استخراج راهبردهای پدافندغیرعامل در مواجهه با تهدیدات مردم¬محور در سکونتگاه¬های شهری به روش تحلیل اثرات متقابل
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
عباس آیاتی فرد
1
,
سیامک نیری فلاح
2
*
,
اکرم خلیلی
3
,
جلال عظیمی آملی
4
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد نور
4 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران
کلید واژه: پدافند غیرعامل, راهبرد, تهدیدات مردم¬محور, تحلیل اثرات متقابل,
چکیده مقاله :
در میان مسائل عدیدۀ مدیریت شهری، دشواری مواجهه با «ناآرامی¬های اجتماعی» ناشی از خصلت متناقض¬نما ی این دسته از تهدیدات است، چراکه منشأ تهدید نه دشمن خارجی بلکه ارزشمند¬ترین دارایی –شهروندان- هستند. هزینه-های جبران¬ناپذیر استفاده از راهکارهای قهر¬آمیز، ضرورت اتخاذ راهبردهای علمی و پایدار را در مواجهه با این تهدیدات بیان می¬کند و در این میان، علم میان¬رشته¬ای پدافند غیرعامل با ماهیت غیرنظامی خود یکی از مناسب¬ترین ابزارها برای مواجهه با ناآرامی¬های اجتماعی ذیل تهدیدات مردم¬محور است که همواره و خصوصاً در سال¬های اخیر بسیاری از کشورها و ازجمله کشور ما را به¬طور فزاینده با این مسئله درگیر کرده¬است. با تأکید بر ماهیت علمی پدافندغیرعامل و با توجه به اولویت بازدارندگی درمیان اهداف پنجگانۀ تعریف¬شده در این علم، پژوهش حاضر تلاش دارد با ژرفکاوی در نظریات امنیتی، راهکارهای علمی و پایدار را در مواجهه با تهدیدات مردم¬محور استخراج نماید. هدف کلان این پژوهش عبارت است از: استخراج راهبردهای مواجهه با تهدیدات مردم¬محور، و تبیین ماهیت آن¬ها در سکونت گاههای شهری. این مطالعه به روش توصیفی- تحلیلی ابتدا با ابزار مطالعه کتابخانه¬ای و مصاحبه به تعریف راهبردها و سپس به تحلیل روابط میان آن¬ها با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل و میک¬مک در چارچوب علم پدافندغیرعامل می¬پردازد. براساس نتایج این پژوهش، در ماتریس تأثیرات مستقیم، متغیر «قانون» بیشترین نسبت تأثیرگذاری به تأثیرپذیری را داراست. همچنین در بين متغیرهای موردسنجش، بیشترین تأثیرگذاری مربوط به «گفتمان»، کمترین تأثیرگذاری مربوط به «توجه به اقلیت¬ها»، بیشترین تأثیرپذیری مربوط به « پویایی/ بازاندیشی سیاسی- فرهنگی» و «گفتمان» و کمترین تأثیرپذیری مربوط به «قانون» است.
Among the many issues of the urban management, the difficulty of facing "social unrest is due to the paradoxical nature of this category of threats, because the source of the threat is not the foreign enemy but the most valuable asset: the citizens. The irreparable costs of using coercive methods in the face of this threat show the necessity of adopting scientific and sustainable strategies in facing these threats and meanwhile, the interdisciplinary science of passive defense, with its civilian nature, is one of the most appropriate tools to face social unrest under people-oriented threats which has always and especially in recent years involved many countries, including our country, with this issue. Emphasizing the scientific nature of passive defense, the current research tries to provide scientific solutions to face people-oriented threats by delving into security theories. The main goal of this research is to extract strategies for dealing with people-oriented threats, and to know their nature in terms of influence/dependence. This descriptive-analytical study first defines the strategies with the tools of library study and interviews and then evaluates them using the method of cross impact analysis and MIC-MAC. Based on the results of this research, in the matrix of direct effects, the "law" variable has the highest ratio of influence to dependence. Also, among the measured variables, the most influence is related to "discourse", the least influence is related to "attention to minorities", the most dependence is related to "dynamism/political-cultural rethinking" and "discourse" and the least dependence is related to "law".
