طراحی مدلی جهت سنجش ارتباط میان مؤلفه‌های مدیریت زیست‌محیطی، مدیریت کیفیت و بهره‌وری کارکنان (مورد مطالعه: شرکت‌های کوچک و متوسط استان یزد)

طراحی مدلی جهت سنجش ارتباط میان مؤلفه­های مدیریت زیست‌محیطی، مدیریت کیفیت و بهره‌وری کارکنان (مورد مطالعه: شرکت‌های کوچک و متوسط استان یزد)

محورهای موضوعی : مدیریت بازرگانی

علی صفاری دربرزی ¹ , سبحان حیدری ² , حبیب زارع احمدآبادی ³ , امیرعباس ابوئی مهریزی ⁴

1 - استادیار گروه مهندسی صنایع، دانشکده فنی و مهندسی، مجتمع آموزش عالی بم، بم، کرمان، ایران.
2 - کارشناسی ارشدگروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علم و هنر یزد،یزد، ایران
3 - دانشیار گروه مدیریت صنعتی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، دانشگاه یزد، یزد، ایران
4 - مربی گروه مهندسی صنایع، دانشکده فنی و مهندسی، مجتمع آموزش عالی بم، بم، کرمان، ایران

تاریخ دریافت : 1401/02/17 تاریخ پذیرش : 1401/06/01 تاریخ انتشار : 1402/07/01

کلید واژه: مدیریت کیفیت, بهره‌وری, مدل‌سازی معادلات ساختاری, مدل‌سازی ساختاری تفسیری, مدیریت زیست‌محیطی,

چکیده مقاله :

دغدغه‌های مرتبط با مباحث زیست محیطی از یک سو و محدودیت در منابع در دسترس برای سازمان های مختلف از سوی دیگر، توجّه به مدیریت بهره‌وری و کیفیت محصولات و خدمات را بویژه در بین بنگاه‌های کوچک و متوسط الزام‌آور می‌کند. هدف از انجام این پژوهش، تبیین پیکرۀ ارتباطات، میان عوامل مؤثر بر بهره‌وری کارکنان، مدیریت کیفیت و مدیریت زیست‌محیطی است. جامعۀ آماری این پژوهش، مدیران، کارکنان و سرپرستان شرکت‌های کوچک و متوسط در استان یزد می‌باشد که در 5 شاخۀ صنعتی (شیمیایی- سلولزی، غذایی، پوشاک، نساجی، معدنی، فلزی- برقی) فعّال هستند. ابزار گردآوری داده‌ها در این پژوهش، پرسشنامه بوده که ابتدا با پرسشنامه مقایسات زوجی میان عوامل شناسایی شده و ارائۀ مدل مفهومی پژوهش با استفاده از رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری، نظرات 9 نفر از مدیران شرکت‌های کوچک و متوسط استان یزد گردآوری گردید. سپس به‌منظور برازش مدل به‌دست آمده، با استفاده از رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری و نرم‌افزار Smart PLS3، تعداد 400 پرسشنامه میان کارکنان و سرپرستان شرکت‌های کوچک و متوسط استان یزد با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس توزیع گردیده که از این میان تعداد 265 پرسشنامه بازگشت داده شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که فرهنگ همکاری، رهبری و بازخورد عملکردی با تمرکز بر مشتری و آموزش، تأثیر مثبت و معناداری دارد. هم‌چنین نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که آموزش و تمرکز بر مشتری، بر نوآوری‌گرایی، سیاست‌ها و استراتژی‌های زیست‌محیطی، سرمایه‌گذاری زیست‌محیطی، فرآیندهای تعریف شده و حمایت سازمان و مدیریت، تأثیر مثبت و معناداری دارد.

چکیده انگلیسی:

Concerns related to environmental issues on the one hand and limited resources available for different organizations on the other hand make it mandatory to pay attention to productivity and quality management of products and services, especially among small and medium- sized enterprises. The purpose of this research was to explain the relationship among factors affecting employee productivity, quality management and environmental management. The statistical population of this research is managers, employees, and supervisors of small and medium-sized companies in Yazd province, which are active in 5 industrial branches (chemical-cellulose, food, clothing, textile, mineral, metal-electrical). The data collection instrument in this research was a questionnaire. Initially, using the questionnaire of the pair-wise comparisons of identified factors and presenting a conceptual model of the study through the interpretive structural modeling, the opinions of nine managers of small and medium-sized companies in Yazd province were sought. Then, in order to fit the obtained model, using the structural equation modeling approach and Smart PLS3 software, 400 questionnaires were distributed among the employees and supervisors of small and medium-sized enterprises in Yazd province through available sampling procedure, of which 265 questionnaires returned. The results of the analyses showed that the culture of cooperation, leadership and performance feedback has a positive significant effect on customer focus and training. Also, it was revealed that training and focusing on the customer has a positive significant effect on innovativeness, environmental policies and strategies, environmental investment, defined processes and organization and management support.

چکیده تصویری:

چکیده

دغدغه‌های مرتبط با مباحث زیست­محیطی از یک­سو و محدودیت در منابع در دسترس برای    سازمان­های مختلف از سوی دیگر، توجّه به مدیریت بهره‌وری و کیفیت محصولات و خدمات را بویژه در بین بنگاه‌های کوچک و متوسط الزام‌آور می‌کند. هدف از انجام این پژوهش، تبیین پیکرۀ ارتباطات، میان عوامل مؤثر بر بهره‌وری کارکنان، مدیریت کیفیت و مدیریت زیست‌محیطی است. جامعۀ آماری این پژوهش، مدیران، کارکنان و سرپرستان شرکت‌های کوچک و متوسط  در استان یزد می‌باشد که در 5 شاخۀ صنعتي (شيميايي- سلولزي، غذايي، پوشاك، نساجي، معدني، فلزي- برقي) فعّال هستند. ابزار گردآوری داده‌ها در این پژوهش، پرسشنامه بوده که ابتدا با پرسشنامه مقایسات زوجی میان عوامل شناسایی شده و ارائۀ مدل مفهومی پژوهش با استفاده از رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری، نظرات 9 نفر از مدیران شرکت‌های کوچک و متوسط استان یزد گردآوری گردید. سپس به‌منظور برازش مدل به‌دست آمده، با استفاده از رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری و نرم‌افزار Smart PLS3، تعداد 400 پرسشنامه میان کارکنان و سرپرستان شرکت‌های کوچک و متوسط  استان یزد با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس توزیع گردیده که از این میان تعداد 265 پرسشنامه بازگشت داده شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که فرهنگ همکاری، رهبری و بازخورد عملکردی با تمرکز بر مشتری و آموزش، تأثیر مثبت و معناداری دارد. هم‌چنین نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که آموزش و تمرکز بر مشتری، بر نوآوری‌گرایی، سیاست‌ها و استراتژی‌های زیست‌محیطی، سرمایه‌گذاری زیست‌محیطی، فرآیندهای تعریف شده و حمایت سازمان و مدیریت، تأثیر مثبت و معناداری دارد.

واژه های کلیدی: بهره‌وری، مدیریت کیفیت، مدیریت زیست‌محیطی، مدل‌سازی معادلات ساختاری، مدل‌سازی ساختاری تفسیری.

منابع و مأخذ:

Aboelmaged, M. G. (2018). Knowledge sharing through enterprise social network (ESN) systems: motivational drivers and their impact on employees’ productivity. Journal of Knowledge Management, 22(2), 362-383. doi:10.1108/JKM-05-2017-0188

Adel, A., Esmaeilpour, R., Mahdavi, A. (2019),   Investigating the Factors Affecting Green Productivity in Iranian Automotive Industries Using Gray Dimetallic Approach. Journal of Strategic Management in Industrial Systems, 47, 53-64. [In Persian]

Alizadeh, F., & Ahmadi, F. (2019). Computation of Environmental Management with Regards to the Relationship Between Quality Management and Firm Performance. Journal of Computational and Theoretical Nanoscience, 16(1), 168–176. do:10.1166/jctn.2019.7718.

Ammons, D. N. (2019). Productivity barriers in the public sector. In Public productivity handbook (pp. 147-173). CRC Press.

Arda, O. A., Bayraktar, E., & Tatoglu, E. (2019). How do integrated quality and environmental management practices affect firm performance? Mediating roles of quality performance and environmental proactivity. Business Strategy and the Environment, 28(1), 64-78. doi: 10.1002/bse.2190.

Asif, M. (2019). Exploring the role of core and infrastructure quality management practices in ambidexterity. Total Quality Management & Business Excellence, 30(9–10), 990–1004. doi:10.1080/14783363.2017.1344549.

Bahrami, V., Ostadi, B. (2017), Investigating the relationship between productivity factors and performance of organizations by considering environmental indicators based on ISO 14001 standard. Journal of Engineering and Quality Management, 2, 140-158. 20.1001.1.23221305. 1396.7.2.6.3 [In Persian].

Barani, M., Talebpour, M., Keshtidar, M. (2021), Structural model design The role of total quality management in the productivity of sports organizations, 22, 12-23. 10.22084/SMMS.2021.23975.2835. [In Persian]

Barclay, D., Higgins, C., & Thompson, R. (1995). The partial least squares (PLS) approach to casual modeling: personal computer adoption ans use as an Illustration, 2, 285-309.

Chaudhry, N. I., Asad, H., & Hussain, R. I. (2020). Environmental innovation and financial performance: Mediating role of environmental management accounting and firm’s environmental strategy. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences (PJCSS), 14(3), 715–737. http://hdl.handle.net/10419/224961

Cheung, S. O., Wong, P. S. P., & Lam, A. L. (2012). An investigation of the relationship between organizational culture and the performance of construction organizations. Journal of Business Economics and Management, 13(4), 688–704. doi:10.3846/16111699.2011.620157.

Clay-Williams, R., Taylor, N., Ting, H. P., Arnolda, G., Winata, T., & Braithwaite, J. (2020). Do quality management systems influence clinical safety culture and leadership? A study in 32 Australian hospitals. International Journal for Quality in Health Care, 32(Supplement_1), 60–66.doi:10.1093/intqhc/mzz107.

Cobbinah, J. E., & Agyemang, S. (2020). Quality Management and Academic Leadership. In Quality Management Principles and Policies in Higher Education (pp. 101–120). IGI Global. 10.4018/978-1-7998-1017-9.ch006.

Dash, G., & Paul, J. (2021). CB-SEM vs PLS-SEM methods for research in social sciences and technology forecasting. Technological Forecasting and Social Change, 173, 121092. doi:10.1016/j.techfore.2021.121092.

Davari, A., Rezazadeh, A. Structural equation modeling with PLS software, Tehran:University Jihad Publications,2016,Third edition,1-240.[In Persian]

Delis, M. D., Molyneux, P., & Pasiouras, F. (2011). Regulations and productivity growth in banking: Evidence from transition economies. Journal of Money, Credit and Banking, 43(4), 735-764. doi:10.1111/j.1538-4616.2011.00393.x.

Dunlap, D., McDonough III, E. F., Mudambi, R., & Swift, T. (2016). Making up is hard to do: Knowledge acquisition strategies and the nature of new product innovation. Journal of Product Innovation Management, 33(4), 472–491. doi:10.1111/jpim.12298.

Dwyer, R., Lamond, D., Haden, S. S. P., Oyler, J. D., & Humphreys, J. H. (2009). Historical, practical, and theoretical perspectives on green management. Management Decision,47(7),1041-1055. doi:10.1108/ 00251740910978287.

Eisenberger, R., & Stinglhamber, F. (2011). Perceived organizational support: Fostering enthusiastic and productive employees. American Psychological Association, 1-304.

Feng, T., Cai, D., Wang, D., & Zhang, X. (2016). Environmental management systems and financial performance: The joint effect of switching cost and competitive intensity. Journal of Cleaner Production, 113, 781–791. doi:10.1016/j.jclepro.2015.11.038.

Fonseca, L. (2015). From Quality Gurus and TQM to ISO 9001: 2015: a review of several quality paths. International Journal for Quality Research (IJQR), 9(1), 167–180. http://hdl.handle.net/10400.22/5740.

Fonseca, L. (2015). Relationship between ISO 9001 certification maturity and EFQM business excellence model results. Quality Innovation Prosperity, 19, 85-102. 10.12776/QIP.V19I1.556.

Grilo, L. M., Grilo, H. L., & Martire, E. (2018). SEM using PLS approach to assess workers’ burnout state. AIP Conference Proceedings, AIP Publishing LLC, 2040(1),. doi:10.1063/1.5079172.

Guzmán, B. V. R., & Domínguez, O. F. C. (2022). Benefits on productivity indicators after quality management implementation: evidence in the dairy industry. International Journal of Productivity and Performance Management, 1-43. doi:10.1108/IJPPM-04-2021-0219.

Halkos, G., & Bousinakis, D. (2010). The effect of stress and satisfaction on productivity. International Journal of Productivity and Performance Management, 59(5), 415–431. doi:10.1108/17410401011052869.

Hamdoun, M., Jabbour, C. J. C., & Othman, H. Ben. (2018). Knowledge transfer and organizational innovation: Impacts of quality and environmental management. Journal of Cleaner Production, 193, 759–770. doi:10.1016/j.jclepro.2018.05.031.

Hasan, I., Kobeissi, N., Liu, L., & Wang, H. (2018). Corporate social responsibility and firm financial performance: The mediating role of productivity. Journal of Business Ethics, 149(3), 671–688. doi:10.1007/s10551-016-3066-1.

Hoboubi, N., Choobineh, A., Ghanavati, F. K., Keshavarzi, S., & Hosseini, A. A. (2017). The impact of job stress and job satisfaction on workforce productivity in an Iranian petrochemical industry. Safety and Health at Work, 8(1), 67–71. doi:10.1016/j.shaw.2016.07.002.

