ازتولید تاریخی نگرش‌های ذهنی در اندیشه سیاسی عرب
محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات سیاسی
حمید احمدی
1
(عضو هیات علمی و استاد علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران)
حسن علیزاده
2
(دانش‌آموخته دکتری علوم سیاسی داشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات)
کلید واژه: جهان عرب, سکولاریسم, همسازگرایی, سلفی گرایی, روشنفکری عربی,
چکیده مقاله :
تحولات فکری جهان عرب را باید حول چالش‌های سیاسی و اجتماعی آن مورد تحلیل قرار داد. جهان عرب در طول تاریخ خود با فراز و فرودهای تاریخی بسیاری مواجه بوده است. با مطالعه این تحولات می توان رویکردهای فکری سه‌گانه در جهان عرب یعنی؛ سلفی‌گرایی، سکولاریسم و همسازگرایی را در مراحل مختلف با تفاوت‌هایی بازشناسی کرد. طی یک قرن اخیر، جریان‌های فکری جهان عرب که از ریشه‌های تاریخی خود در طول قرن‌ها تغذیه شده‌اند، بار دیگر خود را بازسازی کرده‌اند. در حالی که سلفی‌گرایی عربی با رجوع به نصوص دینی و استناد به ظواهر کلام مقدس، به احیای میراث عربی‌ـ اسلامی می‌پردازد و به کاربرد اصول عقل مدرن تمدن غرب چندان تمایلی ندارد، جریان سکولاریسم عربی‌ـ با همه گرایش‌ها و انشعاباتش‌ـ کنار نهادن دین از عرصه اجتماعی را توصیه می‌کند و بر جذب اصول فکری تمدن غرب تأکید می‌کند. در این میان، جریان همسازگرایی عربی ضمن اعتقاد به کامل بودن دین اسلام و تمسک به جوهر و روح آن، تلاش دارد همسازی قابل قبولی میان میراث عربی و دستاوردهای تمدن غرب ایجاد کند و این را از طریق باز تفسیر نصوص دینی ممکن می‌داند.
Intellectual developments of the Arab world should be analyzed with respect to the sociopolitical challenges the Arab world has experienced ups and downs throughout its long history. By studying this development, we discover the occurrence of triad scholarly approaches: retro respective, secularism and Conformity. Arabic retrospective approach by reference to the religious texts and holly Quran words as its face meaning applies with interpretation avoidance tries to revive Islam with its Arabic heritage without the tendency of applying the rationality of modern western civilization. Arabic secularism, with its various lines of thoughts, proposes the separation of religion from politics and application of western rationality in politics. Arabic conformity approach with having complete faith in Islamic principles tries to provide a flexible interpretation of Islamic principles for their conformity to that of western principles if such necessity arises in order to avoid obsoleteness of principle in mind.
_||_