سنجش و ارزیابی شاخص‌های شهر هوشمند در شهر ارومیه

محورهای موضوعی : معماری و شهرسازی و سکونتگاههای انسانی

صابر محمدپور ^{1 *} , محمد شالی ² , سجاد نکویی ³ , بهروز محمد رضاپور ⁴

1 - دانشیارگروه شهرسازی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
2 - استادیار گروه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، پژوهشکده توسعه و برنامه‌ریزی جهاد دانشگاهی، تبریز، ایران
3 - دانش آموخته کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشکده هنر، موسسه آموزش عالی سراج، تبریز، ایران
4 - دانش آموخته کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، دانشکده هنر، دانشگاه بجنورد، بجنورد، ایران

تاریخ دریافت : 1402/02/05 تاریخ پذیرش : 1402/06/29 تاریخ انتشار : 1403/12/01

کلید واژه: شهر هوشمند, محیط‌شهری, شاخص‌های هوشمندی, شهر ارومیه,

چکیده مقاله :

مقدمه: امروزه، گسترش و توسعه سریع شهرنشینی همراه افزایش انواع آلودگی‌های محیطی و تخریب محیط‌زیست، استفاده نادرست از زمین و ایجاد ساختارهای نامناسب در عرصه‌های مختلف زندگی موجب شده است تا توجه به شهر هوشمند به عنوان راهکاری بی‌بدیل در جهت حل معضلات شهری مورد توجه ویژه مدیران و برنامه‌ریزان قرار گیرد.

هدف: ارزیابی و رتبه‌بندی مناطق شهر ارومیه بر اساس شاخص‌های شهر هوشمند هدف اصلی این پژوهش می‌باشد.

روش‌شناسی تحقیق: به لحاظ هدف، از نوع کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع توصیفی- تحلیلی است. شاخص‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل جابجایی هوشمند، اقتصاد هوشمند، محیط هوشمند، حکمروایی هوشمند، زندگی هوشمند و شهروند هوشمند با استفاده از مطالعات کتابخانه‏ای شناسایی و تعریف عملیاتی شد. از طریق روش میدانی و ابزار پرسشنامه به‌صورت الکترونیکی تحت وب با جامعه آماری 410 نفر تکمیل گردید. ضریب پایایی پرسشنامه بر اساس ضریب آلفای کرونباخ 919/0 محاسبه گردید. وضعیت و اولویت هریک از شاخص‌های شهر هوشمند بر اساس آزمون‌های تی تک‌نمونه‌ای، رگرسیون تک متغیره و مدل تصمیم‌گیری چندمعیاره ویکور تجزیه‌ و تحلیل شد.

قلمرو جغرافیایی پژوهش: مناطق پنج گانه شهر ارومیه قلمرو جغرافیایی این پژوهش می‌باشد.

یافته ­ها: یافته‌های تحقیق  نشان می‌دهد که به ترتیب شاخص‌های شهروند هوشمند، اقتصاد هوشمند، زندگی هوشمند، حکمرانی هوشمند و جابجایی هوشمند بالاتر از میانگین و شاخص محیط هوشمند پایین‌تر از میانگین هستند. همچنین تفاوت آشکاری بین مناطق شهر ارومیه از لحاظ برخورداری از شاخص‌های شهر هوشمند وجود دارد، در این بین مناطق 5 و 1 از وضعیت مطلوب‌تر و منطقه 2 وضعیت نامطلوب‌تری را دارا می‌باشند.

نتایج: با توجه به ضرورت امر و یافته‌های تحقیق حاضر، باید در کلیة مناطق شهر ارومیه بویژه در منطقه 2 زمینه‌های زیرساختی برای ایجاد و گسترش شبکه‌های ارتباطی و تکنولوژیکی فراهم شود.

چکیده انگلیسی:

Introduction: As the globe is taken aback by the ever-increasing expansion and development of urban areas, a conundrum the effects of which have become more pronounced with the corresponding heightened levels of environmental pollution and degradation, improper use of land and the formation of out-of-place structures in varying avenues of life, the notion of smart city is making way in the minds of managers and planners as an irreplaceable solution for alleviating urban problems of special concern should be placed.

