شناسایی و اعتباربخشی مولفه های آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجومعلمان
محورهای موضوعی : پژوهش در برنامه ریزی درسیاعظم کریمی 1 , عباس قلتاش 2 * , علی‌اصغر ماشینچی 3
1 - دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی، لامرد، ایران.
2 - دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
3 - استادیارگروه علوم تربیتی،دانشگاه ازاد اسلامی واحدلامرد ،لامرد ،ایران
کلید واژه: اعتباربخشی, مولفه¬های آموزش مهارت‌های فراشناختی, تفکر کوانتومی, دانشجومعلمان,
چکیده مقاله :
این پژوهش با هدف شناسایی و اعتباربخشی مولفههای آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجومعلمان انجام شد. روش تحقیق پیش رو ترکیبی (کیفی از نوع اکتشافی و کمی از نوع پیمایشی) است. در بخش کیفی، محقق با استفاده از مرور ادبیات، مولفههای موثر را شناسایی و سپس در بخش کمی آنها را مورد اعتبار بخشی قرار داد. حوزه پژوهش بخش کیفی مشتمل بر کلیه مقالات مندرج در سایتهای معتبر که از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد. جامعه آماری در بخش کمی شامل دانشجویان دانشگاه فرهنگیان شیراز بود که با روش نمونهگیري تصادفي خوشهای، انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات در بخش کیفی، عبارت بود از فیش برداری از مقالات معتبر مرتبط و در بخش کمّی استفاده از ابزار پرسشنامه. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، در بخش کیفی از تحلیل سیستماتیک محتوا و در بخش کمی از تحلیل عاملی تاییدی به کمک نرم افزار SMART PLS استفاده شد. یافتهها نشان داد 33 مولفه موثرند که این مولفهها در 8 بعد طبقه بندی شد. این ابعاد شامل استفاده از فناوری اطلاعات، تعامل با مراکز علمی، روش‌های ارزشیابی، سیاست کلان، محتوای برنامه درسی فراشناختی و تفکر کوانتومی، فرآیندهای یاددهی یادگیری، مبانی روانشناختی، ویژگی پذیرندگان بودند.
This research was conducted with the aim of identifying and validating the components of teaching metacognitive skills based on quantum thinking to student teachers. The present research method is mixed (exploratory qualitative and survey quantitative). In the qualitative part, the researcher identified the effective components by reviewing the literature and then validated them in the quantitative part. The research area of the qualitative section includes all the articles included in the reliable sites that used the purposeful sampling method. The statistical population in the quantitative part included the students of Farhangian University of Shiraz, who were selected by random cluster sampling method. The tool for collecting information in the qualitative part was to take a sample of relevant relevant articles and in the quantitative part to use a questionnaire tool. To analyze the data, systematic content analysis was used in the qualitative part and confirmatory factor analysis was used in the quantitative part with the help of SMART PLS software. The findings showed that 33 components are effective, and these components were classified into 8 dimensions. These dimensions included the use of information technology, interaction with scientific centers, evaluation methods, macro policy, metacognitive curriculum content and quantum thinking, teaching and learning processes, psychological foundations, and characteristics of adopters
Acat, M. B. & Ay, Y. (2014). An Investigation the Effect of Quantum Learning Approach on Primary School 7th Grade Student’s Science Achievement, Retention and Attitude. International Journal of Research in Teacher Education. 5(2), 11-23.
Bouffard-Bouchard, T., Parent, S., & Lavirée, S. (1993). Self-regulation on a concept-formation task among average and gifted students. Journal of Experimental Child Psychology, 56(1), 115-134.
DS, Y. N., Sadiah, T. L., & Dewi, S. M. (2020). The Influence Quantum Learning Model to Critical Thinking Ability. International Journal of Theory and Application in Elementary and Secondary School Education, 2(1), 12-20.
Given. B. K. & Deporter. B. (2015). Excelece in teching and learning: The Quantum learning System. Oceanside: Learning Forum Publication.
Gummesson. E. (2006). Qualitative research in management. Addressing complexity context and persona. Journal of Management Decision. 44(2). 167-79.
Gunarhadi, G. (2010). The Impact of Quantum Teaching Strategy on the Academic Achievements of Students in Inclusive Schools. Ph. D thesis, College of Art and Science, University Utara Malaysia.
Hare, J. (2006). Towards an understanding of Holistic Education in the Middle years of Education. Journal of Research in International Education. 5(3), 301–322.
Houston H. Off The Beaten Path: Quantum Learning. 2007;6.
Janzen, J. K.; Perry, B. & Edwards, M. (2011). Applying the Quantum Perspective of Learning to Instructional Design: Exploring the Seven Definitive Questions. International Review of Research in Open and Distance Learning. 12(7), 56-73.
Kadivar P. Educational psychology. Tehran: Samt Publication; 2004. [Persian] 1
Karimi Amoghain, J., Fath Abadi, J., Pakdaman, S., & Shokri, O. (2015). Meta-Analysis of Results about the Effectiveness of Meta-Cognitive Learning Strategies on Improvement of Academic Performance. Educational Measurement and Evaluation Studies, 4(8), 139-160.
Khoshgoftar Moghaddam, A. A., & Kharrazi, S. K. (2016). Metacognitive skills training model for Future teacher training. Quarterly Journal of the Macro and Strategic Policies, 4(15), 1-26.
Kristiani. S. & Saragih. A. (2102) The Effect of Quantum Learning on the Students Achivement in Writing Argumentation. Genr Journal of Applied Linguistics of FBS Untimed. 1.(1).1-20.
Larkin, S. (2010). Met cognition in young children. 1th ed. USA and Canada: Routledge.
Lee, M. (2007). Human Resource Development from a Holistic Perspective. Journal of Advances in Developing Human Resources, 9 (1), 97-110.
Mulyanah, A. (2008). The Application of Quantum Teaching Method in Teaching English as Foreign (EFL) Language in Classroom Discourse: Model and Strategy. Conference on English Studies, Jakarta, Indonesia.
Nooshabadi, E. S., Rastegarpour, H., & AliAsgari, M. (2021). Hermeneutic Approach to Quantum Learning.
Puk. T. G. (1995). Creating a Quantum Design Schema: Integrating Extra-Rational and Rational Learning Processes. International Journal of Technology and Design Education. 5.(3).255-266.
Rasa, T., Palmgren, E., & Laherto, A. (2022). Futurising science education: Students’ experiences from a course on futures thinking and quantum computing. Instructional Science, 50(3), 425-447.
Purwanto, K. & Purwanto, J. (2011). Effectiveness of Quantum Learning for Teaching Linear Program at the Muhammadiyah Senior High School of Purwokerto in Central Java, Indonesia. International Journal for Educational Studies. 4(1), 83-91.
Saleh, S. (2011). The effectiveness of Brain-Based Teaching Approach in dealing with the problems of students' conceptual understanding and earning motivation towards physics. Journal of Educational Studies, 38(1), 19-29.
Selman.V. Selman. R.C.& Selman. J. (2003). Quantum Learning: Learn Without learning. International Business & Economics Research Journal. 2(4). 37-50.
Shelton, C. & Darling, J. R. (2001). The Quantum Skills Model in Management: a new Paradigm to Enhance Effective Leadership. Leadership and Organization Development Journal, 22(6), 264-273.
Shelton, C. D., & Darling, J. R. (2004). From chaos to order: Exploring new frontiers in conflict management. Organization Development Journal, 22(3), 22.
