ارزیابی تغییر کاربری اراضی و تاثیر آن بر هیدروگراف سیل حوزه آبخیز امامه، استان تهران
محورهای موضوعی : جنگلداری
مارال پزشکی
1
(دانشجوی کارشناسی‌ارشد رشته آبخیزداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.)
بهارک معتمدوزیری
2
(استادیار گروه آبخیزداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.)
حسن احمدی
3
(استاد گروه آبخیزداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.)
کلید واژه: تغییر کاربری اراضی, حوزه آبخیز امامه, سیل, HEC-HMS,
چکیده مقاله :
تغییر در الگوی کاربری اراضی، فرآیندهای هیدرولوژیکی در حوضه ها را متاثر ساخته و تعادل طبیعی جریان آب را مختل می کند. در پژوهش حاضر، تغییر مولفه های هیدرولوژیکی حوزه آبخیز امامه در نتیجه تغییرات کاربری اراضی در طی سال های 1367 الی 1392، مورد بررسی قرار گرفته است. به علت نبود نقشه کاربری اراضی در سال های گذشته، جهت تهیه نقشه کاربری اراضی مربوط به سال 1367 حوضه، از تصاویر سنجنده TM ماهواره لندست استفاده شد که این تصاویر در محیط نرم افزار ERDAS Imagine پردازش شدند. جهت تهیه نقشه کاربری اراضی مربوط به سال 1392 حوضه از اطلاعات کاربری موجود استفاده گردید. در ادامه، نقشه های کاربری اراضی مربوط به سال های 1367 و 1392 در محیط نرم افزار ArcGIS تهیه شدند. در نقشه های حاصل، شش طبقه کاربری اراضی مراتع درجه 1، 2، 3، کشاورزی و باغ، بایر، و بستر رودخانه به دست آمد. با توجه به نتایج حاصله، حوزه آبخیز امامه در بازه زمانی مورد مطالعه، دستخوش تغییر کاربری اراضی زیادی شده است، به طوری که مراتع از درجه 1 به درجه 2 و از درجه 2 به درجه 3 و حتی بایر تبدیل شده و سطح مناطق مسکونی (ویلا) از مقدار 5/2 درصد در سال1367 به 4/8 در سال 1392 افزایش یافته است. جهت بررسی تاثیر تغییرات کاربری اراضی بر هیدروگراف سیل حوزه آبخیز امامه از مدل HEC-HMS استفاده گردید. نتایج بررسی هیدروگراف دو سال مذکور حاکی از افزایش حجم رواناب و دبی اوج سیلاب در طی دوره زمانی 25 سال می باشد. ضریب رواناب حوضه نیز از 82/0 به 89/0 افزایش پیدا کرده است.
Changes in the land-use pattern has affected hydrological processes in the watersheds and disrupted the natural balance of water flow. In the present study, changes in hydrological components of Amameh watershed as a result of land-use changes from1988 - 2013 were studied. Due to lack of the land-use map in past years, the land-use map was prepared and analyzed by Landsat TM satellite images in the ERDAS Imagine software in 1988. Furthermore, the available information were used to provide land-use map in 2013. Land-use maps of 1988 - 2013 were prepared using ArcGIS software. In existing maps, six land-use classes; class 1, 2, and 3 rangelands, agricultural and garden, arid land, and river-bed were designed. The results showed that Amameh watershed was affected by severe changes in the land-use during the study period, so that the class 1 rangelands to class 2, class 2 to class 3, and even arid land were changed. In addition, the residential areas (villa) were increased from 2.5% in 1988 to 8.4 in 2013. The HEC-HMS model was used to investigate the effect of land-use changes on the hydrological flood hydrograph of Amameh watershed. The results of hydrograph study of 1988 and 2013 showed the volume increase of runoff and peak discharge rates during the 25-year period, and also the watershed runoff coefficient was increased from 0.82 to 0.89.
_||_