روش تحلیل محتوا ، از کمی گرایی تا کیفی گرایی

محورهای موضوعی : روش ها و مدل های روانشناختی

محمدرضا قائدی ¹ (گروه علوم سیاسی، واحد شهرضا، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرضا، ایران.)
علیرضا گلشنی ² (گروه علوم سیاسی، واحد شهرضا، دانشگاه آزاد اسلامی، شهرضا، ایران.)

تاریخ دریافت : 1395/05/05 تاریخ پذیرش : 1395/05/05 تاریخ انتشار : 1395/02/01

کلید واژه: روش کمی, روش کیفی, تحلیل محتوا, تحلیل محتوای کمی, تحلیل محتوای کیفی,

چکیده مقاله :

    تحلیل محتوا، فرآیند تبدیل کیفیت‌ها به کمیت‌ها و سپس تبدیل همین کمیت به کیفیت است. این روش، بیش‌تر در روند پژوهی، پژوهش های تلفیقی، بررسی تصویر واقعیت‌ها و نیز بررسی میزان انطباق برنامه ها با ویژگی ها و ویژگی های ساختاری و محتوایی بکار برده می شود. روش تحلیل محتوا بر این فرض بنا شده است که با تحلیل پیام های زبانی می‌توان به کشف معانی، اولویت‌ها، نگرش ها، شیوه‌های درک و سازمان یافتگی جهان دست یافت. این روش که در رشته‌های گوناگون علوم اجتماعی همچون ارتباطات، جامعه شناسی، علوم سیاسی و روان‌شناسی، کاربرد دارد، پژوهشگران نسبت به آن ( به منزله روشی انعطاف‌پذیر برای تحلیل داده ها )، توجهی ویژه دارند. روش تحلیل محتوا، بین دو قطب عینی و ذهنی قرار می‌گیرد. به بیان دیگر، رویکرد تلفیقی تحلیل محتوا، امروزه می تواند کاربردی تر (از کمی گرایی یا کیفی گرایی صرف در تحلیل محتوا) باشد.

چکیده انگلیسی:

    Content analysisis the process of qualities' transforming to the quantities and then converting the same quantity to the quality. This method is more used in research process, combinative research /consolidated research,review of facts'image and examining the conformityrate of programs with the features as well asthe structure and content characteristics.Content analysis method is based on the assumption thatthe meaningsdiscovery, preferences, attitudes, ways of understanding and organizing the world can be achieved by analyzing the verbal messages. This method that is applied in different subjects of social sciences such as communication, sociology, political science and psychology, the researchers (as a flexible way for data analysis) have particular attention in relation to it. The content analysis method is placed between the two subjective and objective poles. In other words, the combinative approach ofcontent analysis could be more applicable today than the merequantity-orientation or quality-orientation.

منابع و مأخذ:

-ازکیا، م. (1382) روش های کاربردی تحقیق، تهران: کیهان.

-آسا برگر، آ. (1383). روش های تحلیل رسانه ها، ترجمه پرویز اجلالی، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها.

-ایمان، م.ت. (1388)، مبانی پارادایمی روش های تحقیقی کمی و کیفی در علوم انسانی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

-ایمان، م.ت. نوشادی، م.ر. (1390). "تحلیل محتوای کیفی"، فصلنامه پژوهش، سال سوم، شماره دوم، پائیز و زمستان ،

- باب الحوائجی، ف. (1376). " تحلیل محتوا"، فصلنامه کتاب، زمستان.

-باردن، ل. (1374). تحلیل محتوا، ترجمه ملیحه آشتیانی و محمدیمنی دوزی سرخابی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

- بروجردی علوی، م.(1381). تحلیل پیام های رسانه ای: کاربرد تحلیل محتوای کمّی در تحقیق، ترجمه مهدخت بروجردی علوی، تهران: نشرسروش.

-تبریزی، م. (1393). "تحلیل محتوای کیفی از منظر رویکردهای قیاسی و استقرایی"، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 64، بهار.

-جعفری هرندی، ر. نصر، ا.ر. میرشاه جعفری، ا. (1387). "تحلیل محتوا روشی پرکاربرد در مطالعات علوم اجتماعی، رفتاری و انسانی، با تاکید بر تحلیل محتوای کتابهای درسی"، روش شناسی علوم انسانی حوزه و دانشگاه، شماره 55.

-دفتر پژوهش، تالیف و فن آوری آموزشی ،گروه برنامه ریزی درسی(1385). طرح تحلیل محتوای آموزشی، تهران.

-راجردی، و. دومینیک، ج. آ. (1384) تحقیق در رسانه های جمعی، ترجمه کاووس سید امامی، تهران: سروش و مرکز تحقیقات مطالعاتی و سنجش برنامه ای صدا و سیما.

- سید امامی، ک.(1384) تحقیق در رسانه های جمعی،ترجمه، تهران: سروش و مرکز صدا وسیما

-صدیق سروستانی، ر.ا. (1375). "کاربرد تحلیل محتوا در علوم اجتماعی"، نامه علوم اجتماعی دانشگاه تهران، دوره جدید، شماره 8، زمستان.

-فاضلی، ن.ا. (1376)." آموزش ، تحقیق و ترویج ( تحلیل محتوای نامه علوم اجتماعی)"، نمایه پژوهش، سال اول، تابستان.

گلشنی، ع.ر. و قائدی، م.ر. (1391)" روش تلفیقی برایند نقد روش های کمی و کیفی"، فصلنامه روش ها و مدل های روانشناختی، سال دوم، شماره نهم، پائیز.

گلشنی، ع.ر. و قائدی، م.ر. (1392)" روش فازی در پژوهش، پلی ما بین روش های کمی و کیفی پژوهش"، فصلنامه روش ها و مدل های روانشناختی، سال سوم، شماره چهاردهم، زمستان.