Research Aim: The purpose of the current study is to examine, and hence rank, the regions of Urmia city based on smart city indicators.

Methodology: The current research is an applied study that employs a descriptive-analytical design for its purposes. The indicators used in this include smart transportation, smart economy, smart environment, smart governance, smart life and smart citizen, all if which were identified and defined using library studies. Online web-administered questionnaires on statistical population of 410 people, along with other field surveying methods, were used to collect data. The Cronbach's alpha coefficient of the questionnaire was calculated to 0.917. The status and priority of each of the smart city indicators were analyzed based on one-sample t-tests, single-variable regression, and VIKOR multi-criteria decision-making model.

Studied Area: The 5 districts of Urmia city are the geographical territory of this research.

Results: The findings of the research revealed that the indicators of smart citizen, smart economy, smart life, smart governance, and smart transportation scored higher than the average while the indicator of the smart environment attained a score lower than the average. Also, there is a significant difference between the regions of Urmia city in terms smart city indicators, such that, regions 5 and 1 were shown to exhibit more favorable indicators, while region 2 showed a rather unfavorable condition.

Conclusion: That is, the city planners and urban managers of Urmia are recommended according to the findings of the present research to develop the infrastructures of communication and technological networks in all regions of Urmia city, especially in region 2.

منابع و مأخذ:

