اعتبار و روایی و ساختار عاملی پرسشنامه خودپنداره- خدا پنداره برای مداخله‌های معنوی

محورهای موضوعی : روان سنجی

مسعود جان بزرگی ¹ , آسا سرآبادانی تفرشی ²

1 - استاد روانشناسی بالینی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
2 - کارشناس ارشد روان شناسی بالینی دانشگاه آزاد اسلامی قزوین

تاریخ دریافت : 1399/07/05 تاریخ پذیرش : 1399/07/05 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: خود پنداره, خود پنداشت, خداپنداره, خداپنداشت,

چکیده مقاله :

فعالیت حوزه ادراکی مربوط به مبدأ هستی و خداوند از یکسو و خود در رابطه با او از سوی دیگر از چالشهای اساسی روانشناختی برای انسان معنویت خواه است. شکل گیری پنداره ها یا تصورات ساختگی در این دو حوزه موجبات پردازش غلط و آشفته ساز روانشناختی را برای فرد فراهم می کند. سنجش روانشناختی باورهای این حوزه های ادراکی در زمینه کمک های بالینی-معنوی به مراجعان از اهمیت خاصی برخوردار است. تهیه و سنجش شاخص های اعتبار و روایی و ساختار عاملی پرسشنامه خودپنداره- خداپنداره برای مداخله‌ها و مطالعه‌های معنوی هدف اصلی این پژوهش بوده است. برای این منظور، معیارهای مربوط به "خودپنداره – خداپنداره" بر اساس متون دینی و سپس مشاهدات بالینی تنظیم و برای سنجش آن، ابزار عینی تدارک دیده شد. پس از مطالعات اولیه و تهیه روایی لازم از نظر متخصصان بالینی با روش کیفی گروه متمرکز و حذف گزاره های تأیید نشده، پرسشنامه ای با 6 سؤال برای مؤلفه های جمعیت شناختی، و 40 سؤال برای سنجش خودپنداره- خداپنداره طراحی شد و برای مطالعه اعتبار با یک گروه کوچک 30 نفره با روش آزمون-آزمون مجدد و جامعه آماری برای تحلیل عاملی دانشجویان مقطع لیسانس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب بود و نمونه بر روی تعداد 628 دانشجو اجرا گردید. نمونه ها با استفاده از روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شد. یافته ها در روشهای کیفی و تهیه روایی محتوی روایی مطلوبی در CVI>0/79 و CVR> 0/62نشان داد، داده های آزمون آزمون مجدد اعتبار زیر مقیاس خداپنداره را0/806 و خودپنداره را0/582 نشان داد. آلفای کرونباخ یا همسانی درونیآزمون 0/815به دست آمد که بیانگر اعتبار مطلوبی است. تحلیل عاملی با روش مولفه های اصلی 4 عامل در پاسخ شرکت کنندگان شناسایی نمود. که شامل 7 سوال خودپنداره، 8 سوال خودپنداشت(خوداقعی)، 14 سوال خداپنداره و 11 سوال خداپنداشت(مفهوم واقعی خدا) بود. بنابراین یافته های نهایی چهار زیر مقیاس اصلی به دست آمد که هم تصورات کاذب از خداوند و خود و همچنین مفاهیم واقعی خداوند و خود را مورد سنجش قرار می دهد. در نتیجه از این آزمون می توان برای سنجش مؤلفه های معنوی و مذهبی فرد در حوزه مبدأ ادراک شده و خود ادارک شده و نیز نظارت بر تغییرات فرد از تصورات ساختگی از خود و خدا به مفاهیم واقعی تر به ویژه در درمانهای معنوی استفاده کرد.

چکیده انگلیسی:

a