Hussain, A. (2020). Workplace Conflicts and its Effect on Employee Productivity: A Mediating Role of Workplace Politics. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(3), 2774-2783. 10.37200/IJPR/V24I3/PR2020313.

Irawan, D. A., & Sari, P. (2021). Employee productivity: The effect of flexible work arrangement, indoor air quality, location and amenities at one of multinational logistics providers in Indonesia. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, IOP Publishing, 729(1), 1-11. 10.1088/1755-1315/729/1/012126.

Jabbour, C. J. C., Jabbour, A. B. L., Teixeira, A. A., & Freitas, W. R. S. (2012). Environmental development in Brazilian companies: The role of human resource management. Environmental Development, 3, 137–147. doi:10.1016/j.envdev.2012.05.004.

Kharub, M., & Sharma, R. (2020). An integrated structural model of QMPs, QMS and firm’s performance for competitive positioning in MSMEs. Total Quality Management & Business Excellence, 31(3–4), 312–341. doi:10.1080/14783363.2018.1427500.

Khwaja, M. G., Mahmood, S., & Jusoh, A. (2020). The impacts of quality management on customer focus in the beverages industry. Proceedings on Engineering Sciences, 2(1), 81–92. doi:10.24874/PES02.01.009.

Lannelongue, G., Gonzalez-Benito, J., & Quiroz, I. (2017). Environmental management and labour productivity: The moderating role of capital intensity. Journal of Environmental Management, 190, 158–169. doi:10.1016/j.jenvman.2016.11.051.

Law, L., & Fong, N. (2020). Applying partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) in an investigation of undergraduate students’ learning transfer of academic English. Journal of English for Academic Purposes, 46, 100884. doi:10.1016/j.jeap.2020.100884.

Levine, D. I., & Toffel, M. W. (2010). Quality management and job quality: How the ISO 9001 standard for quality management systems affects employees and employers. Management Science, 56(6), 978–996. doi:10.1287/mnsc.1100.1159.

Lo, C. K. Y., Yeung, A. C. L., & Cheng, T. C. E. (2012). The impact of environmental management systems on financial performance in fashion and textiles industries. International Journal of Production Economics, 135(2), 561–567. doi:10.1016/j.ijpe.2011.05.010.

Lu, P., Cai, X., Wei, Z., Song, Y., & Wu, J. (2019). Quality management practices and inter-organizational project performance: Moderating effect of governance mechanisms. International Journal of Project Management, 37(6), 855–869. doi:10.1016/j.ijproman.2019.05.005.

Ma, L., & Ye, R. (2019). Does daily commuting behavior matter to employee productivity? Journal of Transport Geography, 76, 130–141. doi:10.1016/j.jtrangeo.2019.03.008.

Ma, Y., Zhang, Q., & Yin, H. (2020). Environmental management and labor productivity: The moderating role of quality management. Journal of Environmental Management, 255, 1-7. doi:10.1016/j.jenvman. 2019.109795.

Mabrouk, N. (2020). Interpretive structural modeling of critical factors for buyer-supplier partnerships in supply chain management. Uncertain Supply Chain Management, 8(3), 613–626. 10.5267/j.uscm.2020.2.002.

Mahmud, M., Soetanto, D., & Jack, S. (2020). Environmental management and product innovation: The moderating role of the dynamic capability of small manufacturing firms. Journal of Cleaner Production, 264, 1-13. doi:10.1016/j.jclepro.2020.121633.

Massoudi, A. H., & Hamdi, S. S. A. (2017). The Consequence of work environment on Employees Productivity. IOSR Journal of Business and Management, 19(01), 35–42. 10.9790/487X-1901033542.

Mehdipoor, E. (2020), The Effectiveness of Organizational Culture and Job stress on Personnel Productivity of university. Journal of New Approaches in Educational Adminstration, 45, 305-318. 20.1001.1.20086369. 1399.11.45.13.0. [In Persian].

Molina‐Azorín, J. F., Tarí, J. J., Claver‐Cortés, E., & López‐Gamero, M. D. (2009). Quality management, environmental management and firm performance: a review of empirical studies and issues of integration. International Journal of Management Reviews, 11(2), 197–222. doi:10.1111/j.1468-2370.2008.00238.x.

Mohaghar, A., Moein Najafabadi, F., Bayazi Tehrabnd, A. (2010), Examining the Effects of Quality Management System (QMS) on Organizational Performance. Journal of Management Research in Iran, 4, 186-204. [In Persian]

Mohammadi, S. (2020). Organizational culture and its impact on organizational productivity. International Journal of Human Capital in Urban Management (IJHCUM), 5(3), 267–276. doi:10.22034/IJHCUM.2020.03.08.

Morovati Sharifabadi, A., Namakshenas-Jahromi, M.(2014), dentifying Effective Factors in Successful Implementation of Environmental Management System in Tile and Ceramic Industry in Yazd Province. Journal of Industrial Management Perspective, 3, 9-32. [In Persian]

Pambreni, Y., Khatibi, A., Azam, S., & Tham, J. (2019). The influence of total quality management toward organization performance. Management Science Letters, 9(9), 1397–1406. 10.5267/j.msl.2019.5.011.

Peng, X., Prybutok, V., & Xie, H. (2020). Integration of supply chain management and quality management within a quality focused organizational framework. International Journal of Production Research, 58(2), 448–466. doi:10.1080/00207543.2019.1593548.

Pertusa-Ortega, E. M., Tarí, J. J., Pereira-Moliner, J., Molina-Azorín, J. F., & López-Gamero, M. D. (2021). Developing ambidexterity through quality management and their effects on performance. International Journal of Hospitality Management, 92, 1-11. doi:10.1016/j.ijhm.2020.102720.

Pereira-Moliner, J., Claver-Cortés, E., Molina-Azorín, J. F., & Tarí, J. J. (2012). Quality management, environmental management and firm performance: direct and mediating effects in the hotel industry. Journal of Cleaner Production, 37, 82-92. doi:10.1016/j.jclepro.2012.06.010.

Ramayah, T., Cheah, J., Chuah, F., Ting, H., & Memon, M. A. (2018). Partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) using smartPLS 3.0. In An Updated Guide and Practical Guide to Statistical Analysis. Pearson, 1-149.

Rezaei Zivlaei, M., zandhesami, H. (2020),  The Impact of Quality Management (Soft and Hard Aspect) on Innovation Performance by Mediating Role of Technological Innovation Capability and Proactive Behaviour (The Case: Knowledge-Base Firms). Journal of Industrial Management Studies, 59, 219-262. .[In Persian].doi:10.22054/jims.2021.48758.2422

Saffar, N., & Obeidat, A. (2020). The effect of total quality management practices on employee performance: The moderating role of knowledge sharing. Management Science Letters, 10(1), 77–90. 10.5267/j.msl.2019.8.014.

Sal, A., & Raja, M. (2016). The impact of training and development on employees performance and productivity. International Journal of Management Sciences and Business Research, 5(7), 1-35. https://ssrn.com/abstract=2849769.

Singh, S. K., Chen, J., Del Giudice, M., & El-Kassar, A.-N. (2019). Environmental ethics, environmental performance, and competitive advantage: role of environmental training. Technological Forecasting and Social Change, 146, 203–211. doi:10.1016/j.techfore.2019.05.032.

Song, H., Tucker, A. L., Murrell, K. L., & Vinson, D. R. (2015). Public relative performance feedback in complex service systems: Improving productivity through the adoption of best practices. Harvard Business School Boston, MA, 1-47.

Tung, A., Baird, K., & Schoch, H. (2014). The relationship between organisational factors and the effectiveness of environmental management. Journal of Environmental Management, 144, 186–196. doi:10.1016/j.jenvman.2014.05.025.

Uddin, M. J., Luva, R. H., & Hossian, S. M. M. (2013). Impact of organizational culture on employee performance and productivity: A case study of telecommunication sector in Bangladesh. International Journal of Business and Management, 8(2). 10.5539/ijbm.v8n2p63.

Ugoani, J. (2018). Exploring the relationship between ethics and corporate social responsibility and productivity in Nigeria extractive industry. American Journal of Business and Society, 3(2), 28–37. https://ssrn.com/abstract=3311488.

Villalba, L., & Useche, E. (2021). Methodological approach for the construction of environmental management indicators in universities. Cleaner Environmental Systems, 2(1), 1-12. doi:10.1016/j.cesys.2021.100016.

Wagner, M. (2011). Corporate performance implications of extended stakeholder management: New insights on mediation and moderation effects. Ecological Economics, 70(5), 942-950. doi:10.1016/j.ecolecon. 2010.12.010.

Wiengarten, F., Humphreys, P., Onofrei, G., & Fynes, B. (2017). The adoption of multiple certification standards: perceived performance implications of quality, environmental and health & safety certifications. Production Planning & Control, 28(2), 131–141. doi:10.1080/09537287.2016.1239847.

Wong, P. S. P., & Zapantis, J. (2013). Driving carbon reduction strategies adoption in the Australian construction sector–The moderating role of organizational culture. Building and Environment, 66, 120–130.

doi: 10:1016/j.buildenv.2013.04.022.

Wu, S., Li, B., Nie, Q., & Chen, C. (2017). Government expenditure, corruption and total factor productivity. Journal of cleaner production, 168, 279-289. doi:10.1016/j.jclepro.2017.09.043.

Xu, L., Peng, X., Pavur, R., & Prybutok, V. (2020). Quality management theory development via meta-analysis. International Journal of Production Economics, 229, 1-16. doi:10.1016/j.ijpe.2020.107759.

Yadav, A., & Sagar, M. (2021). Modified total interpretive structural modeling of marketing flexibility factors for Indian telecommunications service providers. Global Journal of Flexible Systems Management, 22(4), 307–330. doi:10.1007/s40171-021-00278-6.

Yudhy, Y. (2020). The Influence of Organization Culture and Work Motivation on Employee Productivity of Bank BJB Rancaekek Branch. International Journal of Business, Economics, and Social Development, 1(4), 202–211. doi:10.46336/ijbesd.v1i4.98.

Zhang, Q., & Ma, Y. (2021). The impact of environmental management on firm economic performance: The mediating effect of green innovation and the moderating effect of environmental leadership. Journal of Cleaner Production, 292(4). doi:10.1016/j.jclepro.2021.126057.

Zhao, L., & Chen, L. (2022). Research on the impact of government environmental information disclosure on green total factor productivity: Empirical experience from Chinese province. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(2), 729. doi:10.3390/ ijerph19020729.

 

 

 

متن کامل:



Vol.17, No.66, Autumn 2023                                                          Journal of Productivity Management 

 

 

 

 

 

 

Designing a Model for the Relationship among the Components of Environmental Management, Quality Management and Employee Productivity: A Case Study of Small and Medium-Sized Enterprises in Yazd Province

 

Ali Saffari Darberazi(Ph.D.) *¹, Sobhan Heidary² , Habib Zare Ahmadabadi(Ph.D.)³,

Amirabbas Abouei Mehrizi(Ph.D.)⁴

(Receipt: 2022.05.07- Acceptance:2022.08.23)

 

Abstract

Concerns related to environmental issues on the one hand and limited resources available for different organizations on the other hand make it mandatory to pay attention to productivity and quality management of products and services, especially among small and medium- sized enterprises. The purpose of this research was to explain the relationship among factors affecting employee productivity, quality management and environmental management. The statistical population of this research is managers, employees, and supervisors of small and medium-sized companies in Yazd province, which are active in 5 industrial branches (chemical-cellulose, food, clothing, textile, mineral, metal-electrical). The data collection instrument in this research was a questionnaire. Initially, using the questionnaire of the pair-wise comparisons of identified factors and presenting a conceptual model of the study through the interpretive structural modeling, the opinions of nine managers of small and medium-sized companies in Yazd province were sought. Then, in order to fit the obtained model, using the structural equation modeling approach and Smart PLS3 software, 400 questionnaires were distributed among the employees and supervisors of small and medium-sized enterprises in Yazd province through available sampling procedure, of which 265 questionnaires returned. The results of the analyses showed that the culture of cooperation, leadership and performance feedback has a positive significant effect on customer focus and training. Also, it was revealed that training and focusing on the customer has a positive significant effect on innovativeness, environmental policies and strategies, environmental investment, defined processes and organization and management support.

Key Words: productivity, quality management, environmental management, structural equation modeling, Interpretive Structural Modeling

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

طراحی مدلی جهت سنجش ارتباط میان مؤلفه­های مدیریت زیست‌محیطی، مدیریت کیفیت و بهره‌وری کارکنان (مورد مطالعه: شرکت‌های کوچک و متوسط استان یزد)

 

علی صفاری دربرزی*⁵، سبحان حیدری⁶، حبیب زارع احمدآبادی⁷، امیرعباس ابوئی مهریزی⁸

(دریافت: 17/02/1401-پذیرش نهایی: 01/06/1401)

 

 

چکیده

دغدغه‌های مرتبط با مباحث زیست­محیطی از یک­سو و محدودیت در منابع در دسترس برای    سازمان­های مختلف از سوی دیگر، توجّه به مدیریت بهره‌وری و کیفیت محصولات و خدمات را بویژه در بین بنگاه‌های کوچک و متوسط الزام‌آور می‌کند. هدف از انجام این پژوهش، تبیین پیکرۀ ارتباطات، میان عوامل مؤثر بر بهره‌وری کارکنان، مدیریت کیفیت و مدیریت زیست‌محیطی است. جامعۀ آماری این پژوهش، مدیران، کارکنان و سرپرستان شرکت‌های کوچک و متوسط  در استان یزد می‌باشد که در 5 شاخۀ صنعتي (شيميايي- سلولزي، غذايي، پوشاك، نساجي، معدني، فلزي- برقي) فعّال هستند. ابزار گردآوری داده‌ها در این پژوهش، پرسشنامه بوده که ابتدا با پرسشنامه مقایسات زوجی میان عوامل شناسایی شده و ارائۀ مدل مفهومی پژوهش با استفاده از رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری، نظرات 9 نفر از مدیران شرکت‌های کوچک و متوسط استان یزد گردآوری گردید. سپس به‌منظور برازش مدل به‌دست آمده، با استفاده از رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری و نرم‌افزار Smart PLS3، تعداد 400 پرسشنامه میان کارکنان و سرپرستان شرکت‌های کوچک و متوسط  استان یزد با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس توزیع گردیده که از این میان تعداد 265 پرسشنامه بازگشت داده شد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که فرهنگ همکاری، رهبری و بازخورد عملکردی با تمرکز بر مشتری و آموزش، تأثیر مثبت و معناداری دارد. هم‌چنین نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که آموزش و تمرکز بر مشتری، بر نوآوری‌گرایی، سیاست‌ها و استراتژی‌های زیست‌محیطی، سرمایه‌گذاری زیست‌محیطی، فرآیندهای تعریف شده و حمایت سازمان و مدیریت، تأثیر مثبت و معناداری دارد.

