ارزیابی و تحلیل عوامل موثر بر قاچاق چوب سوخت و زغال در جوامع محلی زاگرس مرکزی، استان ایلام

محورهای موضوعی : جنگلداری

علی مهدوی ¹ , مجید غلام حسینی ² , محمد سلاورزی ³

1 - دانشیار گروه علوم جنگل، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.
2 - کارشناس‌ارشد رشته جنگلداری، گروه علوم جنگل، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.
3 - استادیار گروه مهندسی معماری، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/06/22 تاریخ پذیرش : 1401/07/11 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: تحلیل عاملی, زغال گیری, عامل اقتصادی- معیشتی, جوامع روستایی زاگرس,

چکیده مقاله :

قاچاق چوب‌های هیزمی و تهیه زغال یکی از فعالیت‌هایی است که حدود 30 درصد از ساکنان مناطق روستایی شهرستان ایلام و بخش هلیلان در کنار فعالیت‌های کشاورزی و دامداری به آن مشغول هستند. چنین فعالیت‌های قاچاق چوب هیزمی و تولید زغال از عوامل اصلی قطع درختان و تخریب جنگل در این مناطق می‌باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی عوامل موثر بر قاچاق چوب و تولید زغال در جوامع محلی شهرستان ایلام و بخش هلیلان و بررسی جایگاه زغال گیری در نظام معیشتی و درآمدی روستاییان در منطقه مورد مطالعه می‌باشد. در این پژوهش جمع‌آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و پرسشنامه‌ای انجام و در قسمت مصاحبه با برقراری ارتباط مستقیم با خانوارهای زغال گیر به بررسی نگرش و عوامل موثر بر زغال گیری پرداخته شد. با توجه به نتایج تحلیل عاملی و بررسی گویه‌های (متغیرها) مربوط به هر عامل و بار عاملی آنها، سه عامل اقتصادی- معیشتی، حقوقی- قانونی و عوامل فرهنگی- اجتماعی شناسایی شدند. نتایج تحلیل عاملی نشان داد عامل اول (اقتصادی- معیشتی) با مقدار ویژه 7/45 بیشترین سهم (62/15 درصد) و عامل سوم (اجتماعی- فرهنگی) با مقدار ویژه 1/15 کمترین سهم (9/63 درصد) را در تبیین کل واریانس داشتند. نتایج بررسی‌ها در خصوص جایگاه زغال گیری در نظام معیشتی خانوارهای زغال گیر مورد مطالعه نشان داد به طور متوسط هر خانوار زغال گیر در حوزه شهرستان ایلام سالانه 10,800,000 ریال و در بخش هلیلان 11,400,000 ریال درآمد حاصل از فروش زغال در سال 1398 داشتند.

چکیده انگلیسی:

Approximately, 30 percent of rural residents of Ilam County and Holeilan division are engaged in smuggling firewood and preparing charcoal alongside agricultural and livestock activities. Such activities of smuggling firewood and preparing charcoal are the main causes of the cutting of trees and deforestation in these areas. The purpose of this study is to investigate the factors affecting firewood smuggling and charcoal production in the local communities of Ilam County and Holeilan district and to survey the status of charcoal in the livelihood and income of the villagers in the study area. In this study, the data were collected through a library study and a questionnaire. In the interview section, the attitudes and factors affecting charcoal production were investigated by directly communicating with the studied households. According to the results of factor analysis and examination of items (variables) related to each factor and their factor loadings, three economic-social, legal, and cultural-social factors were identified. The results of factor analysis showed that the first factor (socio-economic) with a specific value of 7.45 had the highest share (62.15%) and the third factor (socio-cultural) with a specific value of 1.15 had the lowest share (9.63%) in total variance explanation. The results of the investigations regarding the status of coal mining in the livelihood system of the studied households showed that each charcoal mining household in the area of Ilam city had 10,800,000 Rials and in Helilan district 11,400,000 Rials on average from the sale of coal in 2019.