تاثیر نهادهای فرهنگی بر نهادینه شدن تمدن نوین اسلامی
محورهای موضوعی : جامعه شناسی سیاسی
غفار زارعی
1
(
علوم سیاسی استادیار واحد لامرد
)
سلیمان قاسمپور
2
(
گروه علوم سیاسی، واحد لامرد، دانشگاه آزاد اسلامی،لامرد،ایران.
)
علی محمد حقیقی
3
(
دکتری حرفه ای دامپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، کرج، ایران.
)
کلید واژه: هویت ملی, نهادهای فرهنگی, تمدن, جمهوری اسلامی ایران.,
چکیده مقاله :
نقش فرهنگ به عنوان وجه معنوی و تمدن به عنوان وجه مادی دو مبحث مهم در حوزه هویت و هویت ملی جمهوری اسلامی ایران می باشد. این دو عنصر تفکیک ناپذیر و تقویت کنننده یکدیگر در تاریخ تمدن ایرانی از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. در جمهوری اسلامی ایران با توجه به تبیین و تاکید بر تمدن سازی بر اساس گفتمان انقلاب اسلامی،مساله هویت تمدنی به عنوان یک مساله اصلی در سیاست فرهنگی مورد توجه قرارگرفته است. بر همین اساس سئوال اصلی تحقیق بر اینست که نهادهای فرهنگی چه تاثیری بر نهادینه شدن تمدن نوین اسلامی در جمهوری اسلامی ایران داشته اند؟ فرضیه اصلی بر اینست که نهادهای فرهنگی با شناخت اهداف و ماهیت لایه های گوناگون تمدن نوین اسلامی بر اساس مولفه های آموزشی،رسانه ای و جامعه پذیری فرهنگی و سیاسی می بایست در جهت نهادینه شدن و بازتولید تمدن نوین اسلامی اقدام نمایند. با توجه به ماهیت گفتمان انقلاب اسلامی و دیدگاه مقام معظم رهبری و همچنین برنامه های تدوین شده در حوزه سیاستگذاری های فرهنگی می توان به هویت تمدنی و توسعه و تعمیق آن دست یافت. روش تحقیق از نوع روش کیفی است و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه¬ای و تحلیل دادههای گردآوری شده از روش تحلیل کیفی می¬باشد.
The role of culture as a spiritual aspect and civilization as a material aspect are two important topics in the field of identity and national identity of the Islamic Republic of Iran. These two inseparable and reinforcing elements have been of great importance in the history of Iranian civilization. In the Islamic Republic of Iran, due to the explanation and emphasis on civilization based on the discourse of the Islamic Revolution, the issue of civilizational identity has been considered as a main issue in cultural policy. Based on this, the main question of the research is, what effect did cultural institutions have on the institutionalization of modern Islamic civilization in the Islamic Republic of Iran? The main hypothesis is that cultural institutions, knowing the goals and nature of different layers of modern Islamic civilization based on educational, media and cultural and political socialization components, should act in the direction of institutionalization and reproduction of modern Islamic civilization. According to the nature of the discourse of the Islamic Revolution and the viewpoint of the Supreme Leader, as well as the programs formulated in the field of cultural policies, it is possible to achieve the civilizational identity and its development and deepening. The research method is a qualitative method, and the method of collecting information in a library and analyzing the collected data is qualitative analysis.
منابع فارسی:
اینگلهارت،رونالد، ولزل، کریستین(1389)نوسازی، تغییر فرهنگی و دموکراسی،تهران: انتشارات کویر.
بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با کارگزاران نظام در تاریخ 12/ ۹ /1379: قابل بازیابی در سایت زیر: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=3039
بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با مسئولان نظام در تاریخ 6/8/1383: قابل بازیابی در سایت زیر: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id
بیانات رهبری در دیدار با اقشار مختلف مردم، 25/2/1392: قابل بازیابی در سایت زیر: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=22566.
بیانات رهبری در دیدار مسؤولان نظام و میهمانان کنفرانس اسلامی، 8/10/ 1394؛ قابل بازیابی در سایت زیر: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=31770.
بیانات مقام معظم رهبری در دیدار دانشجویان کرمانشاه، 24/07/1390: قابل بازیابی در سایت زیر: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=17597
پاتنام،روبرت(1392) دموکراسی و سنت‌های مدنی (سرمایه اجتماعی و سنت‌های مدنی در ایتالیای مدرن)،ترجمه محمد تقی دلفروز، تهران: انتشارات جامعه شناسان.
