Butler, R. W., & Szivas, E. (2011). Complexity in tourism policies: A cognitive mapping approach. Annals of Tourism Research, 38(3), 1110–1134. https://doi.org/10.1016/j.annals.2011.03.007
Fathi Vajargah, K; Mousavipour, N.& Yadegarzadeh, Gh. (2018). Curriculum Development in Higher Education. Tehran: Mehraban Book Institute, Publications. (In Persian)
Filep, S., Hughes, M., Mostafanezhad, M., & Wheeler, F. (2015). Generation tourism: Towards a common identity. Current Issues in Tourism, 18(6), 511–523.
Fletcher, R., Murray Mas, I., Blanco-Romero, A., & Blázquez-Salom, M. (2019). Tourism and degrowth: An emerging agenda for research and praxis. Journal of Sustainable Tourism, 27(12), 1745–1763. https://doi.org/10.1080/09669582. 2019.1679822
Font, X., & McCabe, S. (2017). Sustainability and marketing in tourism: its contexts, paradoxes, approaches, challenges and potential. Journal of Sustainable Tourism, 25(7), 869–883. https://doi.org/10.1080/09669582.2017.1301721
Font, X., Higham, J., Miller, G., & Pourfakhimi, S. (2019). Research engagement, impact and sustainable tourism. Journal of Sustainable Tourism, 27(1), 1–11. https://doi.org/10.1080/ 09669582.2019.1560673
Font, X., Torres-Delgado, A., Crabolu, G., Palomo Martinez, J., Kantenbacher, J., & Miller, G. (2021). The impact of sustainable tourism indicators on destination competitiveness: The European Tourism Indicator System. Journal of Sustainable Tourism, 0(0), 1–23. https://doi.org/ 10.1080/09669582.2021.1910281
Forristal, L, J. (2022): Students as Co-Creators of Interdisciplinary Tourism Content: A Strategy to Help Prepare Creative, Problem-solving, Research Savvy and Globally-Competent Hospitality Employees. Journal of Hospitality & Tourism Education. https://doi.org/10.1080/ 10963758.2022.2034117
Goh, H. C. (2021). Strategies for post-Covid-19 prospects of Sabah’s tourist market – Reactions to shocks caused by pandemic or reflection for sustainable tourism? Research in Globalization, 3, 100056. https://doi.org/10.1016/j.resglo. 2021.100056
Gossling, ¨ S., Scott, D., & Hall, C. M. (2020). Pandemics, tourism and global change: A rapid assessment of COVID-19. Journal of Sustainable Tourism, 9582, 1–20. https://doi. org/10.1080/09669582.2020.1758708
Gossling, ¨S., Scott, D., & Hall, M. (2021). Pandemics, tourism and global change: a rapid assessment of COVID-19. Journal of Sustainable Tourism, 29(1),1-20.
Gössling, S. (2017). Tourism, information technologies and sustainability: an exploratory review. Journal of Sustainable Tourism, 25(7), 1024–1041. https://doi.org/10.1080/09669582. 2015.1122017
Hales, R., & Jennings, G. (2017). Transformation for sustainability: the role of complexity in tourism students’ understanding of sustainable tourism. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 21(Part B), 185–194. https://doi.org/10.1016/j.jhlste.2017.08.001
Hall, C. M., Gössling, S., Scott, D., Rutty, M., Gössling, S., Scott, D., & Hall, C. M. (2015). The Routledge Handbook of Tourism and Sustainability. The Routledge Handbook of Tourism and Sustainability. https://doi.org/ 10.4324/9780203072332
Helgadóttir, G, Einarsdóttir, A, V, Burns, G, L, Gunnarsdóttir, G & Matthíasdóttir, J, M, E. (2019). Social sustainability of tourism in Iceland: A qualitative inquiry, Scandinavian. Journal of Hospitality and Tourism. https://doi. org/10.1080/15022250.2019.1696699
Higgins Desbiolles, F. (2020). Diversity in tourism: A perspective article. Tourism Review, 75(1), 29–32. https://doi.org/10.1108/TR-06-2019-0226
Higgins-Desbiolles, F. (2020). Socialising tourism for social and ecological justice after COVID-19. Tourism Geographies, 22(3), 610–623. https://doi.org/10.1080/14616688.2020.1757748
Higgins-Desbiolles, F. (2020). The “war over tourism”: challenges to sustainable tourism in the tourism academy after COVID-19. Journal of Sustainable Tourism. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1803334
Higgins-Desbiolles, F., Carnicelli, S., Krolikowski, C., Wijesinghe, G., & Boluk, K. (2019). Degrowing tourism: Rethinking tourism. Journal of Sustainable Tourism, 27(12), 1926–1944. https://doi.org/10.1080/09669582.2019.1601732
Ioannides, D., & Gyimóthy, S. (2020). The COVID-19 crisis as an opportunity for escaping the unsustainable global tourism path. Tourism Geographies, 22(3), 624–632. https://doi.org/10.1080/14616688.2020.1763445
Jamal, T., Taillon, J., & Dredge, D. (2011). Sustainable tourism pedagogy and academic-community collaboration: A progressive service-learning approach. Tourism and Hospitality Research,11(2),133–147. https://doi.org/10.1057/thr.2011.3
Jennings, G., Kensbock, S., & Kachel, U. (2010). Enhancing “education about and for sustainability” in a tourism studies enterprise management course: An action research approach. Journal of Teaching in Travel & Tourism, 10(2), 163–191. https://doi.org/10.1080/15313221003792019
Jones, C. R., & Walmsley, A. (2021). A change would do you good: advances in research impact in sustainable tourism and some ‘home truths’ for the sector. Journal of Sustainable Tourism, 0(0), 1–16. https://doi.org/10.1080/09669582.2021.2000995
Karimi, S., Pourmand, H. A., Zakir Salehi, G. R., Afemi, R. (2018). Education based on sustainable development in higher education with an emphasis on sustainable qualifications of graduates. Iranian Higher Education Research Quarterly, Year 12, Number 1, pp. 1-31. (In Persian)
Koščak, M., Knežević, M., Binder, D., Pelaez-Verdet, A., Işik, C., Mićić, V., Borisavljević, K., & Šegota, T. (2021). Exploring the neglected voices of children in sustainable tourism development: A comparative study in six European tourist destinations. Journal of Sustainable Tourism, 0(0), 1–20. https://doi.org/10.1080/09669582.2021.1898623
Kronenberg, K., & Fuchs, M. (2021). Aligning tourism’s socio-economic impact with the United Nations’ sustainable development goals. Tourism Management Perspectives, 39(May), 100831. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2021.100831
Kuzior, A., Lyulyov, O., Pimonenko, T., Kwilinski, A., & Krawczyk, D. (2021). Post-industrial tourism as a driver of sustainable development. Sustainability (Switzerland), 13(15), 1–14. https://doi.org/10.3390/su13158145
Liu, H., Wu, P., & Li, G. (2021). Do crises affect the sustainability of the economic effects of tourism? A case study of Hong Kong. Journal of Sustainable Tourism, 0(0), 1–19. https://doi.org/10.1080/09669582.2021.1966018
Macheridis, N., & Paulsson, A. (2021). Greening higher education? From responsibilization to accountabilization in the incorporation of sustainability in higher education. International Journal of Sustainability in Higher Education, 22(8), 208–222. https://doi.org/10.1108/IJSHE-09-2020-0338
McGrath, G. M., Lockstone-Binney, L., Ong, F., Wilson-Evered, E., Blaer, M., & Whitelaw, P. (2021). Teaching sustainability in tourism education: A teaching simulation. Journal of Sustainable Tourism, 29(5), 795–812. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1791892
McPeck, J. (2016). Critical thinking and education. London: Routledge.
Mehralizadeh, Y. (2015). Iran's tourism and higher education: interaction or confrontation. Environmental Education and Sustainable Development Quarterly, (5) 3. pp. 39-52. (In Persian)
Michael McGrath, G, M., Lockstone-Binney, L., Ong, F., WilsonEvered, WilsonEvered, E., Blaer., M & Whitelaw., P. (2020). Teaching sustainability in tourism education:a teaching simulation. Journal of Sustainable Tourism. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1791892
Mika, J. P., & Scheyvens, R. A. (2022). Te Awa Tupua: peace, justice and sustainability through Indigenous tourism. Journal of Sustainable Tourism, 30(2–3), 637–657. https://doi.org/10.1080/09669582.2021.1912056
Miller, G & Torres-Delgado, A. (2023). Measuring sustainable tourism: a state of the art review of sustainable tourism indicators, Journal of Sustainable Tourism, 31:7, 1483-1496. https://doi.org/10.1080/09669582.2023.2213859
Mínguez, C., Martínez-Hernández, C., & Yubero, C. (2021). Higher education and the sustainable tourism pedagogy: Are tourism students ready to lead change in the post pandemic era? Journal of Hospitality, Leisure, Sport and Tourism Education, 29(June), 1–14. https://doi.org/10.1016/j.jhlste.2021.100329
Mohsenpour, K, H; Fathi Vajargah, K; Arefi, M & Khorasani, A. (2016). Explanation of the background conditions to promote the planning culture in universities and higher education institutions of Iran. Scientific-Research Quarterly of New Approach in Educational Management, Year 8, Number 4, pp. 323-344. (In Persian)
Moreno-Luna, L., Robina-Ramírez, R., Sánchez-Oro, M., & Serrano, J. C. (2021). Drivers for sustainability awareness development in tourism curricula: The case of spanish universities. Land, 10(9), 1–18. https://doi.org/10.3390/land10090939
Moscardo, G. (2015). The Importance of Education for Sustainability in Tourism. 1–21. https://doi.org/10.1007/978-3-662-47470-9_1
Naseh, n., Tagwi, L. (2016). Investigating indicators of sustainable tourism in achieving economic, social, cultural and environmental values: providing a solution for destructive effects. Human and Environment Quarterly, No. 50, pp. 25-39. (In Persian)
Nasrallahi, Z., Musa Biki Dehabadi, F. (2014). Analysis of the importance of sustainable tourism performance: based on environmental, social, and economic factors. Urban tourism, period, 2, number 1, pp. 45-59. (In Persian)
Nieuwland, S., & Lavanga, M. (2020). The consequences of being ‘the Capital of Cool’. Creative entrepreneurs and the sustainable development of creative tourism in the urban context of Rotterdam. Journal of Sustainable Tourism, 29(6), 926–943. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1841780
Niewiadomski, P. (2020). COVID-19: From temporary de-globalisation to a re-discovery of tourism? Tourism Geographies, 22(3), 651–656. https://doi.org/10.1080/14616688.2020.1757749
Oktadiana, H. (2016). A curriculum framework for hospitality and tourism higher education in Indonesia: an exploratory study. Doctoral Thesis. The Hong Kong Polytechnic University.
Olya, H. G. T., Shahmirzdi, E. K., & Alipour, H. (2019). Pro-tourism and anti-tourism community groups at a world heritage site in Turkey. Current Issues in Tourism, 22(7), 763–785. https://doi.org/10.1080/13683500.2017.1329281
ONU. (2019). The sustainable development goals report 2019. United Nations Publication Issued by the Department of Economic and Social Affairs, 64. https://unstats.un.org/sdgs/report/2019/The-Sustainable-Development-Goals-Report-2019_Spanish.pdf%0Ahttps://undocs.org/E/2019/68
Ozgit, H., & Zhandildina, D. (2021). Investigating stakeholder awareness of the sustainable development goals and tourism stakeholder collaboration: the case of North Cyprus. WorldwideHospitality and Tourism Themes, Ahead of print (Ahead of print), 1-12. doi: 10.1108/WHATT-02-2021-0027
Pan, S. L., Chou, J., Morrison, A. M., Huang, W. S., & Lin, M. C. (2018). Will the future be greener? The environmental behavioral intentions of university tourism students. Sustainability (Switzerland), 10(3), 1–17. https://doi.org/10.3390/su10030634
Prayitno, G., A Auliah, Ari, I, R, D., Effendi, A., Hayat, A., Delisa, A., Siankwilimba, E., & HiddlestoneMumford, J. (2024). Social capital for sustainable tourism development in Indonesia. Cogent Social Sciences (2024), 10: 2293310. https://doi.org/10.1080/23311886.2023.2293310
Prince, S. (2020). From Sustainability to the Anthropocene: Reflections on a Pedagogy of Tourism Research for Planetary Attachment. Journal of Teaching in Travel and Tourism, 20(3), 173–189. https://doi.org/10.1080/15313220.2020.1797608
Ramkissoon, H. (2020). Perceived social impacts of tourism and quality-of-life: a new conceptual model. Journal of Sustainable Tourism. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1858091
Rieckmann, M. (2017). Education for Sustainable Development Goals: Learning Objectives:UNESCO Publishing.
Rinaldi, C., Cavicchi, A., & Robinson, R. N. S. (2020). University contributions to co-creating sustainable tourism destinations. Journal of Sustainable Tourism, 0(0), 1–23. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1797056
Ring, A., Dickinger, A., & Wober, ¨ K. (2009). Designing the ideal undergraduate program in tourism: Expectations from industry and educators. Journal of Travel Research, 48(1), 106–121. https://doi.org/10.1177/0047287508328789
Robina-Ramírez, R., Sánchez, M. S. O., Jiménez-Naranjo, H. V., & Castro-Serrano, J. (2021). Tourism governance during the COVID-19 pandemic crisis: A proposal for a sustainable model to restore the tourism industry. Environment, Development and Sustainability, 0123456789. https://doi.org/10.1007/s10668-021-01707-3
Rojo-Ramos, J., Vidal-Espinoza, R., Palacios-Cartagena, R. P., Galán-Arroyo, C., Manzano-Redondo, F., Gómez-Campos, R., & Adsuar, J. C. (2021). Adventure tourism in the spanish population: Sociodemographic analysis to improve sustainability. Sustainability (Switzerland), 13(4), 1–15. https://doi.org/10.3390/su13041706
Ruhanen, L., & Bowles, L. (2020). Student perspectives of responsible tourism behaviour: the role of tourism education. Journal of Hospitality & Tourism Education, 32(4), 255–265.
Safarheidri, H. (2016). Higher education, ethical action, and sustainable tourism: a hermeneutic approach. Tourism Planning and Development magazine, sixth year, number 20, pp. 8-33. (In Persian)
Sakarkaya, V., & Bümen, N. T. (2022). What Triggers Teacher Research Engagement and Sustainability in a Higher Education Context in Turkey? Participatory Educational Research, 9(2), 325–342. https://doi.org/10.17275/per.22.43.9.2
Sandelowski, M. And Barros, J. (2007). Handbook for Synthesizing Qualitative
Research. Springer publishing company Inc
Schweinsberg, S, Heizmann, H, Darcy, S, Wearing, S & Djolic, M. (2018). Establishing academic leadership praxis in sustainable tourism: lessons from the past and bridges to the future. Journal of Sustainable Tourism. https://doi.org/10.1080/09669582.2018.1489397
Schweinsberg, S., Wearing, S. L., & McManus, P. (2013). Exploring sustainable tourism education in business schools: the honours program. Journal of Hospitality and Tourism Management, 20,53–60. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2013.05.003
Seo, S & Kim, H, J. (2021) How COVID-19 Influences Hospitality and Tourism Education: Challenges, Opportunities, and New Directions.Journal of Hospitality & Tourism Education, 33(3), 147-147. https://doi.org/10.1080/10963758.2021.1929531
Shafii, Z., Farkhian, F., Rajairizi, MA., Mowgli, M. (2015). Sustainable tourism from theory to realization: a critical approach. The scientific-research and international quarterly of the Iranian Geographical Society, (49) 14, pp. 171-153.In Persian
Sheldon, P., Fesenmaier, D., Woeber, K., Cooper, C., & Antonioli, M. (2007). Tourism education futures, 2010-2030: Building the capacity to lead. Journal of Teaching in Travel & Tourism, 7(3), 61–68. https://doi.org/10.1080/15313220801909445
Sıburıan, J., Corebıma, A.I., ˙ & Saptasarı, M. (2019). The correlation between critical and creative thinking skills on cognitive learning results. European Journal of Educational Research,19(81),99-114.
Sigala, M. (2020). Tourism and COVID-19: impacts and implications for advancing and resetting industry and research. Journal of Business Research. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2020.06.015
Slocum, S. L., Dimitrov, D. Y., & Webb, K. (2019). The impact of neoliberalism on higher education tourism programs: Meeting the 2030 sustainable development goals with the next generation. Tourism Management Perspectives, 30(July 2018), 33–42. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2019.01.004
Stanciulescu, G. C. J., & Bulin, D. (2012). Shaping Tourism Higher Education Curriculum-Strategy to Develop Skills for Tomorrow’s Jobs. Procedia Economics and Finance, 3(12), 1202–1207. https://doi.org/10.1016/s2212-5671(12)00297-3
Sun, Y. Y., Li, M., Lenzen, M., Malik, A., & Pomponi, F. (2022). Tourism, job vulnerability and income inequality during the COVID-19 pandemic: A global perspective. Annals of Tourism Research Empirical Insights, 3(1), Article 100046.
Tauro, A., Ojeda, J., Caviness, T., Moses, K. P., Moreno-Terrazas, R., Wright, T., Zhu, D., Poole, A. K., Massardo, F., & Rozzi, R. (2021). Field environmental philosophy: A biocultural ethic approach to education and ecotourism for sustainability. Sustainability (Switzerland), 13(8), 1–22. https://doi.org/10.3390/su13084526
Thijs, A. & Akker, J. V. D. (2009). Curriculum in development, Netherlands: Institute for Curriculum Development (SLO), Enschede.
Tribe, J. (2002). Education for ethical tourism action. Journal of Sustainable Tourism, 10(4), 309–324. https://doi.org/10.1080/09669580208667170
UNESCO. (2015). UNESCO Global Action Programme on Education for Sustainable
Development Information folder. Paris
Usman Khizar, H, M., Younas, A, Kumar, S, Akbar, A., Poulova, P. (2023). The Progression of sustainable development goals in tourism: A systematic literature review of past achievements and future promises.Journal of Innovation & Knowledge. 8 (2023) 100442. https://doi.org/10.1016/j.jik.2023.100442
Vliet, L. E. Van. (2017). An Examination of Environmental Instruments to Promote Sustainable Tourism, Author’ s Declaration.
Vosloo, P. Vosloo, P. (2016). South African School Teachers’ Pfrceptions of OF Sustainale Tourism. the degree of Master of Philosophy in Tourism Management. the Nelson Mandela Metropolitan University.
Vrana, V. (2023). Sustainable Tourism Development and Innovation: Recent Advances and Challenges. Sustainability 2023, 15,7224. https://doi.org/10.3390/su15097224
Wearing, S., Tarrant, M.A., Schweinsberg, S., Lyons, K., & Stoner, K. (2015). Exploring the global in student assessment and feedback for sustainable tourism education. Education for sustainability in tourism (pp. 101–115).
Wilson, E., & von der Heidt, T. (2013). Business as usual? barriers to education for sustainability in the tourism curriculum. Journal of Teaching in Travel & Tourism, 13(2), 130–147.
Yusuf, M., Samsura, D. A. A., & Yuwono, P. S. H. (2018). Toward a framework for an undergraduate academic tourism curriculum in Indonesian Universities: Some perspectives from stakeholders. Journal of Hospitality, Leisure, Sport and Tourism Education, 22(November 2016), 63–74. https://doi.org/10.1016/j.jhlste.2018.02.003
Zagonari, F. (2009). Balancing tourism education and training. International Journal of Hospitality Management, 28(1), 2–9. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2008.03.006.
Zahedi, Sh. (2016). Comprehensive sustainable development with an emphasis on green management and entrepreneurship. Publications: Allameh Tabatabai University. (In Persian)
Zenker, S., & Kock, F. (2020). The coronavirus pandemic–A critical discussion of a tourism research agenda. Tourism Management, 81. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2020.104164
Zhang, Y., Zhang, J., Ye, Y., Wu, Q., Jin, L., & Zhang, H. (2016). Residents’ environmental conservation behaviors at tourist sites: Broadening the norm activation framework by adopting environment attachment. Sustainability (Switzerland), 8(6), 1–16. https://doi.org/10.3390/su8060571
Zhou, T., Law, R., & Lee, P. C. (2021). Exploring sustainable measurements of academic research: How do faculty members in teaching-oriented universities of china evaluate good research in tourism and hospitality? Sustainability (Switzerland), 13(20). https://doi.org/10.3390/su132011129
Zhu, H., Zhang, J., Yu, X., & Hu, S. (2019). Sustainable tourism development strategies and practices of world heritage sites in China: A case study of Mt. Huangshan. International Journal of Sustainable Development and Planning, 14(4), 297–306. https://doi.org/10.2495/SDP-V14-N4-297-306.
Ziayi, M., Abbasi, D. (2017). Sustainable tourism development challenges and approaches: from theory to practice. Tourism Planning and Development magazine, seventh year, number 24, pp. 8-37. (In Persian)
Ziyai, M., Zandi, A., Abbaspour, N., Abdi, M. (2013). Sustainable development of tourism from the point of view of two schools of idealism and pragmatism. Tourism Planning and Development magazine, third year, number 8, pp. 11-30. (In Persian)

