پایش تغییرات پوشش سطح زمین در راستای تخریب سرزمین(20019-2001MODIS land cover product ) (مطالعه موردی: استان گلستان)
محورهای موضوعی : اقلیم شناسیصالح آرخی 1 * , عبدالحافظ پناهی 2 , رقیه اسلامی 3
1 - دانشیارگروه جغرافیا، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران
2 - دکترای تخصصی آب و هواشناسی ، اداره کل هواشناسی استان گلستان، گرگان، ایران، ایران
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد تغییر اقلیم، گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه گلستان، گرگان،
کلید واژه: استان گلستان, پوشش زمین, تخریب سرزمین, سنسور مودیس,
چکیده مقاله :
مسئله تخریب سرزمین یکی از مهمترین مشکلات زیست محیطی در سراسر جهان است. روش مطالعه بر پایه مطالعات میدانی و تجزیه و تحلیل تولیدات (MODIS landcover-500MCD12Q) از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱9 با هدف پایش تغییرات پوشش سطح زمین در راستای تخریب سرزمین در استان گلستان صورت گرفته است. نتایج نشان میدهد سطوح اراضی شهری و ساخته شده در محدوده مورد مطالعه از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰07 هیچگونه تغییری نداشته اما از سال 2008 به بعد روند افزایشی را طی نموده است با مقایسه کاربریها مشاهده میشود که در این محدوده زمانی،اراضی زراعی دائما در حال افزایش بوده و از سال 2001 تا 2019 حدود92/ 15درصد افزایش را نشان میدهداما علفزارها و جنگلهای مخلوط طی این سالها روند تغییرات کاهشی را طی کردهاند. تالابهای دائمی تغییرات شدید کاهشی راتجربه کردهاند و این حاکی از خشکسالیهای پی در پی، و احداث سد در مسیر رودهای ورودی به این تالابها می باشد..ضمن اینکه خشک شدن تالابها پیامدهای منفی همچون ایجاد ریزگردهای شدید را به همراه خواهد داشت. پهنههای آبی در استان از سال 2001 با مساحت 31/177 کیلومتر مربع به مساحت 61/187 کیلومتر مربع در سال 2019 رسیدهاند و این روند افزایشی میتواند بیانگر احداث سدهای متعدد در استان طی این سالها باشد که از این نمونه میتوان به سد دانشمند و آب بندان روستای کرند در شمال استان اشاره کرد. اراضی بایر استان در طی این مدت دارای روند کاهشی بوده است و مشخص میشود که این اراضی، تغییر کاربری داده و در مواردی به واحدهای صنعتی در استان تبدیل شده است
Land degradation is one of the most important environmental problems worldwide. The study method is based on field studies and product analysis (MODIS landcover-500MCD12Q) from 2001 to 2019 with the aim of monitoring changes in land cover in the direction of land degradation in Golestan province. The results show that the urban and built-up land areas in the study area have not changed from 2001 to 2007, but have been increasing since 2008. By comparing land uses, it can be seen that in this time period, agricultural land has been constantly increasing and has shown an increase of about 15.92% from 2001 to 2019, but grasslands and mixed forests have been decreasing during these years. Permanent wetlands have experienced severe declines, which indicates successive droughts and the construction of dams along the rivers entering these wetlands. In addition, the drying of wetlands will have negative consequences such as the creation of severe dust. Water areas in the province have increased from 177.31 square kilometers in 2001 to 187.61 square kilometers in 2019, and this increasing trend may indicate the construction of numerous dams in the province during these years, such as the Daneshmand Dam and the dams in the village of Kerand in the north of the province. The barren lands of the province have shown a decline during this period, and it is clear that these lands have changed their use and in some cases have been converted into industrial units in the province.
1- اخوان قالیباف، محمد. علی پور، حمید. قلیوف، الوست. کورنووا، مارینا. مختاری، محمدحسین (1398). بررسی تغییرات مساحت پوشش زمین و کاربری حوضه آبخیز دریاچه ی ارومیه با استفاده از تصاویر MODIS. هیدروژئومورفولوژی, 6(18), 97-113. 2- بذرافشان، د.، مهرناز، م.، مفتاح هلقی، م.، قربانی، م.، خلیل، ک.، قربانزاده، ح.، و نوذر، ن (1394). بررسی تطبیقی پهنه¬های اقلیمی استان گلستان تحت سناریوهای مختلف تغییر اقلیم. حفاظت از آب و خاک، 22 (5)، 187-202.
3- پارسایی، ل.، سالاریان، ف.، و شراینی، م (1388)، نگاهی به زمین لغزش در استان گلستان، پنجمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری، گرگان، https://civilica.com/doc. /86967،
4- حجازی زاده، زهرا. سنبلی، زهرا (1401). بررسی تغییرات شاخص پوشش گیاهی و کاربری اراضی در راستای توسعه پایدار (مطالعه موردی: شهرستان ملارد). مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه¬ای, 3(2), 169-188.
5- خالدی، شهریار, کیخسروی. قاسم، احمدی براتی، فرزانه (1401). بررسی اثر تغییرات پوشش زمین بر دمای رویه سطحی زمین با استفاده از تصاویر ماهواره¬ای سنجنده مودیس - مطالعه موردی: شمال شرق ایران. اطلاعات جغرافیایی سپهر 31(123), 179-197. doi: 10.22131/sepehr.2022.699921
6- درزی نفتچالی، عبدالله و کاراندیش، فاطمه(1395). مدیریت کشت برنج در استان مازندران تحت تغییرات اقلیمی. تحقیقات آب در کشاورزی، 30(3)، 333-346. doi: 10.22092/jwra.2016.107154
7- درویشی، ش.، سلیمانی، ک.، رشیدپور، م (1398)، تأثیر شاخص¬های گیاهی و خصوصیات سطح شهری بر تغییرات دمای سطح زمین مطالعه موردی شهرستان سنندج. سـنجش از دور و سـامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، 10(1)، 35-50.
