الگویابی و تحلیل همدیدی امواج گرمایی استان اردبیل

برومند صلاحی ¹ (گروه جغرافیای طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران)
مهناز صابر ² (پژوهشگر پسادکتری آب و هواشناسی سینوپتیک، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.)
فاطمه وطن پرست قلعه جوق ³ (دانشجوی دکتری آب و هواشناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.)

تاریخ ارسال : 1402/09/19 تاریخ تایید : 1402/10/25

کلید واژه: استان اردبیل, خوشه‌بندی, تحلیل همدید, امواج گرمایی,

چکیده مقاله :

این پژوهش با هدف شناسایی امواج گرمایی استان اردبیل و واکاوی الگوهای همدیدی آن‌ها به روش محیطی به گردشی انجام گرفته است. برای این منظور، از داده روزانه متوسط حداکثر دمای ایستگاه‌های سینوپتیک اردبیل، پارس‌آباد و مشکین‌شهر در دوره آماری 1980-2020 استفاده شد. شاخص صدک 95 ام به‌عنوان معیار شناسایی روز گرم تعیین و تداوم حداقل 3 روزه آن به‌عنوان مبنای تعریف موج گرم در نظر گرفته شد. بررسی روند SLP، HGT و Tmax این موج‌ها نشان داد در گرم‌ترین روزهای امواج گرمایی، روند SLP نزولی و روند HGT و Tmax صعودی است. خوشه‌بندی الگوهای مولد امواج گرمایی بر مبنای داده‌های بازتحلیل فشار تراز دریا و ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال با استفاده از روش تحلیل خوشه‌ای و روش خوشه‌بندی Ward به شناسایی 5 خوشه منجر شد که در دو گروه اصلی ارائه شدند. در الگوی اول، کم‌فشار در سطح زمین و پرارتفاع در تراز میانی جو و در الگوی دوم، قرارگیری منطقه مورد مطالعه در غرب بلوکینگ شبه‌امگایی غرب روسیه در تراز 500 هکتوپاسکال به‌عنوان عوامل سینوپتیکی ایجاد امواج گرمایی استان اردبیل شناسایی شدند. وجه مشترک هر دو الگو، ضخامت زیاد جو بر روی منطقه در روزهای وقوع این رخداد است.

چکیده انگلیسی :

This research was carried out to identify heat waves in Ardabil province and analyze their synoptic patterns using an environmental-to-circulation method. For this purpose, the average daily maximum temperature data of Ardabil, Parsabad, and Meshkinshahr synoptic stations were used in the statistical period of 1980-2020. The 95th percentile index was determined as a criterion for identifying a hot day, and its duration of at least 3 days was considered as the basis for defining a heat wave. Examining the trend of SLP, HGT, and Tmax of these waves showed that in the hottest days of heat waves, the trend of SLP is downward and the trend of HGT and Tmax is upward. Clustering of heat wave generation patterns based on reanalysis data of sea level pressure and geopotential height of 500 hectopascals using cluster analysis method and Ward's clustering method led to the identification of 5 clusters which were presented in two main groups. In the first pattern, low pressure at the sea level surface and high pressure in the mid-atmospheric level, and in the second pattern, the location of the studied area in the west of the pseudo-Omega blocking of western Russia at the level of 500 hectopascals were identified as synoptic factors of heat waves in Ardabil province. The common feature of both models is the high thickness of the atmosphere over the region on the days of this event