واژه های کلیدی: بهره‌وری، مدیریت کیفیت، مدیریت زیست‌محیطی، مدل‌سازی معادلات ساختاری، مدل‌سازی ساختاری تفسیری.

مقدمه

امروزه در جهان در حال توسعه، یکی از موضوعاتی که مورد توجّه بسیاری از محققان و شرکت‌ها قرار گرفته، بهره‌وری است (حاسین⁹، 2020). بهره‌وری مفهومی فراگیر و گسترده است؛ به‌نحوی که شاید بتوان ادعا کرد منظور از مدیریت، تلاش لازم در سازمان­ها برای بهبود بهره‌وری است (مهدی‌پور و همکاران، 1399). بهره‌وری در مورد چگونگی استفاده از منابع در تولید کالا ایده‌ای را ارائه می‌دهد و در شناسایی خروجی‌ها (از جمله کارآیی و اثربخشی منابع موجود) و ورودی‌های باارزش (ازجمله پرسنل، ماشین‌آلات، مواد، سرمایه، امکانات و انرژی)، مؤثر است (حسن و همکاران¹⁰، 2018). مفهوم بهره‌وری را می‌توان به روش‌های مختلفی مورد بحث قرار داد؛ امّا موضوع مورد تأیید در پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ارتقای بهره‌وری در سازمان‌ها منجر به ارتقای عملکرد سازمان‌ها می‌گردد (آگونی¹¹، 2018). یکی از موضوعاتی که در حوزۀ بهره‌وری اهمیت بسیار دارد، بهره‌وری نیروی انسانی است که می‌توان ازآن به‌عنوان درجۀ استفادۀ مؤثّر از نیروی کار به‌عنوان یکی از عوامل تولید یا به‌دست آوردن یک نتیجۀ کمّی و کیفی مطلوب از نیروی کار در راستای اهداف جامعه و سازمان یاد نمود (قربانی و امیرنژاد، 1398). منظور از بهره‌وری فردی، استفادۀ بهينه از مجموعه استعدادها و توانايي‌های بالقوه فرد در مسير پيشرفت زندگی خود می‌باشد (هالکاس و بوزیناکیس¹²، 2007). از ديد منافع سازمانی، ارتقای  بهره‌وری در افراد، بهبود بهره‌وری سازمان را به دنبال خواهد داشت. آموزش، يادگيری و رشد نيروی انسانی در سازمان و مشارکت افراد در اداره سازمان، علاوه بر بهبود بهره‌وری فرد، موجب افزايش بهره‌وری در سازمان خواهد شد. به فعل درآوردن نيروهای بالقوه و استعدادهای شگرف در جهت سازندگی، موجب پيشرفت و بهروزی فرد و همسويي با سازمان و سبب بهره‌وری سازمان خواهد شد. يکی از دلايل افزايش بهره‌وری در سازمان‌های پيشتاز امروزی، رشد و يادگيری در ميان کارکنان آن سازمان‌ها می‌باشد. بهره­وری فردی به واسطه نوع تعامل سازمان­ها با قوانین و مقررات دولتی می­تواند در کوتاه­مدت و یا حتی بلند مدت دچار تغییراتی گردد (آمونس¹³، 2019). در طی چندسال اخیر، بواسطۀ فشار افکار عمومی، قوانین و مقررات دولتی مبتنی بر حفاظت بهتر و مؤثرتر از منابع طبیعی امروزه به یک رکن اساسی در تصمیم­سازی کلی برای سازمان­ها مورد بررسی قرار گرفته است (دلیس و همکاران¹⁴، 2011) که این موضوع بر نحوۀ تعامل دستورهای زیست‌محیطی حاصل از قوانین در مقررات دولتی می­تواند بر بهره­وری فردی  اثرگذار باشد (وو و همکاران¹⁵، 2017). از سویی دیگر، حساسیت افکار عمومی و دغدغۀ دولت‌ها نسبت به مسائل زیست‌محیطی و هم‌چنین الزام سازمان‌ها به رعایت مقرّرات زیست‌محیطی، روزبه‌روز بر ضرورت انجام پژوهش‌های مرتبط با سیستم‌های مدیریت زیست‌محیطی افزوده می‌شود (لو و همکاران¹⁶، ۲۰۱۲). هر سیستم مدیریت زیست‌محیطی به فعالیت‌هایی؛ هم‌چون: جمع‌آوری، ارزیابی، برنامه‌ریزی و اجرا اشاره می‌کند که می‌تواند بر عملکرد سازمان و ارتباط آن با محیط پیرامونی تأثیرگذار باشد (فنگ و همکاران¹⁷، ۲۰۱۴). مدیریت زیست‌محیطی را می‌توان به‌عنوان اقدامات انجام شده توسط سازمان‌ها، از جمله به‌کارگیری استانداردهای رسمی و روش‌های معمول با هدف کاهش تأثیر منفی بر محیط زیست تعریف کرد (محمود و همکاران¹⁸، 2020). همچنین رعایت بهتر قوانین و مقررات زیست‌محیطی در درون سازمان، باعث کاهش آلودگی­های درون سازمانی     می­گردد که این موضوع بر سلامت کارکنان اثرگذار است و می­تواند باعث بهره­ورتر شدن نیروی کاری در درون سازمان­ها شود (واگنر¹⁹، 2011). از سوی دیگر پیشگیری از آلودگی­های زیست‌محیطی می­تواند بر القای حس مثبت میان کارکنان اثر مثبتی گذارده و باعث بهبود بهره­وری در میان کارکنان گردد (ژائو و همکاران²⁰، 2022). این موضوع که از آن به عنوان عامل محرک در بهره­وری نام برده می­شود می­تواند با کاربرد مدیریت کیفیت، اثرگذاری بهتری را از خود نشان دهد (گوزمان و همکاران²¹، 2022). مدیریت کیفیت، یک ابزار مدیریتی مؤثّر به‌منظور کمک به شرکت‌ها و دستیابی به عملکرد بهتر از طریق بهبود مستمر فرآیندها و فن‌آوری‌های تولید و هم‌چنین بهبود کیفیت محصولات و خدمات طراحی شده است (ما و همکاران²²، 2020). ویژگی برجستۀ مدیریت کیفیت، مکانیزم کنترل خودکار برای اطمینان از کیفیت تولید است (فونسکا²³، 2015). مدیریت کیفیت، شرکت‌ها را ملزم به رعایت مجموعه‌ای از استانداردها برای طراحی، تولید، تحویل و خدمات محصول می‌کند (لوین و تافل²⁴، 2010) تا اطمینان حاصل شود که مشتریان همیشه محصولات یا خدماتی را که شرکت وعده داده است دریافت می‌کنند (وینگارتن و همکاران²⁵، 2017). از مدیریت کیفیت به عنوان ابزاری نام برده می­شود که قابلیتی را در سازمان پیاده می­کند تا عملکرد بهتری را از خود نمایش بدهند و به نوعی بر بهره­وری فردی اثر بگذارد و همچنین سبب بهبود ویژگی­های فناورانه به منظور مدیریت زیست‌محیطی بهتر گردد (فونسکا²⁶، 2015). از سویی دیگر مدیریت کیفیت با ایجاد یک وحدت در رویه انجام کارها در درون سازمان، با کاهش استرس در فضای کاری بر بهره­وری فردی در سازمان بسیار اثرگذار است (وینگارتن و همکاران²⁷، 2017). از سوی دیگر، مدیریت مناسب زیست‌محیطی نیازمند حمایت مناسب نیروی انسانی در درون سازمان می­باشد که این حمایت در صورت استفاده سازمان­ها از یک سیستم مناسب مدیریت کیفیت می­تواند به نحو بسیار مطلوبی خود را نمایان سازد (ما و همکاران²⁸، 2020).

امروزه حفاظت از محیط زیست به یکی از دغدغه‌های شرکت‌ها و جوامع تبدیل شده است؛ از سویی دیگر، بسیاری از شرکت‌ها علاوه بر توجه به محیط زیست، به‌دنبال افزایش بهره‌وری و کیفیت محصولات تولیدی خود نیز هستند. بنابراین، پیوند میان این عوامل می‌تواند کمک شایانی به شرکت‌ها در جهت حفظ محیط زیست، بهبود عملکرد و افزایش سود کند و شرکت‌ها را به سمت موفقیّت در دنیای رقابتی امروزه سوق دهد (دانلپ²⁹، 2016). بر این اساس، هدف از این پژوهش ارائۀ مدلی برای تبیین ارتباط مدیریت زیست‌محیطی، مدیریت کیفیت و بهره‌وری است. در این بخش، ادبیات مرتبط با پژوهش مورد بررسی قرار گرفته و سعی گردیده است تا در ابتدا به ارائه توضیحات در مورد متغیرهای اصلی پرداخته شود و سپس در بخش پیشینۀ پژوهش، به نحوۀ تعامل ابعاد و نوع ارتباط میان عوامل پرداخته شده است.

بهره‌وری از جمله مفاهیمی است که بیش از ۲۳۰ سال از نخستین تلاش و برداشت علمی پیرامون آن می‌گذرد (حسینی و همکاران³⁰، 2016). توجّه به بهره‌وری کارمندان برای هر شرکت، الزامی و ضروری است (ایروان و ساری³¹، 2021). امروزه بهره‌وری به‌عنوان یک دیدگاه فکری و به مفهوم هوشمندانه کار کردن و عمل کردن مطرح است. بهره‌وری مفهومی است فراگیر و گسترده؛ به‌نحوی‌که شاید بتوان ادعا کرد مدیریت یعنی تلاشی برای بهبود بهره‌وری در سطح سازمان؛ چنانچه مدیری بتواند با حفظ میزان حداقل داده‌ها، به ستاده‌های بیشتر و بهتری دست یابد، او را مدیری موفّق و بهره‌ور می‌دانیم. هدف علم مدیریت، جستجو و تبیین راه‌های کسب بهره‌وری بیشتر بوده است (مهدی‌پور، 1399). بهره‌وری عبارت است از به‌دست آوردن حداکثر سود ممکن با بهره‌گیری و استفادۀ بهینه از نیروی کار، توان، استعداد و مهارت نیروی انسانی، زمین، ماشین، پول، زمان، مکان و... به‌منظور ارتقای رفاه جامعه. بهره‌وری در سطح کارکنان، سازمان، اقتصاد و ملّی تقسیم می‌شود و دارای منابع و فوایدی از جمله: صرفه‌جویی در هزینه‌ها، ارتقای شغلی کارکنان، ایجاد محیط کاری جذاب، آموزش عمومی کارکنان، امنیت شغلی کارکنان، افزایش حقوق، رفاه و انگیزۀ کاری است (هبوبی و همکاران، 2017). هم‌چنین بهره‌وری به‌عنوان کارایی نیروی انسانی نیز تعریف شده که می‌تواند عملکرد یک سازمان را تحت تأثیر خود قرار دهد (ما و یی³²، 2019).

در طی دو دهۀ گذشته، رشد اقتصادی و پیشرفت فناورانه گسترده و سریعی را شاهد بوده‌ایم، اما در خلال آن، ضایعات منابع طبیعی، مصرف بی‌رویۀ آن و هم‌چنین صدمات وارده آن به محیط زیست -مخصوصاً در کشورهایی که رشد سریعی را تجربه کرده‌اند- نیز افزایش یافته است. دولت‌ها و صنایع ملل مختلف تلاش نموده‌اند تا با ایجاد استانداردها، قوانین و مقررات زیست‌محیطی، این بحران را مدیریت  نمایند؛ امّا تلاش‌ها ناکافی بوده و چالش بزرگ هم‌چنان باقی‌مانده است (جابور و همکاران³³، 2012). افزایش هزینه‌های ناشی از آسیب‌های زیست‌محیطی، افزایش دانش، آگاهی و نگرانی‌های شرکت‌ها در مورد اثرات سوءفعالیت‌های اقتصادی بر منابع طبیعی و به‌تبع آن بدتر شدن کیفیت زندگی، این شرکت‌ها را بر آن داشته است که در راه‌کارهای رشد و توسعۀ اقتصادی خود بازنگری داشته باشند (دایر و همکاران³⁴، 2009). محیط زیست، ارتباط بسیار نزدیکی با مفهوم پایداری دارد. برای درک دقیق و پیوندی که بین تعریف محیط زیست و پایداری وجود دارد، باید دامنۀ مفهوم محیط را تعیین کنیم که می‌تواند خود عوامل مختلفی را شامل شود. محیط زیست می‌تواند به‌عنوان ادغام محیط فیزیکی (آب، هوا، خاک)، محیط طبیعی (گیاهان و جانوران) و محیط فرهنگی اجتماعی (میراث تاریخی و هنری، ارزش‌های فرهنگی، هنجارهای هم‌زیستی، آداب و رسوم و غیره) تعریف شود (ویلالبال و یوسیچ³⁵، 2021). سیستم مدیریت زیست‌محیطی، بخشی از کلّ سیستم مدیریت  است که شامل ساختار سازمانی، فعالیت‌های طرح‌ریزی، مسئولیت‌ها، اعمال، روش‌ها، فرآیندها و منابع برای تهیّه، اجرا، حصول، بازنگری و حفظ خط‌مشی زیست‌محیطی است. این سیستم مجموعه‌ای از اقدامات مدیریت  است که به سازمان این امکان را می‌دهد تا تأثير فعالیت‌هایش بر محیط زیست را شناسایی و ارزیابی کرده و تحت کنترل درآورد و در نهایت عملکرد زیست‌محیطی خود را بهبود بخشد. بسیاری از صنعتگران و پژوهشگران معتقدند که مدیریت محیط زیست نه‌تنها می‌تواند منجر به حفاظت از محیط زیست و حفظ منابع طبیعی شود، بلکه می‌تواند منجر به بهبود عملکرد اقتصادی یک شرکت و هم‌چنین حضور در بازارهای بین‌المللی گردد (ژانگ و ما³⁶، 2021).