Stacey, R . D., Griffin, D., & shaw, P. (2000). Complexity and management: fad or radical challenge to systems thinking? Psychology Press.
Tavakkoli, A., Mohammadi, A., & Khodaei, A. (2017). Quantum Leadership: Why, What and How?. Organizational Behaviour Studies Quarterly, 6(1), 33-56.
Zeynali F, Vahdat R, Hojati S.(2020), why and how to apply quantum learning as a new approach to implementation the curriculum. nursing and midwifery journal; 18 (3) :189-201.
Zohar. Danah; What Makes a Qouantom Organization? First online: 11 December 2021. 3368 Accesses.
شناسایی و اعتباربخشی مولفه های آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجومعلمان
اعظم کریمی1، عباس قلتاش12، علی‌اصغر ماشینچی 3
1دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی، لامرد، ایران.
2دانشیار گروه علوم تربیتی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
3استادیارگروه علوم تربيتي، دانشگاه آزاد اسلامي واحدلامرد، لامرد، ايران
چکیده
این پژوهش با هدف شناسایی و اعتباربخشی مولفههای آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجومعلمان انجام شد. روش تحقیق پیش رو ترکیبی (کیفی از نوع اکتشافی و کمی از نوع پیمایشی) است. در بخش کیفی، محقق با استفاده از مرور ادبیات، مولفههای موثر را شناسایی و سپس در بخش کمی آنها را مورد اعتبار بخشی قرار داد. حوزه پژوهش بخش کیفی مشتمل بر کلیه مقالات مندرج در سایتهای معتبر که از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد. جامعه آماری در بخش کمی شامل دانشجویان دانشگاه فرهنگیان شیراز بود که با روش نمونهگیري تصادفي خوشهای، انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات در بخش کیفی، عبارت بود از فیش برداری از مقالات معتبر مرتبط و در بخش کمّی استفاده از ابزار پرسشنامه. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها، در بخش کیفی از تحلیل سیستماتیک محتوا و در بخش کمی از تحلیل عاملی تاییدی به کمک نرم افزار SMART PLS استفاده شد. یافتهها نشان داد 33 مولفه موثرند که این مولفهها در 8 بعد طبقه بندی شد. این ابعاد شامل استفاده از فناوری اطلاعات، تعامل با مراکز علمی، روش‌های ارزشیابی، سیاست کلان، محتوای برنامه درسی فراشناختی و تفکر کوانتومی، فرآیندهای یاددهی یادگیری، مبانی روانشناختی، ویژگی پذیرندگان بودند.
کلمات کلیدی: اعتباربخشی، مولفههای آموزش مهارت‌های فراشناختی، تفکر کوانتومی، دانشجومعلمان
Identifying and Validating the Components of Teaching Metacognitive Skills based on Quantum Thinking to Student Teachers
Azam Karimi1, Abbas Qholtash2, Aliasghar Mashinchi3
1Phd student of Curriculum Planning, Lamard Branch, Islamic Azad University, Lamard, Iran.
2Associate Professor, Department of Educational Sciences, Marvdasht Branch, Islamic Azad University, Marvdasht, Iran
3Assistant Professor, Department of Education, Lamerd Branch, Islamic Azad University, Lamerd, Iran
Abstract
This research was conducted with the aim of identifying and validating the components of teaching metacognitive skills based on quantum thinking to student teachers. The present research method is mixed (exploratory qualitative and survey quantitative). In the qualitative part, the researcher identified the effective components by reviewing the literature and then validated them in the quantitative part. The research area of the qualitative section includes all the articles included in the reliable sites that used the purposeful sampling method. The statistical population in the quantitative part included the students of Farhangian University of Shiraz, who were selected by random cluster sampling method. The tool for collecting information in the qualitative part was to take a sample of relevant relevant articles and in the quantitative part to use a questionnaire tool. To analyze the data, systematic content analysis was used in the qualitative part and confirmatory factor analysis was used in the quantitative part with the help of SMART PLS software. The findings showed that 33 components are effective, and these components were classified into 8 dimensions. These dimensions included the use of information technology, interaction with scientific centers, evaluation methods, macro policy, metacognitive curriculum content and quantum thinking, teaching and learning processes, psychological foundations, and characteristics of adopters.
Keywords: accreditation, metacognitive skills training components, quantum thinking, student teachers.
[1] *. نویسندة مسئول: Pypg90@yahoo.com
وصول: 02/12/1401 پذیرش: 10/09/1403
DOI: 10.71788/JSRE.2025.901154
مقدمه
نظر به اهمیت مقوله یادگیری در هر نظام آموزشی در راستای افزایش و تعمیم قدرت تفکر و روحیه علمی فراگیر، راهبردهای متنوع و مختلفی برای اثربخش تر کردن یادگیری مطرح شده است. یکی از این راهبردهای اساسی که در سال‌های اخیر از سوی صاحبنظران طرح شده است راهبرد فراشناخت است که نقشی اساسی در یادگیری فراگیران دارد. بطورساده فراشناخت به شناختِ شناخت یا دانستن درباره ی دانستن گفته می شود. به طور دقیقتر، فراشناخت عبارت است از دانش فرد دربارهی چگونگی یادگیری خودش(Zohar,2021). فراشناخت به معنی فکر کردن دربارهی افکار خود است. فکر کردن میتواند دربارهی آن چه که شخص میداند باشد. (دانش فراشناخت)، میتواند دربارهی آن چه که شخص در حال انجام دادن آن است باشد (مهارت فراشناختی) یا میتواند دربارهی حالت شناختی و احساس شخص باشد (تجربهی فراشناختی). Karimi Amoghain et al (2015) عنوان می دارند راهبردهای شناختی و فراشناختی باعث میشوند فراگیران در درک قوتها و ضعفها، انتخاب اهداف واقعبینانه، طرحریزی برای اهداف و ارزشیابی کارها بهتر عمل کنند. بنابراین آنها کنترل بیشتری بر خود خواهند داشت. در تعریفی دیگر آمده است که دانش فراشناختی به دانش فرد در مورد ذهن و عملکرد آن گفته میشود. این دانش، مشتمل بر آگاهی فرد دربارهی خود، تکلیف و راهبرد است. دانش فراشناختی وقتی به دست میآید که فرد از تواناییها و نیز ناتوانایی شناختی خود آگاه شود (Kadivar,2004).
