واکاوی مولفه‌های تاثیرگذار بر بهبود حس تعلق شهروندان در پارک‌های حاشیه رودخانه اروند رود
محورهای موضوعی : معماری و شهرسازی و سکونتگاههای انسانی
محمدحسین رضاپناه
1
,
وحید قبادیان
2
*
,
مهدی خاک زند
3
1 - گروه معماری، دانشکده معماری، واحد امارات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه معماری، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - گروه معماری، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران
کلید واژه: مکان, حس تعلق, پارک, حاشیه رودخانه, اروند رود ,
چکیده مقاله :
در میان محیط‌های طبيعي رودخانه‌هاي شهري، به عنوان فضاهاي پنهان، فرصت‌هايي جهت ایجاد حس تعلق و بهبود فضای شهری هستند كه بي‌توجه رها شده‌اند و با توجه به كمبود فضاهاي سبز در شهرها؛ استفاده كامل و درخوري از آن‌ها نمی‌شود. حاشیه اروندرود یکی از این محیط هاست که با وجود امکانات زیاد متاسفانه به دلیل شرایط جنگی و وضعیت اقتصادی دارای مشکلات زیادی است. لذا پژوهش حاضر با تاکید بر این فضای شهری، به دنبال راهکاری برای استفاده بهینه از این فضا هستند. واکاوی مولفه‌های تاثیرگذار بر بهبود حس تعلق شهروندان در پارک‌های حاشیه رودخانه اورند رود ایران. روش تحقیق کیفی- کمی و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی با استفاده از ابزار پرسشنامه و آماره کای اسکوئر همراه با روش تحلیل محتوا است. مولفه‌های کالبدی و زیست‌محیطی این مناطق بیشترین تاثیر را بر حس تعلق مردم دارند. این نوع از تاثیرگذاری در محورهای1 و2 دارای بالاتری درصد است. ضمن آنکه محور دو به دلیل همجواری با رودخانه از دو جهت از دیدگاه افراد، مناسب ترین محور است. این در حالی است که محور 3 به دلیل تناسبات کوچک و عدم برخورداری از پوشش گیاهی متنوع و مناسب، کمترین تاثیر را بر حس تعلق شهروندان این محور دارد. به طور کلی مولفه‌های زیست محیطی، اجتماعی، عملکردی و کالبدی در محور 1 بیشترین حس تعلق را ایجاد کرده‌اند. این در حالی است که همین مولفه‌ها در دیگر محورهای مورد سنجش درصد پایین‌تری را در رابطه با ایجاد حس تعلق به خود اختصاص داده‌اند. از میان چهار عامل(کالبدی، عملکردی، اجتماعی و زیست محیطی)، ویژگی‌های کالبدی عناصر این محدوده در نخستین درجه اهمیت به لحاظ بهبود حس تعلق به شهروندان و افراد گذری قرار دارند. سپس ارتباط کالبد این عناصر و عملکرد آن‌ها است که بر حس تعلق شهروندان اثر گذاشته است.
|
Among the natural environments of urban rivers, as hidden spaces, there are opportunities to create a sense of belonging and improve the urban space that have been neglected, and due to the lack of green and open spaces in cities and despite their many potentials; They cannot be fully used and consumed. The edge of Arvand River is one of these environments which, despite many facilities, unfortunately has many problems due to the war conditions and the economic situation. Therefore, in this research, the authors are looking for a solution for the optimal use of this space by emphasizing this urban space. The main goal of the research is to analyze the factors affecting the improvement of citizens' sense of belonging in the parks along the Orand River in Iran. The current research, using the qualitative-quantitative research method and the method of collecting information in the form of library and field studies, using the questionnaire tool and chi-square statistic along with the content analysis method, investigates the factors affecting the improvement of citizens' sense of belonging in the parks along the Arvand River. the payment. Based on this, Arvand River axis was divided into four areas and then each area was analyzed separately. The results showed that the physical and environmental components of these areas have the greatest impact on people's sense of belonging. This type of influence in axes 1 and 2 has a higher percentage. Besides, axis two is the most suitable axis from people's point of view due to