تأثیر باباطاهر همدانی بر سبک عراقی
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی
دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد کاشان
کلید واژه: سبک عراقی, باباطاهر, تأثیرگذاری ادبی, Baba Taher, Iraqi Style, Literary influence,
چکیده مقاله :
باباطاهر همدانی، شاعر نام‌آشنای ادب فارسی در قرن پنجم است که به دلیل متصل نشدن به جریان شعر درباری روزگار خود، و عریان مانند از همه تعلقات دنیوی، آن گونه که بایست در نظام پژوهش‌های ادبی ما به او توجه نشده است، هرچند که عامۀ مردم، شعرهای بسیاری را از او به یاد و خاطر خویش دارند. در مقالۀ حاضر، میزان تأثیرگذاری این شاعر را در شعر شاعران پس از خود- به ویژه در دوره سبک عراقی- از سه زاویۀ ترکیب سازی، شباهت‌های لفظی و همانندی‌های معنایی نشان داده‌ایم. اگر حتی این همانندی‌ها از روی توارد هم باشد، باز نشان می‌دهد که فکر و بیان باباطاهر از گونه‌ای است که در شعر دوره بعد، مورد توجه و به کارگیری شاعران دیگر هست.
Baba Taher Hamadani is one of the most well-known Persian poets of the fifth century. Researchers have not paid attention to him and his poetry as much as he really deserves. This is due to the fact that his poetry does not share anything with the courtly poetry of his age, and thus, was bereft of all materialistic possessions. Despite this, one should not forget that general public recite and remember a lot of his poems. The aim of this paper is to study three aspects of this poet’s influence on the succeeding poets, particularly those belonging to the Iraqi style era: incorporation, verbal, and semantic similarities. Even if we accept that these similarities are “connotative,” they indicate that Baba Taher’s thoughts and ideas have affected, and been employed by, other succeeding poets.
انوشه، حسن، دانشنامۀ ادب فارسی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1381.
باباطاهر همدانی، دوبیتی‌ها، به کوشش وحید دستگردی، تهران، ربیع، 1373.
توللی، فریدون، شعلۀ کبود (مجموعۀ شعر)، تهران، سخن، 1376.
حافظ، خواجه شمس‌الدین محمد، دیوان اشعار، به تصحیح علامه قزوینی، دکتر غنی، تهران، زوار، 1370.
خاقانی، افضل‌الدین بدیل، دیوان اشعار، به تصحیح دکتر ضیاءالدین سجادی، تهران، زوار، 1374.
زرین کوب، دکتر عبدالحسین، شعر بی دروغ، شعر بی نقاب، تهران, علمی، 1371.
سعادت، اسماعیل، دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، 1384، ج1.
سعدی، مصلح‌الدین عبدالله، کلیات اشعار، به تصحیح محمدعلی فروغی، تهران، امیرکبیر، 1363.
شمیسا، دکتر سیروس، سیری در رباعی، تهران، فردوس، 1374، چاپ دوم.
عفیفی، دکتر رحیم، فرهنگنامۀ شعری، تهران، سروش، 1376.
علی بن ابی طالب، نهج‌البلاغه، ترجمه دکتر سیدجعفر شهیدی، تهران، سازمان مدارک انقلاب اسلامی، 1371.
فرشید ورد، دکتر خسرو، درباره ادبیات و نقد ادبی، تهران، امیرکبیر، 1363.
موسوی بجنوردی، سیدکاظم، دایرﺓ المعارف بزرگ اسلامی، تهران، دایره المعارف بزرگ اسلامی، 1380، جلد 10.
هاتف اصفهانی، دیوان اشعار، به کوشش محمود شاهرخی و محمد علی دوست، تهران، مشکوه، بهاران، 1371.