از طرف دیگر در حوزه فیزیک، پس از سردمداری چند قرنی پارادایم نیوتنی، با ظهور پارادایم کوانتومی باورها و فرضیات پارادایم نیوتنی زیر سوال رفت. بطوریکه بر طبق گفتهی Zohar (2021) تفاوت اصلی بین دیدگاه نیوتنی و کوانتومی بر فرضیههای اصلی دربارهی ماهیت است. در دیدگاه نیوتنی اینگونه فرض میشود که قوانین طبیعت، قابل دانستن و درواقع قابل پیشبینی است و درنتیجه کنترل نیز ممکن است که این موضوع قابل تعمیم به موضوعات اجتماعی هم میباشد، درمقابل در پارادایم کوانتومی، ماهیت غیرقابل پیشبینی خارج از کنترل مستقیم انسان فرض میشود (Shelton and Darling, 2001) در چشمانداز کوانتومی، طبیعت پیچیده، درحال تغییر مداوم، متلاطم، آشوبناک، نامشخص و دارای عدم قطعیت تصور میشود. جایی که در آن هیچچیز ایستا نیست و رویدادها، پیشبینی پذیر نبوده و کنترل آنها نوعی وهم و خیال است (Stacey et al,2000) . مکانیک کوانتومی نشان میدهد رفتارها، ازجمله تفکرات، جدا از زمینهشان، غیرقابل تعیین هستند و زمینهی آنها (گذشته و حال) ماورای توصیف کامل است (یعنی نامحدود هستند) با این تفاسیر، تفکر کوانتومی صرفا در حوزه فیزیک باقی نمانده و محققان سایر رشته ها نیز از آن بهره جسته اند (Rasa et al,2022). در این میان Selman et al (2003) با اشاره به ظهور اصطلاح کوانتوم در آموزش، این اصطلاح را عاریتی از فیزیک کوانتوم میداند و هدف از کاربرد آن را تعدیل مقاصد آموزشی عنوان کرده است. Acat and Ay (2014) در جستجو برای کشف رویکردهای غیر خطی در آموزش، به این نتیجه دست یافته که رویکردهای غیر خطی، منجر به ظهور رویکرد یادگیری کوانتومی شده است. دیدگاه کوانتومی نشان میدهد که یادگیری ذاتا کلنگر است و در واقعیت هولوگرافی تبلور مییابد. کلگرایی کوانتومی نشان میدهد که انسان با خودش، سایرین و محیط جهان در ارتباط است. این همبستگی و تعامل در همه چیز، همهی زمانها و در همهی مکانها امکانپذیر است .(Kristiani & Saragih, 2012)
Given & Deporter (2015)، بیان داشتند که یادگیری کوانتومی در روانشناسی شناختی و فیزیک کوانتوم ریشه دارد لیکن در آن از پرداختن به مفاهیم پیچیده فیزیک کوانتوم اجتناب شده و از مفاهیم نظریه کوانتوم غالبا به عنوان قیاس و استعاره بهرهبرداری شده است. از منظر یادگیری کوانتومی، یادگیری فرایند کشف ارتباطاتی است که همین حالا و در همه جا وجود دارد. علاوه بر این، از طریق این پیوندها، ارتباطات و پیوستگی‌ها، یادگیری به جای ایجاد شدن در قسمت های کاملا گسسته یا مجزای از نظم صریح و آشکار، در شکلی کلگرا و به عنوان بخشی از نظمی ضمنی و پنهان ظاهر میشود که در آن همه چیز به هم پیوسته است. رویکرد کوانتومی به منظور شناخت واقعیت بر روش کیفی تمرکز میکند. از ویژگی‌های بارز این نوع تحقیقات آن است که جهان را مرکب از واقعیت های چندگانه میبیند و نوعی رابطه ذهنی میان پژوهشگر و مشارکت کنندگان (آزمودنی‌ها) فرض میکند (Tavakkoli et al,2017). ماهیت یادگیری کوانتومی، داشتن رویکردی غیر خطی در آموزش و رویکردی همافزاست. مهارت تفکر کوانتومی جریانی روان از خلاقیت فراوان و اغلب اندیشههای غیر منطقی پدید میآورد که به رهبران مدیریتی امکان میدهد از محدودهی دایرهی تفکر دودویی فراتر روند. توانمندسازی برای پیشرفت و شاید هم برای بقا، لزوم شناسایی و گسترش این مهارت را ایجاب میکند (Shelton and Darling, 2001).
حال نظر به مطالب فوق الذکر و اهمیت توجه به دو مقوله فراشناخت به عنوان یکی از راهبردهای کلیدی یادگیری و تفکر نوپای کوانتومی، آنچه که از رصد تحقیقات پیشین انجامی مشخص است این است که ایده تلفیق دو مقوله مزبور جهت ارتقای سطح یادگیری، بطور جد در نظام آموزشی مطرح نشده است، آنهم در شرایطی که چالشهای گستردهی نظام آموزشی بیش از پیش لزوم توجه به راهکارهای نوین را می طلبد. بنظر می رسد تدوین الگوی منبعث از دو رویکرد فراشناخت و تفکر کوانتومی میتواند راهکارهای عملی مشخصی را ارائه نموده و جامعهی مخاطب را با روشی نوینتر، چالشیتر و بدیعتر مواجه کرده و تحولی در شیوهی نگریستن و پرداختن به آموزش مهارت های تفکری پدید آورد. در صورت امتنان به چنین برنامههایی، آموزش به دانشجومعلمان (مورد مطالعه تحقیق حاضر) بر مبنای فراشناخت کوانتومی پیش رفته و این امر در مرحلهی بعد به تمام دانشآموزانی که تحت تعلیم این گروه از دانشجومعلمان قرار خواهند گرفت، تسری مییابد. از اینرو این تحقیق با عنایت به خلاء موجود احصاشده، در پی آن است که به دو سوال پاسخ دهد. اول آنکه مولفههای آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجومعلمان چیست؟ و ثانیا اعتبار مولفههای آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجومعلمان چگونه است؟
پیشینه تحقیق
Rasa et al (2022) در تحقیقی با عنوان علوم آیندهساز و تفکرکوانتومی، این نتیجه حاصل شده است که دانشآموزان آینده و توسعهی فناوری را مثبت و همچنین غیر قابل پیشبینیتر میدانند، امکانات خود را برای نمایندگی واضحتر و امیدوارکننده میبینند و احساس ارتباط عمیقتری با موارد مبهم دارند. دانشآموزان همچنین احساس کردند که یادگرفتهاند تفکر جبرگرایانه را زیر سوال ببرند و خلاقانهتر در مورد زندگی خود و همچنین از طریق راهحلهای تکنولوژیکی و غیرفناورانه برای مشکلات جهان فکر کنند. هم فیزیک و هم تفکر کوانتومی، دیدگاههای جدیدی را در مورد عدم قطعیت و تفکر بر پایهی احتمال و امکان باز کردهاند. پژوهش رویکرد هرمنوتیکی به یادگیری کوانتومی که توسطet al Nooshabadi (2021) انجام گرفته است، بیان میکند که تفکر کوانتومی، برگرفته از تحقیقات فیزیک کوانتومی است که معتقد است جهان به شیوهای متناقض و غیرمنطقی اداره میشود. تفکر متناقض نیازمند فعال شدن ظرفیتهای نیمکرهی راست مغز است. نیمکرهای که با تخیلات سر و کار دارد نه با کلمات و از این رو محدود به کلام و منطق نیست. نیمکرهی راست میتواند ایدههای نامربوط را جمعآوری کرده و آنها را به صورت ایدههای نوآورانه سازماندهی نماید و بدین ترتیب از توانایی نیمکرهی چپ در تفکر باینری نیز فراتر رود. این پژوهش همچنین خود فرد را در فرایند یادگیری به عنوان بازیگر اصلی معرفی میکند و نتیجه میگیرد: انسان پرورشیافته در این مدل و الگو به پیچیدگی ارتباطات بین عناصر هستی توجه دارد و در مقابل پدیدههای اطرافش منعطف است. Zohar (2021) در پژوهش خود با عنوان «چه چیزی یک سازمان کوانتومی را میسازد»، بیان میدارد که یک سازمان کوانتومی باید از پایین به بالا خودسازماندهنده و نوظهور باشد. کارکنان باید به تنهایی به رهبران مسئول تبدیل شوند و مدیرعامل باید بخشی یا همهی اختیارات خود را تسلیم کند. سازمان باید قادر به انطباق و نوآوری مداوم باشد، شرایط خودسازماندهی را فراهم آوردف اهداف، محصولات و کارکردهای مختلف را در نظر بگیرد و نقشها را کمتر ثابت نگه دارد. هدف سازمان کوانتومی جایگزینی انگیزههای منفی مانند ترس با انگیزههای مثبت کاوش و خلاقیت است. در پژوهش DS et al (2020) با عنوان تاثیر مدل یادگیری کوانتومی بر توانایی تفکر انتقادی، به منظور شناخت تفاوت توانایی تفکر انتقادی دانشآموزانی که مدل یادگیری کوانتومی را پیادهسازی میکنند با توانایی تفکر انتقادی دانشآموزانی که از این روش نمی‌آموزند، انجام شده و در پایان به وجود تفاوت مشهود در این دو نوع آموزش صحه گذارده شده است.
