مطلوبیت سنجی عوامل موثر بر احساس امنیت در بافت‌های تاریخی و ارائه راهکارهای مناسب (مطالعه موردی: محله زرتشتیان شهر کرمان)
محورهای موضوعی : معماری و شهرسازی و سکونتگاههای انسانیزهرا رضایی استبرق 1 , حسین ذبیحی 2 * , رضا احمدیان 3
1 - دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه معماری و شهرسازی، واحد امارات، دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات
2 - استاد گروه شهرسازی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استادیار گروه شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: امنيت شهری, بافت تاريخی, محله زرتشتیان, شهر کرمان,
چکیده مقاله :
مقدمه: بافت تاریخی شهرها جزئی از سرمایه ملی و فرهنگی کشور هستند که نه‌تنها از لحاظ زیباشناختی، تداوم خاطرات جمعی و هویت بخشی به شهرهای ما ارزشمند هستند، بلکه محل سکونت و معیشت میلیون‌ها نفر محسوب می‌گردند. با این حال، این بافت‌ها دارای خصوصیات منفی همچون آشفتگی سیما و منظر، ناامنی، عدم دسترسی مناسب، کمبود تاسیسات و تجهیزات شهری، آشفتگی در ساختار اقتصادی و اجتماعی و فرسودگی کالبدی-سازه‌ای نیز هستند که منجر به تخلیه جمعیت زیادی از این بافت‌ها شده است.
هدف پژوهش: هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی تبیین عوامل موثر بر بهبود امنیت در بافت تاریخی محله زرتشتیان کرمان می‌باشد.
روششناسی تحقیق: این پژوهش از نظر هدف جزء تحقیقات کاربردی و از نظر روش جزء پژوهش‌های توصیفی - تحلیلی به شمار می‌رود. گردآوری داده‌ها از طریق پرسشنامه‌ای با چهار شاخص اصلی و ۲۳ گویه از طریق مرور اسناد معتبر پژوهشی استخراج شده است و حجم نمونه نیز بر اساس فرمول کوکران برابر با ۱۲۰ نفر محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل یافته‌های حاصل از مطالعات میدانی از روش‌های آزمون تی تک نمونه‌ای و تحلیل عاملی در نرم افزار SPSS استفاده شده است.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: محله زرتشتیان در شهر کرمان محور مطالعاتی تحقیق حاضر را تشکیل می‌دهد که بخش مرکزی شهر که همان بافت کهن می‌باشد در غرب این شهر واقع شده است.
یافته‌ها: نتایجی که از آزمون تی به‌دست آمد نشان می‌دهد که بیشترین رضایت عمومی از سوی شهروندان مربوط به مولفه نظارت با میانگین ۵۳/۳ می‌باشد. همچنین مولفه دسترسی با مجموع میانگین امتیاز ۹۹/۲ (پایین‌تر از حد متوسط ۳) کم‌ترین رضایتمندی را به خود اختصاص داده است؛ در دو مولفه دیگر پژوهش یعنی کالبدی - فضایی و اجتماعی - رفتاری نیز رتبه‌های متوسطی حاصل شده و میانگین این مولفه‌ها به ترتیب ۰۸/۳ و ۳۵/۳ به‌دست آمده است. همچنین در این پژوهش، چهار عامل دارای مقادیر ویژه بالاتر از یک استخراج گردید که عامل اول با مقدار ویژه ۸۲۷/۴، به تنهایی ۲۱ درصد از واریانس متغیرها را در بر می‌گیرد و بیشترین تاثیر را در بین چهار عامل موثر دارد. بعد از آن عامل دوم با مقدار ویژه ۳۶۱/۳ و ۱۵ درصد واریانس، عامل سوم نیز با مقدار ویژه ۶۶۸/۲ و ۱۱ درصد واریانس و عامل چهارم با مقدار ۹۲۳/۱ و ۸ درصد از واریانس کل را تبیین می‌کند.
نتایج: در کل باتوجه به نتایجی که حاصل شد در می‌یابیم که فضاهای عمومی شهری محله زرتشتیان از امنیت چندان بالایی برخوردار نمی‌باشد؛ لذا در این پژوهش می‌توان با ارائه راهکار و پبشنهادهایی، زمینه و بستر لازم را به جهت برقراری و بهبود امنیت در بافت تاریخی محله زرتشتیان فراهم آورد.