کیفیت، درجه‌ای از برآورده‌سازی الزامات توسط مجموعه‌ای از ویژگی‌های ذاتی تعریف شده است. واژۀ ذاتی در مقابل اکتسابی به‌معنای وجود داشتن در چیزی است، بویژه به‌عنوان یک ویژگی همیشگی. در این خصوص، مطابق با توضیحات این استاندارد، زمانی‌که از واژۀ درجه‌ای استفاده می‌نماید، منظور، نسبی بودن کیفیت و تعریف آن از مناظر مختلف دارد و زمانی‌که ویژگی‌های ذاتی را مطرح می‌نماید، منظور ثابت بودن مؤلفه‌های محصول یا خدمت در طول زمان و یا همان قابلیت اطمینان می‌باشد (رضایی‌زیولایی و حسام زند، 1399). طی دهه‌های گذشته مشاغل از رویكردهای مدیریت كیفیت؛ مانند: مدیریت  کیفیت جامع³⁷، شش سیگما³⁸، تولید ناب³⁹ و ISO 9001 استفاده كرده‌اند (شو و همکاران⁴⁰، 2020). جوایز مختلف مدیریت  کیفیت،  به‌منظور ارتقای كیفیت با شناسایی شركت‌هایی با كیفیت  عالی ایجاد شده‌اند. این جوایز شامل بنیاد مدیریت کیفیت  اروپا، جایزۀ ملّی کیفیت مالکوم بالدریج و جوایز متعدد دیگر کشورها و منطقه‌ای است (براتا و کانها⁴¹، 2017). مدیریت کیفیت، یک فلسفه و یک سیستم مدیریتی است که شامل مجموعه‌ای از اقدامات مانند تعهّد مدیریت، برنامه‌ریزی، مدیریت افراد، مدیریت فرآیند، مدیریت تأمین‌کننده، تمرکز بر مشتری/ذینفعان و اطلاعات و تجزیه و تحلیل است (آصف⁴²، 2019؛ خاروب و شارما⁴³، 2020؛ لو و همکاران⁴⁴، 2019) که با هدف بهبود کلیۀ فعالیت‌های سازمانی برای جلب رضایت ذینفعان مختلف، در همۀ جنبه‌های سازمان اعمال و ادغام می‌شوند (پرتوسا و همکاران⁴⁵، 2021).  با توجه به اهمیت ارتباط مدیریت زیست‌محیطی، مدیریت کیفیت و بهره‌وری کارکنان، در سال‌های اخیر در این زمینه‌های تحقیقاتی، مطالعاتی صورت‌گرفته که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره شده است.

بارانی و همکاران (1400) به مطالعه‌ای با عنوان طراحی مدل ساختاری نقش مدیریت کیفیت جامع در بهره‌وری سازمان‌های ورزشی پرداخته‌اند؛ نتایج حاصل از این پژوهش نشان داده که مدیریت کیفیت جامع و ابعاد آن بر بهره‌وری سازمان‌های ورزشی اثرگذار است. در مدل معادلات ساختاری و در قسمت اثر کل، در بین ابعاد مدیریت کیفیت جامع، بیشترین و کمترین تأثیر بر بهره‌وری را به ترتیب بیمۀ کیفیت  با 86/0 و خدمت‌رسانی و مشتری‌مداری با 59/0 داشتند. آذر و همکاران (1398) به مطالعه‌ای با عنوان بررسی عوامل مؤثر بر بهره‌وری سبز با رویکرد دیمتل خاکستری پرداخته‌اند؛ نتایج حاصل از این پژوهش نشان داده که عامل‌های فنّی، تکنولوژیکی، مدیریتی و فرهنگی بر بهره‌وری سبز، تأثیر مثبت و معناداری دارد. بهرامی و استادی (1396) به مطالعه‌ای با عنوان بررسی ارتباط بین عوامل بهره‌وری و عملکرد سازمان‌ها با در نظر گرفتن شاخص‌های زیست‌محیطی مبتنی بر استاندارد ایزو 14001 پرداخته‌اند؛ نتایج حاصل از این پژوهش نشان داده که عوامل مؤثّر بر بهره‌وری؛ شامل: منابع انسانی، منابع طبیعی، زیرساخت‌ها و هم‌چنین استانداردهای ایزو 14001 بر عملکرد سازمان‌ها تأثیر مثبت و معناداری دارد. ما و همکاران⁴⁶ (2020) به مطالعه‌ای با عنوان مدیریت زیست‌محیطی و بهره‌وری نیروی کار با توجّه به نقش میانجی مدیریت کیفیت پرداخته‌اند؛ نتایج حاصل از این تحقیق نشان داده که مدیریت زیست‌محیطی بر بهره‌وری، تأثیر مثبت و معناداری دارد. هم‌چنین نتایج حاصل از این پژوهش نشان داده که مدیریت کیفیت، نقش میانجی بر تأثیر مدیریت زیست‌محیطی بر بهره‌وری کارکنان دارد. علیزاده و احمدی⁴⁷ (2019) به مطالعه‌ای با عنوان محاسبۀ مدیریت محیط زیست با توجّه به رابطه بین مدیریت کیفیت و عملکرد پرداخته‌اند؛ نتایج حاصل از این تحقیق نشان داده که می‌توان با به‌کارگیری خلاقیّت در کیفیت و به‌کارگیری برنامه‌های زیست‌محیطی مناسب، عملکرد شرکت را بهبود بخشید. حمدون و همکاران⁴⁸ (2018) به مطالعه‌ای با عنوان انتقال دانش و نوآوری سازمانی، کیفیت و مدیریت زیست‌محیطی پرداخته‌اند؛ نتایج حاصل از این تحقیق نشان داده که کیفیت و مدیریت زیست‌محیطی بر نوآوری سازمانی تأثیر مثبت و معناداری دارد. هم‌چنین نتایج حاصل، نشان از نقش میانجی انتقال دانش بر تأثیر کیفیت و مدیریت زیست‌محیطی بر نوآوری دارد. آردا و همکاران⁴⁹ (2018) در پژوهش خود با ادغام مدیریت کیفیت و مدیریت زیست‌محیطی سعی نمودند در 208 شرکت ترکیه، تأثیر یکپارچگی این اقدامات را بر سطح عملکرد مورد بررسی قرار دهند. در این پژوهش روندهای اساسی تغییرات مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین عملکردهای مختلف سازمانی در قالب عملکرد کمی و کیفی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل واقع گردیده است. در این پژوهش نشان داده شده که با استفاده از مدیریت کیفیت و مدیریت مناسب زیست‌محیطی می­توان به جهش قابل قبولی در زمینه عملکرد سازمانی دست یافت. لانلانگو و همکاران⁵⁰ (2017) به مطالعه­ای با عنوان مدیریت زیست‌محیطی و بهره­وری نیروی انسانی: نقش میانجی شدت سرمایه پرداخته­اند؛ نتایج حاصل از این پژوهش نشان داده که مدیریت زیست‌محیطی بر بهره­وری نیروی کار تأثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین نتایج حاصل از این پژوهش نشان داده که شدت سرمایه، نقش میانجی بر تأثیر مدیریت زیست‌محیطی بر بهره­وری دارد. پریرا مولینر⁵¹ و همکاران (2012)، در پژوهشی به بررسی و اثرسنجی تأثیر همزمان مدیریت کیفیت و مدیریت زیست‌محیطی بر عملکرد سازمانی در هتل­های 5 ستاره اسپانیا پرداخته‌اند؛ در این پژوهش با استفاده از ابزار معادلات ساختاری نسل دوم نشان داده شده است که مدیریت کیفیت و مدیریت زیست‌محیطی می­تواند به صورت بسیار مؤثر، عملکرد سازمان در ابعاد مختلف را بهبود بخشند. در این پژوهش همچنین عنوان می­شود که مدیریت کیفیت می­تواند تأثیرات بسیار بالایی بر مدیریت زیست‌محیطی بگذارد که این مهم خود به عنوان افزونگی مدیریت کیفیت می­تواند عملکرد سازمانی را بهبود بخشد. مولینا و همکاران⁵² (2009) به مطالعه­ای با عنوان مدیریت کیفیت، مدیریت زیست‌محیطی و عملکرد پرداخته­اند؛ این مطالعه در کشور انگلستان انجام شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داده که مدیریت کیفیت و مدیریت زیست‌محیطی بر عملکرد تأثیر مثبت و معناداری دارد.

مرور ادبیات پژوهش نشان می­دهد که نحوه ارتباط میان این سه بعد در پژوهش ‌های قبلی کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش با توجه به پرداختن به ابعاد جزیی عوامل کلیدی پژوهش و نحوه تأثیرگذاری و تأثیرپذیری این عوامل بر روی یکدیگر برای نخستین بار مورد بررسی قرار گرفته است که از این موضوع می­توان به عنوان نوآوری پژوهش یاد کرد.

باتوجه به مطالعات صورت‌گرفتۀ مرتبط با این پژوهش،عوامل مؤثر بر بهره‌وری، مدیریت زیست‌ محیطی و مدیریت کیفیت که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته، به‌صورت جدول 1 نشان داده شده است. این عوامل با مطالعۀ پیشینۀ پژوهش به دست آمده است و بسته به تکرار بالا درپژوهش­ها در این پژوهش نیز مورد استفاده قرار گرفته است. ذکر این نکته ضروری به نظر می­رسد که بررسی این ابعاد با توجه به گسترۀ پژوهش به نحوی صورت پذیرفته است که زوایای پنهان ابعاد به نحوی مورد بررسی قراربگیرد که نحوه اثربخشی مناسبی برای مفاهیم را ازخود بروز دهد.

 

 

 

جدول شماره 1: عوامل مؤثّر بر مدیریت کیفیت، بهره‌وری و مدیریت زیست‌محیطی

Table 1: Affected factors on quality management, productivity and environmental management

