مقایسه‌ی تطبیقی کارکرد تمثیل حیوانات در کلیله و دمنه، مرزبان‌نامه و سندبادنامه
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
مرجان علی اکبرزاده زهتاب
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین- پیشوا، ایران.)
طاهره مهری مالفجانی
2
(کارشناس ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور واحد لواسانات، ایران.)
کلید واژه: کلیله و دمنه, مرزبان‌نامه, سندبادنامه, تمثیل, حیوانات.,
چکیده مقاله :
تمثیل حیوانات در ادب فارسی کاربرد دیرینه‌ای دارد. مساله‌ی اصلی پژوهش حاضر، مقایسه‌ی کارکرد تمثیل حیوانات در سه اثر تعلیمی؛ کلیله و دمنه، مرزبان‌نامه و سندبادنامه است تا تبیین شود که چگونه هر یک از سه اثر مورد نظر، تمثیل‌های حیوانات را در راستای اهداف خاص خود به کار بسته‌اند. ارزش این پژوهش به‌جهت اهمیت ادبی تمثیل و نیز جایگاه ارزشمند ادبیِ سه اثر مورد نظر در حوزه‌ی ادب تعلیمی است. مهم‌ترین پرسش‌های پیش روی آن است که؛ در سه اثر مورد نظر، کدامین کارکردها برای تمثیل حیوانات در نظر گرفته شده؟ وجوه مشابهت و مفارقت این کارکردها چیست؟ این جستار با ابزار کتاب‌خانه‌ای و به روش توصیفی- تحلیلی با بررسی شواهد مثالی از حکایات دارای تمثیلات حیوانی از هرسه اثر فراهم آمده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که؛ نویسندگان هر سه کتاب با بهره‌گیری از تمثیل حیوانات، معانی پیچیده را آشکار کرده، فضیلت‌ها و رذیلت‌های اخلاقی را بیان داشته‌اند؛ کارکرد تمثیل در کلیله و دمنه بیش‌تر بر توازن قدرت تکیه دارد و اغلب سیاسی، اجتماعی و اخلاقی است اما کارکرد تمثیل در مرزبان‌نامه بیش‌تر اخلاقی، اجتماعی و سیاسی است و در سندبادنامه با بهره‌گیری از تمثیل بر اساس باورهای آن روزگار به مکر زنان پرداخته دارای جنبه‌های اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی است.
The main problem of the current research is the comparison of the function of animal allegory in three educational works; Kalila and Demneh, Marzbannameh and Sandbadnameh are used to explain how each of the three works in question have used the allegory of animals in line with their specific goals. The value of this research is due to the literary importance of allegory and also the valuable literary position of the three works in question in the field of educational literature. The most important questions in front of it are; In the three considered works, which functions are considered for animal allegory? What are the similarities and differences between these functions? This research was written with library tools and in a descriptive-analytical method, and it was provided by examining examples of stories with allegory of animals from all three mentioned books. The research findings show that; The authors of all three mentioned books have revealed complex meanings and expressed moral virtues and vices by using the allegory of animals. The function of allegory in Kalileh and Demneh relies more on the balance of power and is often political, social and moral, but the function of allegory in Marzbannameh is more moral, social and political, and in Sandbadnameh, by using allegory based on the beliefs of that time, it deals with the tricks of women. It is moral, social and cultural.