متن کامل:



 

 

 

 

 

طراحی و اعتباریابی برنامه درسی گردشگری پایدار در آموزش عالی

مهدیه السادات میررحیمی1¹، پروین صمدی2 

1 استادیار علوم تربیتی، دانشکده حضرت نرجس، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان، رفسنجان، ایران.

2 دانشیار گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران.

چکیده

پژوهش باهدف طراحی و اعتباریابی الگوی برنامه درسی گردشگری پایدار در آموزش عالی با روش ترکیبی انجام گرفت. نخست، از روش فراتركیب استفاده گردید، جامعه تحقیق کیفی در فرایند سنتز شامل کلیه آثار منتشر شده در این حوزه از سال‌های2000تا 2024در پایگاه اطلاعاتی معتبر شامل 66 سند می‌باشد از روش کنترل اعضاء و ضریب توافق برابر با 75% برای اعتبارداده‌ها استفاده شد. یافته‌ها در ده عنصر برنامه درسی‌گردشگری پایدار ارائه و روایابی آن براساس دیدگاه متخصصان گردشگری و برنامه‌ریزی درسی از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته تایید شد. سپس داده‌ها با استفاده از مدل تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی اعتباریابی گردید. جامعه آماري،کلیه متخصصان حوزه گردشگری و برنامه‌‌‌‌‌ریزی درسی و دانشجویان دکتری هر دو رشته و نمونه مشارکت‌کننده150نفر از 24 دانشگاه که رشته‌های برنامه‌ریزی درسی و گردشگری را دارا بودند، با رویکرد نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. روایی پرسشنامه از روش لاوشه و پایایی آن از طریق آزمون آلفای کرنباخ 8/96%محاسبه و تائید شد. یافته‌ها نشان داد سازه‌های پژوهش از لحاظ همگرایی و همبستگی از اعتبار کافی برخوردار هستند.یافته‌ها شامل شش مضمون خبرگی، نظرورزانه(توجه به جنبة پويا و ديناميك مفاهیم)، کارآفرینانه(کنش هوشمندانه متناسب)، طبیعت‌گرایانه(رفتار محیط‌زیستی مسئولانه)، استراتژک‌گانه(راهبردهای مدیریتی)، جامعه‌شناسانه(درک رابطه واقع‌بینانه‌تر با مسائل) و انسانگرایانه(تغییر در ارزش‌های انسانی) نشان داده شدکه با تمرکز بر آن‌ها عناصر برنامه درسی با نظر به مفروضه‌های بنیادی برای پایداری، خلق فرصت‌ها و نوآوری در یادگیری، نتایج یادگیری و آمادگی دانشجویان برای کنش کاربردی طراحی شد. هر حیطه تعریف شده از یافته‌های پژوهش در جای خود با توجه به گرایش‌های متعدد رشته‌های حوزه گردشگری غنای عناصر برنامه درسی گردشگری پایدار را دارا و می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها: آموزش عالی، برنامه درسی، طراحی، گردشگری پایدار

 Designing and validating the sustainable tourism curriculum in higher education

Mahdieh Sadat Mirrahimi1, Parvin Samadi2

 

1Assistance Professor, Educational Science, Hazrat Narjes Faculty, Vali-e-asr university of Rafsanjan, Rafsanjan, Iran.

2Associate Professor, Department of Educational Administration and Planning, Faculty of Education and Psychology, Alzahra University, Tehran, Iran.

Abstract

The research was conducted to design and validate the model of sustainable tourism curriculum in higher education with a mixed research method. First, the meta-composite method was used, the qualitative research community in the synthesis process includes all the works published in this field from 2000 to 2024 in the valid database including 66 documents. Member control method and agreement coefficient equal to 75% were used for validation data. Findings in the ten elements of the sustainable tourism curriculum were presented and verified based on the views of tourism experts and curriculum planning through semi-structured interviews. Then the data was validated using the exploratory and confirmatory factor analysis model. The statistical population, all experts in the field of tourism and curriculum planning, doctoral students of both fields and the participating sample of 150 people from 24 universities in the fields of curriculum planning and tourism were selected with a simple random sampling approach. The validity of the questionnaire was calculated and confirmed by the Lauche method and its reliability was 96.8% through Cronbach's alpha test.Findings include six themes, conceptual (concepts dynamic), entrepreneurial (intelligent action), naturalistic (responsible behavior), strategic (management strategies), sociological (understanding the relationship with issues), and humanistic (human values) It was shown that by focusing on them, curriculum elements were designed about the fundamental assumptions for sustainability, creating opportunities and innovation in learning, learning outcomes, and students' preparation for practical action. Each area defined by the research findings in its place, according to the many trends in the field of tourism, has the richness of the elements of the sustainable tourism curriculum and can be used.

Keywords: higher education, Validation, curriculum, design, sustainable tourism

 

---

[1] *. نویسندة مسئول: [e-mail]

وصول: 21/05/1402                        پذیرش: 09/05/1403

DOI: 10.30486/JSRE.2024.2001061.2375

مقدمه

گردشگری یکی از سریعترین صنایع در حال رشد جهان است که تحت تأثیر رابطه‌ی همزیستی بین نوسانات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و محیط زیست می‌باشد (Sun, Lenzen, & Pomponi,2022) این همزیستی و تمایلات پیچیده مسیر پیشبرد اهداف حفاظتی، اقتصادی و اجتماعی را ترویج داده و مسیری بسیار مهمی برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار در گردشگری به حساب می‌آید (Meredith, Blair& Burbano,2020  Burbano, Valdivieso, Izurieta, Meredith, Ferri,2022). بدین لحاظ، آموزش گردشگری باید دربرگیرنده رویکردهای آموزشی متنوع باشد که به توسعه و ارتقاء مهارت‌ها، استعدادها و ارزش‌هایی بپردازد تا دانشجویان در آینده قادر باشند خود را با بخش پویا، شکننده و بسیار آسیب‌پذیر جامعه و جهان سازگار کنند، چیزی که با بحران کووید-19 آشکار شده است (Gossling, Scott & Hall,2020, Benjamin et al., 2020; Gosling et al., 2020; Higgins-Desbiols, 2020; Niviadomsky, 2020). در عصر ابر ارتباطات، مهارت‌های انسانی مانند "دقت، اندیشه، فروتنی، انتقاد، پذیرش، مقاومت و شجاعت" دارای اهمیت و تأمل می‌باشد (Barnet, 2012; Zenker& Kock,2020) که باید از سوی دانشگاه مورد توجه قرار گیرد.

توجه به رسالت‌های دانشگاه معاصر در انتقال فرهنگ و مهارت‌های انسانی (Dridge etal.2012) مفهوم ارزش محوری در یادگیری (Rohanen et al., 2019; Edelheim, 2020) ؛ توجه به تمام جنبه‌های رشد پدیده گردشگری (Fletcher et al., 2019; Higgins-Desbiols et al., 2019) ، توجه به تنوع و جامع بودن کنشگری‌های حوزه گردشگری (Higgins-Despoils, 2020) همچنین تعامل سیستم گردشگری با رویکرد توسعه پایدار (Farseri et al., 2011) حائز اهمیت و شایسته است. چراکه فعالیت‌های گردشگری که در معرض بحران‌های طبیعی است، نیازمند پاسخی هدفمند از سوی دانشگاه می‌باشد (Zenker& Kock,2020). امروزه نه تنها مفهوم دوران "پساکرونا" بلکه مفهوم علم "پساآکادمیک" زنگ خطری برای آموزش گردشگری در آموزش عالی محسوب می‌شود (Belhassen& Caton, 2011; Oktadiana, 2016; Sun, Lenzen & Pomponi, 2022). تعادل بین تحصیلات دانشگاهی و حرفه‌ای در گردشگری برای مقابله با چالش‌های آینده گردشگری حیاتی است. می‌توان گفت که تأثیرات کووید-19، پارادوکس‌های ساختاری و محیط‌های فزاینده‌ی سریع و پیچیده جهانی، بینش در مورد تضادهای مداوم و وابسته به یکدیگر، تغییرات ساختاری و تحولی عمیق در تمرکز بر برنامه‌ریزی بلند مدت، پرورش اقتصاد جامعه محور (Sigala,2020; Arrobas etal,2020) منجر به تحول عظیم در نحوی آموزش گردشگری با تمرکز بر نوآوری فزاینده، تعامل صنعت و دانشگاه، نوآوری رادیکالی (Tauro etal,2020) شده است که نشان دهنده نیاز این حوزه به پرورش نیروی انسانی آگاه و خبره می‌باشد. در آموزش برای پایداری با تأکید بر تأمل انتقادی بر ارزش‌ها و توانمندسازی فعال دانشجویان برای ایجاد تغییر به سمت پایداری واقعی (Wilson & van Der Heidet, 2013; Boyle, Wilson, & Dimock, 2015; Edelheim, 2020) باید از روش‌های دگرگون‌کننده آموزش و تحول آفرینی در یادگیری بهره برد(Slocum et al, 2019).

فهم گردشگری پایدار مبتنی بر تفکر و تأمل انتقادی که بر موقعیت‌های دنیای واقعی تأکید دارد، می‌تواند به دانشجویان کمک کند تا بر چالش‌های پیش روی جامعه غلبه کنند و موفقیت و توسعه صنعت گردشگری را نیز تحریک نمایند (Belhassen and Cotton, 2011; Benkendorf, Moscardo & Murphy, 2012; Boyle etal., 2015; Hales & Jennings, 2017; Jennings, Kensbach & Kechel, 2010; Slocum et al., 2019; McGrath etal., 2020). بنابراین تاکید و توجه بر پرورش انسان متخصص و پاسخگو به سیاست‌های کنشگری توسعه پایدار، مسئولیت‌پذیر، آزادی‌اندیش، وابسته به بافت و فرهنگ (Macheridis & Paulsson, 2021; Zhou etal,2021; Rinaldi etal,2020) ضرورتی انکارناپذیر در حوزه گردشگری است. در قلمرو تعلیم و تربیت کسی می‌تواند خبرگی لازم را بدست آورد که نسبت به مسائل و موضوعات آموزشی حساس باشد. خبرگی هنر درک کیفیت‌ها و نقد به ابزار افشا یا آشکار نمودن ویژگی‌ها یا جنبه‌های ادارک شده است. خبرگی آموزشی (Educational Connoisseurship) و انتقاد تربیتی (Educational Criticism) در برنامه درسی به معنای توانایی درک ویژگی‌ها و کیفیت‌های دقیق و ظرفیت در پدیده‌های تربیتی و آموزشی می‌باشد (Eisner, 1994). توجه به این امر، نیازمند آن است که یادگیرنده جنبه‌هایی را که در یک موضوع یا مسئله یافت می‌شود با جنبه‌هایی که در سایر موضوعات وجود دارند، مقایسه کند و بوسیله آن بتواند آنچه را که می‌بیند و درک می‌کند، در قالب یک طرح و متن قابل فهم و درک قرار دهد (Fathi Vajargah, 2018). آموزش‌عالی از حیث مسئولیت خطیری که در امر تعلیم و پرورش نیروی انسانی متخصص برعهده دارد (Mohsenpour,etal,2016)، می‌تواند نقش مؤثری در پرورش دانشجویان خبره و نقاد با دیدی همه سونگر در الگوی توسعه پایدار و خلق سناریوی غنی در حوزه گردشگری ایفا نماید. زاهدی (1395) در قلمرو موضوعی توسعه پایدار الگوی جامعی را در شش بعد سیاسی، بعد اقتصادی،بعد اجتماعی و فرهنگی، بعد علمی و فناوری، بعد محیطی و زیستی و بعد معنوی و نشاط اجتماعی که تمام ابعاد توسعه پایدار در جوامع انسانی را مدنظر دارد، مطرح می‌کند و تاکید دارد، در الگوی توسعه پایدار باید به تمام ابعاد توجه شود. لیکن برای حرکت به سمت توسعه پایدار جامع باید به الزامات درهم تنیده زیست محیطی، مدنیت، کارآمدی و ارتقای فرصت‌های انسانی به طور همزمان عنایت شود (Zahedi,2016).