ردیف Row	متغیّرها Variables	عوامل شناسایی شده Identified factors	تعاریف Definitions	منابع References
1	بهره‌وری Productivity	فرهنگ همکاری Cooperation culture	فرهنگ سازمان به‌عنوان مجموعه‌ای از باورها، ارزش‌ها، نمادها و... که میان اعضا یک جامعه یا سازمان به اشتراک گذاشته می‌شود، تعریف شده است. در این پژوهش، فرهنگ همکاری به میزان همکاری و مشارکت کارکنان در هماهنگ کردن فرآیندها و فعالیت‌ها و هم‌چنین به اشتراک‌گذاری اطّلاعات و دانش اشاره دارد.	یودین و همکاران53 (2013)، محمّدی54 (2020)، یودهی55 (2020)
2		فرآیندهای تعریف شده Predefined Processes	فرآیندهای تعریف شده وظیفۀ سازمان است که گردش کار را از طریق مستندسازی و برقراری ارتباط توضیح دهد؛ به‌عبارتی دیگر، فرآیندهای موجود در سازمان می‌باید به‌گونه‌ای واضح و آشکار و به دور از ابهام برای کارکنان و اعضا یک سازمان تعریف شود تا بتوان بهره‌وری را در سازمان افزایش داد.	مسعودی و حمدی56 (2017)، چاندراسکار57 (2011)، لبلبیک (2012)
3		بازخورد عملکردی Performance Feedback	بازخورد عملکرد، فرآیند تبادل اطّلاعات وحلّ تعارض بین کارمند و سرپرست است. در حالی‌که سرپرست بازخورد ونیازهای خود را ارائه می‌دهد،کارمند می‌تواند نظرات خود را در مورد نیازهای خود ارائه دهدکه خود می‌تواند بربهره‌وری آن،تأثیرمثبتی داشته باشد. اگرچه این فرآیندرسمی است،امّا می‌تواند بادستیابی به روابط نزدیک‌تربرای دوطرف به‌طورغیررسمی مدیریت شود.	سانگ و همکاران58 (2015)، سال و راجا59 (2016)، ابوالمجد (2018)60
4		حمایت مدیریت و سازمان Organizational and Managerial Support	حمایت سازمانی به میزان وسایل و تجهیزات مورد نیاز کارکنان و هم‌چنین تخصیص بودجۀ کافی برای فعالیت‌ها و فرآیندهای مختلف صورت‌گرفته توسط مدیریت در سازمان اشاره دارد.	ایزنبرگ و استینهامبر61 (2011)، مسعودی و حمدی (2017)
5	مدیریت  زیست‌محیطی Environmental management	آموزش Training	آموزش مدیریت محیط زیست نیز به‌عنوان یک عامل مهم در افزایش اثربخشی مدیریت  محیط زیست ذکر شده است. از طریق آموزش، کارکنان می‌توانند درک عمیق‌تری از منابع مصرفی در جهت اهداف سازمان به‌دست آورند و اثرات مخرب فعالیت سازمانی بر محیط زیست را کاهش دهند.	چان62 (2004)، تانگ و همکاران63 (2014)، سینگ و همکاران64 (2019)
6		سرمایه­گذاری زیست‌محیطی Environmental investment	سرمایه­گذاری زیست‌محیطی به تخصیص بودجه و سرمایه­گذاری جهت استفاده ازتکنولوژی­های پیشرفته و مدرن در جهت کاهش اثرات مخرب فعالیت­های شرکت بر محیط زیست اشاره دارد.	فونسکا (2015)، تستا و همکاران65 (2016)،گانگ و همکاران66 (2019)،
7		سیاست‌ها و استراتژی‌های محیطی Environmental Strategy and Policies	نشان‌دهندۀ یک تعهّد جدّی است که هر کلمه و عبارت آن، به‌طور دقیق راه و مسیر حرکت سازمان را نشان می‌دهد. سیاست‌ها و استراتژی‌های زیست ‌محیطی یک پایه و اساس برای تدوین اهداف کوتاه و بلندمدت به‌شمار می‌روند. مدیرعالی سازمان موظّف است که در تدوین این سیاست‌ها به‌طور فعّال دخالت کند و وظایف و عملکرد تمام سطوح سازمان را با سیاست‌های تدوین شده پیوند دهد.	مروّتی شریف‌آبادی و نمک‌شناس جهرمی (1393)، تستا و همکاران67 (2016)
8		نوآوری‌گرایی Innovation Orientation	سازمان باید با ایجاد شرایط مناسب، کارکنان را به جست‌وجوی راه‌های بهتر انجام دادن کار وادار کند، با دادن پاداش، آن‌ها را به نوآوری و بروز خلاقیّت تشویق کند، منابع لازم برای پیاده‌سازی و اجرای ایده‌های خلاقانۀ کارکنان را تأمین کند و دررویارویی با تغییرات محیطی بتواند واکنش‌های لازم را سریع انجام دهد. تأکید بر نوآوری‌گرایی،سازمان را دراجرای مؤثّرتر وکاراتر استاندارد مدیریت زیست‌محیطی یاری می‌دهد.	مروّتی شریف‌آیادی و نمک‌شناس جهرمی (1393)، چنگ و همکاران68 (2012)، وانگ و زاپانتیس69 (2013)، چاندری و همکاران70 (2020)
9	مدیریت  کیفیت Quality management	رهبری Leadership	رهبران بايد در داخل سازمان، محيطي را به‌وجود آورند كه كاركنان بتوانند براي نيل به اهداف سازماني و بهبود کیفیت  محصولات و خدمات ارائه شده توسّط شرکت حدّاکثر مشاركت را داشته باشند.	محقّر و همکاران (1389)، کلای ـ ویلیامز و همکاران71 (2020)،کابیناه و آگیمانگ72(2020)
10		مدیریت  تأمین‌کنندگان Supplier management	یک سازمان و تأمین‌کنندگان آن به هم وابسته هستند. مدیریت تأمین‌کنندگان و انتخاب درست آنان می‌تواند بر به‌کارگیری مدیریت کیفیت و بهبود کیفیت  کمک شایان توجهی کند.	محقّر و همکاران (1389)، شو و همکاران (2020)، پنگ و همکاران73 (2020)
11		تمرکز بر مشتری Customization	این مفهوم بدان معنی است که در یک سازمان باید حساسیت مداوم نسبت به مشتری، همراه با سنجش عواملی که باعث رضایت و حفظ مشتری می‌گردند، وجودداشته باشد.کیفیت نهایی توسط مشتری قضاوت می‌گردد و تمام صفات ممیزۀ محصول و خدمات که در ارزش‌گذاری مشتری شرکت دارند، باید به‌طور جدی در این سیستم مدیریت مورد توجه قرار گیرد.	صفّار و آبیدات74 (2017)، پامبرینی و همکاران75 (2019)، خواجا و همکاران76 (2020)

هدف کلی (اصلی) پژوهش حاضر، ارائه مدلی برای تبیین ارتباط مدیریت زیست‌محیطی، مدیریت کیفیت و بهره­وری کارکنان با رویکرد مدل­سازی ساختاری تفسیری در شرکت­های کوچک و متوسط استان یزد و اهداف فرعی عبارتند از: 1) شناسایی عوامل اثرگذار بر مدیریت زیست­محیطی، مدیریت کیفیت و بهره­وری. 2)شناسایی ارتباط میان عوامل اثرگذار بر مدیریت زیست­محیطی، مدیریت کیفیت و بهره­وری 3)تبیین ارتباطات میان مدیریت زیست‌محیطی، مدیریت کیفیت و بهره­وری.

 

مدل مفهومی پژوهش حاضر مطابق شکل 1، می‌باشد.

 

 

 

 

شکل شماره 1: مدل مفهومی پژوهش (یافته‌های تحقیق)

Figure 1: conceptual model of research (research findings (

 

ابزار و روش

این پژوهش از جنبۀ هدف، کاربردی و از جهت نوع و نحوۀ جمع‌آوری اطلاعات، توصیفی پیمایشی است. در این پژوهش، ابتدا با استفاده از مطالعۀ ادبیات و پیشینۀ پژوهش؛ عوامل اثرگذار بر بهره‌وری، مدیریت زیست‌محیطی و کیفیت شناسایی گردید و سپس این عوامل با مشورت خبرگان در شرکت‌های کوچک و متوسط استان یزد، تعدیل و بومی‌سازی گردید. مراحل تحلیل در این پژوهش دو مرحله می‌باشد: در ابتدا با استفاده از تکنیک مدل‌سازی ساختاری تفسیری⁷⁷، اقدام به طراحی مدل ارتباطی میان عوامل شناسایی‌شده بر بهره‌وری، مدیریت زیست‌محیطی و کیفیت در شرکت‌های کوچک و متوسط استان یزد گردید؛ هدف از این مرحله، دستیابی به مدل ساختاری ارتباط بین متغیرهای اصلی و سطح‌بندی اولویت پرداختن به مدیریت آن‌ها می‌باشد. خروجی این مرحله برای انجام مدل‌سازی معادلات ساختاری و اضافه‌نمودن مدل‌های اندازه‌گیری به مدل ساختاری به‌دست آمده از مرحلۀ قبل مورد استفاده قرار گرفت. در مرحلۀ نخست پیمایش، پرسشنامۀ مقایسۀ زوجی میان ابعاد شناسایی شده در اختیار خبرگان قرار گرفت؛ تعداد خبرگان در پر کردن پرسشنامۀ مقایسات زوجی به‌منظور اجرای تکنیک مد‌ل‌سازی ساختاری تفسیری بین 8 تا 15 خبره کفایت می‌کند (یاداو و ساگار⁷⁸، 2021). بر همین اساس در این بخش از پژوهش به‌منظور پر کردن پرسشنامه از 9 تن از خبرگان آشنا به موضوع پژوهش که در این زمینه کار پژوهشی داشته و دارای حداقل 5 سال سابقۀ کاری مرتبط بوده‌اند، خواسته شد تا به سؤالات پرسشنامه پاسخ دهند. در اجرای تکنیک مدل‌سازی ساختاری تفسیری، پرسشنامه‌‌ای متشكل از 8 عامل شناسایی شدۀ نهایی از پیشینۀ پژوهش طراحی گردید. این پرسشنامه مبتنی بر مقايسات زوجي عوامل بوده و با هدف کشف روابط (عدم وجود رابطه، وجود رابطۀ يك‌طرفه، وجود رابطۀ متقابل) میان آن‌ها طراحی گردیده است. مراحل انجام تکنیک مدل‌سازی ساختاری تفسیری به‌صورت زیر شرح داده شده است (مبروک⁷⁹، 2020).

الف) تشکیل ماتریس خودتعاملی ساختاری⁸⁰: رابطۀ میان عوامل اثرگذار بر بهره‌وری، مدیریت زیست‌محیطی و کیفیت در شرکت‌های کوچک و متوسط  استان یزد از طریق ماتریس خود تعاملی به‌دست می‌آید. برای تعیین نوع روابط بین متغیرها از راهنمای زیر کمک گرفته می‌شود:

نماد V: متغیر سطر i منجر به متغیر ستون j می‌شود

نماد A: متغیر ستون J منجر به متغیر سطر i می‌شود

نماد X: وجود تأثیر دوطرفه بین متغیرهای سطر و ستون i و j

نماد O: عدم وجود تأثیر بین متغیرهای سطر و ستون i و j 

 

ب) تشکیل ماتریس دستیابی اولیه⁸¹: برای تعیین درایه‌های این ماتریس، از ماتریس خودتعاملی کمک گرفته می‌شود.  نحوه تبدیل درایه‌ها به اعداد به صورت زیر می‌باشد:

 

درصورتی که در ماتریس خودتعاملی درایه‌ای نماد V گرفته است، آنگاه درایه متناسب در ماتریس دستیابی اولیه عدد 1 گرفته و درایه متقارن آن نسبت به قطر اصلی، یعنی خانۀ j به i عدد صفر می‌گیرد.

درصورتی که در ماتریس خودتعاملی درایه‌ای نماد A گرفته است، آنگاه درایه متناسب در ماتریس دستیابی اولیه عدد صفر گرفته و درایه متقارن آن نسبت به قطر اصلی، یعنی خانۀ j به i عدد یک می‌گیرد.

درصورتی که در ماتریس خودتعاملی درایه‌ای نماد X گرفته است، آنگاه درایه متناسب در ماتریس دستیابی اولیه عدد 1 گرفته و درایه متقارن آن نسبت به قطر اصلی، یعنی خانۀ j به i عدد 1 می‌گیرد.

درصورتی که در ماتریس خودتعاملی درایه‌ای نماد O گرفته است، آنگاه درایه متناسب در ماتریس دستیابی اولیه عدد صفر گرفته و درایه متقارن آن نسبت به قطر اصلی، یعنی خانۀ j به i عدد صفر می‌گیرد.

 

ج) شکل‌دهی ماتریس دستیابی نهایی⁸²: در این مرحله لازم است تا سازگاری روابط بین درایه‌ها در ماتریس دسترسی اولیه برقرار شود. بدین منظور، این ماتریس به توان رسانده می‌شود تا جایی که همگرا گردد؛  یعنی مقادیر درایه‌های ماتریس در دو توان متوالی یکسان شود. درنهایت برخی درایه‌های صفر تبدیل به 1 خواهد شد که آنها را به صورت 1* نمایش می‌دهیم. در این پژوهش در به توان رسیدن­های متوالی، با توان 3 به همگرایی دست پیدا شده است.

د) مشخص نمودن سطوح متغیرها: هدف از انجام این مرحله، تعیین سطوح متغیرهای تحقیق در مدل علی است. بدین منظور ایتدا لازم است تا مجموعۀ قابل دستیابی⁸³ و مجموعۀ مقدم⁸⁴ و در نهایت مجموعۀ مشترك، تعیین گردد. برای هر متغیر، مجموعۀ قابل دستیابی شامل متغیرهایی می‌گردد که مقادیر سطرهای مرتبط با آن، برابر یک باشد. همینطور محموعۀ مقدم شامل متغیرهایی می‌گردد که مقادیر ستون‌های ماتریس دستیابی اولیه، برابر یک باشد. متغیرهایی که در هر دو محموعه مشترک باشند در مجموعه مشترک قرار می‌گیرند. این روش برای تمامی متغیرها تکرار می‌شود.

ه‍) ترسيم مدل ساختاري تفسيري: بر اساس سطوح تعيين شده و ماتريس دستیابی نهايي، مدل تحقیق ترسيم مي‌شود.