اسماعیل¬زاده، حسن. (۱۳۹۸). تحلیل ارتباط هوشمندسازی و پایداری در فضاهای شهری (مطالعه موردی: منطقه 6 شهر تهران). جغرافیا و برنامه‌ریزی، 23(68)، 21-1. https://geoplanning.tabrizu.ac.ir/article_9317_1064.html
تقوایی، مسعود و شفیعی، مرجان. (1401). تحلیل شاخص‌ها و تبیین راهبردهای تحقق هوشمندسازی شهری (مطالعۀ موردی: شهر اصفهان). برنامه ریزی فضایی، 12(1)، 80-51. 10.22108/SPPL.2022.131222.1621doi:
حسن¬آبادی، علی؛ المدرسی، سیدعلی و استقلال، احمد. (1399). ارزیابی شاخص‌های رشد هوشمند شهری با استفاده از داده کاوی مکانی )موردشناسی: شهر یزد(. جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، 10(37)، 230-211. 10.22111/GAIJ.2020.6029doi:
خدابخش، محمدحسین؛ نوروزی ثانی پرویز و حسین‌زاده‌دلیر کریم. (1399). تحلیلی بر توزیع فضایی میزان برخورداری مناطق شهر تبریز از شاخصهای رشد هوشمند شهری. جغرافیا و برنامه‌ریزی، 24(72)، 180-157. doi:10.22034/gp.2020.10860
ذاکریان، ملیحه؛ سپاهیان، عبدالسلام؛ سرابندی، زهرا و فیروزی راد، سیما. (1400). تحلیل فضایی شاخص‌های شهر هوشمند شهری (مطالعه موردی: شهر زاهدان). آینده پژوهی شهری، 1(2)، 83-69. 10.30495/uf.2022.1947644.1016doi:
سجادیان، مهیار؛ فیروزی، محمد علی و پوراحمد، احمد. (1401). شناسایی راهکارهای سیاستی پیشران‌گذار به شهر هوشمند (مورد مطالعه: کلان‌شهر اهواز). مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 12(43)، 79-52. 10.22034/SSPP.2022.547536.3127doi:
مهدی‌زاده، زهرا؛ جودکی، حمیدرضا و زیاری، یوسفعلی. (1400). رتبه‌بندی مولفه‌ها و شاخص‌های شهرهوشمند در منطقه 22 کلانشهر تهران. جغرافیا (برنامه‌ریزی منطقه ای)، 11(44)، 520-505. 10.22034/JGEOQ.2021.136739doi:
یزدانی، حمیدرضا؛ سهرابی، بابک و جلیلیان، مریم. (1400). شناسایی شاخصهای کیفی مؤثر بر ارزیابی مدلهای کسب وکار اینترنت اشیا مبتنی بر تحلیل کلان داده‌ها در شهر هوشمند. پژوهش¬های نوین در تصمیم‌گیری، 6(2)، 154-125. 20.1001.1.24766291.1400.6.2.6.6doi:
Albino, V., Berardi, U., & Dangelico, R. M. (2015). Smart cities: Definitions, dimensions, performance, and initiatives. Journal of urban technology, 22(1), 3-21. doi:10.1080/10630732.2014.942092.
Angelidou, M. (2014). Smart city policies: A spatial approach, Cities, 41, S3–S11.
doi: DOI:10.1016/j.cities.2014.06.007.
Arroub, A., Zahi, B., Sabir, E., & Sadik, M. (2016). A literature review on Smart Cities: Paradigms, opportunities and open problems. In 2016 International Conference on Wireless Networks and Mobile Communications (WINCOM) (pp. 180-186). IEEE. doi: 10.1109/WINCOM.2016.7777211.
Barns, S.(2018).Smart cities and urban data platforms: Designing interfaces for smart governance. City, Culture and Society, 12 (2018) 5-12. doi: 10.1016/j.ccs.2017.09.006.
Beretta, I. (2018). The social effects of eco-innovations in Italian smart cities. Cities, 72, 115-121. doi: 10.1016/j.cities.2017.07.010.
Borsekova, K. S., Korony, A., Vanova, & Vitalisova, K. (2018). Functionality between the Si e and Indicators of Smart Cities: A Research Challenge with Policy Implications. Cities, 78, 17-2.
doi:10.1016/j.cities.2018.03.010.
Caragliu A., Del Bo, C., & Nijkamp P. (2012). Smart cities in Europe. Journal of Urban Technology, 18 (2), 65-80. doi:10.1080/10630732.2011.601117.
Clarke, A. (2006). Regional Sustainable Development Strategies: Variations in Formulation and Content in Nine Canadian Case Studies and the Implications for Eco-Procurement. Montreal: North American Commission for Environmental Cooperation – Environment, Economy and Trade Program.
Cocchia, A. (2014). Smart and digital city: A systematic literature review. In Smart city (pp.13-43). Springer, Cham. doi: 10.1007/978-3-319-06160-3-2.
De Oliveira Neto, J. S., Silva, A. L. M., Nakano, F., Pérez-Álcazar, J. J., & Kofuji, S. T. (2019). When Wearable Computing Meets Smart Cities: Assistive Technology Empowering Persons With Disabilities. In Smart Cities and Smart Spaces: Concepts, Methodologies, Tools, and Applications (pp.1356-1376). IGI Global. doi: 10.4018/978-1-5225-7030-1.ch060.
Dodgson, M., & Gann, D. (2011). Technological innovation and complex systems in cities. Journal of Urban Technology, 18(3), 101–113. doi:10.1080/10630732.2011.615570.
Dunion. (2017). Smart city strategies, Designing interfaces for smart governance. City, Culture and Society, 12 (2018) 5-12.
Duster. (2017). Smart city strategies, Focusing on Management, Policy, and Context, ICEGOV Tallin, stonia.
El Ghorab, H. K., & Shalaby, H. A. (2016). Eco and Green cities as new approaches for planning and developing cities in Egypt. Alexandria Engineering Journal, 55(1), 495-503.
doi: 10.1016/j.aej.2015.12.018.