Zeynali et al (2020) در تحقیقی با عنوان یادگیری کوانتومی در برنامه درسی انجام شده، بیان می‌دارند، نگاه کوانتومی به معنی توانایی دیدن هدفمند میباشد، این نگاه تحت تاثیر باور و مفروضه های مدیران نسبت به محیط سازمان، زمینه تحول و تغییر را فراهم می کند. توانایی برای دیدن هدفمند مبتنی بر این باور است که واقعیت ذاتا ذهنی است که بر اساس انتظارات و باورهای مدیران ظهور می کند. مدیران با رویکرد کوانتومی قادرند در شرایط تغییر و تحول و عدم اطمینان که امروزه همهی سازمانها با آن مواجه هستند تصمیمات بهتری را اتخاذ نمایند.
Khoshgoftar et al (2016) در پژوهشی با عنوان مدلی برای آموزش مهارت‌های فراشناختی در تربیت معلم آینده، در تحقیقشان به ضرورت ارائه دانشهای فراشناختی به دانشجومعلمان تاکید داشته و علاوه بر تایید نظر اندیشمندان متقدم؛ مبنی بر تشکیل دانش فراشناخت از سه شاخهی؛ دانش اخباری، یا دانش فرد از دانستن و درک کردن، دانش رویهای، یا دانش شناخت راهبردها؛ و دانش موقعیتی، یا شناخت زمان و چرایی استفاده از راهبرد، دو عامل خودآگاهی فراشناختی و خودآگاهی هیجانی را به سه عامل قبل افزودند.
روش تحقیق
روش تحقیق پیش رو ترکیبی (کیفی از نوع اکتشافی و کمی از نوع پیمایشی) است. بطوریکه در بخش کیفی، محقق با استفاده از مرور ادبیات (بررسی و بازنگری تحقیقات داخلی و خارجی مرتبط با موضوع تحقیق که در پایگاه های معتبر علمی به چاپ رسیده‌اند)، مولفههای موثر بر آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجومعلمان را شناسایی و سپس در بخش کمی مولفه های موثر شناسایی شده مورد اعتبار بخشی قرار داده است. در این پژوهش، حوزه پژوهش بخش کیفی مشتمل بر کلیه مقالات و محتواهای علمی مکتوب و مدون مندرج در سایت های معتبر بین المللی و داخلی مرتبط با موضوع تحقیق که در این بخش استفاده از روش نمونه گیری هدفمند مدنظر است. جامعه آماری پژوهش، در بخش کمی شامل دانشجویان و فرهنگیان مشغول به تعلیم و تدریس در دانشگاه فرهنگیان شیراز بودند. با روش نمونهگیري تصادفي خوشهای بر اساس تعداد پارامترهاي موردبررسی، تعداد 100 نفر به عنوان نمونۀ آماري انتخاب شدند. در خصوص ابزار پژوهش بایستی عنوان نمود که چون در بخش کیفی،هدف کشف ابعاد و مولفههای تشکیلدهنده الگوی تحقیق است، لذا ابزار گردآوری اطلاعات عبارتست از فیش برداری از مقالات، کتب، گزارشات معتبر و متقن داخلی و خارجی مرتبط و در بخش کمّی استفاده از ابزار پرسشنامه. بطوریکه این پرسشنامه مبتنی بر مولفههای مستخرج شده در بخش کیفی ساخته و پس از تایید روایی و پایایی آن جهت گردآوری داده های تحقیق مورد استفاده قرار می گیرد. گفتنی است برای سنجش روایی، از روش روایی محتوا (که نوعا روشی کیفی و مبتنی بر نظر خبرگان است) استفاده شد که پس از بررسی و اعمال برخی اصلاحات جزیی مولفه های شناسایی شده تایید و در پرسشنامه نهایی تحقیق منظور گردید. برای سنجش پایایی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که یافته های آن به شرح جدول2 ذکر شده است (مقدار این ضریب، از 0 تا 1 متغیر است که مقادیر بالاتر از 7/0 پذیرفته و مقادیر کمتر از 6/0 نامطلوب ارزیابی می‌گردد). در خصوص روش تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز بایستی عنوان کرد که در بخش کیفی از تحلیل سیستماتیک محتوای منبعث از بررسی مبانی نظری و در بخش کمی به منظور اعتبارسنجی ابعاد و مولفه های الگوی تحقیق از تحلیل عاملی تاییدی به کمک نرم افزار SMART PLS استفاده شده است.
یافته ها
در این تحقیق 2 سوال مطرح گردید که در این بخش به یافته های مربوط به آنها اشاره می شود.
سوال اول: مولفههای اعتباربخشی مولفه های آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجومعلمان کدامند؟
پس از مطالعه مبانی نظری و تحلیل محتوای منبعث از آن، مولفههای آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی شناسایی شد (جدول شماره 1). سپس مبتنی بر این مولفه ها، چارچوب نظری مشتمل بر ابعاد و مولفه های پیشنهادی، به شرح شکل شماره 1 ارائه شد. در ادامه ابعاد و مولفه های مزبور شناسایی شده، مورد اعتباربخشی قرار گرفت (جدول شماره 3).