 با توجه به اهمیت رویکرد توسعه پایدار در گردشگری می‌توان، بیان کرد که رویکرد توسعه پایدار و اهمیت این مفهوم در برنامه‌های درسی گردشگری کم رنگ یا به کل نادیده گرفته شده است (Boyle etal., 2015; Wilson etal., 2013; Slocum etal., 2019). نگرانی نسبت به پایداری و اهمیت آن در آموزش گردشگری، فراتر از معرفی چند ماژول خاص، دوره‌ها و برنامه‌های کوتاه مدت و ناکارآمد نبوده است (Boyle etal., 2015; Wilson etal., 2013; Schweinsberg etal., 2013). لیکن توجه به تحولات و تغییرات روزافزون در شرایط و نیازهای آموزشی در سطح جهانی و ملی، تغییرات و تحولات دائمی عناصر دخیل، اصلاح و بازنگری برنامه درسی از ضروریات انکارناپذیر پویایی و حیات برنامه‌های‌ درسی است .تغییراتی که در سالهای اخیر در نظریه های یادگیری رخ داده است، در کنار تغییر نیازهای جامعه‌ای که دانش‌آموختگان باید به آن پاسخگو باشند، همگی گویای این نکته است که اتخاذ راهبردهایی و برنامه‌های درسی برای ارتقای کیفیت در برنامه آموزش امری اجتناب ناپذیر است. که در برنامه‌های درسی آموزش عالی گردشگری مورد توجه قرار نگرفته است. همچنین شکاف بین مبانی تئوری و حوزه عمل در صنعت گردشگری (Boyle et al., 2015; Jamal et al., 2011; McGrath et al., 2021; Ruhanen & Bowl, 2020) توجه و تمرکز آموزش در این حوزه را دو چندان و موقعیت مسئله دار در حوزه گردشگری را آشکار نموده است. با اهمیت به مطالب ذکر شده، پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که الگویی جامع و مناسب که بتواند معیارهای کلیدی یک برنامه درسی گردشگری پایدار را دربرداشته باشد، از چه ویژگی‌های مهمی و مؤلفه‌هایی باید برخوردار باشد؟ براین پایه طراحی برنامه درسی گردشگری پایدار در آموزش عالی براساس الگوی اکر(Akker,2003)، انجام گرفت، اکر بر این باور است با توجه به نقش محوری منطق یا چرایی برنامه درسی در حکم مؤلفه‌ای جهت‌دهنده در فرایند تصمیم‌سازی برنامه درسی عمل می‌کند، و می‌توان وضعیت آرایش عناصر برنامه درسی را به صورت ویژه‌ای نشان داد که در آن همه عناصر و مؤلفه‌ها، حول محور منطق اصلی برنامه درسی به یکدیگر متصل و مرتبط هستند (Thijs & Akker,2009). الگویی اکر الگویی است تلفیقی که هم معیارهای کلیدی یک برنامه درسی گردشگری پایدار و هم معیارهای کلیدی یادگیری برای پایداری را همزمان می‌تواند، پوشش دهد. برهمین اساس، پژوهش حاضر به دنبال این است تا الگوی مناسب برای برنامه درسی گردشگری پایدار در آموزش عالی ارائه دهد.

مساله اصلی پژوهش طراحی و اعتباریابی الگوی مناسب برنامه درسی گردشگری پایدار در آموزش عالی(با تاکید بر الگوی اکر) می‌باشد. در همین راستا دو سوال اساسی مطرح شد:

سوال اول- عناصر چارچوب برنامه درسی گردشگری پایدار در نظام آموزش عالی با تاکید بر الگوی اکر چیستند؟

سوال دوم- آیا چارچوب برنامه درسی گردشگری پایدار در نظام آموزش عالی ایران دارای اعتبار است؟

 

روش پژوهش

پژوهش حاضر از نوع توسعه‌ای-کاربردی و باتوجه به رویکردهای اتخاذ شده، ترکیبی می‌باشد. از این رو در بخش اول از روش سنترپژوهی فراترکیب (Sandelowski, Barros, 2007) استفاده شد. مقالات و كتاب­های حوزه موضوع مدنظر، با در نظر گرفتن بازه­ی زمانی 2000تا2024 در راستای جستجوی نظام­مند، پایگاه­های اطلاعاتی ( بانک اطلاعات نشریات كشور، پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، Science Direct، Scopus, Springer, Google scholar) مورد بررسی قرار گرفت. همچنین در این پایگاه­ها، به منظور جستجوی رو به عقب(Backward searching)، از قسمت "مراجع (References)"، و برای جستجوی رو به جلو (Forward searching)، از قسمت "استناد شده (Citedby) "استفاده‌گردید. در اولین مرحله از جستجو، کلیدواژه­های: آموزش گردشگری، آموزش گردشگری در آموزش عالی، توسعه پایدار و گردشگری پایدار جستجو شد. و سپس جستجو محدودتر و کلید واژه‌های آموزش گردشگری پایداری و برنامه درسی‌گردشگری پایدار نیز به عبارت­های مورد جستجو اضافه گردید. ملاک پذیرش و عدم پذیرش مقالات به طبق جدول (1) بود.

 

جدول 1: ملاک پذیرش و عدم پذیرش مقالات

ملاک عدم پذیرش مقالات	ملاک پذیرش مقالات	ملاک و شرایط
قبل از 2000	2000تا2024	زمان انجام تحقیق
نامرتبط با توسعه پایدار نامرتبط با گردشگری پایدار نا مرتبط با گردشگری و آموزش گردشگری	مرتبط با توسعه پایدار مرتبط با گردشگری پایدار مرتبط با گردشگری و آموزش گردشگری	جامعه مورد بررسی
مصاحبه و گزارش‌های عمومی	مقالات چاپ شده در نشریات معتبر داخلی و خارجی، مستندات علمی معتبر و کتاب	نوع مطالعه

 

 با استفاده از فرم امتیازدهی CASP(Sandelowski, Barros, 2007)؛ تعداد 66 منبع گزینش نهایی شد و مبنای مطالعه این تحقیق قرار گرفتند. شکل(1) الگوریتم فرایند جست و جو و انتخاب منابع مناسب را نشان می‌دهد.

 

 

شکل1: الگوریتم جست و جو و انتخاب منابع مناسب پژوهش حاضر

 

 

پایایی کد‌ها با روش توافق درون موضوعی دو کدگذار برابر با 75% درصد محاسبه شد. روایی­یابی چارچوب پیشنهادی از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته توسط 12نفر از متخصصان حوزه برنامه ریزی درسی و گردشگری که به صورت هدفمند انتخاب شده بودند، انجام گرفت. در بخش کمی، به منظور اعتباریابی چارچوب برنامه درسی گردشگری پایدار از مقیاس محقق ساخته که براساس چارچوب طراحی شده در بخش کیفی تدوین شده بود، استفاده گردید. این مقیاس محقق ساخته شامل 10عنصر برنامه درسی و 85 زیرگویه از طیف 5 گزینه‌ای لیکرت، که از بسیار کم =1، تا بسیار زیاد=5، طبقه‌بندی شده است، بود. برای روایی صوری و محتوایی پرسشنامه از روش لاوشه استفاده شد، بدین منظور پرسشنامه­اي که از نظر روایی صوري بررسی و اصلاح‌شده بود، براي 18 نفر از اساتید و خبرگان ارسال گردید. از این تعداد 13 نفر همکاري نمودند. مقدار CVR و CVI هرگویه از پرسشنامه محقق ساخته به ترتیب در دو مرحله محاسبه و روایابی محتوایی پرسشنامه تایید شد. همچنین ضریب آلفا برای هر ده مولفه پژوهش بیشتر از 7/0 و ضریب آلفای کل 968/. به دست آمده، بنابراین گویه‌های پژوهش از روایی و پایایی لازم برخوردار بودند. جامعه آماري در بخش کمی شامل کلیه متخصص حوزه گردشگری و برنامه‌‌‌‌‌ریزی درسی و دانشجویان دکتری هر دو رشته بودند. نمونه برحسب تعداد خرده ­مقیاس­های هر متغیر 15 نفر در نظر گرفته شد(آنوگبوزی و کالینز، 2007). با توجه به زیر مقیاس‌های ده‌گانه برنامه درسی برای انتخاب نمونه با رویکرد«نمونه‌گیری تصادفی ساده» مشارکت کنندگان شامل 150نفر از 24 دانشگاه که رشته‌های برنامه‌ریزی درسی و گردشگری را دارا بودند، انتخاب شدند. بر روی داده‌های جمع آوری شده در بخش کمی آزمون‌های تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عامل تاییدی جهت اعتباریابی با استفاده از نرم‌افزارSPSS  نسخه28،SMART-PLS3 انجام شد.

 

یافته های پژوهش

سوال اول- عناصر چارچوب برنامه درسی گردشگری پایدار در نظام آموزش عالی با تاکید بر الگوی اکر چیستند؟

اولین مرحله از تحلیل داده‌های کیفی، مطالعه‌ی اولیه‌ی مقاله‌ها و استخراج داده‌های اولیه‌ی مورد نیاز از هر مقاله می‌باشد. در جدول ذیل، توصیفی از اطلاعات اولیه مورد نیاز هر مقاله(شامل کد مقاله، نام نویسندگان و سال چاپ، ایده یا نتیجه­ی اصلی مقاله) مربوط به آموزش گردشگری، توسعه پایدار و گردشگری پایدار ارائه گردیده است.

 