جنکینز،ریچارددین(1381)هویت اجتماعی،ترجمه تورج یار احمدی،تهران: نشر شیرازه.
حدادی،علیرضا،جبارپور،محمد،دادگستر،محمدرضا(1401) امکان سنجی تاریخی نهادسازی فرهنگی انقلاب اسلامی مبتنی بر تجربه امام خمینی(ره) در تأسیس نهادهای انقلابی فرهنگی دهه اول انقلاب،تمدن پژوهی،شماره 3.صص114-75.
ذوعلم، علی(۱۳۷۹)، انقلاب و ارزش ها، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
رودس، آر. اي. دبلیو(1390) رهیافت نهادي در: دیوید مارش و جری استوکر، روش و نظریه در علوم سیاسی،ترجمه امیرمحمد حاجی یوسفی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردي.
رونقی،مرضیه(1401) بررسی رابطه عوامل فرهنگی (گرایش مذهبی) بر بی تفاوتی اجتماعی و تفکر انتقادی در نهادهای آموزشی (مطالعه موردی دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگی اصفهان)،فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی سال یازدهم ،بهار ، شماره ۴۲، صص.207 – 235
عالم مرجان بدیعی،ریحانه (1399) در مقاله؛ آسیب شناسی سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با نگاهی بر جایگاه هویت ملی در سیاستگذاری فرهنگی،فصلنامه دولت پژوهی جمهوری اسلامی ایران، سال ششم، شماره ۴ 11 – 39.
علیزاده، عزیز الله، تقی زاده ،حسن(1379) تاریخ علوم در اسلام، تهران: نشر فردوس.
قلی پور،آرین(1384) نهادها و سازمان ها(اکولوژی نهادی سازمان ها)، تهران،انتشارات سمت.
قوام،عبد العلی(1391)سیاست شناسی:مبانی علم سیاست،تهران ،انتشارات سمت.
کریمی مله، علی ،بلباسی میثم،محمد جواد ،قربی(1397)عناصر هویت فرهنگی جمهوری اسلامی ایران؛ موردکاوی سند «مؤلفه های هویت ملی ایرانیان ، پژوهش های راهبردی سیاست، سال هفتم، شماره ۲۵ (پیاپی ۵۵)صص 251 – 282.
کوهن،بروس(1382)مبانی حامعه شناسی،ترجمه،غلامعباس توسلی،رضا فاضل، تهران :انتشارات سمت.
گل محمدی، احمد، (۱۳۸۶)، جهاني شدن، فرهنگ، هويت، تهران: نشر ني.
گودرزی، غلامرضا، شیخ زاده، محمد(1385)، تحلیل وضعیت موجود سازماندهی نهاد های فرهنگی کشور با نگاهی به مفهوم و مبانی مهندسی فرهنگی، نامه پژوهش فرهنگی، سال دهم، دوره سوم، شماره پنجم، بهار ۸۸۳۱.
محسنیان¬راد، مهدی (۱۳۷۵) انقلاب، مطبوعات و ارزش¬ها، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی.
مریجی، شمس¬الله (۱۳۸۴)، رسانه های جمعی و نقش آنها در تحکیم و یا تضعیف ارزش ها، مجله معرفت، شماره ۹۱.
مریجی، شمس الله(۱۳۸۳)، عوامل مؤثر در انحراف از ارزش ها، قم: مرکز پژوهش¬های اسلامی صدا و سیما.
مصباح یزدی، محمدتقی(۱۳۷۲)، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، تهران: انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.
مطهری، مرتضی(1375)، خدمات متقابل اسلام و ایران، مجموعه آثار ج۳۱، انتشارات صدرا.
مریجی، شمسالله (۱۳۸۴)، رسانه های جمعی و نقش آنها در تحکیم و یا تضعیف ارزش ها، مجله معرفت، شماره ۹۱.
مریجی، شمس الله(۱۳۸۳)، عوامل مؤثر در انحراف از ارزش ها، قم: مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما.
مصباح یزدی، محمدتقی(۱۳۷۲)، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، تهران: انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.
مطهری، مرتضی(1375)، خدمات متقابل اسلام و ایران، مجموعه آثار ج۳۱، انتشارات صدرا.
منابع انگلیسی:
March, J. G and J.P. Olsen. (1984) The new institutionalism: organizational factors in political life, American political science review, vol.78, no.3. pp.734-749.
March, J. G and J.P. Olsen (2005) elaborating the new institutionalism. Arena Working Paper, No.11.