جدول شماره 1. استخراج مولفه های آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی بر مبنای تحلیل محتوای تحقیقات پیشین
ردیف | مولفه های مستخرج شده | محقق/ محققان |
1 | سیاست نظام آموزشی در حوزه برنامه درسی فراشناخت و تفکر کوانتومی | (2011) Saleh |
2 | میزان دانش فراشناختی بر بستر تفکر کوانتومی در محیط آکادمیک | Janzen et al (2011) |
3 | اختصاص بودجه ی ویژه به فعالیت های پژوهشی در حوزه تفکر فراشناخت | Purwanto and Purwanto (2011) |
4 | رعایت انتخاب محتوای برنامه درسی با ساختار فراشناخت و تفکر کوانتومی | Kristiani. & Saragih (2012) Garmston & Wellman (1995) |
5 | توجه به تخصصی بودن محتوای برنامه درسی فراشناخت و تفکر کوانتومی | Gunarhadi et al (2014) |
6 | آگاهی دانشجومعلمان از تحولات نظام آموزشی در جهان | (2011) Saleh |
7 | تغییر سرفصل دروس با توجه به تحولات علمی و نیاز به توسعه دانش فراشناختی | Shelton and Darling (2001) |
8 | استفاده از روش های تدریس مبتنی بر فراشناخت و تفکر کوانتومی | Janzen et al (2011) |
9 | انطباق روش های تدریس جدید با اهداف برنامه درسی فراشناخت | Purwanto and Purwanto (2011) |
10 | مشارکت دانشجومعلمان در اجرای برنامه درسی فراشناخت مبتنی بر تفکر کوانتومی | Purwanto and Purwanto (2011) |
11 | آمادگی دانشجومعلمان برای دریافت و اجرای آموزش های فراشناختی و تفکر کوانتومی | Kristiani. & Saragih (2012) |
12 | ارائه ی فرصت مناسب به دانشجو-معلمان جهت اندیشیدن به پیچیدگی دانش فراشناختی | Kristiani. & Saragih (2012) |
13 | ایجاد فرصت تحلیل و ارزیابی مسائل فراشناختی توسط دانشجومعلمان | Purwanto and Purwanto (2011) Houston (2007)، Bouffard-Bouchard (1993) |
14 | استفاده از فضای مجازی و فناوری های نوین در امر یاددهی یادگیری | Houston (2007)، Zohar (2021) |
15 | دسترسی معلمان و دانشجو معلمان به اینترنت پرسرعت در امر یاددهی یادگیری | (2011) Saleh |
16 | بازنگری در سرفصل دروس بر اساس فناوری های جدی | Janzen et al (2011) |
17 | ارتقاء توان علمی معلمان با آموزش های مستمر در حوزه برنامه درسی فراشناخت و تفکر کوانتومی | Purwanto and Purwanto (2011)
|
18 | ایجاد فرصت های علمی و پژوهشی لازم در حوزه تفکر فراشناختی و کوانتومی برای دانشجومعلمان | Kristiani. & Saragih (2012) |
19 | میزان رصد تحولات علمی آموزش و پرورش توسط دانشجومعلمان | Gunarhadi et al (2014) |
20 | تخصیص اعتبارات پژوهشی و مشارکت دانشجومعلمان در همایش های مرتبط با تربیت فراشناختی | Gunarhadi et al (2014) |
21 | برگزاری سمینارها و وبینارهای علمی و ایجاد فضای تبادل اطلاعات با سایر مراکز علمی | Larkin (2010), Kristiani. & Saragih (2012) |
22 | ایجادانگیزه در دانشجومعلمان جهت مشارکت در تولید برنامه درسی فراشناخت مبتنی بر تفکر کوانتومی | Kristiani. & Saragih (2012) |
23 | تاثیر برنامه درسی اساتید بر اجرای روش های آموزش فراشناخت در کلاس درس | Purwanto and Purwanto (2011)
|
24 | اثربخشی آموزش مهارت های فراشناختی مبتنی بر تفکر کوانتومی توسط در توسعه ی تفکر دانشجومعلمان | Bouffard-Bouchard (1993) |
25 | مشارکت اساتید و دانشجومعلمان در تولید محتوای مرتبط | Kristiani. & Saragih (2012) |
26 | توجه به حمایت های عاطفی در محیط یادگیر ی | Purwanto and Purwanto (2011) |
27 | کیفیت بازخورد ارائه شده به دانشجومعلم | Purwanto and Purwanto (2011) |
28 | مشاهده ی نمونه تدریس دانشجومعلمان جهت ارزیابی میزان درک و شیوه اجرای آموزش تفکر فراشناختی و کوانتومی به دانش آموزان | Purwanto and Purwanto (2011) Shelton and Darling (2001) |
29 | استفاده از فرم های ارزیابی برای ارزشیابی فعالیت دانشجومعلمان در حوزه فعالیت های فراشناختی و تفکر کوانتومی | Purwanto and Purwanto (2011) |
30 | سنجش مهارت های فراشناختی دانشجومعلمان بر اساس روش های خودسنجی و انجام پروژه های فردی و گروهی | Lee (2007) Shelton and Darling (2001) |
31 | انگیزش پذیرندگان نسبت به فراگیری و انجام فعالیت در این زمینه | Purwanto and Purwanto (2011) |
32 | نگرش پذیرندگان به تفکر فراشناخت و تفکر کوانتومی | Puk (1995)، |
33 | تلاش برای توسعهی تخصصی فردی در زمینهی فراشناخت و دانش مربوط به آن | Selman et al (2003) |
سوال دوم: اعتباربخشی مولفههای آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجومعلمان چگونه است؟
پس از طرح چارچوب نظری آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجومعلمان به شرح نمودار شماره 1، اعتباربخشی این الگو به شرح جدول 3 انجام شد. قبل از انجام اعتبار بخشی، قابلیت اطمینان سازگاری درونی (پایایی) ابعاد 8 گانه پرسشنامه به شرح جدول 2 مورد بررسی قرار گرفت. که با توجه به بالاتر بودن ضرائب آلفای کرونباخ از مقدار 7/0، پایایی ابعاد پرسشنامه مورد تایید قرار گرفت.
در این بخش برای اعتباربخشی، از تحلیل عاملی تاییدی استفاده گردید. گفتنی است تحلیل عاملی تأییدی یکی از روش‌هایی است که برای مطالعه ساختار داخلی یک مجموعه از نشانگرها وجود دارد. بار عاملی محاسبه شده در این تکنیک مانند هرگونه همبستگی دیگری تفسیر میشود. براین اساس هرچه بار یک شاخص در یک عامل بیشتر باشد باید در هنگام تفسیر وزن بیشتری به آن شاخص داد. در این تحقیق جهت محاسبه بار عاملی شاخص‌های هر یک از عناصر آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجومعلمان، نتایج به طور مجزا ارائه و با استفاده از تحلیل عامل تائیدی آزمون میشود. در این آزمون سطح اطمینان 95 درصد در نظر گرفته شده و بار عاملی هر متغیر در شکل استاندارد شده بیان می‌گردد. در این سطح اطمینان، برای شاخص‌هایی که T بزرگتر از 96/1 داشته باشند، می توان گفت شاخص قابل قبول و معنی دار است (تایید اعتبار شاخص).