8- زندسلیمی، زانکو. سیما, سمیه، موسیوند، علی جعفر (1400). ارزیابی عملکرد نقشه‌های پوشش اراضی جهانی در استخراج محدوده اراضی کشاورزی (مطالعه موردی: حوضه آبریز دریاچه ارومیه. تحقیقات آب و خاک ایران, 52(3), 795-810. doi: 10.22059/ijswr.2021.315097.668828
9- ستاری راد, امیر , رایگانی, بهزاد , جهانی, علی و گشتاسب میگونی, حمید . (1403). امکان‌سنجی خودکارسازی تعیین تغییرات مناطق جنگلی با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده البرز مرکزی). فصلنامه اکولوژی انسانی, 2(4), 278-292. doi: 10.22034/el.2024.450145.1022
10- کیخسروی ، قاسم.محمدی،زینب(1398). آشکارسازی تغییرات پوشش سطح زمین ناحیه شمال غرب ایران به عنوان نمایه ای از بیابان زایی. جغرافیای طبیعی لارستان. دوره 12 شماره 43،صص 123-140
11- مصباح زاده، طیبه و سلطانی ساردو، فرشاد (1397). تأثیر تغییر کاربری اراضی بر کیفیت آب کشاورزی دشت کرمان با استفاده از روش سنجش از دور. علوم محیطی، دوره 16، شماره 4 - 4، 33-46. ،
12- نیک پور, نورالله, فتوحی, صمد, نگارش, حسین, حسینی, سیدزین العابدین, بهرامی, شهرام (1399). پایش تغییرات پوشش سطح زمین در راستای تخریب سرزمین (MODIS land cover product 2001-2013): محدوده‌ی جغرافیایی استان ایلام. پژوهش¬های دانش زمین 11(1), 130-151.
References 13- Abercrombie, P. Friedl, M. A. (2016). Improving the Consistency of Multitemporal Land Cover Maps Using a Hidden Markov Model. IEEE Transactions on Geoscience and Remote Sensing (Volume: 54, Issue: 2), 703 - 713.
14- Badreldin, N. Frankl, A. Goossens, R. (2013). Assessing the spatiotemporal dynamics of vegetation cover as an indicator of desertification in Egypt using multi-temporal MODIS satellite images. Arabian Journal of Geosciences 7(11), 15-1
15- Foley JA, Defries R, Asner GP, Barford C, Bonan G, Carpenter SR, Chapin FS, Coe MT, Daily GC, Gibbs HK, Helkowski JH, Holloway T, Howard EA, Kucharik CJ, Monfreda C, Patz JA, Prentice IC, Ramankutty N, Snyder PK. Global consequences of land use. Science. 2005 Jul 22;309(5734):570-4
16- Mark A. Friedl, Damien Sulla-Menashe, Bin Tan, Annemarie Schneider, Navin Ramankutty, Adam Sibley, Xiaoman Huang (2010)MODIS Collection 5 global land cover: Algorithm refinements and characterization of new datasets,Remote Sensing of Environment,Vol, 114, Issue 1,2010,Pages 168-182,ISSN 0034-4257,https://doi.org/10.1016/j.rse.2009.08.016
17- Giri, C. Pengra, B. Loveland, T.R. (2013). Next generation of global land cover characterization, mapping, and monitoring. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation 25, 37-30
18- Jansen, L. J. Gregorio, A. D. (2000). Land Cover Classification System (LCCS): Classification Concepts and User Manual. Rome: FAO.
19- Ki Khosravi, Qasem. Mohammadi, Zeinab (2018). Revealing the changes of the land surface cover in the northwestern region of Iran as an index of desertification. Natural Geography of Larestan. Volume 12, Number 43, pp. 123-140
20- Latham, J. Cumani, R. Rosati, I. Bloise, M. (2014). Land Cover (GLC-SHARE) Beta-Release 1,0 Database, Land and Water Division. Rome: FAO.
21- Lin, H. Wang, J. Jia, X. Bo, Y. Wang, D. Wang, Z. (2008). Evaluation of MODIS Land Cover Product of East China. International Geoscience and Remote Sensing Symposium (pp.765-762). Boston, MA, USA: IEEE. doi:doi:10,1109/igarss.2008,.4779834
22- NASA. (2014). Moderate-resolution imaging spectro radiometr (MODIS). Retrieved 3110, 2023, from http://nasa.gov/: http://modis.gsfc.nasa.gov/about/media/modis_brochure.pdf
23- Rawat, J. S. Kumar, M. (2015). Monitoring land use/cover change using remote sensing and GIS techniques: A case study of Hawalbagh block, district Almora, Uttarakhand, India. The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Science 18,1, 84-77
24- Salvati, L. Zitti, M. (2008). Regional convergence of environmental variables: Empirical evidences from land degradation. Ecological Economics, v. 68 (1), -168-162.
25- Ssekibaala, S. D. Kasule, T. A. (2023). Examination of the poverty-environmental degradation nexus in Sub-Saharan Africa. Regional Sustainability 4, 308-296
26- Sulla-Menashe, D. Friedl, M. A. Krankina, O. N. Baccini, A. Woodcock, C. E. Sibley, A... . Elsakov, V. (2011). Hierarchical mapping of Northern Eurasian land cover using MODIS data. Remote Sensing of Environment, 115(2), 403-392
27- Vintrou, E. Desbrosse, A. Bégué, A. Traoré, S. Baron, C. Seen, D. L. (2012). Crop area mapping in West Africa using landscape stratification of MODIS time series and comparison with existing global land products. International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation 14(1), 93-83