بررسی و تحلیل شکل گیری مکتب شیراز در نگارگری و تاثیرات این مکتب در معماری شهر شیراز
محورهای موضوعی : مطالعات معماری
محمد وارسته
1
()
الهام دهقانی
2
(استاد یار دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز)
کلید واژه: مکتب شیراز, نگارگری, کتاب آرایی, نقاشی مینیاتور, معماری ,
چکیده مقاله :
مکتب نگارگری شیراز، نوعی نگارگری و کتاب آرایی است که در دوره آل اینجو با حمایت هنرپروران صاحب قدرت و ثروت ظهور کرد و در دوران تیموریان به اوج خود رسید. از آنجا که معماری همواره در هر دوره از تاریخ انعکاسی از فرهنگ و هنر آن دوره محسوب می شود و دگرگونی هایی که در سایر عرصه های زندگی و هنر به وقوع می پیوست متناسب با آن بود، لذا پرداختن به پیشینه تاریخی و هنری شهر در شرایطی که در پی ارتقای کیفی معماری معاصر هستیم، ضروری به نظر می رسد. از ویژگی های مهم مکتب شیراز می توان به صحنه آرایی، ایجاد تناسب بین متن و تصویر، کتاب آرایی، و بهره گیری از تذهیب های ریز نقش نام برد. هنرمندان این مکتب کلیه عناصر فکر و عقیده ایرانی را در متن و زمینه کلی فکری و فرهنگی جامعه اسلامی دوران خود نمایاندند. در همین راستا، محقق در این پژوهش سعی در شناخت هرچه بیشتر اصول و ارزش های زیبایی شناسی هنر نگارگری شیراز داشته و چگونگی تاثیر آن در معماری شهر شیراز را بررسی می نماید. این پژوهش از نوع توصیفی ـ تحلیلی می باشد که با تحلیل محتوا به بررسی نگارگری شیراز و رابطه آن با معماری شهر شیراز می پردازد و در جمع آوری مطالب آن از روش های کتابخانه ای و میدانی استفاده شده و با مطالعه مستندات، کتب تاریخی، متون ادبی و مشاهده بهره گیری شده است. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از وجود آثار و شواهد مکتب شیراز در معماری بناهای قدیمی این شهر همچون باغ نارنجستان قوام و مسجد عتیق دارد، شواهدی که بیان می کند سه متن معماری، ادبی و نگاره ها در پیوند با یکدیگرند و معنای یکدیگر را تکمیل می کنند.
The Shiraz school of painting is a type of painting and book design that emerged during the Al-Inju period with the support of powerful and wealthy art educators and reached its peak during the Timurid era. Since architecture is always a reflection of the culture and art of that period in every period of history, and the transformations that took place in other areas of life and art were proportional to it, therefore, dealing with the historical and artistic background of the city in a situation It seems necessary to improve the quality of contemporary architecture. One of the important features of the Shiraz school is stage design, creating a balance between text and image, book design, and the use of small engravings. The artists of this school represented all the elements of Iranian thought and belief in the text and general intellectual and cultural context of the Islamic society of their time. In this regard, in this research, the researcher has tried to know as much as possible the principles and aesthetic values of Shiraz painting art and examines how it affects the architecture of Shiraz city. This research is of a descriptive-analytical type, which examines the painting of Shiraz and its relationship with the architecture of Shiraz through content analysis, and library and field methods were used to collect its materials, and by studying documents, historical books, texts Literature and observation have been used. The results of this research indicate the existence of works and evidences of the Shiraz School in the architecture of the old buildings of this city, such as the Narenjestan Garden and the Atiq Mosque, the evidences that state that the three texts of architecture, literature and paintings are connected to each other and complement each other's meaning. they do.
1. فروتن، منوچهر ؛ 1389، زبان معمارانه نگاره های ایرانی (بررسی ویژگی های نگاره های ایرانی به عنوان اسناد تاریخی معماری اسلامی ایران)، نشریه هویت شهر، سال چهارم، شماره 6، صص 142 ـ 131.#
2. شریف زاده، عبد المجید، ۱۳۷۵، آشنایی با مکاتب، چاپ اول، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی#
3. رهنورد، زهرا، ۱۳۸۶، نگارگری تاریخ هنر ایران در دوره اسلامی، چاپ اول، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی#
4. حیدرخانی، مریم ؛ 1394، ارزش علمی نقاشی ایران در مقام منبع تاریخ معماری ایران؛ مطالعات معماری ایران، دو فصلنامه معماری ایرانی، شماره 7، صص 163 ـ 151.#
5. شفیقی، ندا , مراثی، محسن ؛ 1394، بررسی ویژگی های تزیینی قرآن نگاری مکتب شیراز عصر صفوی، نشریه هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی، دوره 20، شماره 1، صص 24 ـ 13.#
6. هاشمی، غلام رضا , شیرازی، علی اصغر ؛ 1392، تاثیر سنت های تصویری ساسانی بر نگارگری مکتب شیراز در عهد آل اینجو، نشریه مطالعات تطبیقی هنر، دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی، سال سوم، شماره 5، صص 16 ـ 1.#
7. مراثی، محسن ؛ 1391، بررسی چگونگی ترکیب نوشته و تصویر و خاستگاه آن در نگارگری مکتب شیراز دوره آل اینجو، کارشناسی ارشد پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه شاهد.#
8. ناغول، راضیه ؛ 1395، واکاوی اصول نقاشی دیواری مکتب شیراز در طراحی بناهای حکومتی (نمونه موردی : باغ نارنجستان قوام)، کنفرانس بین المللی عمران، معماری و منظر شهری، استانبول.#
9. پندیدن، بهروز , پروا، محمد ؛ 1394، مبانی معماری ایرانی ـ اسلامی بر پایه نگاره های مکتب شیراز دوره تیموریان، کنفرانس بین المللی مهندسی عمران، معماری، شهرسازی، استانبول.#
10. پندیدن، بهروز ؛ 1394، طراحی خانه نقاشی شیراز با رویکرد بسط مکتب شیراز، پایان نامه کارشناسی ارشد معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز، استاد راهنما : محمد پروا.#
11. حبیبی، محسن , خادم زاده، محمد حسن ؛ 1392، طبقه بندی تاریخ معماری و شهرسازی در ایران، تدوین عناوین ـ صحافی و مفاهیم، نشریه معماری و شهرسازی آرمان شهر، شماره 13، صص 22 ـ 13.#
12. کوهنل، ارنست ؛ 1378، اهمیت هنر نقاشی (مینیاتور) قسمت دوم ـ هنر دینی، ترجمه : سمیه اشتری، شماره 1، صص 88 ـ 81.#
13. آژند، یعقوب ؛ 1387، مکتب نگارگری شیراز، انتشارات فرهنگستان، تهران، چاپ اول.#
14. الماسی، مهدی ؛ 1390، رونق هنر در شیراز، نشریه رشد ـ آموزش هنر، شماره 25، صص 43 ـ 40.#
15. نادری، احمد ؛ 1387، نگارگری در یک نگاه، نشریه کتاب ماه هنر، شماره 126، صص 111 ـ 102.#