جدول شماره 2. سنجش پایایی پرسشنامه تحقیق به کمک ضریب آلفای کرونباخ
نام متغیر | مقدار شاخص در مدل مورد نظر | نتیجه‌گیری |
استفاده از فناوری اطلاعات | 784/0 | برازش مدل مناسب است |
تعامل با مراکز علمی پژوهشی | 948/0 | برازش مدل مناسب است |
روش‌های ارزشیابی | 920/0 | برازش مدل مناسب است |
سیاست کلان | 862/0 | برازش مدل مناسب است |
فرآیندهای یاددهی یادگیری | 940/0 | برازش مدل مناسب است |
مبانی روانشناختی | 928/0 | برازش مدل مناسب است |
محتوای برنامه درسی فراشناختی و تفکر کوانتومی | 907/0 | برازش مدل مناسب است |
ویژگی پذیرندگان | 901/0 | برازش مدل مناسب است |
جدول 3- نتایج تحلیل عاملی تاییدی مولفه های آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجومعلمان به تفکیک ابعاد 8 گانه
بعد | بار عاملی بعد مربوطه | مولفه | سطح معنی داری | بارعاملی مولفه مربوطه | آماره t |
حوزه سیاست کلان | 782/0 | سیاست نظام آموزشی در حوزه برنامه درسی فراشناخت و تفکر کوانتومی | 001/0 | 889/0 | 48/9 |
میزان دانش فراشناختی بر بستر تفکر کوانتومی در محیط آکادمیک | 001/0 | 891/0 | 8/9 | ||
اختصاص بودجه ی ویژه به فعالیت های پژوهشی در حوزه تفکر فراشناخت
| 001/0 | 872/0 | 47/8 | ||
محتوای برنامه درسی فراشناختی و تفکر کوانتومی | 873/0 | رعایت انتخاب محتوای برنامه درسی با ساختار فراشناخت و تفکر کوانتومی | 001/0 | 881/0 | 04/4 |
توجه به تخصصی بودن محتوای برنامه درسی فراشناخت و تفکر کوانتومی | 001/0 | 933/0 | 19/8 | ||
آگاهی دانشجومعلمان از تحولات نظام آموزشی در جهان | 001/0 | 891/0 | 28/9 | ||
تغییر سرفصل دروس با توجه به تحولات علمی و نیاز به توسعه دانش فراشناختی | 001/0 | 840/0 | 61/8 | ||
فرایندهای یاددهی یادگیری | 942/0 | استفاده از روش های تدریس مبتنی بر فراشناخت و تفکر کوانتومی | 001/0 | 822/0 | 08/9 |
انطباق روش های تدریس جدید با اهداف برنامه درسی فراشناخت | 001/0 | 901/0 | 90/8 | ||
مشارکت دانشجومعلمان در اجرای برنامه درسی فراشناخت مبتنی بر تفکر کوانتومی | 001/0 | 911/0 | 40/9 | ||
آمادگی دانشجومعلمان برای دریافت و اجرای آموزش های فراشناختی و تفکر کوانتومی | 001/0 | 887/0 | 98/9 | ||
ارائه ی فرصت مناسب به دانشجو-معلمان جهت اندیشیدن به پیچیدگی دانش فراشناختی | 001/0 | 852/0 | 92/8 | ||
ایجاد فرصت تحلیل و ارزیابی مسائل فراشناختی توسط دانشجومعلمان | 001/0 | 902/0 | 26/10 | ||
استفاده از فناوری اطلاعات | 862/0 | استفاده از فضای مجازی و فناوری های نوین در امر یاددهی یادگیری | 001/0 | 842/0 | 94/9 |
دسترسی معلمان و دانشجو معلمان به اینترنت پرسرعت در امر یاددهی یادگیری | 001/0 | 841/0 | 33/10 | ||
بازنگری در سرفصل دروس بر اساس فناوری های جدی | 001/0 | 828/0 | 01/9 | ||
تعامل با مراکز علمی پژوهشی | 942/0 | ارتقاء توان علمی معلمان با آموزش های مستمر در حوزه برنامه درسی فراشناخت و تفکر کوانتومی | 001/0 | 882/0 | 78/8 |
ایجاد فرصت های علمی و پژوهشی لازم در حوزه تفکر فراشناختی و کوانتومی برای دانشجومعلمان | 001/0 | 922/0 | 47/7 | ||
میزان رصد تحولات علمی آموزش و پرورش توسط دانشجومعلمان | 001/0 | 941/0 | 95/8 | ||
تخصیص اعتبارات پژوهشی و مشارکت دانشجومعلمان در همایش های مرتبط با تربیت فراشناختی | 001/0 | 901/0 | 76/9 | ||
برگزاری سمینارها و وبینارهای علمی و ایجاد فضای تبادل اطلاعات با سایر مراکز علمی | 001/0 | 910/0 | 39/9 | ||
مبانی روانشناختی | 944/0 | ایجادانگیزه در دانشجومعلمان جهت مشارکت در تولید برنامه درسی فراشناخت مبتنی بر تفکر کوانتومی | 001/0 | 783/0 | 58/8 |
تاثیر برنامه درسی اساتید بر اجرای روش های آموزش فراشناخت در کلاس درس | 001/0 | 879/0 | 41/8 | ||
اثربخشی آموزش مهارت های فراشناختی مبتنی بر تفکر کوانتومی در توسعه ی تفکر دانشجومعلمان | 001/0 | 903/0 | 93/7 | ||
مشارکت اساتید و دانشجومعلمان در تولید محتوای مرتبط | 001/0 | 853/0 | 37/9 | ||
توجه به حمایت های عاطفی در محیط یادگیر ی | 001/0 | 900/0 | 57/9 | ||
کیفیت بازخورد ارائه شده به دانشجومعلم | 001/0 | 828/0 | 94/8 | ||
روش های ارزشیابی | 881/0 | مشاهده ی نمونه تدریس دانشجومعلمان جهت ارزیابی میزان درک و شیوه اجرای آموزش تفکر فراشناختی و کوانتومی به دانش آموزان | 001/0 | 911/0 | 12/10 |
استفاده از فرم های ارزیابی برای ارزشیابی فعالیت دانشجومعلمان در حوزه فعالیت های فراشناختی و تفکر کوانتومی | 001/0 | 943/0 | 43/9 | ||
سنجش مهارت های فراشناختی دانشجومعلمان بر اساس روش های خودسنجی و انجام پروژه های فردی و گروهی | 001/0 | 938/0 | 98/8 | ||
ویژگی پذیرندگان | 893/0 | انگیزش پذیرندگان نسبت به فراگیری و انجام فعالیت در این زمینه | 001/0 | 894/0 | 43/9 |
نگرش پذیرندگان به تفکر فراشناخت و تفکر کوانتومی | 001/0 | 944/0 | 98/8 | ||
تلاش برای توسعه ی تخصصی فردی در زمینه ی فراشناخت و دانش مربوط به آن | 001/0 | 922/0 | 47/8 |
در جدول فوق به علت کوچکتر بودن مقدار RMSEA از 1/0 و بزرگتر بودن مقدار X2/df از 05/0 لذا برازش مدل مورد است. ضمن آنکه در سطح اطمینان 95 درصد کلیه بارهای عاملی بدست آمده مولفه ها به تفکیک از 5/0 بزرگتر و معنی دار هستند (به علت کوچکتر بودن عدد معنی داری از مقدار 05/0) از اینرو اعتباربخشی مولفه های آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجومعلمان مورد تایید قرار می گیرد.
بحث و نتیجه گیری
این پژوهش با هدف شناسایی و اعتباربخشی مولفه های آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجومعلمان و با روشی آمیخته (کیفی-کمی) انجام شد. یافته های تحقیق نشان داد 33 مولفه در آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجو معلمان موثرند که این مولفه ها در 8 بعد طبقه بندی شد. این ابعاد شامل استفاده از فناوری اطلاعات، تعامل با مراکز علمی پژوهشی، روش‌های ارزشیابی، سیاست کلان، محتوای برنامه درسی فراشناختی و تفکر کوانتومی، فرآیندهای یاددهی یادگیری، مبانی روانشناختی، ویژگی پذیرندگان بودند (پاسخ به سوال اول تحقیق). در نهایت مبتنی بر ابعاد و مولفه های احصاشده، تحلیل عاملی تاییدی جهت اعتباریابی آن ها انجام گرفت که یافته ها نشان داد در سطح اطمینان 95 درصد کلیه بارهای عاملی بدست آمده ابعاد و مولفه ها به تفکیک از 5/0 بزرگتر و معنی دارند. از اینرو اعتباربخشی مولفه های آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجومعلمان مورد تایید قرار گرفت (پاسخ به سوال دوم تحقیق).