در مرحلۀ دوم پیمایش، پرسشنامه‌ای شامل 37 سؤال و بر اساس پیشینۀ پژوهش و نظر خبرگان طراحی گردید. هدف از این مرحله، آزمون مدل‌سازی معادلات ساختاری از ترکیب مدل ساختاری به‌دست آمده از اجرای مرحلۀ قبل (مدل‌سازی ساختاری تفسیری) و مدل‌های اندازه‌گیری می‌باشد. این پرسشنامه‌ در اختیار کارکنان و سرپرستان شرکت‌های کوچک و متوسط استان قرار گرفت. به‌منظور برازش مدل مفهومی به دست آمده در مرحله قبل، از نرم‌افزار Smart PLS3 استفاده گردید. جامعۀ تحقيق حاضر، شامل شركت‌هاي توليدي كوچك و متوسط  فعّال در استان يزد می‌باشد که در 5 شاخۀ صنعتي (شيميايي ـ سلولزي، غذايي، پوشاك، نساجي، معدني، فلزي ـ برقی) فعّال هستند. حجم جامعه نزدیک به 2600 بنگاه است که در سطح خطاي 5 درصد و بر اساس فرمول كوكران تعداد نمونه برابر 344 محاسبه شد، امّا با رويكردي محافظـه‌كارانـه، 400 نمونـه انتخاب و با شيوۀ نمونه‌گيري تصادفي طبقه‌بندي شـده در میان کارکنان و سرپرستان در شركت‌هاي کوچک و متوسط استان یزد توزیع شد. حجم متفـاوت بر اساس متغيرهاي كنترل شاخۀ صنعتي و سن بنگاه تعيين شد. با نرخ بازگشـتي معـادل 66/0، تعـداد 265 پرسشنامه بازگشت داده شد. در این مرحله، سه نوع تحلیل شامل ارزیابی مدل اندازه‌گیری- که نشان‌دهندۀ بررسی ارتباط میان سؤالات و متغیرهای پژوهش (تعیین روایی و پایایی)است-، مدل ساختاری -که نشان‌دهندۀ ارتباط میان متغیرها با یکدیگر و برازش کلی است- انجام شده است. به‌منظور بررسی روایی در این پژوهش از ابزار روایی همگرا⁸⁵ استفاده شده است. روایی همگرا نشان‌دهندۀ همبستگی سؤالات مرتبط با یک متغیر با همان متغیر است که با استفاده از دو معیار ضرایب بار عاملی⁸⁶ و میانگین واریانس به اشتراک⁸⁷ گذاشته مورد سنجش قرار گرفته است. حد قابل قبول برای این دو معیار به ترتیب 4/0 و 5/0 در نظر گرفته شده است (لاو و فنگ⁸⁸، 2020). پایایی، با استفاده از معیارهای آلفای کرونباخ⁸⁹ و پایایی ترکیبی⁹⁰ تحلیل شده است. آلفای کرونباخ نشانگر میزان هم‌بستگی یک سازه و شاخص‌های مربوط به آن است که حد قابل قبول برای این معیار، مقدار 7/0 می‌باشد. هم‌چنین معیار پایایی ترکیبی، پایایی سازه‌ها را نه به‌صورت مطلق بلکه با توجه به هم‌بستگی سازه‌هایشان با یکدیگر محاسبه می‌کند. در صورتی‌که مقدار پایایی ترکیبی برای هر سازه بالاتر از 7/0 باشد، نشان از برازش مناسب پایایی مدل دارد (رامایا و همکاران⁹¹، 2018). برازش مدل ساختاری با استفاده از معیارهای Q2 و R2 ارزیابی شده است. معیار Q2 که برای سازه‌های درون‌زا استفاده می‌شود، قدرت پیش‌بینی مدل را مشخص می‌سازد. مدل‌هایی که دارای برازش بخش ساختاری قابل قبول هستند، باید قابلیت پیش‌بینی شاخص‌های مربوط به سازه‌های درون‌زای مدل را داشته باشند. در مورد شدت قدرت پیش‌بینی مدل در مورد سازه‌های درون‌زا سه مقدار 02/0، 15/0 و 35/0 تعیین گردیده است. معیار R2 نیز همانند معیار Q2 تنها برای سازه‌های درون‌زای (وابسته) مدل محاسبه می‌گردد و در مورد سازه‌های برون‌زا (مستقل) مقدار این معیار، صفر است. سه مقدار 19/0، 33/0 و 67/0 به‌عنوان ملاک برای مقادیر ضعیف، متوسط  و قوی R2 معرفی شده است و هرچه مقدار R2 مربوط به سازه‌‌های درون‌‌زای یک مدل بیشتر باشد، نشان از برازش بهتر مدل است (داوری و رضازاده، 1395). برازش کلّی مدل با شاخص SRMR مورد سنجش قرار گرفته است. این شاخص بین صفر تا یک تغییر می‌کند و هر قدر که کوچک‌تر باشد، بیانگر برازش بهتر کل مدل است؛ به‌عبارت دیگر، هر قدر که بارهای عاملی و ضرایب رگرسیونی مدل در سطح بالاتری باشند، این شاخص به صفر نزدیک‌تر خواهد شد. چنانچه SRMR یک مدل 8 درصد یا کمتر باشد، بیانگر برازش کلی بالای مدل می‌باشد (داش و پاول⁹²، 2021).

 

 

یافته‌ها

با توجه به عوامل به‌دست آمده و اثرگذار بهره‌وری، مدیریت زیست‌محیطی و کیفیت در شرکت‌های کوچک و متوسط  استان یزد و هم‌چنین نظرات خبرگان، مقایسۀ زوجی ارتباط بین این عوامل به‌صورت جدول 2 نشان داده شده است.

 

جدول شماره 2: ماتریس خودتعاملی ساختاری

Table 2: Structural self-interaction matrix

تمرکز بر مشتری  Customization	مدیریت  تأمین‌کنندگانSupplier Management	رهبریLeadership	نوآوری‌گرایی Innovation Orientation	سیاست‌ها و استراتژی‌های محیطی  Environmental Strategy and Policies	سرمایه‌گذاری زیست‌محیطی Environmental Investment	آموزشTraining	حمایت مدیریت  و سازمان Organizational and Managerial Support	بازخورد عملکردی Performance Feedback	فرآیندهای تعریف شدهPredefined Processes	فرهنگ همکاری Cooperation Culture
V	O	A	V	A	O	O	X	V	O		فرهنگ همکاری
A	O	A	X	A	A	A	A	A			فرآیندهای تعریف شده
O	O	A	V	O	O	O	V				بازخورد عملکردی
V	V	X	X	X	X	O					حمایت مدیریت  و سازمان
A	V	A	V	A	A						آموزش
A	V	O	X	A							سرمایه‌گذاری زیست‌محیطی
A	V	A	X								سیاست و استراتژی‌های محیطی
A	V	A									نوآوری‌گرایی
V	V										رهبری
A											مدیریت  تأمین‌کنندگان
											تمرکز بر مشتری

 

 

با استفاده از جدول 2، ماتریس دستیابی اوّلیه تشکیل داده شد و سپس جدول دستیابی نهایی بر اساس آن به‌دست آمد. برای تعیین سطح ابعاد مطابق با آنچه در مرحلۀ قبل گفته شد، نیاز به شناسایی، مجموعۀ قابل دست‌یابی، مقدّم و مشترک است که در جدول 3 مشخّص شده است.

 

 

جدول شماره 3: تعیین سطوح

Table 3: Level determination

ردیف Row	عوامل Agents	مجموعۀ دستیابی The acquisition set	مجموعۀ مقدّم The first set	مجموعۀ مشترک Common set	سطح Level
1	فرهنگ همکاری Cooperation Culture	1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11	1,3,4,6,7,8,9,11	1,3,4,6,7,8,9,11	4
2	فرآیندهای تعریف شده Predefined Processes	2,4,6,7,8,10	1,2,3,4,5,6,7,8,9,11	2,4,6,7,8	2
3	بازخورد عملکردی Performance Feedback	1,2,3,4,6,7,8,9,10,11	1,3,4,7,9	1,3,4,7,9	4
4	حمایت مدیریت و سازمان Organizational and Managerial Support	1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11	1,2,3,4,5,6,7,8,9,11	1,2,3,4,5,6,7,8,9,11	2
5	آموزش Training	2,4,5,6,7,8,10	1,4,5,6,7,8,9,11	4,5,6,7,8	3
6	سرمایه‌گذاری زیست‌محیطی Environmental Investment	1,2,4,5,6,7,8,9,10,11	1,2,3,4,5,6,7,8,9,11	1,2,4,5,6,7,8,9,11	2
7	سیاست و استراتژی‌های محیطی Environmental Strategy and Policies	1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11	1,2,3,4,5,6,7,8,9,11	1,2,3,4,5,6,7,8,9,11	2
8	نوآوری‌گرایی Innovation Orientation	1,2,4,5,6,7,8,9,10,11	1,2,3,4,5,6,7,8,9,11	1,2,4,5,6,7,8,9,11	2
9	رهبری Leadership	1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11	1,3,4,6,7,8,9	1,3,4,6,7,8,9	4
10	مدیریت تأمین‌کنندگان Supplier Management	10	1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11	10	1
11	تمرکز بر مشتری Customization	1,2,4,5,6,7,8,10,11	1,3,4,5,6,7,8,9,11	1,4,5,6,7,8,11	3

 

با توجّه به جدول 3، مدل مفهومی این پژوهش در چهار سطح و به‌صورت شکل 1 نشان داده شده است.

در مرحلۀ دوم، تحلیل‌ها با استفاده از نرم‌افزار Smart PLS3 و بر مبنای داده‌های گردآوری شده از 265نفر از کارکنان و سرپرستان در شرکت‌های کوچک و متوسط استان یزد،مدل مورد آزمون قرار گرفت. جدول 4 مقادیر روایی و پایایی به‌دست آمده برای هر یک از ابعاد مدل را نشان می‌دهد.

جدول شماره 4: آزمون پایایی و روایی

Table 4: Reliability and validity test

متغیّرهای پژوهش Research variables	گویه‌های مرتبط با هر متغیّر Objects associated with each variable	ضرایب بار عاملی Factor load coefficients	AVE	آلفای کرونباخ Cronbach's alpha	پایایی ترکیبی Composite reliability
فرهنگ همکاری Cooperation Culture	Q1	0.802	0.610	0.787	0.862
	Q2	0.777
	Q3	0.762
	Q4	0.783
فرآیندهای تعریف شده Predefined Processes	Q5	0.818	0.650	0.731	0.848
	Q6	0.805
	Q7	0.796
بازخورد عملکردی Performance Feedback	Q8	0.806	0.623	0.798	0.868
	Q9	0.776
	Q10	0.792
	Q11	0.781
حمایت سازمان و مدیریت Organizational and Managerial Support	Q12	0.797	0.637	0.810	0.875
	Q13	0.777
	Q14	0.823
	Q15	0.796
آموزش Training	Q16	0.815	0.664	0.747	0.856
	Q17	0.811
	Q18	0.818
سرمایه‌گذاری زیست‌محیطی Environmental Investment	Q19	0.806	0.675	0.759	0.862
	Q20	0.841
	Q21	0.818
سیاست‌ها و استراتژی‌های زیست‌محیطی Environmental Strategy and Policies	Q22	0.826	0.666	0.749	0.857
	Q23	0.819
	Q24	0.803
نوآوری‌گرایی Innovation Orientation	Q25	0.757	0.621	0.796	0.867
	Q26	0.794
	Q27	0.799
	Q28	0.783
رهبری Leadership	Q29	0.839	0.668	0.751	0.858
	Q30	0.812
	Q31	0.801
مدیریت  تأمین‌کنندگان Supplier Management	Q32	0.855	0.690	0.775	0.869
	Q33	0.828
	Q34	0.808
تمرکز بر مشتری Customization	Q35	0.827	0.671	0.754	0.859
	Q36	0.819
	Q37	0.810

 

با توجّه به مقادیر به‌دست آمده در جدول 4، پایایی و روایی پرسشنامۀ پژوهش مورد تأیید قرار گرفته است. برازش مدل ساختاری و مقادیر Q2 و R2 برای متغیّرهای وابسته مدل پژوهش در جدول 5 نمایش داده شده است.

 

جدول شماره 5: مقادیر R2 و Q2

Table 5: R2 and Q2 values

ردیف Row	متغیّرها Variables	R2	Q2
1	آموزش Training	0.704	0.441
2	تمرکز بر مشتری Customization	0.656	0.417
3	حمایت سازمان و مدیریت  Organizational and Managerial Support	0.661	0.398
4	سرمایه‌گذاری زیست‌محیطی Environmental Investment	0.614	0.393
5	سیاست‌ها و استراتژی‌های زیست‌محیطی Environmental Strategy and Policies	0.636	0.403
6	فرآیندهای تعریف شده Predefined Processes	0.662	0.409
7	مدیریت  تأمین‌کنندگان Supplier Management	0.695	0.452
8	نوآوری‌گرایی Innovation Orientation	0.678	0.398

 

با توجّه به مقادیر به‌دست آمده در جدول 5، برازش مدل ساختاری نیز مورد تأیید قرار گرفته است. مقدار شاخص SRMR برابر با 048/0 است و نشان از برازش مناسب کلّی مدل این پژوهش دارد. مقادیر آماره تی برای تمامی مسیرها باید از میزان استاندارد قدر مطلق 96/1 بالاتر باشد (گریلو و همکاران⁹³، 2018). در این مقادیر، آماره تی برای تمامی روابط بالاتر از مقدار 96/1 است که گواهی بر وجود رابطه‌های معنی‌دار بین ابعاد پژوهش است. در جدول 6، ضرایب مسیر و آماره تی نشان داده شده است.

جدول شماره 6: نتایج حاصل از آماره تی و ضرایب مسیر

Table 6: The results of t-statistics and path coefficients

ردیف Row	روابط Relationships	آماره تی t-statistics	ضرایب مسیر Path coefficients	نتیجه Result
1	آموزش بر حمایت سازمان و مدیریت Training on organizational and managerial support	8.62	0.460	تأیید
2	آموزش بر سرمایه‌گذاری زیست‌محیطی Training on environmental investment	7.92	0.439	تأیید
3	آموزش بر سیاست‌ها و استراتژی‌های زیست‌محیطی Training on environmental strategy and policies	6.92	0.400	تأیید
4	آموزش بر فرآیندهای تعریف شده Training on predefined processes	9.72	0.508	تأیید
5	آموزش بر نوآوری‌گرایی Training on innovation orientation	8.50	0.414	تأیید
6	بازخورد عملکردی بر آموزش Performance feedback on training	5.20	0.320	تأیید
7	بازخورد عمکردی بر تمرکز بر مشتری Performance feedback on customization	4.29	0.409	تأیید
8	تمرکز مشتری بر حمایت سازمان و مدیریت customization on organizational and managerial support	7.22	0.398	تأیید
9	تمرکز بر مشتری بر سرمایه‌گذاری زیست‌محیطی customization on environmental investment	7.07	0.453	تأیید
10	تمرکز مشتری بر سیاست‌ها و استراتژی‌های زیست‌محیطی customization on environmental strategy and policies	8.01	0.360	تأیید
11	تمرکز بر مشتری بر فرآیندهای تعریف شده customization on predefined processes	6.91	0.466	تأیید
12	تمرکز بر مشتری بر نوآوری‌گرایی customization on innovation orientation	9.72	0.136	تأیید
13	حمایت سازمان و مدیریت  بر مدیریت  تأمین‌کنندگان Organizational and managerial support on supplier management	2.05	0.252	تأیید
14	رهبری بر آموزش Leadership on training	3.89	0.160	تأیید
15	رهبری بر تمرکز بر مشتری Leadership on customization	2.25	0.133	تأیید
16	سرمایه‌گذاری زیست‌محیطی بر مدیریت تأمین‌کنندگان Environmental investment on supplier management	2.17	0.181	تأیید
17	سیاست‌ها و استراتژی‌های زیست‌محیطی بر مدیریت  تأمین‌کنندگان Environmental strategy and policies on supplier management	2.81	0.300	تأیید
18	فرآیندی‌های تعریف شده بر مدیریت  تأمین‌کنندگان Predefined processes on supplier management	4.33	0.334	تأیید
19	فرهنگ همکاری بر آموزش Cooperation culture on training	4.58	0.386	تأیید
20	فرهنگ همکاری بر تمرکز بر مشتری Cooperation culture on customization	5.39	0.171	تأیید
21	نوآوری‌گرایی بر مدیریت تأمین‌کنندگان Innovation orientation supplier management	2.59	0.320	تأیید

 

با توجّه به مقادیر به‌دست آمده در جدول 6، تمامی روابط مورد تأیید قرار گرفته‌اند. در شکل 3، آماره t و ضرایب مسیر نشان داده شده است.

