الگوی فضایی تغییرات روند دما و بارش در استان گیلان
محورهای موضوعی : اقلیم شناسیلیلا حق‌پرست مژدهی 1 , بهمن رمضانی گورابی 2 * , آتوسا بیگدلی 3 , یوسف زین‌العابدین 4
1 - گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
2 - گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
3 - گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
4 - گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
کلید واژه: دما و بارش, روند, الگوی فضایی, خوشه, استان گیلان,
چکیده مقاله :
تغییرات مکانی و زمانی دما و بارش تحت تأثیر شرایط محلی و جهانی قرار داشته و بر حیات اکولوژیک و مدیریت پایدار منابع آب تأثیرگذار هستند. در این پژوهش، ابتدا داده‌ها از مرکز اروپایی پیش‌بینی میان‌مدت جو (ECMWF) با تفکیک مکانی〖0.25〗^°×〖0.25〗^° به مدت 44 سال (1980 تا 2023) دریافت گردید. سپس روند تغییرات دما و بارش با استفاده از آزمون روند من کندال تعیین و از آماره I موران محلی (ALMI) برای شناسایی نوع الگوی مکانی آن‌ها استفاده شد. نتایج این آزمون بر روی میانگین دمای ماهانه نشان داد که در ماه‌های ژانویه، فوریه، مارس، می، ژوئن، ژولای، آگوست، سپتامبر، اکتبر و دسامبر در سطح معنی‌داری α=0.05، روند مثبت افزایشی وجود دارد. همچنین، بارش ماه‌های می، ژوئن و آگوست از روند منفی تبعیت می‌کند. در این راستا، الگوی فضایی دما و بارش نشان داد که الگوی خوشه بالا-بالا (HH) و پایین-پایین (LL) در ماه‌های دارای روند، در بخش‌های مختلف استان اعم از جلگه تا کوهستان و از شرق تا غرب به‌صورت هسته‌های جدا از هم‌شکل‌گرفته‌اند. در نتیجه رفتار غیر تصادفی بر الگوی توزیع مکانی دما و بارش این ماه‌ها در گستره استان گیلان حاکم است.
Spatial and temporal changes in temperature and precipitation are influenced by local and global conditions and affect ecological life and sustainable management of water resources. In this study, data were first received from the European Centre for Medium-Range Weather Forecasts (ECMWF) with a spatial resolution of 〖0.25〗^°×〖0.25〗^° for 44 years (1980 to 2023). Then, the trend of temperature and precipitation changes was determined using the Mann-Kendall trend test and the local Moran I statistic (ALMI) was used to identify the type of their spatial pattern. The results of this test on the average monthly temperature showed that there is a positive increasing trend in the months of January, February, March, May, June, July, August, September, October and December at a significance level of α=0.05. Also, precipitation in May, June and August follows a negative trend. In this regard, the spatial pattern of temperature and precipitation showed that the high-high (HH) and low-low (LL) cluster patterns in trending months have formed as separate nuclei in different parts of the province, from the plain to the mountains and from east to west. As a result, non-random behavior dominates the spatial distribution pattern of temperature and precipitation in these months across Guilan province.