جدول2: مطالعات انتخاب شده برای کدگذاری پس از غربالگری

کد مقاله	نویسندگان/ سال انتشار	عنوان مقاله	مؤلفه های آموزش گردشگری پایدار
1	سولن پن و همکاران ،2018	آیا آینده سبزتر خواهد بود؟ نیات رفتاری زیست محیطی دانشجویان گردشگری دانشگاه	رفتارهای مسئولانه زیست محیطی و نیات رفتاری(دریافت و ادراکی که دانشجویان از بروز یک رفتار مسئولانه نشان می‌دهند).
2	سازمان‌ملل نیویورک، 2018	گزارش اهداف توسعه پایدار	تمرکز بر حقوق بشر، مدیریت مسئولانه منابع طبیعی محدود، پرورش تاب آور
3	تارو و همکاران، 2021	فلسفه محیطی:رویکرد اخلاق زیست فرهنگی به آموزش و اکوتوریسم برای پایداری	درک رویکرد سیستمی اخلاق زیست فرهنگی، ادغام آموزش و اکوتوریسم
4	موسکاردو، 2015	اهمیت آموزش برای پایداری در گردشگری	خدمت به جامعه، پایداری و مسئولیت پذیری؛ صداقت و اصالت؛ برابری و همکاری؛  تفکر انتقادی، نوآوری و شبکه سازی؛ مرتبط بودن، انعکاس‌پذیری،
5	استانچیولسکو و بولین،2012	شکل دادن به برنامه درسی آموزش عالی گردشگری - راهبردهایی درجهت توسعه مهارت‌ها برای شغل‌های فردا	توجه به استراتژی‌ها و تصمیمات بلند مدت، ارتقاء و بها دادن به رویکرد چند رشته‌ای، ایجاد فرصت های آموزشی - یادگیری متقابل و تعاملی
6	کروننبرگ وفوکس ،2021	هم‌راستایی تأثیر اجتماعی-اقتصادی گردشگری با اهداف توسعه پایدار سازمان ملل متحد	پرورش تفکر تجاری خلاق در جهت به حداکثر رساندن سودمندی، توجه ویژه به اهمیت کرامت، تغییر در پارادایم تفکر
7	آروباس و همکاران، 2020	ارزیابی نگرش دانشجویان گردشگری و علوم محیطی نسبت به گردشگری پایدار	تمرکز بر برنامه ریزی بلند مدت، حمایت از منافع اقتصادی درک شده، پرورش اقتصاد جامعه محور، به حداکثر رساندن مشارکت جامعه و ارتقاء تعامل.
8	بولچاند-گیدومال ،2022	بهبود گردشگری جزیره‌ای پس از کووید-19 با استفاده از گردشگری هوشمند	چشم‌انداز آینده‌محور با تمرکز بر حکمرانی هوشمند، ارتقاء محیط هوشمند، تحرک هوشمند، پرورش افراد هوشمند، اقتصاد هوشمند و زندگی هوشمند
9	ماچریدیس و پالسون، 2021	رشد کردن آموزش عالی؟ از مسئولیت پذیری تا پاسخگویی در تلفیق پایداری در آموزش عالی	پرورش دانشجویان مسئولیت پذیر، آزادی اندیش، وابسته به بافت و فرهنگ توامان با پرورش تفکر انتقادی
10	فونت و مک کیب،2017	پایداری و بازاریابی در گردشگری: زمینه ها، پارادوکس ها، رویکردها، چالش ها و پتانسیل	فراگیر شدن بازاریابی در جامعه معاصر و خلق ایده های نوآور در این راستا، تغییر شیوه‌های زندگی و رفتارهای مسئولانه تری در قبال جامعه و جهان، پرورش مصرف کنندگان سبز
11	کار، روهان و ویتفورد، 2016	مردم بومی و گردشگری: چالش‌ها و فرصت‌هایی برای گردشگری پایدار	درک و پذیرش ارزش دانش بومی و سنت‌های فرهنگی (توانمندسازی)، حکمرانی و برنامه‌ریزی (اجرا) هدفمند و درک درست از اصالت (نوآوری)
12	ژانگ و همکاران، 2016	سایت های گردشگری رفتارهای حفاظت از محیط زیست ساکنان: گسترش چارچوب معیارهای فعال‌سازی مبتنی بر پذیرش دلبستگی محیطی	آگاهی از پیامدهای مثبت حفاظت از محیط زیست؛ آگاهی از پیامدهای بلایا و بحران‌ها، حمایت از محیط زیست و کسب رفتار درست و مسئولانه
13	گوسلینگ،2016	گردشگری، فناوری اطلاعات و پایداری: یک بررسی اکتشافی	استفاده از فناوری اطلاعات و هویت‌های شخصی/جمعی در جهت ارتقاء و پرورش حوزه گردشگری، بالابردن کیفیت روابط، سرمایه اجتماعی و شبکه‌ها، همگام و همراه بودن با تغییرات و ایده‌های جدید در جهت توسعه گردشگری
14	فونت ،2021	تاثیر شاخص‌های گردشگری پایدار بر رقابت پذیری مقصد: سیستم شاخص گردشگری اروپا	توسعه استراتژی‌های مناسب برای آینده مطلوب، ایجاد نهاد مشارکتی با ذینفعان و ایجاد اعتماد ، توانمندسازی آگاهانه عوامل درگیر در گردشگری
15	نیولند و لاوانگا، 2021	پیامدهای «پایتخت محشر» بودن. کارآفرینان خلاق و توسعه پایدار گردشگری خلاق در بافت شهری روتردام	پرورش ایده های جدید و نوآور در جهت مکان سازی خلاق، کارآفرینی خلاق، برقراری عدالت اجتماعی، ارتقاء تفکر خلاق
16	آویدیک و نیزگودا،2015	فرصت‌های جدید برای گردشگری آینده پس از 25 سال آینده‌نگری تحول سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در برنامه ریزی گردشگری لهستان	پیش بینی درست بر مبنای برنامه ریزی و توسعه گردشگری، مشارکت تمام ذینفعان، اقدام پژوهی و تحقیق، شبکه سازی و تعامل جامعه، توجه به چشم‌اندازهای پیش روی گردشگری و خلق فرصت های جدید.
17	برتلا و وناتارینالدی ،2021	جوامع یادگیری و شیوه های گردشگری خلاقانه در پروژه‌های NGDO	درک شهروند جهانی بودن، پرورش هویت خود به عنوان شهروند جهانی، همبستگی و مشارکت، توجه به عدالت و مسئولیت بین نسلی
18	فونت و همکاران،2019	مشارکت پژوهشی، تاثیرگذاری و پایدار گردشگری	ایجاد یک جامعه آنلاین و توجه به داشتن ارتباط گسترده جهانی، داشتن مدیریت قوی در مقابله با بحران های پیش رو، تصمیمات هدفمند و سیاستی زیست محیطی، مدیریت و حفظ منابع طبیعی
19	رینالدی و همکاران، 2020	مشارکت دانشگاه در ایجاد و کسب پایداری در گردشگری	ارتقاء آگاهی عمومی، برابری، مشارکت و انسجام اجتماعی، توانمندسازی آگاهی، پرورش اتحاد و تعامل، تأمل انتقادی
20	میکا و شیونس، 2021	صلح، عدالت و پایداری از طریق گردشگری بومی	تیم هدایتگران فرهنگ، گسترش صلح و اقتصادسازی، مشارکت جوامع محلی، همکاری و ارتقاء فهم از بافت فرهنگی و اصالت
21	لیو و همکاران، 2021	آیا بحران ها بر پایداری اقتصاد تأثیر می‌گذارد؟ اثرات گردشگری؟ مطالعه موردی هنگ کنگ	حمایت از روابط در حال تغییر بین گردشگری و رشد اقتصادی، پرورش اقتصاد هوشمند، پرورش تفکر تجاری
22	روبینا رامیرز و همکاران،2021	حاکمیت گردشگری در طول بحران همه گیر کووید-19:پیشنهادی برای یک مدل پایدار برای احیای صنعت گردشگری	توجه به تعاملات خصوصی و عمومی، ارتقای مدل‌های حکومت‌داری، بهبود مشارکت محلی شرکت‌ها، جوامع و انجمن‌ها در تصمیم گیری، ارتقاء و پرورش مدیریت بحران
23	کو اس کاکا و همکاران، 2020	بررسی صدای نادیده گرفته شده کودکان در توسعه گردشگری پایدار: مطالعه تطبیقی در شش مقصد گردشگری اروپای	ایجاد انگیزه فراتر از انگیزه تجاری، مشارکت آگاهانه همه ذینفعان مربوطه، پارادایم کسب و کار معمولی، تمرکز به ماهیت گردشگری و تفسیر درست و پرورش مهارتهای انسانی
24	جونزا و والمزلی،2021	یک تغییر خوب: پیشرفت در تحقیقات در گردشگری پایدار و برخی «حقایق خانگی» برای این بخش	ارتقاء و ایمن سازی سلامت جسمی و روحی ؛ افزایش ثروت و در پی آن افزایش رفاه و کیفیت زندگی؛  ترویج انسجام اجتماعی؛ تغییر در شیوه‌های فعالیت های سازمانی یا اجتماعی؛ ترویج مشارکت عمومی و درک علم و فناوری
25	دیکینسون و همکاران،2017	جوامع گردشگری و پیوندهای اجتماعی: نقش شبکه های اجتماعی توریستی آنلاین و آفلاین در ایجاد سرمایه اجتماعی و عملکرد پایدار	تکنولوژی اجتماعی ،روابط بین فردی برای مهار گروه های خاص، سیستم های اجتماعی علاقه مند به اشتراک تجربیات، ایده‌ها و منابع
26	برامول ،2017	بیست و پنج سال گردشگری پایدار و مجله گردشگری پایدار: نگاهی به گذشته و حرکت رو به جلو	افزایش ارتباط، نوآوری و تأثیر آن بر روی گردشگری، ترویج صلح،  جوامع فراگیر و هوشمند، ایجاد نهادهای فراگیر
27	ون‌ویلیت 2015	بررسی ابزارهای محیطی در جهت ترویج توسعه گردشگری پایدار برای ساووساوو، فیجی	مدیریت زباله، آموزش و مشارکت در بین ذینفعان و حساسیت به تغییرات آب و هوایی، مدیریت منابع کمیاب
28	ساکارکایا، 2022	چه چیزی باعث مشارکت پژوهشی اساتید و پایداری در زمینه آموزش عالی در ترکیه می‌شود؟	تجربه پژوهشی،مشارکت پژوهشی اساتید، ایجاد شبکه های اجتماعی مشترک، ایجادتیم های تحقیقاتی و حمایت مالی از آنها، تشکیل ماژول‌های علمی و فرهنگی بین دانشگاه ها
29	چینگ گو،2021	استراتژی‌هایی برای چشم‌انداز بازار توریستی صباح پس از کووید-19 واکنش به شوک‌های ناشی از بیماری همه‌گیر یا تأملی بر گردشگری پایدار؟	توجه به علل زمینه‌ای، تمرکز بر برنامه‌ریزی یکپارچه گردشگری پایدار، گردشگری انبوه، و گردشگری با ارزش بالا همسو با اهداف توسعه پایدار، کشف پیوند گردشگری، فقر،محیط زیست
30	روخو‌راموس، 2021	گردشگری ماجراجویی در جمعیت اسپانیا: تجزیه و تحلیل اجتماعی جمعیت شناختی برای بهبود پایداری	مدیریت ظرفیت حمل و نقل گردشگری و تضمین حفظ منابع طبیعی، درک ارتباط مشخصات و ویژگی های جمعیت شناختی، حفظ گیاهان کمیاب
31	سولن‌پرنس، 2020	از پایداری تا آنتروپوسن: تأملاتی در مورد آموزش پژوهشی گردشگری برای دلبستگی سیاره‌ای	راه حل های مدیریتی برای مسائل پیچیده، شنیدن صداها در مطالعات گردشگری، به چالش کشیدن نگرش‌های انسان‌محور، آموزش انتقادی، هستی شناسی‌های جایگزین، پژوهش فمینیستی
32	فارسری ،2021	آموزش برای گردشگری پایدار: بازتابی در فضای برنامه درسی یک برنامه کارشناسی ارشد در سوئد	تقویت درک عمومی از اقدام مدنی و آموزش شهروندی؛ سواد فنی و زیست محیطی، یادگیری پویا و گفتمان های ارزشی، ادغام تاملات حرفه ای و لیبرال، آموزش مهارت های حل مسئله
33	ژو و همکاران، 2019	استراتژی های توسعه گردشگری پایدار و شیوه های مکان های میراث جهانی در چین: مطالعه موردی هوانگشان	رویکرد مدیریت مبتنی بر ارزش و هماهنگی ذینفعان، حفاظت از گیاهان جنگلی، حفاظت از منابع فرهنگی، توجه به دانش موجود در تئوری و عملی توسعه گردشگری پایدار
34	ایوانیدس و گیموتی ،2020	بحران کووید-19 به عنوان فرصتی برای فرار از مسیر ناپایدار گردشگری جهانی	تاب آوری و بسیج قابلیت های سازگاری، قابلیت های نوآورانه، تقویت انعطاف پذیری گردشگری پس از همه گیری
35	رینالدی‌ و همکاران، 2020	مشارکت دانشگاه در ایجاد هدف­های مشترک با گردشگری پایدار	ایجاد شبکه ای از ذینفعان متعدد وابسته به هم، ترویج شبکه­ای از فعالیت های مردمی، تحقیق مشارکتی، یادگیری عملی
36	یوسف و همکاران، 2018	به سوی چارچوبی برای برنامه درسی گردشگری دانشگاهی در مقطع کارشناسی دردانشگاه‌های اندونزی: دیدگاه‌های ذینفعان	پرورش تفکر منطقی، انتقادی، نوآورانه، واجد شرایط و قابل سنجش، بررسی پیامدهای توسعه و اجرای فناوری در آموزش
37	مینگئز و همکاران، 2021	آموزش عالی و آموزش گردشگری پایدار: آیا دانشجویان گردشگری آماده رهبری تغییرات در دوران پس از همه گیری هستند؟	پرورش و ارتقاء سواد فنی، سواد زیست محیطی، سواد اخلاقی، سواد چند فرهنگی، سواد تحلیلی مهارت‌ها، سواد سیاسی
38	اندرسن و همکاران، 2017	دستور العمل‌ها و توسعه گردشگری پایدار	پایدار و سازگاری معماری با طبیعت، ادغام استراتژی‌های پایداری در طرح‌های پیشنهادی، تمرکز بر دیدگاه‌های بلندمدت
39	راتی و همکاران ،2015	تاثیرات و نتایج جهانی گردشگری	توجه به زیرساخت های مورد نیاز گردشگری مانند حمل و نقل و ارتباطات، تأمین آب و بهداشت، امنیت عمومی و خدمات بهداشتی، استراتژی توسعه برای دستیابی به برابری رفاه
40	مورنو-لونا و همکاران، 2021	محرک‌های توسعه آگاهی پایداری در برنامه‌های درسی گردشگری: مورد دانشگاه های اسپانیا	توجه به توسعه تفکر پایداری برای حفاظت از محیط زیست، آموزش اساتید در زمینه پایداری، توجه به موضوعات، مهارت ها و شایستگی‌ها مرتبط با پایداری
41	کوزیور و همکاران ،2021	گردشگری پسا صنعتی به عنوان محرک توسعه پایدار	تاثیر ابعاد اقتصادی و زیست محیطی و دیجیتال بر گردشگری، پرورش نگرش متفاوت به گردشگری فراصنعتی، توجه و پرورش بازاریابی دیجیتالی، کاتالیزور توسعه گردشگری فراصنعتی
42	کاترل و همکاران، 2019	بیش از حد متعهد به گردشگری و تحت تعهد به پایداری: ضرورت آموزش "پایداری قوی" در دوره های گردشگری	توجه به دانش فرارشته‌ای، مفهوم‌سازی جامع نگر، تاملی انتقادی در ارتباط با اهداف توسعه پایدار، تمرکز برسیستم تطبیقی
43	ابوبکرماریکایر، 2020	به سوی بستری مبتنی بر معنویت در آموزش عالی گردشگری	رشد شخصی و حرفه ای یادگیرندگان، رشد عاطفی، درگیر شدن با حوزه های معنوی، رفتار اخلاقی و مسئولیت مدنی، همدلی
44	وسلو، 2016	درک مربیان مدارس آفریقای جنوبی از گردشگری پایدار	توانمندسازی مربیان، برآوردن نیازهای جمعیت میزبان از نظر بهبود استانداردهای زندگی، حفاظت از محیط زیست طبیعی
45	سیگالا، 2020	گردشگری و کووید-19: تأثیرات و پیامدها برای پیشرفت و بازنشانی صنعت و تحقیقات	توجه به پارادوکس‌های ساختاری، توجه به محیط های فزاینده‌ای جهانی، سریع و پیچیده، بینش در مورد تضادهای مداوم و وابسته
46	هیگینز-دسبیولس، 2020	جنگ بر سر گردشگری: چالش های گردشگری پایدار در آکادمی گردشگری پس از کووید-19	پرورش تفکر تحول آفرین و رقابتی از ایده ها؛ تلاش‌های گسترده‌تر برای اصلاح اخلاقی‌تر، مسئولانه‌تر گردشگری
47	هلگادوتیر و همکاران ،2019	پایداری اجتماعی گردشگری در ایسلند: پژوهش کیفی	ارتقاء کیفیت زندگی و تاب آوری، گردشگری مسئولانه، استراتژی های بازاریابی، درک پایداری اجتماعی به مثابه یک ماهیت واقعی
48	سئو و کیم،2021	چگونه کووید-19بر آموزش هتلداری و گردشگری تأثیر می گذارد: چالش ها، فرصت ها و مسیرهای جدید	کشف فرصت های جایگزین،راهبردهای یادگیری فعال و متنوع، خلق فرصت‌های یادگیری آنلاین و مجازی پروژه‌های گروهی، پذیرش فناوری های پیشرفته، مدل‌های کسب‌وکار جدید، طراحی دوره های بین رشته‌ای
49	‌فوریستال،2022	دانشجویان به‌عنوان سازنده محتوای گردشگری میان رشته‌ای: راهبردی برای کمک به آمادگی خلاقانه، حل مسئله، پژوهشی و کارکنان هتلداری با شایستگی جهانی	پرورش و تقویت یادگیری خودراهبر، توجه به دانش چند بعدی و شایستگی‌های جهانی، گردشگری مسئولانه،انتخاب مشترک محتوای دوره با تیمی از اساتید، درگیر و انگیزه دانشجو
50	شواینسبرگو همکاران، 2018	ایجاد رویکرد رهبری دانشگاهی گردشگری پایدار: درس هایی از گذشته و پل هایی برای آینده	تغییر در تفکر، تامل در گذشته، بررسی رویه گفتگو، گفتگوی سقراطی، تامل‌انتقادی
51	دریج و شات،2013	ماموریت دانشگاهی و رهبری در آموزش عالی گردشگری	پرورش توانایی فرد برای رهبری، انعطاف پذیری در مدیریت، آزادی اجتماعی برای رهبری ناشی از هنجارها و ساختارهای انضباطی و دپارتمان هر یک از اعضای هیئت علمی.
52	مایکل مک گراث 2020	آموزش گردشگری برای پایداری: شبیه سازی آموزشی	توجه شبیه سازی یک محیط یادگیری، استفاده از تفکر انتقادی و مهارت‌های تصمیم گیری، یادگیری تجربی با ایجاد محیط های غوطه ور، تعاملی و پیچیدگی، ساخت بازی‌های شبیه سازی
53	رامکیسون، 2020	اثرات اجتماعی درک شده گردشگری و کیفیت زندگی: یک مدل مفهومی جدید	دلبستگی، اعتماد بین فردی، نیات رفتاری، شناخت پیامدهای مخرب زیست محیطی، تحلیل و تحریک حالات عاطفی ذهنی
54	رالف باکلی ،2012	گردشگری پایدار: پژوهش و واقعیت	تحلیل و بررسی روند رو به رشد جمعیت، صلح جهانی، رفاه جهانی، کنترل آلودگی و حفاظت از محیط زیست
55	پرایتنو و همکاران، 2024	سرمایه اجتماعی برای توسعه گردشگری پایدار در اندونزی	ارزش‌ها، اعتماد و شبکه‌های اجتماعی ( سرمایه اجتماعی) ، تشویق رفتاری که منجر به انسجام اجتماعی شود، همکاری برای دستیابی به اهداف مشترک؛ حفاظت، برنامه ریزی اقتصادی، منابع جامعه، آگاهی فرهنگی، آموزش محیط زیست و ظرفیت ذینفعان
56	میلر و تورس-دلگادو، 2023	ارزشیابی گردشگری پایدار: بررسی وضعیت شاخص‌های گردشگری پایدار	نظم اجتماعی برنامه‌ریزی‌شده بر استانداردسازی عوامل تغییر، تکامل آنها و تهدیدات بالقوه سیاست کوانتومی برای توضیح چگونگی پیچیده تر شدن جهان
57	ورانا،2023	توسعه و نوآوری گردشگری پایدار: پیشرفت ها و چالش ها اخیر	زیبایی طبیعی جهان برای نسل های آینده رفتار مسئولانه و کمک به مردم محلی بهبود رفاه اجتماعی و اقتصادی جوامع تلاش جمعی برای تأثیر مثبتی بر جامعه جهانی ارتقاء بینش ها، دیدگاه ها و ایده های جدید مشارکت و همکاری دانشگاهیان، تصمیم‌گیران و صنعت
58	عثمان خزاره و همکاران، 2023	پیشرفت اهداف توسعه پایدار در گردشگری: بررسی ادبیات سیستماتیک دستاوردهای گذشته و وعده های آینده	همکاری قوی و اقدام حیاتی ترویج برابری جنسیتی تفسیر مجدد سیاست‌های توسعه گردشگری فعلی اشتراک گذاری اطلاعات گردشگری آنلاین ارتقای صلح، عدالت برای همه
59	کریمی و همکاران، 1398	آموزش مبتنی بر پایداری در آموزش عالی با تاکید بر صلاحیت های پایداری دانش آموختگان: مطالعه موردی دوره کارشناسی صنایع دستی	باز آفرینی محتوای سواد پایداری، توانمندسازی استادان، گسترش تعاملات برون دانشگاهی، بازنگری برنامه درسی، تغییر روش آموزش به یادگیری مشارکتی
60	نصرالهی و موسی بیکی ده‌آبادی ،1394	تحلیل اهمیت ـ عملکرد گردشگری پایدار:با استناد بر عوامل زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی	توازنی بین موضوعات مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی؛ بازیافت زباله؛ صرفه جویی در مصرف انرژی
61	ضیایی و عباسی ،1397	چالشها و رویکردهای توسعه ی گردشگری پایدار: از نظریه تا عمل	پرورش و ارتقاءراهبردهای ‌مدیریتی، توجه به ماهیت‌ پیچیده‌ی ‌سیستم ‌گردشگری،‌ ‌ترغیب ‌مجامع ‌دانشگاهی ‌و‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ علمی جهت پژوهش در حوزه پایداری و ارتقاءآن ‌
62	صفارحیدری، 1396	آموزش عالي،كنش اخلاقي و گردشگری پایدار:رویكردی هرمنوتيكي	كنش اخلاقي، فهم چندفرهنگی، تلاش براي آموختن دانش و مهارت‌هاي مربوط به پایداری، چگونگي به ظهور رسيدن درک پایدارمحوری
63	ضیایی و همکاران 1393	توسعه ي پايدار گردشگري از ديدگاه دو مكتب ايده آليسم و پراگماتيسم	توجه بر پیچیده و چندوجهی بودن گردشگری، پرورش رویکرد تلفیق، توجه به مطالعات تطبیقی، ترویج روحیه نقادی
64	ناصح، تقوی،1398	بررسی شاخص‌های گردشگری پایدار در دستیابی به ارزش‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی: ارائه راهکار برای اثرات مخرب	ایجاد توازن و تعادل، حفظ ارزشها و کیفیت، اخلاقیات و اصول اقتصادی، پاسخ دادن به نیازهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، وحدت و یکپارچگی، هویت فرهنگی، سلامت حفظ محیط‌زیست، تعادل اقتصادی
65	مهرعلیزاده ،1396	گردشگري و آموزش عالی ایران: تعامل یا تقابل	سیاستگذاري هاي مرتبط با جهانگردي و نظامهاي آموزش عالی، توسعه گردشگري باید به عنوان یک علم با حوزه مشخص با رویکرد بین رشته اي
66	شفیعی و همکاران، 1395	گردشگري پايدار از تئوري تا تحقق: يك رويكرد انتقادي	مشاركت دهي موثر تمام ذینفعان، کیفیت تعامل ذینفعان، غلبه بر ایدئولوژی های نئولیبرال ، پرورش خلاقیت های نظام مند

 

 

پس از تکمیل جداول توصیفی و دسته­بندی، شباهت­ها، تفاوت­ها و ارتباطات بین داده‌های جداول مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله اول مضامین اولیه مرتبط با گردشگری پایدار استخراج شد سپس مضامین استخراج شده به عنوان مضامین پایه، مضامین سازمان‌دهنده سطح دو و نهایتا مضامین سازمان دهنده سطح یک(حیطه خبرگی نظرورزانه، کارآفرینانه، طبیعت‌گرایانه، استراتژیگانه، جامعه‌شناسانه و انسانگرایانه) طبق جداول ذیل ارائه گردید و مضامین در زیر مجموعه عناصر ده‌گانه برنامه درسی قرار گرفت.