در تببین یافته های بدست آمده می توان عنوان کرد که برنامهی درسی فراشناخت مبتنی بر تفکر کوانتوم، میتواند این هوشمندی را در اساتید و دانشجویان تقویت نموده و بخش کوچکی از علم روز را به ایشان نشان دهد. این برنامه که از صدر تا ذیل برنامهریزان را مخاطب دارد، برنامهریز را متوجه میکند که برای تدوین چارچوب تفکری نو و متفاوت، نیازمند برداشتن گام در چه مسیرهایی است و کدام راهها مسیر هموارتری برای نیل به مقصودند. معلم و دانشجومعلمی که خود بر اساس دانش روز آموزش دیده باشد و دانش فراشناختی را در خود توسعه داده و تفکر خود را بهروز نموده باشد، همواره در حال اصلاح و وابینی اندیشه و توسعهی آنهاست و میکوشد تا با تکیه بر تفکر منعطف، پویا و چندجانبهنگر کوانتومی، در برابر هر دانشآموزی شیوهای متفاوت از آموزش رابرگزیند و از دریافت هر پاسخی حتی غیرمرتبط، بخشی از نیاز دانشآموز و گوشهای از ضرورت مغفولماندهای را دریابد و به اصلاح آن مبادرت نماید. این چرخه از تحول، در صورت اجرای موثر، منجر به تغییر دیدگاه عمومی و دگرگونه دیدن، دگرگونه انجام دادن و دگرگونه برداشت کردن میشود و میتواند آموزش را آسانتر نموده و از فشار بار تدریس و آموزش و یادگیری و فراگیری بکاهد. فراشناخت، خود عامل تولید، پالایش و مدیریت فکر است که از ادغام آن با تفکر کوانتومی یا بهتر است بگوییم از مسیر تفکر کوانتومی، میتواند به جهشی زایا در تفکر خلاق بیانجامد و رشد و توسعهی فردی و عمومی را در بستر محیط پرورشدهندهی تفکر باعث شود. ممزوج نمودن این دو شیوه از تفکر، رشد تصاعدی هریک را زمینهسازی نموده و اوج هر کدام را نمودار خواهد ساخت. نظر به یافته های بدست آمده و بارهای عاملی مشخص شده هر یک از مولفه های 33 گانه مرتبط با ابعاد 8 گانه آموزش مهارت‌های فراشناختی بر مبنای تفکر کوانتومی به دانشجومعلمان، بنظر می رسد راهکارها و پیشنهادات کاربردی تحقیق بایستی بر مولفههای دارای بارعاملی بیشتر متمرکز شود بطوریکه:
در خصوص بعد حوزه سیاست کلان، مولفه میزان دانش فراشناختی بر بستر تفکر کوانتومی در محیط آکادمیک (با بار عاملی 891/0) دارای بیشترین بار عاملی بود از اینرو بنظر می رسد بایستی تاثیر دانش مهارت‌های فراشناختی بر پیشرفت تحصیلی در سطح کلان مورد بررسی قرار گیرد. ضمن آنکه می توان گفت دانش و مهارت های فراشناختی پیشبینی کننده های مناسبی برای گرایش به تفکر انتقادی و پیشرفت تحصیلی می باشند.
در ارتباط با بعد محتوای برنامه درسی فراشناختی و تفکر کوانتومی، مولفه توجه به تخصصی بودن محتوای برنامه درسی فراشناخت و تفکر کوانتومی (با بار عاملی 933/0) دارای بیشترین بار عاملی بود از اینرو بنطر می‌رسد با عنایت به اینکه اساسا در دیدگاه کوانتومی یادگیری ماهیتاً کل گرا دارد و به زعم هاره (2006) مبتنی بر این دیدگاه انسان با خود، دیگران، محیط و جهان در ارتباط است، لذا پیوسته دیده شدن جریان یادگیری در محتوای برنامه های درسی تلفیقی فراشناخت و تفکر کوانتومی باید مدنظر قرار گیرد.
در خصوص بعد فرآیندهای یاددهی یادگیری، مولفه مشارکت دانشجومعلمان در اجرای برنامه درسی فراشناخت مبتنی بر تفکر کوانتومی (با بار عاملی 911/0) دارای بیشترین بار عاملی بود از اینرو بنظر می رسد در فرایند یادگیری بایستی به تنظیم روابط و هماهنگی عناصر مختلف شناختی و فرهنگی در فرآیند یادگیری تاکید شده و تعاملات مکرر و متعدد در فرایند یادگیری مدنظر قرار گیرد. در همین ارتباط Given and Deporter (2015) نیز بر این عقیده اند سیستم یادگیری کوانتومی با تمرکز بر عناصر فرهنگ و شناخت، در حالیکه تعاملات بین فراگیر با فراگیر، فراگیر با مدرس و فراگیر با محتوا را هماهنگ می کند منجر به تحقق اهداف آموزشی و اجتماعی عاطفی می گردد.
در ارتباط با بعد استفاده از فناوری اطلاعات، مولفه استفاده از فضای مجازی و فناوری های نوین در امر یاددهی یادگیری (با بار عاملی 842/0) دارای بیشترین بار عاملی بود از اینرو بنظر می رسد برای ارتقای سطح یادگیری از طریق روش تلفیقی مورد بحث این پژوهش، درگیری هر چه بیشتر فراگیر با آموزش از طریق متد مختلف میتواند کارگشا باشد. در همین خصوص Houston (2007) ابراز می دارد در یادگیری کوانتومی به استادان کمک می شود تا مطالب شان را به نحوی ارائه دهند که بیشترین درگیری را از دانشجویان انتظار داشته باشند و این می طلبد که آن ها از طیفی از فناوری های نوین آموزشی بهره مند شوند.
در خصوص بعد تعامل با مراکز علمی پژوهشی، مولفه میزان رصد تحولات علمی آموزش و پرورش توسط دانشجومعلمان (با بار عاملی 941/0) دارای بیشترین بار عاملی بود از اینرو بنظر می رسد باید در امر یادگیری به دانشجو معلمان بر نقش تعامل با محیط در توسعه قابلیت‌ها تاکید شود. بطوریکه به زعمet al Gunarhadi (2014) تدریس کوانتومی مبتنی بر این باور است که فراگیران از طریق توسعه قابلیت های خود در تعامل با محیط و همچنین با استفاده از فرایند اکتشاف، بسط و تایید می توانند محتوای آموزشی را به طور معنی دار بیاموزند.
در ارتباط با بعد مبانی روانشناختی، مولفه اثربخشی آموزش مهارت های فراشناختی مبتنی بر تفکر کوانتومی در توسعهی تفکر دانشجومعلمان (با بار عاملی903/0) دارای بیشترین بار عاملی بود از اینرو بنظر می رسد نظر به اینکه تأثیر پویا و غیر خطی ابعاد کوانتومی بر یادگیری مورد تاکید محققان است (Gummesson,2006) باید فرآیند اتصال آموخته های قبلی به آموخته های جدید را برای ارتقای سطح یادگیری و توسعهی تفکر دانشجومعلمان محقق ساخت تا نتیجتا بتوان به اثربخشی آموزش مهارت های فراشناختی مبتنی بر تفکر کوانتومی نائل شد.