احمدی‌نژاد فرشته، بندرآباد علیرضا، پیری سعید، مدیری آتوسا. اولویت‌بندی توجه به شاخص‌های حس مکان در پهنه فرهنگی گردشگری جماران با استفاده از مدل ISM-MICMAC-TOPSIS. مسکن و محیط روستا. ۱۳۹۹; ۳۹ (۱۷۲): ۹۱-۱۰۵.
اصغریان جدی، احمد (1386)، الزامات معمارانه در دفاع غیرعامل پایدار، چاپ اول، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
آگامبن، جورجیو (1402). قانون و خشونت، مترجم: مراد فرهادپور، نشر نی. تهران.
آیاتی فرد، عباس، نیری فلاح، سیامک، خلیلی، اکرم و عظیمی آملی، جلال. (1401). متغیرها و معیارهای مؤثر بر پدافند غیرعامل درمواجهه با تهدید ناآرامی های اجتماعی در محدوده کشور ایران. جغرافیا و مطالعات محیطی، 11(44)، 178-191.
بشیریه، حسین (1384)، آموزش دانش سیاسی، چاپ چهارم، نشر نگاه معاصر، تهران.
بوزان، باری (1397)، مترجم: پژوهشکده مطالعات راهبردی، مردم دولتها و هراس، چاپ پنجم، پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران.
تیلور، چارلز و مگی، برایان (1401)، مردان اندیشه، مترجم: عزت¬الله فولادوند، چاپ اول، نشر: ماهی. تهران
جهان¬تاب، محمد (1390)، تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر احساس امنیت، پایان¬نامه دکتری جامعه¬شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
خورشیدنام، عباس. (1390). بررسی تئوری های جامعه شناختی نظم و امنیت عمومی. پژوهشنامه نظم و امنیت انتظامی، 4(3)، 107-140.
سازمان پدافند غیرعامل کشور (1398)، سند راهبردی پدافند شهری، ناشر: سازمان پدافند غیرعامل کشور، تهران.
سلمانی، محمد، کاظمی ثانی عطااله، نسرین، بدری، سیدعلی و مطوف، شریف. (1395). شناسایی و تحلیل تاثیر متغیرها و شاخص های تاب آوری: شواهدی از شمال و شمال شرقی تهران. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 3(2)، 1-22.
صدیقی، الهام، سلمان ماهینی، عبدالرسول، میرکریمی، سیدحامد، دلیری، حسن و فث، برایان. (1398). شناسایی و تحلیل پیشران های کلیدی آمایش منطقه ای براساس آینده پژوهی در شهرستان گرگان. آمایش سرزمین، 11(2)، 205-233.
زیاری، ک. (1396)، مكتب‌ها، نظريه‌ها و مدل‌های برنامه و برنامه‌ريزي منطقه‌اي، انتشارات دانشگاه تهران.
فکوهی، ناصر (1394)، صدو یک پرسش از فرهنگ، چاپ اول، انتشارات طاعتی، تهران.
کاتوزیان، ناصر (1400)، مقدمه علم حقوق، چاپ سیزدهم، انتشارات گنج دانش، تهران.
گیدنز، آنتونی (1387)، جهان رها¬شده، مترجمان: علی‌اصغر سعیدی، یوسف حاجی‌عبدالوهاب، چاپ دوم، علم و ادب، تهران.
گیدنز، آنتونی (1401)، پیامدهای مدرنیت، مترجم: محین ثلاثی، چاپ یازدهم، انتشارات مرکز، تهران.
مشهدی، حسن (1395)، ارزیابی تهدیدها؛ آسیب‌پذیری و ریسک در زیرساخت‌های حیاتی، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
نجفی، سجاد، یزدان پناه درو، کیومرث، پیشگاهی فرد، زهرا و بدیعی ازنداهی، مرجان. (1399). تبیین مهم ترین نیروهای پیشران تاثیرگذار بر قدرت دفاعی ایران در افق زمانی 1410. آینده پژوهی دفاعی، 5(16)، 63-87.