 

 

شکل شماره 2: آماره t و ضرایب مسیر

Figure 2: t-statistics and path coefficients

 

 

 

بحث و نتیجه‌گیری

بنگاه‌های کوچک و متوسط با چالش افزایش آگاهی مردم نسبت به مسائل زیست‌محیطی و نگرانی‌ها و دغدغه‌های مرتبط با محیط زیست مواجه می‌باشند. دستیابی به این هدف برای بنگاه‌ها می‌تواند هزینه‌زا باشد و بدون تردید برای رقابت مؤثّر، کنترل هزینه با حفظ استانداردهای کیفی الزام‌آور است. به‌همین منظور، در این پژوهش یک مدل مفهومی در چهار سطح، میان عوامل مؤثّر شناسایی شده بر بهره‌وری، مدیریت کیفیت و مدیریت زیست‌محیطی ارائه گردیده است. بر اساس نتایج به‌دست آمده از رویکرد مدل‌سازی ساختاری تفسیری، متغیّرهای فرهنگ همکاری، بازخورد عملکردی و رهبری در اولویّت مدیریت قرار می‌گیرند. برای برقراری ارتباط مناسب میان بهره‌وری، مدیریت کیفیت و مسائل زیست‌محیطی و مدیریت  آن، ابتدا ‌باید فرهنگ همکاری در شرکت‌های کوچک و متوسط میان کارکنان را توسعه داد. با به اشتراک‌گذاری اطلاعات میان کارکنان و هم‌چنین افزایش همکاری و هماهنگی میان کارکنان به‌منظور انجام فعالیت‌ها و وظایف خود می‌توان نیازها و انتظارات مشتریان را شناسایی کرده و در جهت برآورده ساختن آن‌ها با همکاری و ارتباط مناسب میان کارکنان کوشید. از سویی دیگر، با افزایش همکاری و برقراری ارتباطات مناسب می‌توان زمینه‌های برگزاری دوره‌های آموزشی برای کارکنان را در جهت بهبود فعالیت‌ها و وظایف خود فراهم ساخت. هم‌چنین از طریق بازخورد عملکردی به کارکنان می‌توان علاوه بر شناسایی نقاط ضعف موجود در شرکت‌های کوچک و متوسط استان یزد، کاستی‌ها و مشکلات موجود در رفع و برآورده کردن نیازهای مشتریان را شناخته و در جهت رفع و اصلاح آن‌ها گامی بلند برداشت. از دیگر نتایج به‌دست آمده در این پژوهش می‌توان به تأثیر تمرکز بر مشتری و آموزش بر متغیّرهایی هم‌چون سیاست‌ها و استراتژی‌های زیست‌محیطی، سرمایه‌گذاری زیست‌محیطی، حمایت سازمان و مدیریت، نوآوری‌گرایی و فرآیندهای تعریف شده، اشاره کرد؛ به‌عبارتی دیگر، می‌توان با شناسایی نیازها و انتظارات مشتریان در جهت حفاظت و حمایت از محیط زیست و هم‌چنین انتظارات آن‌ها در مورد ارائه محصولات و خدمات مختلف توسط شرکت‌های کوچک و متوسط  استان یزد و آموزش کارکنان در زمینه‌های بهبود بهره‌وری، کیفیت و حمایت از محیط زیست، علاوه بر سرمایه‌گذاری‌های لازم در مورد محیط زیست و تعیین و تدوین استراتژی‌ها و برنامه‌های زیست‌محیطی، فرآیندهای موجود در سازمان را به‌صورت واضح و کامل تعریف کرده و عملکرد سازمان را در زمینۀ بهبود بهره‌وری، کیفیت و مدیریت زیست‌محیطی افزایش بخشید. از سوی دیگر، می‌توان با تمرکز بر نیازهای مشتری و تلاش در جهت برآورده‌کردن نیازهای آنان و هم‌چنین آموزش‌های لازم در زمینه‌های محیط زیست، بهره‌وری و مدیریت کیفیت، حمایت‌های مدیریت و سازمان را در زمینه‌هایی؛ هم‌چون: در اختیارگذاشتن وسایل و تجهیزات کافی در اختیار کارکنان و یا سرمایه‌گذاری مناسب در حوزه‌های مختلف، به‌دست آورد. در نهایت می‌توان با ارتقای متغیّرهای موجود در سطح سوم مدل، مدیریت تأمین‌کنندگان را نیز بهبود بخشید؛ به‌عبارتی دیگر، با سرمایه‌گذاری‌های لازم در زمینۀ محیط زیست، تدوین برنامه‌ها و استراتژی‌های زیست‌محیطی، به‌کارگیری نوآوری، خلاقیّت و توسعۀ فرهنگ نوآوری‌گرایی در شرکت‌های کوچک و متوسط  استان یزد و تعریف فرآیندهای مورد نیاز در سازمان، تأمین‌کنندگان مناسبی را در جهت رفع نیازهای زیست‌محیطی و هم‌چنین بهبود کیفیت  محصولات، خدمات ارائه شده و افزایش بهره‌وری انتخاب کرده و به بهترین شکل ممکن، آن‌ها را مدیریت کرد. با توجه به نتایج حاصل از مدل مفهومی پژوهش و قرارگرفتن رهبری در سطح چهارم و پایه‌ای مدل، پیشنهاد می‌گردد که با تعیین وظایف و شرح مسئولیّت‌های هر یک از کارکنان به‌طور دقیق و مشخّص از سمت مدیریت و هم‌چنین با رهبری مناسب و اثربخش، سطح یادگیری و آموزش را در شرکت‌های کوچک و متوسط ارتقا بخشید. هم‌چنین با توجّه به مدل مفهومی پژوهش و نتایج به‌دست آمدۀ حاصل از آن، پیشنهاد می‌گردد که در شرکت‌های کوچک و متوسط استان یزد با تعریف فرآیندهای مناسب در شرکت و به‌کارگیری نوآوری و خلاقیّت در روند انجام فعالیت‌ها و وظایف کارکنان علاوه بر بهبود کیفیت، بهره‌وری محصولات و خدمات ارائه شده، نگرانی‌ها و دغدغه‌های مشتریان و جامعه را نسبت به مسائل زیست‌محیطی کاهش داده و بهترین عملکرد را در این زمینه از خود نشان دهند.

 

تعارض منافع:

نویسندگان هیچگونه تعارض منافع ندارند.

References 

Aboelmaged, M. G. (2018). Knowledge sharing through enterprise social network (ESN) systems: motivational drivers and their impact on employees’ productivity. Journal of Knowledge Management, 22(2), 362-383. doi:10.1108/JKM-05-2017-0188

Adel, A., Esmaeilpour, R., Mahdavi, A. (2019), Investigating the Factors Affecting Green Productivity in Iranian Automotive Industries Using Gray Dimetallic Approach. Journal of Strategic Management in Industrial Systems, 47, 53-64. [In Persian]

Alizadeh, F., & Ahmadi, F. (2019). Computation of Environmental Management with Regards to the Relationship Between Quality Management and Firm Performance. Journal of Computational and Theoretical Nanoscience, 16(1), 168–176. do:10.1166/jctn.2019.7718.

Ammons, D. N. (2019). Productivity barriers in the public sector. In Public productivity handbook (pp. 147-173). CRC Press.

Arda, O. A., Bayraktar, E., & Tatoglu, E. (2019). How do integrated quality and environmental management practices affect firm performance? Mediating roles of quality performance and environmental proactivity. Business Strategy and the Environment, 28(1), 64-78. doi: 10.1002/bse.2190.

Asif, M. (2019). Exploring the role of core and infrastructure quality management practices in ambidexterity. Total Quality Management & Business Excellence, 30(9–10), 990–1004. doi:10.1080/14783363.2017.1344549.

Bahrami, V., Ostadi, B. (2017), Investigating the relationship between productivity factors and performance of organizations by considering environmental indicators based on ISO 14001 standard. Journal of Engineering and Quality Management, 2, 140-158. 20.1001.1.23221305. 1396.7.2.6.3 [In Persian].

Barani, M., Talebpour, M., Keshtidar, M. (2021), Structural model design The role of total quality management in the productivity of sports organizations, 22, 12-23. 10.22084/SMMS.2021.23975.2835. [In Persian]

Barclay, D., Higgins, C., & Thompson, R. (1995). The partial least squares (PLS) approach to casual modeling: personal computer adoption ans use as an Illustration, 2, 285-309.

Chaudhry, N. I., Asad, H., & Hussain, R. I. (2020). Environmental innovation and financial performance: Mediating role of environmental management accounting and firm’s environmental strategy. Pakistan Journal of Commerce and Social Sciences (PJCSS), 14(3), 715–737. http://hdl.handle.net/10419/224961

Cheung, S. O., Wong, P. S. P., & Lam, A. L. (2012). An investigation of the relationship between organizational culture and the performance of construction organizations. Journal of Business Economics and Management, 13(4), 688–704. doi:10.3846/16111699.2011.620157.

Clay-Williams, R., Taylor, N., Ting, H. P., Arnolda, G., Winata, T., & Braithwaite, J. (2020). Do quality management systems influence clinical safety culture and leadership? A study in 32 Australian hospitals. International Journal for Quality in Health Care, 32(Supplement_1), 60–66.doi:10.1093/intqhc/mzz107.

Cobbinah, J. E., & Agyemang, S. (2020). Quality Management and Academic Leadership. In Quality Management Principles and Policies in Higher Education (pp. 101–120). IGI Global. 10.4018/978-1-7998-1017-9.ch006.

Dash, G., & Paul, J. (2021). CB-SEM vs PLS-SEM methods for research in social sciences and technology forecasting. Technological Forecasting and Social Change, 173, 121092. doi:10.1016/j.techfore.2021.121092.

Davari, A., Rezazadeh, A. Structural equation modeling with PLS software, Tehran:University Jihad Publications,2016,Third edition,1-240.[In Persian]

Delis, M. D., Molyneux, P., & Pasiouras, F. (2011). Regulations and productivity growth in banking: Evidence from transition economies. Journal of Money, Credit and Banking, 43(4), 735-764. doi:10.1111/j.1538-4616.2011.00393.x.

Dunlap, D., McDonough III, E. F., Mudambi, R., & Swift, T. (2016). Making up is hard to do: Knowledge acquisition strategies and the nature of new product innovation. Journal of Product Innovation Management, 33(4), 472–491. doi:10.1111/jpim.12298.

Dwyer, R., Lamond, D., Haden, S. S. P., Oyler, J. D., & Humphreys, J. H. (2009). Historical, practical, and theoretical perspectives on green management. Management Decision,47(7),1041-1055. doi:10.1108/ 00251740910978287.

Eisenberger, R., & Stinglhamber, F. (2011). Perceived organizational support: Fostering enthusiastic and productive employees. American Psychological Association, 1-304.

Feng, T., Cai, D., Wang, D., & Zhang, X. (2016). Environmental management systems and financial performance: The joint effect of switching cost and competitive intensity. Journal of Cleaner Production, 113, 781–791. doi:10.1016/j.jclepro.2015.11.038.

Fonseca, L. (2015). From Quality Gurus and TQM to ISO 9001: 2015: a review of several quality paths. International Journal for Quality Research (IJQR), 9(1), 167–180. http://hdl.handle.net/10400.22/5740.

Fonseca, L. (2015). Relationship between ISO 9001 certification maturity and EFQM business excellence model results. Quality Innovation Prosperity, 19, 85-102. 10.12776/QIP.V19I1.556.

Grilo, L. M., Grilo, H. L., & Martire, E. (2018). SEM using PLS approach to assess workers’ burnout state. AIP Conference Proceedings, AIP Publishing LLC, 2040(1),. doi:10.1063/1.5079172.

Guzmán, B. V. R., & Domínguez, O. F. C. (2022). Benefits on productivity indicators after quality management implementation: evidence in the dairy industry. International Journal of Productivity and Performance Management, 1-43. doi:10.1108/IJPPM-04-2021-0219.

Halkos, G., & Bousinakis, D. (2010). The effect of stress and satisfaction on productivity. International Journal of Productivity and Performance Management, 59(5), 415–431. doi:10.1108/17410401011052869.

Hamdoun, M., Jabbour, C. J. C., & Othman, H. Ben. (2018). Knowledge transfer and organizational innovation: Impacts of quality and environmental management. Journal of Cleaner Production, 193, 759–770. doi:10.1016/j.jclepro.2018.05.031.

Hasan, I., Kobeissi, N., Liu, L., & Wang, H. (2018). Corporate social responsibility and firm financial performance: The mediating role of productivity. Journal of Business Ethics, 149(3), 671–688. doi:10.1007/s10551-016-3066-1.

Hoboubi, N., Choobineh, A., Ghanavati, F. K., Keshavarzi, S., & Hosseini, A. A. (2017). The impact of job stress and job satisfaction on workforce productivity in an Iranian petrochemical industry. Safety and Health at Work, 8(1), 67–71. doi:10.1016/j.shaw.2016.07.002.

Hussain, A. (2020). Workplace Conflicts and its Effect on Employee Productivity: A Mediating Role of Workplace Politics. International Journal of Psychosocial Rehabilitation, 24(3), 2774-2783. 10.37200/IJPR/V24I3/PR2020313.

Irawan, D. A., & Sari, P. (2021). Employee productivity: The effect of flexible work arrangement, indoor air quality, location and amenities at one of multinational logistics providers in Indonesia. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, IOP Publishing, 729(1), 1-11. 10.1088/1755-1315/729/1/012126.

