رویکردی به شگردهای اسلوب معادله و تشبیه تمثیل در دیوان عراقی
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
محبوبه مسلمی‌زاده
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ایذه، دانشگاه آزاد اسلامی، ایذه، ایران)
کلید واژه: simile, Allegory, Iraqi Style, اسلوب معادله, فخر الدّین عراقی, کلّیات عراقی, تشبیه تمثیل, Fakhr al-din Iraqi, Poetical works, Allegorical simile, Paroemia,
چکیده مقاله :
یکی از معیارهای ارزیابی مهارت شعرا در بلاغت، کاربرد زینت‌های بلاغی است و تأکید بر نوع خاصّی از آن، سبک شاعر را در هر دورۀ ادبی متمایز می‌کند، امّا همیشه عنصر سبک‌ساز به شمار نمی‌آید. مثلاً اسلوب معادله که در گسترۀ سبک خراسانی تا هندی کاربرد داشته به دلیل بسامد بالای آن در سبک هندی، مشهورترین عنصر سبک‌ساز هندی دانسته شده و چون این اسلوب با تشبیه تمثیل قرابت‌هایی دارد، بعضاً با اغماض ظرافت‌های آن‌ها، همه را در یک مجموعه گنجانده‌اند. این مقاله قصد دارد تا با بررسی کلّیات دیوان عراقی، مصادیق و شگردهای متنوّع اسلوب معادله و تشبیه تمثیل را ارائه دهد؛ یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که عراقی به بهره از آرایه‌های رایج عهد خود بیشترین بسامد و تنوّع مضامین و ساختار را در اسلوب معادله در کنار آن انواع تشبیه بویژه تشبیه تمثیل در شعر او دارد که اثبات می‌نماید وی آزادانه بدون نادیده انگاشتن اصول بلاغی، مرزهای آن اصول را درنوردد و اسالیب خود را با ابداع و خلّاقیت از محدودۀ آن بیرون کشیده شعر خود را به سبکی وزین بیاراید.
One of the evaluation criteria of the poet's proficiency in eloquence is the use of rhetorical figures. The emphasis on a specific type of rhetoric may distinguish a poet's style from others, but it cannot be the only stylistic feature of a specific literary period. For example, allegory almost has been used during all times of Persian literature, but because of its high frequency during Safavids (Isfahani/ Hindi style) it has become a prominent style of then. Since allegory has things in common with the allegorical simile and so on, sometimes they are ignored and supposed one category, though this article intends to give some evidences of different types of the mentioned techniques in Fakhr-e Iraqi's divan. The results show that Iraqi, fallowing the literary style of his period, has applied many common literary figures sufficiently in his poems, amongst them allegory and allegorical similes with a high frequency and diversity of themes and structure are mostly shown off. This proves that he could exceed the limits of rhetorical principles without ignoring them and extract his methods from those limitations by innovation, invention and creativity to adorn his poems by a dignified style.
_||_