 

جدول3: مؤلفه‌های خبرگی نظرورزانه در چشم انداز برنامه درسی گردشگری پایدار

 

منابع	مضامین پایه	مضامین سازمان‌دهنده	مضامین فراگیر
Kronenberg & Fuchs, 2021،Sigala,2020 Prayitno, etal, 2024	مهارکردن مفهوم بلند مدت در پارادایم رشدمحور	بعد علمی و فناوری	خبرگی نظرورزانه
Stanciulescu & Bulin, 2012؛ McGrath etal,2020	یادگیری از تجربه های دیگران، تمرکز بر مفاهیم تطبیقی در آموزش
Tauro, A. etal ,2021؛ Moscardo,2015؛ Dredge&Schott,2013؛ Vosloo,2016	آموزش توانمند سازی در نظر گرفتن دیدگاه های چندگانه، ایجاد تعادل در نتایج شناختی، عاطفی
Tauro, A. etal ,2021؛ Michael McGrath etal,2020  ؛ Ting Zhou,2021	آگاهی در فرایندهای تصمیم‌گیری در مقیاس چندگانه؛ تلفیق پژوهش و آموزش با رویکرد زیست فرهنگی
Ioanna Farsari,2021؛ McGrath etal,2020؛ Forristal,2022؛ Higgins-Desbiolles,2020 Tauro, A. etal ,2021  ضیایی و همکاران،1393؛	ادغام مسائل زیست شناسی و فلسفه در تحقیقات فرارشته‌ای، آمیختگی مفاهیم بین فرهنگی و بین رشته‌ای؛ پرورش تفکر نوآورانه و پیاده کردن استراتژی های یادگیری تحول آفرین
United Nations New York,2018؛ Tiwari etal,2020 Prayitno, etal, 2024	نوآوری ها افزایش باروري اکوسیستم ها
Sakarkaya,2022؛ McGrath etal,2020؛ Seo&Kim,2021	ایجاد شبکه های مشارکتی آموزش، تیم های تحقیقاتی
Abu Bakar Maricair,2020؛ Dredge&Schott,2013 Ioanna Farsari,2021؛ McGrath etal,2020؛ Schweinsberg etal ,2018	تمرکز بر محوریت دانایی و فرآیند دانستن به جای دانش تاکید بر دایره انتقادی بلاخص تفکر انتقادی و سواد تحلیلی در آموزش	عد علمی و فناوری	خبرگی نظرورزانه
کریمی و همکاران،1398 United Nations New York,2018؛ Font & McCabe, 2017؛ Rinaldi etal ,2020؛ Farsari,2021؛ Schweinsberg etal ,2018 Solène Prince,2020  Moreno-Luna etal,2021؛ Vosloo,2016 ؛Forristal,2022	تحلیل گفتمان انتقادی، معرفت‌شناسی‌ بومی، هستی‌شناسی‌های جایگزین، تحقیقات فمینیستی و اقدام پژوهی؛ انعکاس صداها در مطالعات گردشگری؛ اشتراک گذاشتن تجربیات در آموزش پایداری، یادگیری مشارکتی و شبکه‌سازی بین اساتید؛تمرکز بر روش های حل تعارض؛ ایجاد انگیزه های ملموس برای افراد متخصص
Carr, Ruhanen & hitford,2016  Seo&Kim,2021 Zhang etal,2016؛	استفاده از یک بازی واقعیت مجازی در سناریوی برنامه ریزی مشارکتی و ساخت سناریوهای آینده؛ حفظ ظرفیت سازگاري به شکل دانش و فناوري
Bulchand-idumal,2022؛ Anna Carr, Ruhanen & hitford,2016؛ McGrath etal,2020؛ Seo&Kim,2021	تبدیل صدای آنلاین بومی به یک صدای نیرومند استفاده از سایت ها و فضاهای آنلاین به عنوان بسترهایی برای ارتباط و تعامل فرهنگی(تکنولوژی گرا)
Ioannides &Gyimóthy,2020؛ Helgadóttir et al,2019	ایجاد محیط هوشمند و پرورش مهارت های دیجیتالی
Mohamad Yusuf,2018؛  Tiwari et al,2020 مهرعلیزاده،1396؛  ؛ Mínguez et al,2021	تعریف تاب آوری و بسیج قابلیت های انطباقی در مطالعات سازمانی؛ حفظ تعادل مناسب بین چارچوب های حرفه ای و آکادمیک
Farsari,2021؛ Forristal,2022, Zhang etal,2016؛	توسعه ارزش ها و موقعیت های اخلاقی در تفکر دانشجویان، برگزاری دوره حل خلاقانه مسئله
Farsari,2021؛ Arrobas etal, 2020؛ Yusuf,2018؛ Vosloo,2016 شفیعی و همکاران،1395؛  Schweinsberg etal ,2018 McGrathetal,2020	کنش لیبرال در پداگوژی، پرورش تفکر سقراطی، یادگیری مادام العمر؛ به چالش کشیدن تمایلات انسان محور، تنوع حیات غیرانسانی و تشکیلات فیزیکی با رویکردهای سیال و نظری

 

 

 

جدول4: مؤلفه‌های خبرگی کارآفرینانه در چشم انداز برنامه درسی گردشگری پایدار

 

منابع	مضامین پایه	مضامین سازمان‌دهنده	مضامین فراگیر
Kronenberg & Fuchs, 2021؛ Seo&Kim,2021 Stefan Gössling,2016 ناصح، تقوی،1398؛	پرورش تفکر تجاری، تمرکز و تسلط بر بازار، تحلیل فرهنگ قضاوت مصرف کننده، کسب شهرت آنلاین و اخلاق تجاری	بعد اقتصادی	خبرگی کارآفرینانه
Kronenberg & Fuchs, 2021؛ Vosloo,2016 Stefan Gössling,2016 Prayitno, etal, 2024 Vrana2023 Usman Khiza, etal, 2023	تمرکز بر اهمیت نیروی کار پرمنش؛ سازماندهی همزمان رقابت و روابط همکاری بین نمایندگان؛ مداخله سازمانی و نهادی در زمینه کارآفرینی و دستاوردهای اجتماعی و زیست محیط
Seo&Kim,2021 Penny Vosloo,2016 Awedyk & Niezgoda,2015 Mínguez et al,2021	اقتصاد مقاومتی، بهینه‌سازی روابط کارآمدی هزینه؛ پاسخگویی به فرصت‌ها و تغییرات جدید بازار؛ مسیر تجاری محور، حمایت از بازاریابی دیجیتال
Shirley Nieuwland & Lavanga,2021 ؛Stefan Gössling,2016؛ Chiara Rinaldi etal ,2020؛	تقویت تعداد و کیفیت مشاغل محلی، راهبردهایی برای کاهش فرسودگی شغلی
Stefan Gössling,2016؛ Seo&Kim,2021؛ Rinaldi etal ,2020 Kronenberg & Fuchs, 2021	انتخاب های پایدار و مقاوم سازی(رشد پایدار، امنیت اقتصادي، امنیت سرمایه‌گذاري)؛ برون یابی اقتصاد سنجی و جمعیت شناختی؛ مدیریت ظرفیت و بهبود زیرساخت های حمل و نقل
Kuzior etal, 2021 Arrobas etal, 2020 Moscardo,2015 Font & McCabe, 2017 Vrana2023 Usman Khiza, etal, 2023	اقتصاد جامعه محور(رفع شکافت اقتصادي در جامعه)، کار با عدم اطمینان و ایجاد معاوضه، شناخت الگوهای جهانی تولید و مصرف، فراگیر شدن بازاریابی در جامعه معاصر، تولید محصولات سبز، پرورش مصرف کننده سبز
Kronenberg & Fuchs, 2021؛ Seo&Kim,2021 Stefan Gössling,2016	تعریف ساختارهای رقابتی و مفاهیم کمیابی، باوری فراتر از انگیزه تجاری
Koščak etal.2021؛ Helgadóttir etal,2019; Carr, Ruhanen & Michelle hitford,2016; Bulchand-Gidumal,2022;  Chiara Rinaldi etal ,2020	تجارت به مثابه یک پارادیم رایج، روش شناسی برای کشف چگونگی کسب و کارهای بومی، اقتصاد هوشمند، اقتصاد دایره ای، ایجاد شبکه ای از ذینفعان متعدد، بهینه‌سازي فناوري، فناوري پایدار
Han Liu, Peihuang Wu & Gang Li,2021; Helgadóttir et al,2019  Robina‑Ramírez tal,2021؛ Bulchand-Gidumal,2022	حل عدم تطابق بین عرضه و تقاضای، آینده نگری منابع انسانی در اقتصاد مدرن(نوین گری)، تنوع بازارهای بین المللی

 

 

 

 

 

جدول5: مؤلفه‌های خبرگی طبیعت گرایانه در چشم انداز برنامه درسی گردشگری پایدار

منابع	مضامین پایه	مضامین سازمان‌دهنده	مضامین فراگیر
Tauro et al ,2021؛ Buckley,2012؛ Ramkissoon,2020  ناصح، تقوی،1398؛	درک فلسفه محیطی، حفاظت از زیستگاه ها، پیوند دادن آموزش در پایداری با چالش‌های واقعی اجتماعی و زیست‌محیطی، خلق موضوعات و فعالیت های اکوتوریسمی جدید، افزایش باروري اکوسیستمها	بعد زیست محیطی	خبرگی طبیعت گرایانه
United Nations New York, 2018 Vrana2023	اجرای مدیریت یکپارچه منابع آب در کلیه سطوح
United Nations New York, 2018	مدیریت پایدار جنگل ها و مبارزه با بیابان زایی
United Nations New York, 2018؛ Penny Vosloo,2016	توسعه تفکر جایگزین برای حفاظت از محیط زیست، احترام و هماهنگی با طبیعت، توقف و معکوس کردن تخریب زمین
Lan Pan et al,2018 Tauro et al ,2021؛ Usman Khiza, etal , 2023	حفظ یکپارچگی اکوسیستمها، ترویج گیاهان بومی؛ دانش محیطی بر مقاصد رفتاری و مسئولیت زیست محیطی، داشتن اخلاق زیست‌محیطی،
Penny Vosloo,2016 Vliet,2015 Lan Pan et al,2018 Prayitno, etal, 2024 Miller, Torres-Delgado,2023	کاهش استفاده از مواد کمیاب و غیر قابل تجدید، ذخیره انرژی، استفاده از انرژی خورشیدی به عنوان منبع انرژی برای استراحتگاه
Penny Vosloo,2016  Abu Bakar aricair,2020 Vrana2023 نصرالهی و بیکی ده‌آبادی،1394	سازگاری پروژه های فیزیکی پایدار با طبیعت و مناظر اطراف، پیوند متافیزیکی، وابستگی متقابل و وحدت متقابل بین بشریت و زیست کره
Vliet,2015؛ Lan Pan et al,2018 Moscardo,2015	آموزش اهمیت دفع صحیح پسماند و مدیریت پساب و اثرات آن بر منابع طبیعی.
Zhang etal,2016؛ Stefan Gössling,2016	تغییر اقلیم و مدیریت بلایای طبیعی
Xavier Font,2019 Moscardo,2015  نصرالهی و موسی بیکی ،1394؛	استفاده از انرژی های تجدیدپذیر(استفاده نظاممند از منابع پایه)
Hongbing zhu,2019 Andersen et al ,2017	افزایش تحقیقات در مورد سلامت و رفاه حیوانات
Tauro et al ,2021 Moreno-Luna et al,2021	اقدامات برای اداره قرنطینه و بازرسی گیاهان جنگلی
Rojo-Ramos et al,2021 Moreno-Luna et al,2021; Ramkissoon,2020	ارتباط دانستن مشخصات و ویژگی های جمعیت شناختی گردشگر ماجراجو

 

 

 

 

 

جدول6: مؤلفه‌های خبرگی استراتژیک گرایانه در چشم انداز برنامه درسی گردشگری پایدار

منابع	مضامین پایه	مضامین سازمان‌دهنده	مضامین فراگیر
Xavier Font,2019 Prayitno, etal, 2024 Miller, Torres-Delgado,2023	مناظره عمومی توسط تحقیقات تحریک شده، سیاست کوانتومی برای توضیح چگونگی پیچیده تر شدن جهان	بعد سیاسی	خبرگی استراتژیک گرایانه
Xavier Font,2019; Usman Khiza, etal , 2023ضیایی و عباسی،1397؛	سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه، تفسیر مجدد سیاست‌های توسعه گردشگری فعلی
Ting Zhou,2021 Font,2019مهرعلیزاده،1396	تحریک بحث های سیاسی با فعالیت های پژوهشی
Hongbing zhu,2019 Andersen et al ,2017	طرح اضطراری برای بلایای زمین شناسی غیر منتظره
Font et al, 2021  Farsari,2021 Dredge&Schott,2013 مهرعلیزاده،1396؛	ارائه اطلاعات در مورد تهدیدات توسعه استراتژی های ساختارشکن مناسب برای آینده مطلوب
Michael Hall et al,2022 Buckley,2012؛ Moscardo,2015	گسترش صلح و امنیت انسانی بین المللی
Robina‑Ramírez et al,2021 DebbieCotterell et al,2019 Sigala,2020	آشنایی جوامع با طرح زیرساختی برای سرمایه گذاری در آینده، درک سیستم پیچیده مدیریت تطبیقی
Debbie Cotterell et al,2019 Forristal,2022 Debbie Cotterell et al,2019 Font & Scott cCabe, 2017	درک تفکر سیستمی جامع و پیچیدگی، سیاست های حامی فقرا تفسیر سلسله مراتبی در فعالیت ها

 

جدول7: مؤلفه‌های خبرگی جامعه شناسانه در چشم انداز برنامه درسی گردشگری پایدار

منابع	مضامین پایه	مضامین سازمان‌دهنده	مضامین فراگیر
Ramkissoon,2020  Forristal,2022  Tauro et al ,2021	تنوع فرهنگی و زیستی و روابط متقابل آنها؛ مسئولیت اخلاقی و همبستگی جامعه، مسئولیت پذیری برای اعمال مسئولیت	بعد اجتماعی و فرهنگی	خبرگی جامعه شناسانه
Tauro et al ,2021 Ching Goh,2021 ؛BulchandGidumal,2022	توانایی مشاهده و ترسیم شباهت های بین بافت ها، توجه به شکل های زبان شناختی به ویژه استعاره ها
Jason&Regina&cheyvens,2021؛ Moscardo,2015 Dredge&Schott,2013	تفسیر برابری طلبانه  و مسئولیت های بهداشت عمومی؛ ایجاد فرهنگ جامعه سازگار با فعالیت های خوشه ای
Penny Vosloo,2016 Stefan Gössling,2016 صفارحیدری،1396؛	تعریف توانایی کنشگران اجتماعی، به هم پیوستگی (روایت ها و کنش ها)؛ ایفای نقش های متعدد بازیگران اجتماعی
Macheridis& Paulsson,2021 Jason&Regina&cheyvens,2021 Moscardo,2015 Kronenberg & Fuchs, 2021 Prayitno, etal, 2024	احترام و ارتقای میراث تاریخی،فرهنگ و اصیل جوامع میزبان، حرکت به سمت اصالت
Bill Bramwell,2017 Buckley,2012 Miller, Torres-Delgado,2023	ترویج جوامع صلح آمیز و فراگیر؛ درک فضاهای ترکیبی
Dickinson etal,2017؛ Christopher etal,2021 Gidumal,2022؛  Rinaldi etal ,2020	جامعه گرایی("روان شدن سریع زندگی مدرن")؛ ارتباط برقرار کردن با چالش های کلیدی پیش روی جامعه؛ ایجاد تیم هدایتگران فرهنگی، انعکاس پذیری، کار تیمی و فعال بودن	بعد اجتماعی و فرهنگی	خبرگی جامعه شناسانه
Carr, eta,2016 Usman Khiza, etal , 2023	حفاظت از میراث طبیعی و تنوع زیستی
Tauro et al ,2021 Ramkissoon,2020 صفارحیدری،1396	تغییر فرهنگ مصرف مسافر، ایجاد مجموعه ای نوآورانه از جشنواره های بومی برای بیان هویت فرهنگی
Rinaldi etal ,2020؛ Vosloo,2016	درک توسعه شبکه های مشارکتی از فعالیت های مردمی
Mínguez et al,2021؛Farsari,2021 Helgadóttir et al,2019,Rinaldi, eta,2020	درک اشکال جدید روابط بین فردی،"توانمندسازی کسب آگاهی"؛ درک امکان جهان بینی های جایگزین
Farsari,2021, Cotterell etal,2019 Moscardo,2015 کریمی و همکاران،1398	شنیدن صداها، ارزش‌ها و دانش اقلیت‌های قومی، گروه‌ها یا افراد به حاشیه رانده‌شده، مشارکت در حل مسئله؛ مشارکت آزادانه با ایده های جدید ، به چالش کشیدن اولویت های غالب
Hall etal,2022؛ Carr, etal,2016	درگیری با موضوعات انتقادی، گفتگوی و تأمل انتقادی
Robina‑Ramírez etal,2021 Font,2019؛Moscardo,2015; ناصح، تقوی،1398	پرورش برنامه‌های انتقادی برای ایجاد تصویر کلی جهان ؛ تفاهم میان فرهنگی، تعامل وارتباط حل تعارض؛ منزلت اجتماعی و زنده نگه داشتن فرهنگ و دانش بومی
Font & Scott McCabe, 2017  Rinaldi etal ,2020؛Vosloo,2016 Mínguez et al,2021	آگاهی و ارائه خدمات بهداشتی برای کنترل اثرات همه گیری ویروس ؛ پرورش روابط و احترام به حقوق بشر و شهروندي