El Messeidy, R. (2016). Potable Streets: Smart Urban Solution. In REAL CORP 2016–SMART ME UP! How to become and how to stay a Smart City, and does this improve quality of life? Proceedings of 21st International Conference on Urban Planning, Regional Development and Information Society (pp. 515-520). CORP–Competence Center of Urban and Regional Planning. ISBN :9783950417319
Goshi, M., Vaidya, A., & Deshmukh, M. (2018). Sustainable transport solutions for the concept of smart city. In Sustainable Energy and Transportation, 21-42. Springer. doi:10.1007/978-981-10-7509-4_3.
Lacinak, M., & Ristvej, J. (2017). Smart city, safety and security, Rising knowledge cities: the role of urban knowledge precincts. Journal of knowledge management, 12(5), 8-20.
doi:10.1016/j.proeng.2017.06.090
Makhoul, N. (2015). From sustainable to resilient and smart cities. IABSE Conference-Structural engineering: Providing Solutions to Global Challenges, September 23-25, 2015, Geneva, Switzerland. doi:10.1080/13511610.2012.660325.
Manville, C., & Kotterink, B. (2014). Mapping Smart Cities in the EU. EPRS: European Parliamentary Research Service. Retrieved from
Marvuglia, A., Havinga, L., Heidrich, O., Fonseca, J., Gaitani, N., & Reckien, D. (2020). Advances and challenges in assessing urban sustainability: an advanced bibliometric review, Renewable and Sustainable Energy Reviews, Vol. 124. doi: 10.1016/j.rser.2020.109788.
Newman, P., Matan, I., & McIntosh, J. (2015). Urban Transport and Sustainable Development. In Routledge International Handbook of Sustainable Development; Redclift, M., Springett, D., Eds.; Routledge.
Niak Bhaskar, M., Kumar, P., & Majhi S. (2018). Smart public transportation network expansion and its interaction with the grid. International Journal of Electrical Power & Energy Systems, 105, 365–380.
doi: 10.1016/j.ijepes.2018.08.009.
Susanti, R., Soetomo, S., Buchori, I., & Brotosunaryo, P.M. (2016). Smart growth، smart city and density: in search of the appropriate indicator for residential density in Indonesia. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 227,194-201. doi:10.1016/j.sbspro.2016.06.062.
Tahir, Z., & Malek, J. A. (2016). Main criteria in the development of smart cities determined using analytical method. Planning Malaysia Journal, 14(5). doi: 10.21837/pmjournal.v14.i5.179.
Verma, P., & Raghubanshi, A. (2018). Urban sustainability indicators: Challenges and opportunities, Ecological Indicators, 93, 282-291. doi: 10.1016/j.ecolind.2018.05.007.
Zimmermann, F, (2016), Nachhaltigkeit wofür? Von Chancen und Herausforderungen für eine nachhaltige Zukunft, Springer: Berlin, Germany
Giffinger, R., Fertner, C., Kramar, H., Kalasek, R., Pichler-Milanovic, N., & Meijers, E. J. (2007). Smart cities. Ranking of European medium-sized cities. Final Report.
Hollands, R. G. (2008). Will the real smart city please stand up? Intelligent, progressive or entrepreneurial?. City, 12(3), 303-320. doi:10.1080/13604810802479126.
Ibrahim, M., El-Zaart, A., & Adams, C. (2016). Smart sustainable cities: A new perspective on transformation, roadmap, and framework concepts. In The Fifth International Conference on Smart Cities, Systems, Devices and Technologies (includes URBAN COMPUTING 2016), IARIA (pp. 8-14).
Lacinák, M., & Ristvej, J. (2017). Smart City, Safety and Security. Procedia Engineering, 192, 522-527.
doi: 10.1016/j.proeng.2017.06.090.
Manville, C., Cochrane, G., Jonathan, C. A. V. E., Millard, J., Pederson, J. K., Thaarup, R. K., ... & WiK, M. W. (2014). Mapping smart cities in the EU.
Noori, N., de Jong, M., & Hoppe, T. (2020). Towards an integrated framework to measure smart city readiness: The case of iranian cities. Smart Cities, 3(3), 676-704. doi:10.3390/smartcities3030035.
Praharaj, S., Han, J. H., & Hawken, S. (2018). Towards the right model of smart city governance in India. Sustainable Development Studies, 1.
Tok, E., McSparren, J. J., Al Merekhi, M., Elghaish, H., & Ali, F. M. (2015). Crafting smart cities in the Gulf region: A comparison of Masdar and Lusail. In Handbook of Research on Digital Media and Creative Technologies (pp. 448-460).
Yigitcanlar, T. (2008, November). Urban management revolution: intelligent management systems for ubiquitous cities. In The International Symposium on Land, Transport and Marine Technology (pp. 1-15).
Yigitcanlar, T., & Kamruzzaman, M. (2018). Does smart city policy lead to sustainability of cities?. Land use policy, 73, 49-58. doi: 10.1016/j.landusepol.2018.01.034.