بررسی تطبیقی شگردهای طنزآفرینی در مثنوی‌های عطار
محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)
معصومه موسی زاده
1
(دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر – ایران)
دکتر مریم محمدزاده
2
(استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر - ایران)
دکتر رامین صادقی نژاد
3
(استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر – ایران)
کلید واژه: عطار, طنز, عناصر بلاغی, شگردهای بیان, شعر قرن ششم,
چکیده مقاله :
هرچند در عصر عطار، شعر و نثر فارسی به اوج شکوفایی و باروری خود رسیده بود، اما از لحاظ تاریخی، این دوران به سبب کثرت حوادث و وقایع ناگوار، یکی از حسّاس ترین برهه های زمانی است. در این عصر، همه چیز از آشفتگی اوضاع و فقر و نابسامانی حکایت دارد. کمتر کسی است که در حوادث این ایّام غور و بررسی کند، ولی دچار حسرت و تحسّر نشود . در این میان با این که به نظر می رسد عطار در عوالم معنوی و عرفانی سیر می کرد و توجّهی به اوضاع زمان خود نداشت، با این همه، شکوائیه های فراوانی در ابراز ناخرسندی از زمانه اش دارد. اوضاع نابسامان سیاسی و اجتماعی در قرن ششم، موجی از اعتراض در اندیشة عطار پدید آورده؛ لیکن از آنجا که نتوانسته این اعتراض ها را به صورت مستقیم بیان کند، به ناچار به شیوة غیرمستقیم، پاره ای از مصیبت های مردم ستمدیده را در قالب طنزهایی بیان کرده است؛ از این رو، در پژوهش حاضر، با روش توصیفی ـ تحلیلی، به یاری شواهدی از متن و با تأکید بر شگردهای بیانی مختلف طنز از جمله تناقض، غافلگیری، واژگونی موقعیت، تمثیل، پارادوکس، سمبل، کنایه و ... ، به بررسی این نوع ادبی در مثنوی های عطار می پردازیم. یافته ها نشان می دهد که تکنیک های محتوایی از نظر کاربرد، سهم بسیار مهمی در خلق آثار این حکایات داشته است.
Although Persian prose and poetry had not reached to its climax and flourishment in Attar’s era, historically we can call this era the most sensitive time due to the frequency of unpleasant incidents and events. In this era, there were all types of chaos and poverty and unexpected events. No one can claim not to feel disappointment and regret after investigating the incidents happened in this era. Although it seems that Attar was in spiritual and mysticism world and did not pay attention to what was happening around, he had many complaints and unpleasant feelings about events happening. Chaotic political and social incidents during 6th century created a wave of protests in Attar’s thoughts. But since he could not express such protests directly, he has included a series of tortures imposed on oppressed people in the form of satire. Therefore, the present research has used a descriptive-analytic method with the help of evidences from the texts of his works and emphasizing at verbal arts utilized by him such as contradictions, surprises, position collapse, allegory, paradox, symbolism, emblem, and … to investigate about this type of literary trick in poems composed by Attar. Findings showed that content techniques have had a very important role in creating the works of this poet regarding the functions.
_||_