 

 

 

 

 

 

 

جدول8: مؤلفه‌های خبرگی انسان گرایانه در چشم انداز برنامه درسی گردشگری پایدار

منابع	مضامین پایه	مضامین سازمان‌دهنده	مضامین فراگیر
Tauro, A. etal ,2021؛ Abu Bakar Maricair,2020	تحلیل فلسفی پایدار در بعد معرفتی و اخلاقی،خلق داستان‌ها و تصاویر ذهنی بین فرهنگی، افزایش نسبت به باورها و تجربیات	بعد نشاط معنوی و اجتماعی	خبرگی انسان گرایانه
Moscardo,2015 صفارحیدری،1396؛ Usman Khiza, etal, 2023	کیفیت زندگی و هم افزایی در نتیجه روابط سیستمیک
Kuzior etal, 2021؛ Abu Bakar Maricair,2020؛ Ramkissoon,2020 Prayitno, etal, 2024	تفاوت بین نگرش به گردشگری فراصنعتی در جنسیت، سن،و ابعاد آموزش و کانال های دیجیتال در مورد توسعه گردشگری پساصنعتی، ارزش‌های مبتنی بر روابط انسانی
Abu Bakar Maricair,2020 Farsari,2021 Usman Khiza. etal, 2023	تجربه وحدت با طبیعت و زیبایی، نگرانی و تعهد نسبت به چیزی فراتر از خود، حرکت به سوی یکپارچگی و وحدت سالم تر، خودشکوفایی در راستای معنا و هدف در جهان
Ioanna Farsari,2021؛ Sigala,2020	تصمیم و عمل شهروندان در «دنیای پیچیده درهم تنیده» با تکثر نژادی، قومی و مذهبی،درک هویت شهروندی جهانی
Giovanna Bertella & Maria Donata Rinaldi,2021 Solène Prince,2020 Prayitno, etal, 2024	احساس همبستگی، عدالت و مسئولیت بین نسلی، دلبستگی سیاره ای، ترویج همدلی،رفتار اخلاقی و مسئولیت مدنی
Christopher, eta,2021; Moscardo,2015  Vrana2023;Prayitno, etal, 2024	پرورش تربیت ارزشی و درک ارزش های پایداری، تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش

 

 

در جداول شماره 3 الی 8 بررسی، تحلیل و ادغام کدها در طبقه‌بندی موضوعی و مضامین پایه ارائه شده است. براین اساس ابتدا اسم نویسندگان و سال انتشار منابع مورد مطالعه، مضامین پایه مستخرج شده از دل منابع انتخابی ، مضامین سازمان دهنده و مضامین فراگیر گروهی کدها استخراج شد. با استفاده از مضامین حاصله، عناصر ده‌گانه برنامه درسی براساس الگوی اکر شناسایی و تدوین گردید. روایی­یابی چارچوب الگوی پیشنهادی توسط 12 نفر از متخصصان حوزه گردشگری و برنامه ریزی درسی انجام و نهایتا با توجه به نظرات و موارد بیان شده توسط متخصصان بازنگری و اصلاحات لازم اعمال و چارچوب نهایی تدوین گردید. نمودار شماره 2 در ذیل برگرفته از نمودار نهایی پژوهش است که حاصل ادغام کدهای مستخرج شده از بررسی مقالات پژوهشی، اسناد و مدارک علمی و نهایتا تعریف و تفسیر منطق برنامه درسی با توجه به کدهای سازمان یافته و سپس طراحی نه عصر درهمتنده دیگر تار عنکبوتی الگوی اکر می‌باشد.

 

شکل2:الگوی مطلوب برنامه درسی گردشگری پایدار

 

 

سوال دوم- آیا چارچوب برنامه درسی گردشگری پایدار در نظام آموزش عالی ایران دارای اعتبار است؟

اعتباریابی الگوی پژوهش با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته (که توسط151شرکت کننده که در بخش کمی پژوهش 89 نفر(9/58%)هیات علمی و62 نفر (1/41% ) دانشجوی دکتری بودند، پر شده است) با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی انجام شد. بدین منظور، مقدار KMO برای پژوهش حاضر 801/0 به دست آمده و که نشان دهنده‌ی این است حجم نمونه از کفایت لازم برخوردار است. همچنین با توجه به نتایج سطح معنی­داری آزمون کرویت بارتلت که 000/0 به دست آمده و کوچکتر از 05/0 می­باشد (000=P، 05/0> P)، با اطمینان می­توان گفت که تحلیل عاملی بر روی داده­های پژوهش قابل انجام می­باشد. همچنين با توجه به معني­داري آزمون بارتلت (05/0> P)، فرض هماني بودن ماتريس همبستگي رد شده و تحليل عاملي براي شناسايي ساختار(مدل عاملي) مناسب است. پس از تعیین مناسب بودن مدل عاملی، ابتدا همبستگی بین شاخص­ها مورد بررسی قرار گرفته که بر اساس نتایج عناصر روی قطر اصلی همگی یک هستند و ماتریس همبستگی متقارن می­باشد. میزان اشتراکات بعد از استخراج عامل­ها برای همه متغیرها بیشتر از 50 درصد (از حداقل 500/0 تا 695/0) و بیانگر توانایی آن‌ها در تبیین واریانس متغیرهای مورد مطالعه در پژوهش بودند. هر 10 عامل استخراج شده در بخش کیفی دارای مقادیر ویژه بالاتر از یک بودند که 823/57 درصد از کل واریانس­های متغیرهای پژوهش را تبیین می­کنند، که در جدول ذیل نشان داده شده است.

 

جدول 9: عوامل استخراج شده همراه مقادیر ویژه، درصد واریانس و درصد واریانس تجمعی

عامل­ها

مقدار ویژه اولیه

مقادیر ویژه عوامل استخراجی بدون چرخش

مقادیر ویژه عوامل استخراجی چرخش­یافته

مجموع

درصد واریانس

درصد تجمعی

مجموع

درصد واریانس

درصد تجمعی

مجموع

درصد واریانس

درصد تجمعی

1

177/24

443/28

528/28

177/24

443/28

528/28

252/9

885/10

885/10

2

197/5

114/6

557/34

197/5

114/6

557/34

732/6

919/7

804/18

3

519/3

141/4

698/38

519/3

141/4

698/38

244/6

346/7

151/26

4

158/3

715/3

413/42

158/3

715/3

413/42

883/5

921/6

072/33

5

742/2

225/3

638/45

742/2

225/3

638/45

298/5

233/6

305/39

6

593/2

051/3

689/48

593/2

051/3

689/48

538/4

338/5

643/44

7

160/2

541/2

230/51

160/2

541/2

230/51

501/3

119/4

762/48

8

046/2

407/2

637/53

046/2

407/2

637/53

926/2

443/3

204/52

9

824/1

146/2

783/55

824/1

146/2

783/55

425/2

853/2

057/55

10

734/1

040/2

823/57

734/1

040/2

823/57

352/2

767/2

823/57

 

سپس در نتایج آزمون واریمکس بارهای عاملی هریک از متغیرها بیانگر این است که هر چقدر مقدار قدر مطلق ضرایب متغیرها بیشتر باشد، عامل مربوطه نقش بیشتری در کل تغییرات (واریانس) متغیر مورد نظر دارد. بارهای عاملی هر یک از متغیرها مشخص و الگوی برنامه­درسی گردشگری دارای ده مؤلفه باتوجه به نتایج تحلیل عاملی اکتشافی به شرح مواد و منابع (11 شاخص)، نقش مدرس (13 شاخص)، محتوی (13 شاخص)، منطق (10 شاخص)، اهداف (10 شاخص)، ارزشیابی (6 شاخص)، زمان (3 شاخص)، گروه­بندی یادگیرندگان (6 شاخص)، مکان (4 شاخص) و فعالیت­های یادگیری (9 شاخص) دسته­بندی شد. پس از شناسایی و دسته­بندی مولفه­ها و شاخص­های استخراج شده در تحلیل عاملی اکتشافی اعتبار الگوی برنامه­درسی گردشگری پایدار با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی مورد بررسی قرار گرفت. قدر مطلق بار عاملی استاندارد برای همه گویه­ها­ی پرسشنامه بزرگتر از 4/0 و قدرمطلق آماره­ی t آنها بزرگتر از 58/2 حاصل شد. در نتیجه، گویه­های این پرسشنامه­ها به غیر از گویه 22 که بار عاملی(367/0) کمتر از 4/0 بود و بین گویه‌ها حذف شد از اعتبار کافی برخوردار هستند. مولفه­­های برنامه­درسی گردشگری پایدار براساس مقدار t در شکل(3) ارائه شده است.

 

 

 

شکل 3: الگوی مولفه­های برنامه­درسی گردشگری پایدار بر اساس مقدار t

 

 

نهایتا برای بررسی همگرایی نیز نتایج شاخص­های پایایی ترکیبی، ضریب آلفای کرونباخ و متوسط واریانس استخراج­شده در ذیل ارائه شده است.

 

جدول 10: نتایج بررسی اعتبار متغیرهای پژوهش

متغیرها	پایایی ترکیبی	آلفای کرونباخ	متوسط واریانس استخراج شده
مواد و منابع	873/0	838/0	511/0
نقش مدرس	916/0	900/0	559/0
محتوی	905/0	886/0	527/0
منطق و چرایی	888/0	860/0	551/0
اهداف	875/0	841/0	513/0
ارزشیابی	867/0	815/0	521/0
زمان	809/0	701/0	587/0
گروه­بندی یادگیرندگان	848/0	786/0	585/0
مکان	845/0	755/0	577/0
فعالیت­های یادگیری	880/0	844/0	552/0

 

جدول 10نتایج بررسی آزمون همگرایی با استفاده از شاخص­های پایایی ترکیبی، ضریب آلفای کرونباخ و متوسط واریانس استخراج­شده را نشان می­دهد. نتایج نشان داد که چون مقدار پایایی ترکیبی برای ده متغیر پژوهش شامل مولفه مواد و منابع (873/0)، نقش مدرس (916/0)، محتوی (905/0)، منطق و چرایی (888/0)، اهداف (875/0)، ارزشیابی (867/0)، زمان (809/0)، گروه­بندی یادگیرندگان (848/0)، مکان (845/0) و فعالیت­های یادگیری (880/0) و مقدار آلفای کرونباخ برای تمامی سازه­ها (متغیرها) شامل مولفه مواد و منابع (838/0)، نقش مدرس (900/0)، محتوی (886/0)، منطق و چرایی (860/0)، اهداف (841/0)، ارزشیابی (815/0)، زمان (701/0)، گروه­بندی یادگیرندگان (786/0)، مکان (755/0) و فعالیت­های یادگیری (844/0) بزرگتر از 7/0 است؛ همچنین، مقدار متوسط واریانس استخراج شده (AVE) برای کلیه مولفه­های پژوهش شامل مولفه مواد و منابع (511/0)، نقش مدرس (559/0)، محتوی (527/0)، منطق و چرایی (551/0)، اهداف (513/0)، ارزشیابی (521/0)، زمان (587/0)، گروه­بندی یادگیرندگان (585/0)، مکان (577/0) و فعالیت­های یادگیری (552/0) بزرگتر از 5/0 است، لذا با اطمینان می­توان گفت که سازه­های این پژوهش از لحاظ همگرایی و همبستگی از اعتبار کافی برخوردار هستند. بنابراین، چارچوب برنامه­درسی پیشنهادی گردشگری پایدار در نظام آموزش عالی ایران دارای اعتبار کافی است. 

 

بحث و نتیجه گیری

در این تحقیق با استفاده از پژوهش ترکیبی، ابتدا بر پایه اطلاعات جمع‌آوری شده به طراحی چارچوب مطلوب برنامه‌درسی گردشگری پایدار در آموزش عالی براساس الگوی اکر پرداخته شد. جهت ارائه چارچوب برنامه درسی گردشگری پایدار در آموزش عالی، ویژگی‌های خاص عناصر ده‌گانه الگوی اکر شامل، منطق (با تمرکز بر 6 حیطه خبرگی نظرورزانه، کارآفرینانه، طبیعت‌گرایانه، استراتژیک‌گانه، جامعه‌شناسانه و انسانگرایانه و دلالت‌های نظریه یادگیری سازنده گرایی اجتماعی و نظریه انتقادی در آموزش)؛ هدف (اهداف دانشی، مهارتی و نگرشی)؛ محتوا (دربرگیرنده ابعاد و تعهدات موردنظر در توسعه پایداری)؛ نقش مدرس در یاددهی- یادگیری (یادگیری تحول‌گرا، رهایی‌بخش و رادیکالی و غیره)؛ مواد و منابع کمک‌آموزشی(کتاب‌های چاپی، فیلم‌های آموزشی محیط‌زیست، سبک زندگی، فرهنگ‌ها، پارادکس‌‌‌‌‌‌ها و غیره)؛ فعالیت‌های یادگیری دانشجویان(ایده پردازی و نوآوری، پرسش و تجزیه‌وتحلیل موقعیت‌ها)؛ زمان آموزش (مادام‌العمر، منعطف، ترکیبی)؛ فضای آموزش (فضای سازگار با محیط‌زیست و میراث فرهنگی تفریحی و غیره)؛ گروه‌بندی یادگیرنده (گروه‌بندی بر اساس اهداف آموزشی، گروه‌بندی بر اساس اهداف اجتماعی و غیره)، ارزشیابی(ارزیابی همکلاسی، ارائه گزارش شفاهی پژوهش و غیره) طراحی شد. سپس در جهت روایابی الگو از مصاحبه نیمه ساختار یافته استفاده شد و الگوی طراحی شده توسط متخصصان مربوطه در سه حوزه برنامه ریزی درسی، گردشگری و میان رشته‌ای مورد بررسی و اصلاحات لازم پیاده شد و در نهایت از تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل عاملی تاییدی جهت اعتباریابی چارچوب برنامه درسی گردشگری پایدار در آموزش عالی استفاده گردید. تحلیل نتایج حاصله از یافته‌های جمع آوری شده، حاکی از این بود الگوی برنامه­درسی گردشگری پایدار دارای ده مؤلفه، مواد و منابع (11 شاخص)، نقش مدرس (13 شاخص)، محتوی (13 شاخص)، منطق (10 شاخص)، اهداف (10 شاخص)، ارزشیابی (6 شاخص)، زمان (3 شاخص)،گروه­بندی یادگیرندگان (6 شاخص)، مکان (4 شاخص) و فعالیت­های یادگیری (9 شاخص) می­باشد و مضامین استخراج شده در بخش کیفی مورد تأیید است. پس از شناسایی و دسته­بندی مؤلفه‌ها و شاخص­های استخراج شده در تحلیل عاملی اکتشافی، یافته‌ها با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی نیز مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد به غیر از گویه 22 که از چرخه پژوهش حذف شده، کلیه گویه­های ابزار پژوهش از پایایی مطلوبی برخوردار هستند. به طوری که قدرمطلق آماره­ی t آنها بزرگتر از 58/2 بود. نتایج شاخص­های پایایی ترکیبی، ضریب آلفای کرونباخ و متوسط واریانس نشان داد که سازه­های این پژوهش از لحاظ همگرایی و همبستگی از اعتبار کافی برخوردار هستند. نتایج حاصله نشان می‌دهد، برنامه درسی گردشگری پایدار باید پتانسیل گردشگری و نقش گسترده گردشگری را نه تنها در جامعه و صنعت بلکه در جهت پرورش دانشجویان خلاق و کارآمد تغذیه کند تا دانشجویان بتوانند، نقادانه با تمرکز بر دیدگاه سازنده‌گرایی مشکلات و چالش‌های پیش روی جامعه و صنعت را شناسایی، تحلیل و هدایت کنند. با این وجود تصمیمات گردشگری پایدار باید توسط اخلاق مبتنی بر فضیلت ارسطویی "اقدام خوب" و "زندگی خوب" هدایت شود که در آن گردشگری رفاه شخصی و جمعی را امکان پذیر کند(Wearing,etal,2015). ارتقاء پایداری و کمک به گردشگری پایدار به تلاش‌های جمعی نیازمند است. بنابراین آموزش عالی گردشگری با توجه به پیچیدگی و پویایی این رشته نیاز فزاینده‌ای به گنجاندن سواد در تنوع فرهنگی، مسئولیت پذیری و پایداری در جهت توسعه کشورها دارد(Farsari, 2021; Vosloo,2016; Forristal,2022). دانشگاهیان نقش فزاینده‌ای در این فرآیند جمعی دارند زیرا با تعامل با جامعه و صنعت می‌توانند دانش مورد نیاز برای حمایت از تغییر و افزایش مشارکت جمعی را ارائه دهند. دانشگاه‌ به عنوان نقش وجدان جامعه و شاهرگ حیات صنعت در حوزه گردشگری عمل می‌کند و انتظار می رود دانشگاه از این تعاملات با جامعه و صنعت به شیوه‌ای ساختاریافته‌تر و رسمی‌تر حمایت کند تا تعاملات بلندمدت معنی‌داری حاصل شود و در نهایت یاور توسعه گردشگری پایدار شود. شیوه‌های آموزشی اساتید باید نوآورانه، انعطاف پذیر، عمل محور توام با یادگیری عمیق و پایدار باشد، تا منجر به توسعه سوادها، شایستگی‌ها، تأمل و تفکر انتقادی و ارزش‌های اخلاقی در یادگیرنده شود(McPak, 2016; Sıburıan etal., 2019). به طوری که دانشجویان ظرفیت و عاملیت خود را برای فراتر رفتن از شیوه‌های تثبیت شده تفکر، عمل و ایجاد سیستم‌های جدید فراهم و هدایت کنند. همانطور که از یافته‌ها دریافت شد آموزش برای پایداری در فرایند برنامه درسی گردشگری پایدار از مؤلفه‌های ایدئولوژیک، ساختاری و وابسته به طرز عمل و رویه پوشش داده می‌شود. که لازمه آن درک عمیق مجریان و مربیان آموزش گردشگری پایدار از 6 حیطه خبرگی که به ترتیب پوشش دهنده حوزه های علمی و فناوری، اقتصادی، حوزه زیست‌محیطی، حوزه سیاسی، حوزه اجتماعی و فرهنگی و حوزه نشاط معنوی (Zahedi,2016) است، می‌باشد. الگوی حاصله از پژوهش، از یک سو با توجه به مؤلفه‌های منطق برنامه درسی گردشگری پایدار و از سوی دیگر توجه بر دلالت‌های شاخص‌های تفکر انتقادی و تفکر سازنده‌گرا در فرایند آموزش منجر به رویکرد همسویی سازنده برای تصمیم‌گیری‌ها و تدوین راهبردهای آموزش و یادگیری تحول آفرین در مسیر توسعه پایدار در برنامه درسی گردشگری می‌شود. بدین سبب اساتید دانشگاه باید در کنار سواد دانشی حوزه گردشگری در تقویت و ارتقاء سواد انتقادی و سازنده دانشجویان تلاش کنند تا پیامدی از یادگیری در فارغ التحصیلان حاصل شود که با استفاده از مهارت‌های دانشی، اجتماعی و انسانی بتوانند خلاقانه فکر کنند و مسئولانه با چالش‌های پیش روی صنعت گردشگری روبه‌رو و پاسخگو باشند.