Introduction: The historical fabric of the cities are part of the national and cultural capital of the country, which are valuable not only in terms of aesthetics, continuity of collective memories and giving identity to our cities, but also the residence and livelihood of millions of people. However, these tissues have negative characteristics such as appearance and landscape disturbance, insecurity, lack of proper access, lack of urban facilities and equipment, disturbance in the economic and social structure, and physical-structural wear and tear, which has led to the evacuation of a large population from these tissues.
Research Aim: The main purpose of the present research is to investigate the explanation of factors affecting the improvement of security in the historical context of Zartoshtian neighborhood of Kerman.
Methodology: This research is part of applied research in terms of purpose and descriptive-analytical research in terms of method. The data was collected through a questionnaire with four main indicators and 23 items through the review of valid research documents, and the sample size was calculated as 120 people based on Cochran's formula. To analyze the findings from field studies, sample t-test and factor analysis methods were used in ssps software.
Studied Area: The Zartoshtian neighborhood in Kerman is the study center of the current research, which is the central part of the city, which is the old context, is located in the west of this city.
Results: The results obtained from the t-test show that the highest general satisfaction from the citizens is related to the monitoring component with an average of 3/53. Also, the access component has the least satisfaction with a total average score of 2/99 (below the average of 3); In the other two components of the research, physical-spatial and social-behavioral, average ratings were also obtained and the average of these components was 3/08 and 3/35, respectively. Also, in this research, four factors with eigenvalues higher than one were extracted, the first factor with an eigenvalue of 4/827, alone includes %21 of the variance of the variables and has the most impact among the four effective factors. After that, the second factor with a specific value of 3/361 and %15 of the variance, the third factor with a specific value of 2/668 and %11 of the variance, and the fourth factor with a value of 1/923 and %8 of the total variance.
Conclusion: In general, according to the results obtained, we find that the public spaces of Zartoshtian neighborhood do not have a high level of security; Therefore in this research, by providing solutions and suggestions, we can provide the necessary background and platform to establish and improve security in the historical context of Zartoshtian neighborhood.
اسکندری ثانی، محمد و سفالگر، سحر. (۱۴۰۱). شناسایی مولفه‌های کالبدی موثر در بهبود احساس امنیت شهروندان در فضاهای شهری (نمونه موردی: خیابان معلم و پاسداران شهر بیرجند). مطالعات فرهنگی - اجتماعی خراسان، ۱۶(۴)، ۴۰-۷.
doi:10.22034/fakh.2022.322520.1529
اسکندری، آنوش؛ بابائی¬مراد، بهناز و موسوی، سیدعلیرضا. (۱۳۹۹). ارزیابی تأثیرات کاربری¬های محرک شهری بر باززنده¬سازی بافت¬های تاریخی با رویکرد پویایی (مقایسه تطبیقی بافت¬های مرکزی، عامری و خرموشک اهواز). شهرسازی و معماری هویت محیط، ۱(۲)، 115-97. 10.22034/(JRUPA-EI).2020.114231 doi:
بهرامی، فریبا؛ مستوفی¬الممالکی، رضا و سرائی، محمدحسین. (۱۳۹۶). تببین نقش شاخص‌های کالبدی در راستای ارتقای امنیت شهروندان با رویکرد (Cpted) (نمونه موردی: بافت فرسوده محله زینبیه اصفهان). جغرافیا و توسعه فضای شهری، ۴(۱)، ۲۱-۱.
doi:10.22067/gusd.v4i1.25811
رفیعیان، مجتبی و خدایی، زهرا. (۱۳۸۹). شهروندان و فضاهای عمومی شهری؛ نگرش تحلیلی، بررسی شاخص¬ها و معیارهای موثر بر رضایتمندی شهروندان از فضاهای عمومی شهری. دفتر گسترش تولید علم، تهران.
ساکت حسنلوئی، میثم. (۱۳۹۹). بازآفرینی منظر پایدار پیرامون بافت¬های تاریخی با هدف توسعه ژئوتوریسم تاریخی-فرهنگی؛ مطالعه موردی: محدوده باستانی حسنلو نقده. پایان¬نامه مقطع کارشناسی ارشد، راهنمایی دکتر اصغر عابدینی، گروه شهرسازی، دانشکده معماری، هنر و شهرسازی، دانشگاه ارومیه.