گونتز، ب. (1384). روش های تحقیق رسانه ای، ترجمه مینو نیکو، تهران، اداره کل پژوهش های سیما.

لاریجانی، ح. ا.ح. (1387)"تجزیه وتحلیل محتوی گسترش روش های تحقیق در علوم کتابداری و
اطلاع رسانی یا روش تجزیه و تحلیل محتوی"،فصلنامه دانش شناسی(علوم کتابداری و اطلاع رسانی فن آوری اطلاعات)،سال اول،شماره1، تابستان.

محمدپور، ا. (1390)، روش تحقیق کیفی، ضد روش 2، تهران: جامعه شناسان.

معتمدنژاد،ک. (1356) روش تحقیق در محتوای مطبوعات، تهران:انتشارات دانشکده علوم ارتباطی و اجتماعی.

منادی، م. (1385)." روش تحلیل محتوای متن گفتاری و نوشتاری در علوم رفتاری و اجتماعی"، فصلنامه حوزه و دانشگاه، سال دوازدهم، شماره 48، پائیز.

منشادی، م. (1380). روش تحقیق و مرجع شناسی، بندر عباس، دانشگاه هرمزگان.

نایبی هوشنگ(1378)، تحلیل محتوا، ترجمه، تهران، انتشارات سروش.

نایبی، هوشنگ .(1383) تحلیل محتوا: مبانی روش شناسی، ترجمه، تهران: نشرنی.

نوشادی، م.ر. (1386). چگونگی طرح هویت ملی در کتاب های تعلیمات اجتماعی پنجم دبستان و سوم راهنمایی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز، زمستان.

هولستی، ال.آر. (1373) تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی، چاپ اول، ترجمه نادر سالار زاده امیری، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

هولستی،آل. آر(1380)تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی، چاپ دوم ترجمه نادر سالار زاده امیری، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.

-Allen, B. & Reser, D. (1990)." Content Analysis and Information Science Researches" , Library and Information Science Research, 12,3(july-Sep).

-Bardin, L. (1989), Lanalyse de Contenu. P.U.F. Paris.

-Baxter, L.A. (1991), "Content Analysis", Studying Interpersonal Interaction, Eds B.Matgomery & S,Duck,NewYork, London, The Guilford Press.

-Berg ,A. &Welander, H.(2000),U,"Dementia Care nurses experiences of sysmtematic clinical group supervision and supervised planned nursing care.", Journal of Nursing management ,Vol 8 ,nov

-Budd, R.W., Thorp, R.K. &.Donohew, L. (1967), Content analysis Of Communications, NewYork, Macmilan.

-Berelson, B.(1971). Content Analysis in communication Research NewYork:Hafner.

-Cavanagh,S.,(1997)"content analysis:concepts, Methods and applications", Nurse Researcher,vol 4(3).

-Downe - Wamboldt, B.(1992)," Content Analysis:Method, Applications, and Issues." Health Care For Women international, vol 13(3).

-Freud, S. (1989), Introduction a La Psychanalyse, Petit Bibliotheque Payot.

-Giles, D. (2002). Advanced Research Method in Psychology. London: Routledge.

-Graneheim, U.H. &Lundman, B. (2004) Qualitative Content Analysis in nursing research:Concepts, Procedures and Measures to achive trustworthiness.Nurss Edu Today:VOL 24

-Hsiu-Fang, H. Sieh & Shannon, S. E. (2005). Three Approaches To Qualitative Content Analysis. Qualitative Health Research. NoVember

-Hollowey, I. (1997) Basic Concepts For Qulitative Research. London: Blackwell.

- Klaus Bruhn, J., & Jankowski, N. W. (2002).Ahandbook Of Qualitative Methodologies For Mass Communication. London: Routledge.

-Kondracki, N.L., & Wellman, N.S. (2002),"content Analysis:Review of  Methods and their applications in nutrition education ", Journal of Nutrition Education and Behavior,Vol 34.

-Kohlbacher, F.(2006). The Use Of qualitative Content analysis in Case Study research. In Qualitative Social Research. Volume 7.NO 1

-Kracauer, S.(1952). The Challenge Of Qualitative Content Analysis. www.Jstor.org.

-Mayring, P. (2000),"Qualitative content analysis.Forum",Qualitative social Research,1(2).Retrieved March 10,2005 , from  http ://WWW.qualitative.-research.net/fqs-texte/2-00/02-00 mayring –e.htm .2000.

-Mayring, Ph. (2003) in:A Companion To Qualitative Research. Edited by Uwe Flick,Ernest Von Kardorff and Ines Steinke. London:sage.

-Neondorf, Kimberly A. (2002): the Content analysis guidebook, London, sage pub.

-Patton, M.Q. (2002). Qualitative Research & Evaluation Methods.thousand Oask, Calif:sage Publication.

-Polit,D.F.& B.P.Hungler (1991), Nursing Research Principles and Methods, Fourth ed, Philadelphia,NewYork, Hagestown,J,B,Lippincott Company.

-Poole, M.S., & Folger, J.P. (1981) "Modes of Observation and the validation of interaction analysis Schemes" , Small Group Behavior, Vol 12.

-Weber, R.P. (1990),Basic Content Analysis, CA:sage , Beverly Hills.

-Wilkinson, D. & Brimingham, P.(2003). Using Research Instuments:A Guide For Researchers. London:Routeledge.

- Zhang, Y. (2006)Content analysis (qualitative , thematic ) in: http://WWW.ils.unc. edu/yanz/content 20%analysis pdf.

-Zhang, Y. & Wildemuth, B. M.(2007). Qualitative Analysis Of Content. In ils.Unc.Edu.