بررسی سطوح کارکردی ارتباطات غیرکلامی زبان بدن؛ با تکیه بر کتاب ثَلاثَهُ العَرایِس وَ لِذَّهُ النَفایِس

محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

شکوفه باقری ¹ , شبنم حاتم‌پور ^{2 *} , فرزانه سرخی ³ , فریدون طهماسبی ⁴

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران
4 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران

تاریخ دریافت : 1402/10/10 تاریخ پذیرش : 1402/12/26 تاریخ انتشار : 1403/09/01

کلید واژه: ادبیات داستانی, ارتباط غیرکلامی, حاجی علی بن حاجی الله‌وردی کاشی‌ساز مشهدی, ثَلاثَهُ العَرایِس وَ لِذَّهُ النَفایِس.,

چکیده مقاله :

یکی از جنبه‌های مشترک داستان‌ها و روایات، کمیّت و کیفیّت روابط میان شخصیت‌های داستان است که به دو شیوۀ کلامی و غیرکلامی آشکار می‌شود؛ اما میزان بهره بردن از این دو نوع ارتباط و چگونگی ترکیب آن‌ها در روایت، با توجه به اهداف نویسنده و نوع مخاطب تغییر می‌کند. نسخۀ خطی ثَلاثَهُ العَرایِس وَ لِذَّهُ النَفایِس، اثر حاجی علی‌بن‌حاجی الله‌وردی کاشی‌ساز مشهدی، یکی از نویسندگان گمنام عصر صفوی در قرن دوازدهم هجری قمری است. این اثر، کتابی مهم و ارزشمند در زمینۀ داستان‌نویسی و رمان است که با قلم توانمند خود نویسنده به کتابت و نگارش درآمده است. موضوع کتاب، افسانه و حکایاتی است که مؤلف، آن را از جرح و تعدیل و تحریف و تغییر وقایع معروف تاریخی، فراهم آورده و با سود جستن از اشعار فردوسی و دیگر شاعرانی همچون سعدی، حافظ و مولانا و ضرب‌المثل‌های گوناگون، روح حماسی و ادبی در آن دمیده است. نویسنده در این پژوهش درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و ابزار کتابخانه‌ای به بررسی عناصر ارتباطات غیرکلامی و تأثیر آن بر عناصر داستانی ثَلاثَهُ العَرایِس وَ لِذَّهُ النَفایِس بررسی و تحلیل کند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که نویسنده با توجه به زمان و مکان قرارگرفتن افراد از روابط غیرکلامی خاص همان شرایط استفاده کرده و در میان فرآیندهای ارتباطات غیرکلامی، از حرکات و اشارات مختص چهره، دست و پا و چشم، بیشتر استفاده نموده است به‌گونه‌ای که نقش به سزایی در جریان انتقال مفاهیم و پیام‌ها داشته‌اند.

چکیده انگلیسی:

One of the common aspects of stories and narratives is the quantity and quality of relationships between the characters in the story, which is revealed in both verbal and non-verbal ways; But the amount of using these two types of communication and how to combine them in the narrative changes according to the goals of the author and the type of audience. The manuscript of Thālāh al-Araīs wa Lezhah al-Nafais, by Haji Ali bin Haji Allahwardi, a Mashhadi tiler, is one of the unknown writers of the Safavid era in the twelfth century of the lunar calendar. This work is an important and valuable book in the field of fiction and novel, which was written by the author himself. The subject of the book is legend and anecdotes, which the author has provided by editing, modifying, distorting and changing famous historical events, and using the poems of Ferdowsi and other poets such as Saadi, Hafez, and Rumi and various proverbs, the epic and literary spirit. It is blown into it. In this research, the author aims to investigate a of non-verbal communication and its effect on the story elements of Thalatha al-Arais and Lezhah using a descriptive-analytical method . The results of the research show that the author has used special non-verbal relations of the same situation according processes, he has used the movements and gestures specific to the face, hands, feet and eyes, so that the role They have been important in the process of conveying concepts and messages.