رویکرد توسعه گردشگری پایدار، رویکردی برای فهم ارتباط جامعه و دانشگاه است، هدف آن دگرگون سازی و تحول آفرینی دانشجویان گردشگری می‌باشد (Rieckmann, 2017; UNESCO, 2015). دانشجویان گردشگری باید درک کنند دانشگاه مکانی است که با آموزش رویکردهای انتقادی و تحول آفرین در یادگیری و درک پدیده‌های پیچیده در مورد پایداری دانشجویان را در مسیر توسعه هدایت و یاری می‌کند (Blanca & Gretzel, 2017; Afifi, etal, 2018;). نتایج به واضح بیانگر این است که رویکرد توسعه پایدار در عرصه برنامه درسی متضمن طیفی از خبرگی‌ها فراگشته‌ای در عرصه گردشگری است، مفاهیم پایداری و به دنبال آن تعهدات و مسئولیت‌ها در هم‌تنیده در جهت ارتقای خبرگی و سوادهای مرتبط، می‌تواند زمینه را برای طراحی مجدد برنامه درسی گردشگری با نظر به مفروضه‌های بنیادی توسعه پایدار، نتایج یادگیری و آمادگی یادگیرندگان فراهم کند. همچنین در مسیر تعهد برنامه درسی گردشگری پایدار شایستگی‌هایی چون، تصمیم‌گیری مشارکتی و مسئولیت‌پذیری برای نسل‌های حال و آینده، تفکر سیستمی، تفکر پیش بینی کننده (یا آینده)، تفکر هنجاری (یا ارزشی)، تفکر استراتژیک (یا کنش محور) ، شایستگی بین فردی (یا همکاری) و شایستگی حل مسئله اهمیت دارد(Mrenjavic etal, 2012; Filep etal, 2015). بنابراین یافته‌های پژوهش می‌تواند به طور کلی به دو شیوه کاربرد داشته باشد. بنابراین پیشنهاد می‌شود، نتایج بر آمده از پژوهش به شیوه‌ی عمومی در نظام‌های آموزشی مورد توجه و استفاده قرار گیرد. همچنین از یافته‌های برآمده از این پژوهش نه تنها در تدوین برنامه درسی گردشگری پایدار در آموزش عالی بلکه در دوره های تحصیلی و آموزشی دیگر نیز می‌توان بهره گرفت. لازم به ذکر است که چارچوب ارائه شده در صورت کاربرد در نظام آموزشی، اثرات جامع و مثبت خود را نمایان می‌سازد. شیوه دیگر، شیوه ویژه است که هر حیطه تعریف شده از یافته‌های پژوهش می‌تواند در جای خود با توجه به گرایش‌های متعدد رشته‌های حوزه گردشگری مورد استفاده قرار گیرد. از سوی دیگر عوامل و مجموعه ویژگی‌هایی که برای برنامه درسی گردشگری پایدار مترتب است، سودمندی، مشارکت و اثربخشی نیروی متخصص آگاه و خبره را به همراه خواهد داشت. همچنین می‌تواند، یاور اساتید و به مثابه راهنمای کلی در تنظیم و تهیه برنامه درسی آموزش عالی گردشگری مورد توجه قرار گیرد. از سویی توصیه می‌شود، چارچوب پیشنهادی، به صورت تلفیقی در برنامه‌های درسی آموزش رشته گردشگری و رشته‌های مرتبط به صورت تجویزی و غیرتجویزی آموزش داده شود. به مدیران سازمان‌ها و ارگان‌های ذینفع در صنعت گردشگری نیز پیشنهاد می‌شود که جهت توانمندسازی و آموزش منابع انسانی خود از برنامه درسی مذکور استفاده نمایند.

 

منابع

Afifi, G. M. H., Atef, T., & Al Busaidi, Y. (2018). Interdisciplinary higher education in tourism: The case of SQU, Oman. Anatolia, 1–12. https://doi.org/10.1080/13032917.2018.1494610

Akker, J. V. D. (2003). Curriculum perspectives: An introduction. In J. van den Akker, W. Kuiper & U. Hamever (Eds). Curriculum Landscapes and trends. pp.1-10.

Andersen, I. M. V., Blichfeldt, B. S., & Liburd, J. J. (2017). Sustainable Tourism Regulation and Development the Case of the Danish Coastline. January. https://findresearcher.sdu.dk:8443/ws/portalfiles/portal/144977860/Sustainability_in_Costal_Tourism_final.pdf

Arrobas, F., Ferreira, J., Brito-Henriques, E., & Fernandes, A. (2020). Measuring tourism and environmental sciences students’ attitudes towards sustainable tourism. Journal of Hospitality, Leisure, Sport and Tourism Education, 27(May), 1–12. https://doi.org/10. 1016/j.jhlste.2020.100273

Awedyk, M., & Niezgoda, A. (2016). New opportunities for future tourism after 25 years of political and socioeconomic transformation – foresight in Poland’s tourism planning. Journal of Tourism Futures, 2(2), 137–154. https://doi.org/10.1108/JTF-05-2015-0031

Ayikoru, M., Tribe, J., & Airey, D. (2009). Reading tourism education. Neoliberalism unveiled. Annals of Tourism Research, 36(2), 191–221. https://doi.org/10.1016/j. annals.2008.11.001

Barkathunnisha, A. B., Diane, L., Price, A., & Wilson, E. (2019). Towards a spirituality-based platform in tourism higher education. Current Issues in Tourism, 22(17), 2140–2156. https://doi.org/10.1080/13683500.2018.1424810

Barnett, R. (2012). Learning for an unknown future. Higher Education Research & Development, 31(1),65–77. https://doi.org/10.1080/07294360.2012.642841

Belhassen, Y., & Caton, K. (2011). On the need for critical pedagogy in tourism education. Tourism Management, 32(6), 1389–1396. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2011.01.014

Benckendorff, P., Moscardo, G., & Murphy, L. (2012). Environmental attitudes of generation Y students: Foundations for sustainability education in tourism. Journal of Teaching in Travel & Tourism, 12(1), 44–69. https://doi.org/10.1080/15313220.2012.650063

Benjamin, S., Dillette, A., & Alderman, D. H. (2020). “We can’t return to normal”: Committing to tourism equity in the post-pandemic age. Tourism Geographies, 22(3),476–483. https://doi.org/10.1080/14616688.2020.1759130

Bertella, G., & Rinaldi, M. D. (2020). Learning communities and co-creative tourism practices in NGDO projects. Journal of Sustainable Tourism, 29(4), 639–657. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1821697

Blanca, A., Gretze, U. (2017). What do tourism students know about sustainability and sustainable tourism? An exploratory study of Latin American students, Journal of Teaching in Travel & Tourism, 110-117. https://doi.org/10.1080/15313220.2017.1294038

Boyle, A., Wilson, E., & Dimmock, K. (2015). Transformative education and sustainable tourism: The influence of a lecturer’s worldview. Journal of Teaching in Travel& Tourism, 15(3), 252–263. https://doi.org/10.1080/15313220.2015.1059303

Boyle, A., Wilson, E., & Dimmock, K. (2015a). Space for sustainability? Sustainable education in the tourism curriculum space. In D. Dredge, D.W. Airey, & M.J. Gross (Eds.), The Routledge handbook of tourism and hospitality education (pp. 519–531). Routledge.

Bramwell, B., Higham, J., Lane, B., & Miller, G. (2017). Twenty-five years of sustainable tourism and the Journal of Sustainable Tourism: looking back and moving forward. Journal of Sustainable Tourism, 25(1), 1–9. https://doi.org/10.1080/ 09669582.2017.1251689

Buckley, R. (2012). Sustainable Tourism: Research and Reality. Annals of Tourism Research. 39 (2012) 528–546.

Bulchand-Gidumal, J. (2022). Post-COVID-19 recovery of island tourism using a smart tourism destination framework. Journal of Destination Marketing and Management, 23, 100689. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2022.100689

Burbano, D, V., Valdivieso, J, C., Izurieta, J, C., Meredith, T. & Ferri, D, Q. (2022). “Rethink and reset” tourism in the Galapagos Islands: Stakeholders’ views on the sustainability of tourism development. Annals of Tourism Research Empirical Insights,3 (2022) 100057,1-12. https://doi.org/10.1016/j.annale.2022.100057

Carr, A., Ruhanen, L., & Whitford, M. (2016). Indigenous peoples and tourism: the challenges and opportunities for sustainable tourism. Journal of Sustainable Tourism, 24(8–9), 1067–1079. https://doi.org/10.1080/09669582.2016.1206112

Çevirgen, A., & Kesgin, M. (2007). Local authorities’ and NGOs’ perceptions of tourism development and urbanization in Alanya. Tourism: An International Interdisciplinary Journal, 55, 309-322. https://hrcak.srce.hr/ 24651

Cotterell, D., Hales, R., Arcodia, C., & Ferreira, J. A. (2019). Overcommitted to tourism and under committed to sustainability: the urgency of teaching “strong sustainability” in tourism courses. Journal of Sustainable Tourism, 27(7), 882–902. https://doi.org/10.1080/ 09669582.2018.1545777

Dickinson, J. E., Filimonau, V., Hibbert, J. F., Cherrett, T., Davies, N., Norgate, S., Speed, C., & Winstanley, C. (2017). Tourism communities and social ties: the role of online and offline tourist social networks in building social capital and sustainable practice. Journal of Sustainable Tourism, 25(2), 163–180. https://doi.org/10. 1080/09669582.2016.1182538

Dredge, D & Schott, C. (2013). Academic Agency and Leadership in Tourism Higher Education. Journal of Teaching in Travel & Tourism, 13(2), 105-129. http://dx.doi.org/10.1080/15313220. 2013.786312

Dredge, D., Benckendorff, P., Day, M., Gross, M. J., Walo, M., Weeks, P., et al. (2012). The philosophic practitioner and the curriculum space. Annals of Tourism Research, 39(4), 2154–2176. https://doi.org/10.1016/j.annals. 2012.07.017

Edelheim, J. (2020). How should tourism education values be transformed after 2020? Tourism Geographies, 22(3), 547–554. https://doi.org/10. 1080/14616688.2020.1760927

Eisner, E. W. (1994). The educational imagination. (9rd ed.) Macmilan publishing.

Farsari, I. (2021). Pedagogy for sustainable tourism: reflections on the curriculum space of a master programme in Sweden. Journal of Teaching in Travel and Tourism, 00(00), 1–30. https://doi.org/10.1080/15313220.2021.1978127

Farsari, I., Butler, R. W., & Szivas, E. (2011). Complexity in tourism policies: A cognitive mapping approach. Annals of Tourism Research, 38(3), 1110–1134. https://doi.org/10.1016/j.annals.2011.03.007

Fathi Vajargah, K; Mousavipour, N.& Yadegarzadeh, Gh. (2018). Curriculum Development in Higher Education. Tehran: Mehraban Book Institute, Publications. (In Persian)

Filep, S., Hughes, M., Mostafanezhad, M., & Wheeler, F. (2015). Generation tourism: Towards a common identity. Current Issues in Tourism, 18(6), 511–523.

Fletcher, R., Murray Mas, I., Blanco-Romero, A., & Blázquez-Salom, M. (2019). Tourism and degrowth: An emerging agenda for research and praxis. Journal of Sustainable Tourism, 27(12), 1745–1763. https://doi.org/10.1080/09669582. 2019.1679822

Font, X., & McCabe, S. (2017). Sustainability and marketing in tourism: its contexts, paradoxes, approaches, challenges and potential. Journal of Sustainable Tourism, 25(7), 869–883. https://doi.org/10.1080/09669582.2017.1301721

Font, X., Higham, J., Miller, G., & Pourfakhimi, S. (2019). Research engagement, impact and sustainable tourism. Journal of Sustainable Tourism, 27(1), 1–11. https://doi.org/10.1080/ 09669582.2019.1560673

Font, X., Torres-Delgado, A., Crabolu, G., Palomo Martinez, J., Kantenbacher, J., & Miller, G. (2021). The impact of sustainable tourism indicators on destination competitiveness: The European Tourism Indicator System. Journal of Sustainable Tourism, 0(0), 1–23. https://doi.org/ 10.1080/09669582.2021.1910281

Forristal, L, J. (2022): Students as Co-Creators of Interdisciplinary Tourism Content: A Strategy to Help Prepare Creative, Problem-solving, Research Savvy and Globally-Competent Hospitality Employees. Journal of Hospitality & Tourism Education. https://doi.org/10.1080/ 10963758.2022.2034117

Goh, H. C. (2021). Strategies for post-Covid-19 prospects of Sabah’s tourist market – Reactions to shocks caused by pandemic or reflection for sustainable tourism? Research in Globalization, 3, 100056. https://doi.org/10.1016/j.resglo. 2021.100056

Gossling, ¨ S., Scott, D., & Hall, C. M. (2020). Pandemics, tourism and global change: A rapid assessment of COVID-19. Journal of Sustainable Tourism, 9582, 1–20. https://doi. org/10.1080/09669582.2020.1758708

Gossling, ¨S., Scott, D., & Hall, M. (2021). Pandemics, tourism and global change: a rapid assessment of COVID-19. Journal of Sustainable Tourism, 29(1),1-20.