its proximity to the river from two directions. Meanwhile, axis 3 has the least impact on the sense of belonging of the citizens of this axis due to its small proportions and lack of diverse and suitable vegetation. In general, the studies showed that the environmental, social, functional and physical components in axis 1 created the greatest sense of belonging. This is despite the fact that the same components have assigned a lower percentage in relation to creating a sense of belonging in other measured axes. The results showed that among the four factors (physical, functional, social and environmental), the physical characteristics of the elements of this range are in the first degree of importance in terms of improving the sense of belonging to citizens and transient people. Then, it is the physical connection of these elements and their function that has affected the sense of belonging of the citizens. |
انصاری، مجتبی؛ جمشیدی، سمانه و الماسی فر، نینا .(1389). بررسی حس قلمرو و رفتار قلمروپایی در پارک‌های شهری (مطالعه موردی پارک ساعی). آرمانشهر، 3(14)، 48-33. https://www.armanshahrjournal.com/article_32640.html?lang=fa
پاک نهاد، حدیثه و پژوهان¬فر، مهدیه .(1396). ﺑﻬﺒﻮد اﻟﮕﻮﻫﺎي ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻓﻀﺎﯾﯽ ﭘﺎرك¬ﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻌﺎﻣﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪان (ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردي: ﭘﺎرك¬ﻫﺎي ﺷﻬﺮ ﮔﺮﮔﺎن). آمایش جغرافیایی فضا، 7(26) ، 198-183. https://sid.ir/paper/251042/fa
ذکری، عباس و جمال زاده. سمانه .(1397). ارزیابی عوامل حس تعلق به مکان در بهبود کیفیت زندگی ساکنان خانه سالمندان. آرمانشهر، 11 (25)، 3000 - 293. https://www.armanshahrjournal.com/article_85134.html
سازمان منطقه آزاد اروند رود. (1397). طرح جامع منطقه آزاد اروند.
ساشورپور، مهدی و الیاسی، ابراهیم. (1394). طراحی شهری آبکنار با رویکرد توسعه پایدار (مطالعه موردی: رودخانه مهاباد). مطالعات منظر شهری، 2(4)، 33-19. https://www.ensani.ir/fa/article/350533
شرقی. علی؛ مهدی¬نژاد، جمال الدین و ندومی. راحیل. (1398). حس تعلق به مكان و مطالعة تطبيقي آن در مكان‌هاي واقعي و مجازي. رسانه و فرهنگ، 9(1)، 177-157. doi.org/10.30465/ismc.2019.4436
شیخ بیگلو، رعنا و سلطانی، زهرا. (1399). تعلق مکانی و رفتارهای حامی محیط زیست: تبیین ابعاد و اثرات (مطالعه موردی: بازدیدکنندگان پارک کوهستانی صفه شهر اصفهان). جغرافیا و برنامه¬ریزی محیطی، 31(4)، 42-25. doi: 10.22108/gep.2021.125479.1364
عباس زاده سورمی، مهدی و پورامن هیر، وحید. (1402). بررسی عوامل اثرگذار بر کارکردهای اجتماعی پارک‌های شهری (مورد مطالعه: پارک‌های جوان و مادر تنکابن). مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 18(1)، 96-81.
doi: 20.1001.1.25385968.1402.18.1.2.9
کرمی، اسلام؛ بستانی، عباس؛ جوان فروزنده، علی و عبدالهی، راحله .(1401). سنجش تأثير کيفيت فضا بر سرزندگی پارک شهری مورد مطالعاتی: پارک شورابيل اردبيل. پژوهش¬های بوم شناسی شهری، 13(1)، 68-51. doi: 10.30473/grup.2022.58038.2603
لطافتی، زینب و انصاری، حمیدرضا .(1398). تبیین مدلی در شناسایی و تقویت عوامل تأثیرگذار بر حس مكان و خاطرۀ جمعی (نمونۀ موردی: حاشیۀ رودخانۀ دز). مطالعات معماری ایران، 8(15)، 89-65. doi: 10.22052/1.15.65
لطفی، حیدر و موسی¬زاده، حسین. (1399). باززنده سازی فضاهای باز اطراف رودخانه‌های شهری و نقش آن در کیفیت زندگی و امنیت شهروندان (مطالعة موردی: رودخانة النگدره در شهر گرگان). پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 52(1)، 219-199.
doi: 10.22059/jhgr.2018.256305.1007688
محمدی، حمید وقربی، میترا. (1399). بررسی حس تعلق در پهنه‌های تاریخی با تأکید بر متغییرهایی کالبدی و محیطی (مطالعه موردی: پهنه‌های ارگ-گنجعلیخان، مظفری و قلعه محمود شهر کرمان). مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 15(2)، 352-333.