منابع و مأخذ:

منابع و مآخذ
کتاب
1-آذربایجانی، مسعود؛ سالاری فـر، محمدرضـا، عباسـی، اکبـر و دیگـران، (1387)، روان¬شناسی اجتماعی با نگرش به منابع اسلامی، تهران: سازمان مطالعـه و تـدوین کتـب علوم انسانی دانشگاه¬ها،
2-پیز، آلن،(1400)، زبان بدن، ترجمه کامبیز هادی پور، تهران: سما.
3-حسام زاده، منصور همایون،(1390)، زبان بدن، تهران: پورنک.
4-درایتی، مصطفی،(1388)، فهرست نسخه‌های خطی ایران (فخنا)، تهران: نشر سازمان اسناد و کتابخانه جمهوری اسلامی ایران.
5-دهخدا، علی‌اکبر،(1373)، لغت‌نامه، ج 12، تهران: دانشگاه تهران.
6-ریچموند، ویرجینیاپی و مک کروسکی، جیمز سی، (1388)، رفتارهای غیرکلامی در روابط میان فردی (درس¬نامه ارتباطات غیرکلامی)، ترجمـۀ فاطمـه سـادات موسـوی و ژیلا عبدالله پور، چاپ دوم، زیر نظر غلامرضا آذری، تهران: دانژه.
7-فرهنگی، علی‌اکبر،(1373)، مبانی ارتباطات انسانی، تهران: تایمر.
8-الله‌وردی کاشی‌ساز مشهدی، حاجی علی¬بن¬حاجی،(ف 17-77) ثَلاثَهُ العَرایِس وَ لِذَّهُ النَفایِس، مشهد: آستان قدس رضوی، شمارۀ 16642. تاریخ کتابت:1126 ق.
9-محسنیان راد، مهدی،(1353)، ارتباطات شناسی، تهران: سروش.
10-وود، جولیاتی،(1384)، ارتباطات میان فردی (روان¬شناسی تعامل اجتماعی)؛ ترجمۀ مهرداد فیروزبخت، چ 2، تهران: شهر کتاب و مهتاب.

مقاله
1-جلالی، مریم و صادقی، معصومه،(1353)، «سطوح گفتار زنان در گرشاسب نامه بر مبنای تئوری سرل»، مجلۀ پژوهش‌های ادبی و بلاغی، دورۀ 2، ش4، صص 4، 20-31.
2- رضی، احمد و سمیه حاجتی (1390)، «رمزگشایی از رفتارهای غیرکلامی در داستان روی ماه خداوند را ببوس»، پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، ش 5، صص 65-87.
3-____________________(1390)، «تحلیل نشانه‌های ارتباط غیرکلامی در داستان دو دوست»، مطالعات ادبیات کودک، ش 3، صص 91-114.
4-ساعدی، سلما؛ معتمدی، مسعود؛ جمالی، شهروز، (1400)، «نگاهی به تمثیل و نماد در دو داستان انتری که لوطی¬اش مرده بود» از صادق چوبک و «حصار و سگ¬های پدرم» از شیرزاد حسن، مجلۀ جستارنامه ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)، ش 17، صص 1-24.
5- قنبری، داوود، (1401)، «تحلیل ساختاری و گفتمانی آغازگرها در فتوت‌نامۀ نجم‌الدین زرکوب بر اساس نظریۀ هالیدی»، جستارنامه ادبیات تطبیقی یزد، ش 21، صص 1-24
6- کرمی، محمدحسین و زارع، میثم، (1398)، «مضامین غنایی در رباعیات عرفی شیرازی»، مجلۀ زبان و ادبیات فارسی، ش 21، صص 213-233.
7-محمودی، علیرضا و غلامرضا عبدی (1395)، «ارتباطات غیرکلامی در گلستان سعدی»، زبان و ادب فارسی، ش 234، صص 133-151.
8-موسی زاده، طاهره و همکاران (1402)، «برّرسی سطوح کارکردی ارتباطات غیرکلامی «زبان بدن» در غزلیّات عرفی‌شیرازی»، جستارنامه ادبیات تطبیقی یزد، ش 23، صص 55-84.
10.30495/RPCL.2023.701063


پایان‌نامه
1-رئوفی، فرح (1392)، «ارتباط‌های غیرکلامی در شاهنامۀ فردوسی با تأکید بر داستان رستم و اسفندیار و داستان سیاوش»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر یدالله شکری، دانشگاه سمنان.
2-رضایی، ایرج (1386)، «ارتباط‌های غیرکلامی در مثنوی معنوی»، پژوهش‌های ادبی، ش 16، صص 115-136.