Jabbour, C. J. C., Jabbour, A. B. L., Teixeira, A. A., & Freitas, W. R. S. (2012). Environmental development in Brazilian companies: The role of human resource management. Environmental Development, 3, 137–147. doi:10.1016/j.envdev.2012.05.004.

Kharub, M., & Sharma, R. (2020). An integrated structural model of QMPs, QMS and firm’s performance for competitive positioning in MSMEs. Total Quality Management & Business Excellence, 31(3–4), 312–341. doi:10.1080/14783363.2018.1427500.

Khwaja, M. G., Mahmood, S., & Jusoh, A. (2020). The impacts of quality management on customer focus in the beverages industry. Proceedings on Engineering Sciences, 2(1), 81–92. doi:10.24874/PES02.01.009.

Lannelongue, G., Gonzalez-Benito, J., & Quiroz, I. (2017). Environmental management and labour productivity: The moderating role of capital intensity. Journal of Environmental Management, 190, 158–169. doi:10.1016/j.jenvman.2016.11.051.

Law, L., & Fong, N. (2020). Applying partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) in an investigation of undergraduate students’ learning transfer of academic English. Journal of English for Academic Purposes, 46, 100884. doi:10.1016/j.jeap.2020.100884.

Levine, D. I., & Toffel, M. W. (2010). Quality management and job quality: How the ISO 9001 standard for quality management systems affects employees and employers. Management Science, 56(6), 978–996. doi:10.1287/mnsc.1100.1159.

Lo, C. K. Y., Yeung, A. C. L., & Cheng, T. C. E. (2012). The impact of environmental management systems on financial performance in fashion and textiles industries. International Journal of Production Economics, 135(2), 561–567. doi:10.1016/j.ijpe.2011.05.010.

Lu, P., Cai, X., Wei, Z., Song, Y., & Wu, J. (2019). Quality management practices and inter-organizational project performance: Moderating effect of governance mechanisms. International Journal of Project Management, 37(6), 855–869. doi:10.1016/j.ijproman.2019.05.005.

Ma, L., & Ye, R. (2019). Does daily commuting behavior matter to employee productivity? Journal of Transport Geography, 76, 130–141. doi:10.1016/j.jtrangeo.2019.03.008.

Ma, Y., Zhang, Q., & Yin, H. (2020). Environmental management and labor productivity: The moderating role of quality management. Journal of Environmental Management, 255, 1-7. doi:10.1016/j.jenvman. 2019.109795.

Mabrouk, N. (2020). Interpretive structural modeling of critical factors for buyer-supplier partnerships in supply chain management. Uncertain Supply Chain Management, 8(3), 613–626. 10.5267/j.uscm.2020.2.002.

Mahmud, M., Soetanto, D., & Jack, S. (2020). Environmental management and product innovation: The moderating role of the dynamic capability of small manufacturing firms. Journal of Cleaner Production, 264, 1-13. doi:10.1016/j.jclepro.2020.121633.

Massoudi, A. H., & Hamdi, S. S. A. (2017). The Consequence of work environment on Employees Productivity. IOSR Journal of Business and Management, 19(01), 35–42. 10.9790/487X-1901033542.

Mehdipoor, E. (2020), The Effectiveness of Organizational Culture and Job stress on Personnel Productivity of university. Journal of New Approaches in Educational Adminstration, 45, 305-318. 20.1001.1.20086369. 1399.11.45.13.0. [In Persian].

Molina‐Azorín, J. F., Tarí, J. J., Claver‐Cortés, E., & López‐Gamero, M. D. (2009). Quality management, environmental management and firm performance: a review of empirical studies and issues of integration. International Journal of Management Reviews, 11(2), 197–222. doi:10.1111/j.1468-2370.2008.00238.x.

Mohaghar, A., Moein Najafabadi, F., Bayazi Tehrabnd, A. (2010), Examining the Effects of Quality Management System (QMS) on Organizational Performance. Journal of Management Research in Iran, 4, 186-204. [In Persian]

Mohammadi, S. (2020). Organizational culture and its impact on organizational productivity. International Journal of Human Capital in Urban Management (IJHCUM), 5(3), 267–276. doi:10.22034/IJHCUM.2020.03.08.

Morovati Sharifabadi, A., Namakshenas-Jahromi, M.(2014), dentifying Effective Factors in Successful Implementation of Environmental Management System in Tile and Ceramic Industry in Yazd Province. Journal of Industrial Management Perspective, 3, 9-32. [In Persian]

Pambreni, Y., Khatibi, A., Azam, S., & Tham, J. (2019). The influence of total quality management toward organization performance. Management Science Letters, 9(9), 1397–1406. 10.5267/j.msl.2019.5.011.

Peng, X., Prybutok, V., & Xie, H. (2020). Integration of supply chain management and quality management within a quality focused organizational framework. International Journal of Production Research, 58(2), 448–466. doi:10.1080/00207543.2019.1593548.

Pertusa-Ortega, E. M., Tarí, J. J., Pereira-Moliner, J., Molina-Azorín, J. F., & López-Gamero, M. D. (2021). Developing ambidexterity through quality management and their effects on performance. International Journal of Hospitality Management, 92, 1-11. doi:10.1016/j.ijhm.2020.102720.

Pereira-Moliner, J., Claver-Cortés, E., Molina-Azorín, J. F., & Tarí, J. J. (2012). Quality management, environmental management and firm performance: direct and mediating effects in the hotel industry. Journal of Cleaner Production, 37, 82-92. doi:10.1016/j.jclepro.2012.06.010.

Ramayah, T., Cheah, J., Chuah, F., Ting, H., & Memon, M. A. (2018). Partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) using smartPLS 3.0. In An Updated Guide and Practical Guide to Statistical Analysis. Pearson, 1-149.

Rezaei Zivlaei, M., zandhesami, H. (2020), The Impact of Quality Management (Soft and Hard Aspect) on Innovation Performance by Mediating Role of Technological Innovation Capability and Proactive Behaviour (The Case: Knowledge-Base Firms). Journal of Industrial Management Studies, 59, 219-262. .[In Persian].doi:10.22054/jims.2021.48758.2422

Saffar, N., & Obeidat, A. (2020). The effect of total quality management practices on employee performance: The moderating role of knowledge sharing. Management Science Letters, 10(1), 77–90. 10.5267/j.msl.2019.8.014.

Sal, A., & Raja, M. (2016). The impact of training and development on employees performance and productivity. International Journal of Management Sciences and Business Research, 5(7), 1-35. https://ssrn.com/abstract=2849769.

Singh, S. K., Chen, J., Del Giudice, M., & El-Kassar, A.-N. (2019). Environmental ethics, environmental performance, and competitive advantage: role of environmental training. Technological Forecasting and Social Change, 146, 203–211. doi:10.1016/j.techfore.2019.05.032.

Song, H., Tucker, A. L., Murrell, K. L., & Vinson, D. R. (2015). Public relative performance feedback in complex service systems: Improving productivity through the adoption of best practices. Harvard Business School Boston, MA, 1-47.

Tung, A., Baird, K., & Schoch, H. (2014). The relationship between organisational factors and the effectiveness of environmental management. Journal of Environmental Management, 144, 186–196. doi:10.1016/j.jenvman.2014.05.025.

Uddin, M. J., Luva, R. H., & Hossian, S. M. M. (2013). Impact of organizational culture on employee performance and productivity: A case study of telecommunication sector in Bangladesh. International Journal of Business and Management, 8(2). 10.5539/ijbm.v8n2p63.

Ugoani, J. (2018). Exploring the relationship between ethics and corporate social responsibility and productivity in Nigeria extractive industry. American Journal of Business and Society, 3(2), 28–37. https://ssrn.com/abstract=3311488.

Villalba, L., & Useche, E. (2021). Methodological approach for the construction of environmental management indicators in universities. Cleaner Environmental Systems, 2(1), 1-12. doi:10.1016/j.cesys.2021.100016.

Wagner, M. (2011). Corporate performance implications of extended stakeholder management: New insights on mediation and moderation effects. Ecological Economics, 70(5), 942-950. doi:10.1016/j.ecolecon. 2010.12.010.

Wiengarten, F., Humphreys, P., Onofrei, G., & Fynes, B. (2017). The adoption of multiple certification standards: perceived performance implications of quality, environmental and health & safety certifications. Production Planning & Control, 28(2), 131–141. doi:10.1080/09537287.2016.1239847.

Wong, P. S. P., & Zapantis, J. (2013). Driving carbon reduction strategies adoption in the Australian construction sector–The moderating role of organizational culture. Building and Environment, 66, 120–130.

doi: 10:1016/j.buildenv.2013.04.022.

Wu, S., Li, B., Nie, Q., & Chen, C. (2017). Government expenditure, corruption and total factor productivity. Journal of cleaner production, 168, 279-289. doi:10.1016/j.jclepro.2017.09.043.

Xu, L., Peng, X., Pavur, R., & Prybutok, V. (2020). Quality management theory development via meta-analysis. International Journal of Production Economics, 229, 1-16. doi:10.1016/j.ijpe.2020.107759.

Yadav, A., & Sagar, M. (2021). Modified total interpretive structural modeling of marketing flexibility factors for Indian telecommunications service providers. Global Journal of Flexible Systems Management, 22(4), 307–330. doi:10.1007/s40171-021-00278-6.

Yudhy, Y. (2020). The Influence of Organization Culture and Work Motivation on Employee Productivity of Bank BJB Rancaekek Branch. International Journal of Business, Economics, and Social Development, 1(4), 202–211. doi:10.46336/ijbesd.v1i4.98.

Zhang, Q., & Ma, Y. (2021). The impact of environmental management on firm economic performance: The mediating effect of green innovation and the moderating effect of environmental leadership. Journal of Cleaner Production, 292(4). doi:10.1016/j.jclepro.2021.126057.

Zhao, L., & Chen, L. (2022). Research on the impact of government environmental information disclosure on green total factor productivity: Empirical experience from Chinese province. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(2), 729. doi:10.3390/ ijerph19020729.

 

 

 

(229)

 

        

---

[1] .Assistant Professor, Department of Industrial Engineering, Higher Education Complex of Bam, Bam, Iran

*.Corresponding Author: [e-mail]

[2] .Holds Msc. in Industrial Management, Faculty of Management and Accounting, Yazd Science And Arts University, Yazd, Iran

[3] .Associate Professor, Faculty of Economics, Management and Accounting Department, Yazd University, Yazd, Iran

[4] .Lecturer, Department of Industrial Engineering, Higher Education Complex of Bam, Bam, Iran

[5] . استادیار گروه مهندسی صنایع، دانشکده فنی و مهندسی، مجتمع آموزش عالی بم، بم، کرمان، ایران.

*. نویسنده مسؤول: [e-mail]

[6] .کارشناسی ارشدگروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علم و هنر یزد،یزد، ایران [e-mail]

[7] . دانشیار گروه مدیریت صنعتی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، دانشگاه یزد، یزد، ایران [e-mail]

[8] . مربی گروه مهندسی صنایع، دانشکده فنی و مهندسی، مجتمع آموزش عالی بم، بم، کرمان، ایران [e-mail]

[9] . Hussain

[10] . Hasan et al.

[11] . Ugoani

[12] . Halkos & Bousinakis

[13] . Ammons

[14] . Delis et al.

[15] .Wu & et al. 

[16] .Lo et al.

[17] .Feng et al.

[18] .Mahmud et al.

[19] .Wagner

[20] .Zhao et al.

[21] .Guzman & et al.

[22] .Ma et al.

[23] .Fonseca

[24] 10. Levine & Toffel

[25] 11. Wiengarten et al.

[26] .Fonseka

[27] .Wiengarten & et al.

[28] .Ma & et al.

[29] .Dunlap et al.

[30] .Husseini et al.

[31] .Irawan & Sari

[32] .Ma & Ye

[33] .Jabbour et al.

[34] .Dwyer et al.

[35] .Villalba & Useche

[36] .Zhang & Ma

[37] .Total quality management

[38] .Sig Sigma

[39] .Lean Production

[40] .Xu et al.

[41] .Barata & Cunha

[42] .Asif

[43] .Kharub & Sharma

[44] .Lu et al.

[45] 10. Pertusa et al.

[46] .Ma et al.

[47] .Alizadeh & Ahmadi

[48] .Hamdoun et al.

[49] .Arda & et al.

[50] .Lannelongue et al.

[51] .Pereira-Moliner

[52] .Molina et al.

[53] .Uddin et al.

[54] .Mohammadi

[55] .Yudhy

[56] .Massoudi & Hamdi

[57] .Chandrasekar

[58] .Song et al.

[59] .Sal & Raja

[60] .Aboelmaged

[61] .Eisenberger & Stinglhamber

[62] 10. Chan

[63] 11. Tung et al.

[64] 12. Singh et al.

[65] .Testa et al.

[66] .Gong et al.

[67] .Testa et al.

[68] .Cheung et al.

[69] .Wong & Zapantis

[70] .Chaudhry et al.

[71] .Clay-Williams et al.

[72] .Cobbinah & Agyemang

[73] .Peng et al.

[74] 10. Saffar & Obeidat

[75] 11. Pambreni et al.

[76] 12. Khwaja et al.

[77] .Interpretive Structural Modeling (ISM)

[78] .Yadav & Sagar

[79] .Mabrouk

[80] .Structural Self-Interaction Matrix

[81] .Initial Reachability Matrix

[82] .Final Reachability Matrix

[83] .Reachability Set

[84] .Antecedent Set

[85] .Convergent validity

[86] .Outer Loadings

[87] .Average Variance Extracted (AVE)

[88] .Law & Fong

[89] .Cronbach’s Alpha

[90] .Composite Reliability (CR)

[91] .Ramayah et

[92] .Dash & Paul

[93] .Grilo et al.