Gössling, S. (2017). Tourism, information technologies and sustainability: an exploratory review. Journal of Sustainable Tourism, 25(7), 1024–1041. https://doi.org/10.1080/09669582. 2015.1122017

Hales, R., & Jennings, G. (2017). Transformation for sustainability: the role of complexity in tourism students’ understanding of sustainable tourism. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 21(Part B), 185–194. https://doi.org/10.1016/j.jhlste.2017.08.001

Hall, C. M., Gössling, S., Scott, D., Rutty, M., Gössling, S., Scott, D., & Hall, C. M. (2015). The Routledge Handbook of Tourism and Sustainability. The Routledge Handbook of Tourism and Sustainability. https://doi.org/ 10.4324/9780203072332

Helgadóttir, G, Einarsdóttir, A, V, Burns, G, L, Gunnarsdóttir, G & Matthíasdóttir, J, M, E. (2019). Social sustainability of tourism in Iceland: A qualitative inquiry, Scandinavian. Journal of Hospitality and Tourism. https://doi. org/10.1080/15022250.2019.1696699

Higgins Desbiolles, F. (2020). Diversity in tourism: A perspective article. Tourism Review, 75(1), 29–32. https://doi.org/10.1108/TR-06-2019-0226

Higgins-Desbiolles, F. (2020). Socialising tourism for social and ecological justice after COVID-19. Tourism Geographies, 22(3), 610–623. https://doi.org/10.1080/14616688.2020.1757748

Higgins-Desbiolles, F. (2020). The “war over tourism”: challenges to sustainable tourism in the tourism academy after COVID-19. Journal of Sustainable Tourism. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1803334

Higgins-Desbiolles, F., Carnicelli, S., Krolikowski, C., Wijesinghe, G., & Boluk, K. (2019). Degrowing tourism: Rethinking tourism. Journal of Sustainable Tourism, 27(12), 1926–1944. https://doi.org/10.1080/09669582.2019.1601732

Ioannides, D., & Gyimóthy, S. (2020). The COVID-19 crisis as an opportunity for escaping the unsustainable global tourism path. Tourism Geographies, 22(3), 624–632. https://doi.org/10.1080/14616688.2020.1763445

Jamal, T., Taillon, J., & Dredge, D. (2011). Sustainable tourism pedagogy and academic-community collaboration: A progressive service-learning approach. Tourism and Hospitality Research,11(2),133–147. https://doi.org/10.1057/thr.2011.3

Jennings, G., Kensbock, S., & Kachel, U. (2010). Enhancing “education about and for sustainability” in a tourism studies enterprise management course: An action research approach. Journal of Teaching in Travel & Tourism, 10(2), 163–191. https://doi.org/10.1080/15313221003792019

Jones, C. R., & Walmsley, A. (2021). A change would do you good: advances in research impact in sustainable tourism and some ‘home truths’ for the sector. Journal of Sustainable Tourism, 0(0), 1–16. https://doi.org/10.1080/09669582.2021.2000995

Karimi, S., Pourmand, H. A., Zakir Salehi, G. R., Afemi, R. (2018). Education based on sustainable development in higher education with an emphasis on sustainable qualifications of graduates. Iranian Higher Education Research Quarterly, Year 12, Number 1, pp. 1-31. (In Persian)

Koščak, M., Knežević, M., Binder, D., Pelaez-Verdet, A., Işik, C., Mićić, V., Borisavljević, K., & Šegota, T. (2021). Exploring the neglected voices of children in sustainable tourism development: A comparative study in six European tourist destinations. Journal of Sustainable Tourism, 0(0), 1–20. https://doi.org/10.1080/09669582.2021.1898623

Kronenberg, K., & Fuchs, M. (2021). Aligning tourism’s socio-economic impact with the United Nations’ sustainable development goals. Tourism Management Perspectives, 39(May), 100831. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2021.100831

Kuzior, A., Lyulyov, O., Pimonenko, T., Kwilinski, A., & Krawczyk, D. (2021). Post-industrial tourism as a driver of sustainable development. Sustainability (Switzerland), 13(15), 1–14. https://doi.org/10.3390/su13158145

Liu, H., Wu, P., & Li, G. (2021). Do crises affect the sustainability of the economic effects of tourism? A case study of Hong Kong. Journal of Sustainable Tourism, 0(0), 1–19. https://doi.org/10.1080/09669582.2021.1966018

Macheridis, N., & Paulsson, A. (2021). Greening higher education? From responsibilization to accountabilization in the incorporation of sustainability in higher education. International Journal of Sustainability in Higher Education, 22(8), 208–222. https://doi.org/10.1108/IJSHE-09-2020-0338

McGrath, G. M., Lockstone-Binney, L., Ong, F., Wilson-Evered, E., Blaer, M., & Whitelaw, P. (2021). Teaching sustainability in tourism education: A teaching simulation. Journal of Sustainable Tourism, 29(5), 795–812. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1791892

McPeck, J. (2016). Critical thinking and education. London: Routledge.

Mehralizadeh, Y. (2015). Iran's tourism and higher education: interaction or confrontation. Environmental Education and Sustainable Development Quarterly, (5) 3. pp. 39-52. (In Persian)

Michael McGrath, G, M., Lockstone-Binney, L., Ong, F., WilsonEvered, WilsonEvered, E., Blaer., M & Whitelaw., P. (2020). Teaching sustainability in tourism education:a teaching simulation. Journal of Sustainable Tourism. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1791892

Mika, J. P., & Scheyvens, R. A. (2022). Te Awa Tupua: peace, justice and sustainability through Indigenous tourism. Journal of Sustainable Tourism, 30(2–3), 637–657. https://doi.org/10.1080/09669582.2021.1912056

Miller, G & Torres-Delgado, A. (2023). Measuring sustainable tourism: a state of the art review of sustainable tourism indicators, Journal of Sustainable Tourism, 31:7, 1483-1496. https://doi.org/10.1080/09669582.2023.2213859

Mínguez, C., Martínez-Hernández, C., & Yubero, C. (2021). Higher education and the sustainable tourism pedagogy: Are tourism students ready to lead change in the post pandemic era? Journal of Hospitality, Leisure, Sport and Tourism Education, 29(June), 1–14. https://doi.org/10.1016/j.jhlste.2021.100329

Mohsenpour, K, H; Fathi Vajargah, K; Arefi, M & Khorasani, A. (2016). Explanation of the background conditions to promote the planning culture in universities and higher education institutions of Iran. Scientific-Research Quarterly of New Approach in Educational Management, Year 8, Number 4, pp. 323-344. (In Persian)

Moreno-Luna, L., Robina-Ramírez, R., Sánchez-Oro, M., & Serrano, J. C. (2021). Drivers for sustainability awareness development in tourism curricula: The case of spanish universities. Land, 10(9), 1–18. https://doi.org/10.3390/land10090939

Moscardo, G. (2015). The Importance of Education for Sustainability in Tourism. 1–21. https://doi.org/10.1007/978-3-662-47470-9_1

Naseh, n., Tagwi, L. (2016). Investigating indicators of sustainable tourism in achieving economic, social, cultural and environmental values: providing a solution for destructive effects. Human and Environment Quarterly, No. 50, pp. 25-39. (In Persian)

Nasrallahi, Z., Musa Biki Dehabadi, F. (2014). Analysis of the importance of sustainable tourism performance: based on environmental, social, and economic factors. Urban tourism, period, 2, number 1, pp. 45-59. (In Persian)

Nieuwland, S., & Lavanga, M. (2020). The consequences of being ‘the Capital of Cool’. Creative entrepreneurs and the sustainable development of creative tourism in the urban context of Rotterdam. Journal of Sustainable Tourism, 29(6), 926–943. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1841780

Niewiadomski, P. (2020). COVID-19: From temporary de-globalisation to a re-discovery of tourism? Tourism Geographies, 22(3), 651–656. https://doi.org/10.1080/14616688.2020.1757749

Oktadiana, H. (2016). A curriculum framework for hospitality and tourism higher education in Indonesia: an exploratory study. Doctoral Thesis. The Hong Kong Polytechnic University.

Olya, H. G. T., Shahmirzdi, E. K., & Alipour, H. (2019). Pro-tourism and anti-tourism community groups at a world heritage site in Turkey. Current Issues in Tourism, 22(7), 763–785. https://doi.org/10.1080/13683500.2017.1329281

ONU. (2019). The sustainable development goals report 2019. United Nations Publication Issued by the Department of Economic and Social Affairs, 64. https://unstats.un.org/sdgs/report/2019/The-Sustainable-Development-Goals-Report-2019_Spanish.pdf%0Ahttps://undocs.org/E/2019/68

Ozgit, H., & Zhandildina, D. (2021). Investigating stakeholder awareness of the sustainable development goals and tourism stakeholder collaboration: the case of North Cyprus. WorldwideHospitality and Tourism Themes, Ahead of print (Ahead of print), 1-12. doi: 10.1108/WHATT-02-2021-0027

Pan, S. L., Chou, J., Morrison, A. M., Huang, W. S., & Lin, M. C. (2018). Will the future be greener? The environmental behavioral intentions of university tourism students. Sustainability (Switzerland), 10(3), 1–17. https://doi.org/10.3390/su10030634

Prayitno, G., A Auliah, Ari, I, R, D., Effendi, A., Hayat, A., Delisa, A., Siankwilimba, E., & HiddlestoneMumford, J. (2024). Social capital for sustainable tourism development in Indonesia. Cogent Social Sciences (2024), 10: 2293310. https://doi.org/10.1080/23311886.2023.2293310

Prince, S. (2020). From Sustainability to the Anthropocene: Reflections on a Pedagogy of Tourism Research for Planetary Attachment. Journal of Teaching in Travel and Tourism, 20(3), 173–189. https://doi.org/10.1080/15313220.2020.1797608

Ramkissoon, H. (2020). Perceived social impacts of tourism and quality-of-life: a new conceptual model. Journal of Sustainable Tourism. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1858091

Rieckmann, M. (2017). Education for Sustainable Development Goals: Learning Objectives:UNESCO Publishing.

Rinaldi, C., Cavicchi, A., & Robinson, R. N. S. (2020). University contributions to co-creating sustainable tourism destinations. Journal of Sustainable Tourism, 0(0), 1–23. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1797056

Ring, A., Dickinger, A., & Wober, ¨ K. (2009). Designing the ideal undergraduate program in tourism: Expectations from industry and educators. Journal of Travel Research, 48(1), 106–121. https://doi.org/10.1177/0047287508328789

Robina-Ramírez, R., Sánchez, M. S. O., Jiménez-Naranjo, H. V., & Castro-Serrano, J. (2021). Tourism governance during the COVID-19 pandemic crisis: A proposal for a sustainable model to restore the tourism industry. Environment, Development and Sustainability, 0123456789. https://doi.org/10.1007/s10668-021-01707-3

Rojo-Ramos, J., Vidal-Espinoza, R., Palacios-Cartagena, R. P., Galán-Arroyo, C., Manzano-Redondo, F., Gómez-Campos, R., & Adsuar, J. C. (2021). Adventure tourism in the spanish population: Sociodemographic analysis to improve sustainability. Sustainability (Switzerland), 13(4), 1–15. https://doi.org/10.3390/su13041706

Ruhanen, L., & Bowles, L. (2020). Student perspectives of responsible tourism behaviour: the role of tourism education. Journal of Hospitality & Tourism Education, 32(4), 255–265.

Safarheidri, H. (2016). Higher education, ethical action, and sustainable tourism: a hermeneutic approach. Tourism Planning and Development magazine, sixth year, number 20, pp. 8-33. (In Persian)

Sakarkaya, V., & Bümen, N. T. (2022). What Triggers Teacher Research Engagement and Sustainability in a Higher Education Context in Turkey? Participatory Educational Research, 9(2), 325–342. https://doi.org/10.17275/per.22.43.9.2

Sandelowski, M. And Barros, J. (2007). Handbook for Synthesizing Qualitative
Research. Springer publishing company Inc

Schweinsberg, S, Heizmann, H, Darcy, S, Wearing, S & Djolic, M. (2018). Establishing academic leadership praxis in sustainable tourism: lessons from the past and bridges to the future. Journal of Sustainable Tourism. https://doi.org/10.1080/09669582.2018.1489397

Schweinsberg, S., Wearing, S. L., & McManus, P. (2013). Exploring sustainable tourism education in business schools: the honours program. Journal of Hospitality and Tourism Management, 20,53–60. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2013.05.003

Seo, S & Kim, H, J. (2021) How COVID-19 Influences Hospitality and Tourism Education: Challenges, Opportunities, and New Directions.Journal of Hospitality & Tourism Education, 33(3), 147-147. https://doi.org/10.1080/10963758.2021.1929531

Shafii, Z., Farkhian, F., Rajairizi, MA., Mowgli, M. (2015). Sustainable tourism from theory to realization: a critical approach. The scientific-research and international quarterly of the Iranian Geographical Society, (49) 14, pp. 171-153.In Persian

Sheldon, P., Fesenmaier, D., Woeber, K., Cooper, C., & Antonioli, M. (2007). Tourism education futures, 2010-2030: Building the capacity to lead. Journal of Teaching in Travel & Tourism, 7(3), 61–68. https://doi.org/10.1080/15313220801909445

Sıburıan, J., Corebıma, A.I., ˙ & Saptasarı, M. (2019). The correlation between critical and creative thinking skills on cognitive learning results. European Journal of Educational Research,19(81),99-114.

Sigala, M. (2020). Tourism and COVID-19: impacts and implications for advancing and resetting industry and research. Journal of Business Research. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2020.06.015

Slocum, S. L., Dimitrov, D. Y., & Webb, K. (2019). The impact of neoliberalism on higher education tourism programs: Meeting the 2030 sustainable development goals with the next generation. Tourism Management Perspectives, 30(July 2018), 33–42. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2019.01.004

Stanciulescu, G. C. J., & Bulin, D. (2012). Shaping Tourism Higher Education Curriculum-Strategy to Develop Skills for Tomorrow’s Jobs. Procedia Economics and Finance, 3(12), 1202–1207. https://doi.org/10.1016/s2212-5671(12)00297-3

Sun, Y. Y., Li, M., Lenzen, M., Malik, A., & Pomponi, F. (2022). Tourism, job vulnerability and income inequality during the COVID-19 pandemic: A global perspective. Annals of Tourism Research Empirical Insights, 3(1), Article 100046.

Tauro, A., Ojeda, J., Caviness, T., Moses, K. P., Moreno-Terrazas, R., Wright, T., Zhu, D., Poole, A. K., Massardo, F., & Rozzi, R. (2021). Field environmental philosophy: A biocultural ethic approach to education and ecotourism for sustainability. Sustainability (Switzerland), 13(8), 1–22. https://doi.org/10.3390/su13084526

Thijs, A. & Akker, J. V. D. (2009). Curriculum in development, Netherlands: Institute for Curriculum Development (SLO), Enschede.

Tribe, J. (2002). Education for ethical tourism action. Journal of Sustainable Tourism, 10(4), 309–324. https://doi.org/10.1080/09669580208667170

UNESCO. (2015). UNESCO Global Action Programme on Education for Sustainable
Development Information folder. Paris

Usman Khizar, H, M., Younas, A, Kumar, S, Akbar, A., Poulova, P. (2023). The Progression of sustainable development goals in tourism: A systematic literature review of past achievements and future promises.Journal of Innovation & Knowledge. 8 (2023) 100442. https://doi.org/10.1016/j.jik.2023.100442

Vliet, L. E. Van. (2017). An Examination of Environmental Instruments to Promote Sustainable Tourism, Author’ s Declaration.

Vosloo, P. Vosloo, P. (2016). South African School Teachers’ Pfrceptions of OF Sustainale Tourism. the degree of Master of Philosophy in Tourism Management. the Nelson Mandela Metropolitan University.

Vrana, V. (2023). Sustainable Tourism Development and Innovation: Recent Advances and Challenges. Sustainability 2023, 15,7224. https://doi.org/10.3390/su15097224

Wearing, S., Tarrant, M.A., Schweinsberg, S., Lyons, K., & Stoner, K. (2015). Exploring the global in student assessment and feedback for sustainable tourism education. Education for sustainability in tourism (pp. 101–115).

Wilson, E., & von der Heidt, T. (2013). Business as usual? barriers to education for sustainability in the tourism curriculum. Journal of Teaching in Travel & Tourism, 13(2), 130–147.

Yusuf, M., Samsura, D. A. A., & Yuwono, P. S. H. (2018). Toward a framework for an undergraduate academic tourism curriculum in Indonesian Universities: Some perspectives from stakeholders. Journal of Hospitality, Leisure, Sport and Tourism Education, 22(November 2016), 63–74. https://doi.org/10.1016/j.jhlste.2018.02.003

Zagonari, F. (2009). Balancing tourism education and training. International Journal of Hospitality Management, 28(1), 2–9. https://doi.org/10.1016/j.ijhm.2008.03.006.

Zahedi, Sh. (2016). Comprehensive sustainable development with an emphasis on green management and entrepreneurship. Publications: Allameh Tabatabai University. (In Persian)

Zenker, S., & Kock, F. (2020). The coronavirus pandemic–A critical discussion of a tourism research agenda. Tourism Management, 81. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2020.104164

Zhang, Y., Zhang, J., Ye, Y., Wu, Q., Jin, L., & Zhang, H. (2016). Residents’ environmental conservation behaviors at tourist sites: Broadening the norm activation framework by adopting environment attachment. Sustainability (Switzerland), 8(6), 1–16. https://doi.org/10.3390/su8060571

Zhou, T., Law, R., & Lee, P. C. (2021). Exploring sustainable measurements of academic research: How do faculty members in teaching-oriented universities of china evaluate good research in tourism and hospitality? Sustainability (Switzerland), 13(20). https://doi.org/10.3390/su132011129

Zhu, H., Zhang, J., Yu, X., & Hu, S. (2019). Sustainable tourism development strategies and practices of world heritage sites in China: A case study of Mt. Huangshan. International Journal of Sustainable Development and Planning, 14(4), 297–306. https://doi.org/10.2495/SDP-V14-N4-297-306.

Ziayi, M., Abbasi, D. (2017). Sustainable tourism development challenges and approaches: from theory to practice. Tourism Planning and Development magazine, seventh year, number 24, pp. 8-37. (In Persian)

Ziyai, M., Zandi, A., Abbaspour, N., Abdi, M. (2013). Sustainable development of tourism from the point of view of two schools of idealism and pragmatism. Tourism Planning and Development magazine, third year, number 8, pp. 11-30. (In Persian)

 

 

---