جایگاه گونه‌های تمثیل در حکایات تمثیلی مصیبت‌نامه عطار

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

سعیده ساکی انتظامی ¹ , ملک محمد فرخ زاد ² , سیّد احمد حسینی کازرونی ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد ساوه، دانشگاه آزاد اسلامی، ساوه، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، ایران
3 - استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر- ایران

تاریخ دریافت : 1396/03/19 تاریخ پذیرش : 1396/03/19 تاریخ انتشار : 1396/04/01

کلید واژه: تمثیل, مَثَل, symbol, Allegory, حکایت های تمثیلی, استعاره تمثیلیه, اسلوب و معادله, allegorical tales, mixed metaphor, osloub moadele,

چکیده مقاله :

قهرمان مصیبت نامه سالک فکرت است که به دنبال شناخت حقیقت است. آنچه در مصیبت نامه نشان داده شده تلاش روح و فکر آدمی در جهت پی بردن به حقیقت و کنه معنی وجودی خداست که آن را در خود می‌یابد. در لابه لای این حکایات تمثیلی مواردی نغز از تشبیه، تمثیل، مثل، استعاره تمثیلیه و اسلوب و معادله به چشم می‌خورد. در این تحقیق محققان در پی یافتن آنند که عطار در مصیبت نامه چگونه از تمثیل بهره برده و از چه انواعی بهره گرفته است، انواع تمثیل چه تأثیری در بیان شاعر داشته، ساختار تمثیل در حکایات تمثیلی مصیبت نامه چگونه است به شیوه کتابخانه‌ای و از طریق فیش برداری به توصیف و تحلیل داده‌ها پرداخته شده است.

چکیده انگلیسی:

The hero of Mosibat Nameh is Salek Fekrat who looks for understanding the truth. That has been shown in the Mosibat Nameh is an attempt of human spirit and mind to find out the truth and existence of God in itself. In these allegorical tales examples of simile, allegory, symbol, mixed metaphor and osloub moadele can be seen. In this research the researchers want to understand that which kinds of allegories are used in Mosibat Nameh by Attar, what are the effects of various kinds of allegory on the poem and what is the allegory structure in allegorical tales? The data were gathered through library method and note taking and then they were analyzed.

منابع و مأخذ:

قرآن کریم

1. بارانی، محمد، محمودی، فاطمه (1386) مقایسه ساخت دو حکایت تمثیلی از مثنوی مولوی و مصیبت نامه عطار، پژوهش­نامه ادب غنایی (زبان و ادبیات فارسی)، بهار و تابستان 1386، دوره  5، شماره  8 ، از صص 26-5.


2. پیامنی، بهناز، فرهودی پور، فاطمه (1393) تحت عنوان بررسی تطبیقی ساختار روایی مصیبت­نامة عطار و سیرالعباد سنایی همچون "تمثیل رؤیا"، فصل نامه مطالعات عرفانی (مجله علمی پژوهشی) دانشکده علوم انسانی دانشگاه کاشان شماره نوزدهم، صص 55 -84


3. حسینی کازرونی، سید احمد، (1394)، (تمثیل و ادبیات تمثیلی) فصل­نامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، (شماره 23) :21.


4. حکم آبادی، محمود، (1380)، نخستینه­های تاریخ ادب فارسی، تهران: دانشگاه تهران.


5. داد، سیما، (1378)، فرهنگ اصطلاحات ادبی (واژه­نامه مفاهیم و اصطلاحات ادبی فارسی/ اروپایی) تهران: مروارید.


6. دهخدا، علی اکبر (1343)، لغت نامه، شماره حرف ت:7، ج 15، تهران: سیروس.


7. شفیعی کدکنی، محمد رضا (1366) شاعر آینه­ها بررسی سبک هندی و شعر بیدل دهلوی، تهران: آگاه.


8. شمیسا، سیروس (1370) بیان، تهران: فردوس.


9. ---------- (1372) بیان، تهران: فردوس.


10. عطار، فرید الدین (1386) مصیبت نامه، مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمد رضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن


11. علوی مقدم، محمدو رضا اشرف زاده، (1379)، معانی و بیان، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).


12. علیزاده، محترم، بیگ زاده، خلیل (1393) تحلیل تمثیل که در مثنوی‌های منطق الطیر و مصیبت نامه عطار نیشابوری، دانشکده ادبیات، دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد کرمانشاه.


13. کزازی، میر جلال الدین، (1368) زیباشناسی سخن پارسی بیان، تهران: مرکز.


14. گلی، احمد، (1387)، بلاغت فارسی، تبریز: آیدین.


15. مصاحب، غلامحسین، (1381)، دایره المعارف فارسی، جلد اول ا_س، تهران: امیر کبیر.