در خصوص بعد روش های ارزشیابی، مولفه استفاده از فرم های ارزیابی برای ارزشیابی فعالیت دانشجومعلمان در حوزه فعالیت های فراشناختی و تفکر کوانتومی (با بار عاملی 943/0) دارای بیشترین بار عاملی بود از اینرو بنظر می رسد با عنایت به این مهم که در یادگیری کوانتومی بر این تأکید می شود که عناصر محیطی بالاخص هرگونه گفتار و کردار آموزش دهنده، پیامی (صریح یا تلویحی) را منتقل می کنند که اثر مثبت یا منفی بر فراگیران خواهند داشت (Purwanto and Purwanto, 2011) لذا باید رفتار فراگیر به شکلی تنظیم شود که در راستای تحقق نتایج مورد نظر باشد لذا استفاده از فرم های ارزیابی برای ارزشیابی فعالیت می تواند به تنظیم رفتار مزبور کمک نماید.
در ارتباط با بعد ویژگی پذیرندگان، مولفه نگرش پذیرندگان به تفکر فراشناخت و تفکر کوانتومی (با بار عاملی 944/0) دارای بیشترین بار عاملی بود از اینرو بنظر می رسد با عنایت به این مهم که رویکرد کوانتومی بر نگرش چند بعدی تأکید میکند (Gummesson, 2006)، از اینرو چند بعدی بودن نگرش فراگیران در بحث یادگیری در راستای ایجاد همبستگی متوازنی بین ذهن و تجربه آنان می تواند سبب بهبود عملکرد ذهنی، عاطفی، شهودی و خصوصیات هوش چندگانه فراگیر شود.
در پایان بایستی عنوان کرد همچون هر پژوهشی، این تحقیق نیز با محدودیت هایی مواجه بوده است. از جمله سختی مرتبط با جمع آوری داده های پرسشنامه ها به علت شرایط خاص کرونایی و عدم همراهی برخی از پاسخ دهندگان در پاسخ به سوالات مطروحه. این پژوهش همچنین به کاستیها و محدودیتهایی در حوزهی منابع پژوهشی برخورده است. کوانتوم و مفاهیم مرتبط با آن مبحث نو دنیای علم به ویژه در حوزهی علوم انسانی است و هنوز در حال تکوین و در ابتدای مسیر تکامل است. ضمن آنکه محدودیت منابع به خصوص در حوزهی تفکر کوانتومی به شدت مشهود است و بیشتر منابع در دسترس، مربوط به حوزهی علوم پایه، شناخت مفهوم کلی کوانتوم و کیفیت آن در جهان فیزیک و مکانیک بود.
منابع و مآخذ
Acat, M. B. & Ay, Y. (2014). An Investigation the Effect of Quantum Learning Approach on Primary School 7th Grade Student’s Science Achievement, Retention and Attitude. International Journal of Research in Teacher Education. 5(2), 11-23.
Bouffard-Bouchard, T., Parent, S., & Lavirée, S. (1993). Self-regulation on a concept-formation task among average and gifted students. Journal of Experimental Child Psychology, 56(1), 115-134.
DS, Y. N., Sadiah, T. L., & Dewi, S. M. (2020). The Influence Quantum Learning Model to Critical Thinking Ability. International Journal of Theory and Application in Elementary and Secondary School Education, 2(1), 12-20.
Given. B. K. & Deporter. B. (2015). Excelece in teching and learning: The Quantum learning System. Oceanside: Learning Forum Publication.
Gummesson. E. (2006). Qualitative research in management. Addressing complexity context and persona. Journal of Management Decision. 44(2). 167-79.
Gunarhadi, G. (2010). The Impact of Quantum Teaching Strategy on the Academic Achievements of Students in Inclusive Schools. Ph. D thesis, College of Art and Science, University Utara Malaysia.
Hare, J. (2006). Towards an understanding of Holistic Education in the Middle years of Education. Journal of Research in International Education. 5(3), 301–322.
Houston H. Off The Beaten Path: Quantum Learning. 2007;6.
Janzen, J. K.; Perry, B. & Edwards, M. (2011). Applying the Quantum Perspective of Learning to Instructional Design: Exploring the Seven Definitive Questions. International Review of Research in Open and Distance Learning. 12(7), 56-73.
Kadivar P. Educational psychology. Tehran: Samt Publication; 2004. [Persian] 1
Karimi Amoghain, J., Fath Abadi, J., Pakdaman, S., & Shokri, O. (2015). Meta-Analysis of Results about the Effectiveness of Meta-Cognitive Learning Strategies on Improvement of Academic Performance. Educational Measurement and Evaluation Studies, 4(8), 139-160.
Khoshgoftar Moghaddam, A. A., & Kharrazi, S. K. (2016). Metacognitive skills training model for Future teacher training. Quarterly Journal of the Macro and Strategic Policies, 4(15), 1-26.
Kristiani. S. & Saragih. A. (2102) The Effect of Quantum Learning on the Students Achivement in Writing Argumentation. Genr Journal of Applied Linguistics of FBS Untimed. 1.(1).1-20.
Larkin, S. (2010). Met cognition in young children. 1th ed. USA and Canada: Routledge.
Lee, M. (2007). Human Resource Development from a Holistic Perspective. Journal of Advances in Developing Human Resources, 9 (1), 97-110.
Mulyanah, A. (2008). The Application of Quantum Teaching Method in Teaching English as Foreign (EFL) Language in Classroom Discourse: Model and Strategy. Conference on English Studies, Jakarta, Indonesia.
Nooshabadi, E. S., Rastegarpour, H., & AliAsgari, M. (2021). Hermeneutic Approach to Quantum Learning.
Puk. T. G. (1995). Creating a Quantum Design Schema: Integrating Extra-Rational and Rational Learning Processes. International Journal of Technology and Design Education. 5.(3).255-266.
Rasa, T., Palmgren, E., & Laherto, A. (2022). Futurising science education: Students’ experiences from a course on futures thinking and quantum computing. Instructional Science, 50(3), 425-447.
Purwanto, K. & Purwanto, J. (2011). Effectiveness of Quantum Learning for Teaching Linear Program at the Muhammadiyah Senior High School of Purwokerto in Central Java, Indonesia. International Journal for Educational Studies. 4(1), 83-91.
Saleh, S. (2011). The effectiveness of Brain-Based Teaching Approach in dealing with the problems of students' conceptual understanding and earning motivation towards physics. Journal of Educational Studies, 38(1), 19-29.
Selman.V. Selman. R.C.& Selman. J. (2003). Quantum Learning: Learn Without learning. International Business & Economics Research Journal. 2(4). 37-50.
Shelton, C. & Darling, J. R. (2001). The Quantum Skills Model in Management: a new Paradigm to Enhance Effective Leadership. Leadership and Organization Development Journal, 22(6), 264-273.
Shelton, C. D., & Darling, J. R. (2004). From chaos to order: Exploring new frontiers in conflict management. Organization Development Journal, 22(3), 22.
Stacey, R . D., Griffin, D., & shaw, P. (2000). Complexity and management: fad or radical challenge to systems thinking? Psychology Press.
Tavakkoli, A., Mohammadi, A., & Khodaei, A. (2017). Quantum Leadership: Why, What and How?. Organizational Behaviour Studies Quarterly, 6(1), 33-56.
Zeynali F, Vahdat R, Hojati S.(2020), why and how to apply quantum learning as a new approach to implementation the curriculum. nursing and midwifery journal; 18 (3) :189-201.
Zohar. Danah; What Makes a Qouantom Organization? First online: 11 December 2021. 3368 Accesses.