نوروزی، حسن، محمدی دوست، سلیمان، حسینی خواه، حسین و خانی زاده، محمدعلی. (1398). شناسایی و ارزیابی پیشران های شگفت انگیز در تاب آوری کالبدی کاربری های شهری با رویکرد پدافند غیرعامل (مورد پژوهی: ناحیه یک شهر یاسوج). پژوهش و برنامه ریزی شهری، 10(36)، 33-45.
نویدنیا، منیژه (1384)، بررسی ابعاد امنیت اجتماعی، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
وبر، ماکس (1395)، اقتصاد و جامعه، مترجمان: عباس منوچهری , مهرداد ترابی نژاد , مصطفی عمادزاده، چاپ چهارم، ناشر: سازمان سمت.
وزارت مسکن و شهرسازی، معاونت امور مسکن و ساختمان، مقررات ملی ساختمان (1395)، مبحث 21، نشر توسعه ایران.
هاشمی فشارکی، سیدجواد. (1397)، مبانی طراحی محله‌ی امن و پایدار. چاپ اول. ناشر: مرکز مطالعات پژوهشی بعثت وابسته به سپاه محمد رسول‌الله (ص)، تهران.
Bielai, S., Morozov, I., & Tylchyk, V. (2018), The innovative approach to the crisis situations monitoring of the social and economic origin that endanger the security of Ukraine. Baltic Journal of Economic Studies, 4(3), 15-21.
Burton, I. Kates, R. W and White, G. F. (1999), The environment as hazard, Oxford university press, New York.
Byun, G., & Ha, M. K. (2019), An analysis of crime safety evaluation indicators in urban outdoor public space by using AHP. Journal of the Architectural Institute of Korea Planning & Design, 35(5), 11-20.
Buzan, B.G. (2007) , People, states and fear: An Agenda for International Security Studies in the Post-Cold War Era. ECPR press.
Braziel, R. (2006), Impact of Homeland Security Communities of Learning: Developing a Strategy for Training and Collaboration, Ph.D. Thesis, Naval Postgraduate School, Monterey, California.
Catherine A. Luther , Carolyn Ringer Lepre , Naeemah Clark. (2017), Diversity in U.S. Mass Media, Wiley Blackwell.
Chander, M., Jain, S.K. and Shankar, R. (2013), Modeling of information security management parameters in Indian organizations using ISM and MICMAC approach, Journal of Modelling in Management, Vol. 8 No. 2, pp. 171-189. https://doi.org/10.1108/JM2-10-2011-0054
Haines, S . (2000), The Systems Thinking Approach to Strategic Planning and Management. 1st edition.CRC Press.
Herbert Lionel Adolphus Hart. (1959), The Concept of Law. Oxford University Press.
Jacobs, J. (1961), The death and life of great American cities. Random House LLC.
Kim, J. H., & Barnett, G. A. “A Structural Analysis of International Conflict: From a Communication Perspective”. International Interactions, 33(2), 135–165.2007. http://doi.org/10.1080/03050620701277764
Kaur, B., Ahuja, L., & Kumar, V. (2021), Developing a Conceptual Model for Crime Against Women using ISM & MICMAC. Recent Advances in Computer Science and Communications (Formerly: Recent Patents on Computer Science), 14(4), 1308-1320.
Kronfeld, M. J. (2018), The construction and prioritization of threats in the post-Cold War era and the evolution of American national security policy (Doctoral dissertation, Rutgers University-Graduate School-Newark).
Mankiw, N. G. (2020), Principles of Economics. nine editions. Harcourt.
Mead, Margaret. (1959), People and Places. Bantam Pathfinder Editions.
Nye, J.S. (2011), The Future of Power. Public Affairs.
Turner, H. (2016), Passive urban defense. England, Oxford: Oxford press