https://sanad.iau.ir/Journal/jshsp/Article/1031158
معتمدی¬مهر، اکبر و مطیع دوست کومله، ابوذر. (1391). پارک بازارها گامی در جهت توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی: شهر لنگرود). مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 7(19)، 91-73. https://sanad.iau.ir/Journal/jshsp/Article/1032659
منتظری، امیرحسین و مظاهری، مهدی؛ مرید، سعید. (1401). مدل ریاضی نفوذ شوری در رودخانه جزرومدی اروند و تأثیر آن بر شوری اراضی اطراف رودخانه. محیط شناسی، 48(2)، 248-221. doi:10.22059/jes.2022.334989.1008258
میرزاحسین، سارا؛ احمدی، ملیحه و ذاکر حقیقی، کیانوش. (1400). ارزیابی زیست‌پذیري مبتنی بر متغیرهاي حس تعلق به مکان (مطالعۀ موردي: منطقۀ 1 کلان شهر تهران). پژوهش‌هاي جغرافیاي برنامه¬ریزي شهري، 9(2)، 385-361.
doi: 10.22059/jurbangeo.2021.312004.1385
نارویی، بهروز و یل، مریم .(1400). ارزیابی ترجیحات بصری و زیبایی شناختی کاربران از منظر پارک‌های شهری (مطالعه موردی: پارک شهری صیاد شیرازی بیرجند). انسان و محیط زیست، 2(19)، 219-201. https://sanad.iau.ir/fa/Article/847948
Aldrin, A., Safizadeh, M., Hedayati Marzbali, M., & Maghsoodi Tilaki, M.J. (2021). The mediating role of sense of belonging in the relationship between the built environment and victimisation: a case of Penang, Malaysia. Journal of open house international, 46(2), 173-188.
doi.org/10.1108/OHI-11-2020-0164
Amdu, L., & Epstein-Pliouchtch, M. (2016). Architects’ Places, Users’ Places: Place Meanings at the New Central Bus Station, Tel Aviv. Journal of Urban Design, 14(2), 147-161.
hdoi.org/10.1080/13574800802670952
Askarizad, R., Rezaei Liapee, S., Mohajer. M. (2021). The Role of Sense of Belonging to the Architectural Symbolic Elements on Promoting Social Participation in Students within Educational Settings. Journal homepage: soij.qiau.ac.ir, 10(39),1-18. doi: 10.22094/soij.2021.1930154.1419
Jieyuan, Zh., Huiting, L., Tianchen, Zh., Yuejing, R., Chenxing, W., Wen, Zh., Yan. Y., & Lina. T. (2020). Vitality of Urban Parks and Its Influencing Factorsfrom the Perspective of Recreational Service Supply, Demand, and Spatial Links. International. Journal. Environ. Res. Public Health, 3(17), 1615-1632. doi.org/10.3390/ijerph17051615
Litevsky, D. H., Komemi, R., Velikovsky L. L. (2023). Sense of Belonging, Meaningful Daily Life Participation, and Well-Being: Integrated Investigation. International. Journal. Environ. Res. Public Health, 20(5), 213-224. doi: 10.3390/ijerph20054121
Liu, H.., Li, F., Xu, L., & Han, B. (2017). The impact of socio‐demographic, environmental, and individual factors on urban park visitation in Beijing, China. Journal. Clean. Prod, 13(163), 181– 188. doi.org/10.1016/j.jclepro.2015.09.012
Meesters, J. (2019). The Meaning of Activities in the Dwelling and Residential Environment. (Ph.D.), Delft University of Technology, Netherlands
Pattacini, L. (2021). Urban Design and Rivers: A Critical Review of Theories Devising Planning and Design Concepts to Define Riverside Urbanity. sustainability,13(7039),1-16.
doi.org/10.3390/su13137039
Schnell, I., & Harel, N., Mishori, D. (2019). The benefits of discrete visits in urban parks. Urban Green. 41(3) 179–184. doi.org/10.1016/j.ufug.2019.03.019
Zhang, S., & Zhou, W. (2018). Recreational visits to urban parks and factors affecting park visits: Evidence from geotagged social media data. Landsc. Urban Plan. 180, 27–35.
doi.org/10.1016/j.landurbplan.2018.08.004