سبحانی، نوبخت؛ بیرانوندزاده، مریم؛ گرامی طیبی، محسن و صیدبیگی، صادق. (۱۳۹۷). واکاوی فضایی احساس امنیت شهروندان در فضاهای شهری با رویکرد آینده پژوهی (مطالعه موردی: شهر خرم آباد). مطالعات نواحی شهری، ۵(۲)، ۴۹-۳۱.
doi: 10.22103/JUSG.2019.1967
سقایی، محسن؛ فتاح، فاطمه و پاک¬نژاد، میترا. (۱۳۹۶). تحلیلی بر تأثیر فضاهای شهری بر امنیت اجتماعی زنان (مطالعه موردی شاهین‌شهر). پژوهش‌های مکانی-فضایی، 2(5)، ۶۰-۴۲. https://civilica.com/doc/795603
صدرالسادات، آیدا؛ سجاسی قیداری، حمدالله و عنابستانی، علی اکبر. (۱۳۹۵). تحلیل نقش عوامل فضایی – کالبدی روستایی بر میزان احساس امنیت. همایش ملی رویکردهای نوین در برنامه ریزی و توسعه پایدار منطقه‌ای، مرودشت.
عبداله¬زاده، علیرضا؛ سرورزاده، سیدکوروش و محمدی، زهرا. (۱۳۹۷). مطالعه کارکرد امنیت در بافت¬های تاریخی با رویکرد شهر دوستدار کودک (نمونه موردی محله بالا کفت بالا شیراز). مطالعات ساختار و کارکرد شهری، ۵(۱۷)، 25-7.
doi: 10.22080/SHAHR.1970.2108
عقیلی، سیده زیبا و بنیادی، ناصر. (۱۳۹۸). باززنده¬سازی در تقابل دو رویکرد جایگزینی اقشار اجتماعی و ماندگاری ساکنین (مطالعه موردی محله اوچدکان اردبیل). هویت شهر، ۲(۱۳)، ۹۲-۸۱.
https://sanad.iau.ir/fa/Article/794168?FullText=FullText
عنابستانی، علی اکبر؛ جوان‌شیری، مهدی و احمدی، سودابه. (۱۳۹۸). تحلیل اثرات برنامه¬ریزی کالبدی بر حفظ امنیت روستاییان با تاکید بر امنیت اجتماعی (مطالعه موردی: شهرستان مشهد). برنامه¬ریزی توسعه کالبدی، ۴(۲)، ۲۹-۱۱.
doi:10.30473/psp.2019.6064
فرهادی‌خواه، حسین؛ پوراحمد، احمد؛ آروین، محمود و سیدعلی‌پور، سیدخلیل. (۱۳۹۶). تأثیر فضاهای بی‌دفاع بر احساس امنیت شهروندان (مورد مطالعه: محله بازار تهران). فصلنامه جغرافیا، ۱۵(۵۴). 158-147.
https://mag.iga.ir/article_254289.html
منتظرالحجه، مهدی؛ شریف‌نژاد، مجتبی و رجبی، مریم. (۱۳۹۶). سنجش عوامل کالبدی موثر بر حس امنیت در فضاهای شهری از دیدگاه سالمندان (مورد پژوهی: میدان خان یزد). معماری و شهرسازی ایران، ۹(۱۵)، ۱۰۵-۹۱.
doi:10.30475/isau.2018.68582
Clancey, G. (2011). Crime Prevention programs/initiatives found to be particularly valuable and relevant in Australia. Paper presented at the Crime Prevention and Beyond Forum, Sydney Institute of Criminology, University of Sydney, 23-26 January.
Kourtit, K., Pele, M. M. M., Nijkamp, P., & Pele, D. T. (2021). Safe cities in the new urban world: A comparative cluster dynamics analysis through machine learning. Sustainable Cities and Society, 66(1),102665. doi:10.1016/j.scs.2020.102665
Razaniak, P., Winiarczyk-Razaniakv, A. (2014). Influence of the Social Security level on Population Migration in Poland. Social and Behavioral science, 12, 2-12. doi:10.1016/j.sbspro.2014.02.075
Schneider, R.H., Kitchen, T. (2013). Putting crime prevention through environmental design into practice via planning systems: A comparison of experience in the US and the UK. Built Environment, International Theme Issue, 39(1), 9-30. doi:10.2148/benv.39.1.9