بررسی انباشت برخی از فلزات سنگین و ارزیابی ریسک سلامت در بافت عضله دو گونه از ماهیان تجاری سفید (Rutilus frisii kutum) و کفال پوزه باریک (Liza saliens) دریای خزر
محورهای موضوعی : آلودگی آبرضا پورغلام 1 , حسن نصرالله زاده ساروی 2 , مریم رضایی 3 , سید ابراهیم واردی 4
1 - پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، ساری، ایران
2 - پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، ساری، ایران
3 - پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، ساری، ایران
4 - پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، ساری، ایران
کلید واژه: فلزات سنگین, ماهی سفید, ارزیابی ریسک سلامت, ماهی کفال, حوزه جنوبی دریای خزر,
چکیده مقاله :
این تحقیق درسال 1387 انجام گردید. 40 نمونه ماهی سفید از تعاونی پره فرح آباد ساری و 22 نمونه کفال پوزه باریک از حوزه جنوب شرقی دریای خزر جمع آوری گردید. آماده سازی نمونه های ماهی با روش استاندارد انجام شد. نمونه ها با دستگاه جذب اتمی (مدل Thermo, M5) آنالیزگردید. نتایج نشان داد که فلز روی با مقدار3/196±3/415 میکروگرم بر گرم وزن خشک بالاترین مقدار را در عضله ماهی کفال دارا بود. علاوه برآن فلز مس با مقدار 85/10 ± 042/11 ، نیکل41/0 ± 84/0 ، سرب 63/2 ± 67/2، کادمیم63/0±07/1 و جیوه30/1± 16/0 میکروگرم بر گرم وزن خشک نیز درماهی کفال سنجش شدند. در ماهی سفید مقدار روی باید میزان مقدار40/0± 46/0 ، مس 0132/0 ± 007/0 و جیوه26/1 ± 75/0 میکروگرم بر گرم وزن خشک سنجش شدند. غلظت این فلزات در عضله دو گونه ماهی سفید و کفال کمتر از حد استاندارد های مختلف دنیا برآورد شد. بررسی آزمون همبستگی جیوه و روی نشان داد که برهمکنشی این دو فلز در بافت عضله ماهی سفید منفی و معنی دار (28/0-=r ) است. این همبستگی نشان می‌دهد که با افزایش غلظت فلز ضروری روی از سمیت فلز غیر ضروری جیوه کاسته می‌شود. نتایج این مطالعه بر اساس محاسبه برآورد سیبل خطر (THQ) نشان داد که نسبت دوز تعیین شده آلاینده به سطح دوز مرجع برای تمام فلزات در افراد بزرگسال و خردسال کمتر از واحد(THQ<1) بوده است.به این ترتیب، مصرف ماهیان سفید و کفال پوزه باریک با حداکثر سرانه 6 کیلوگرم در سال احتمالاخطرآشکاری برای سلامت افراد بزرگسال و خردسال بوجود نمی آورد.
Recently, the ecology of the Caspian Sea has undergone with increasing development of human activities and industrial wastewater discharges. Heavy metal compounds are undegredable pollutants and are able to accumulate in the environment. They can affect the food chain and biological individuals such as fish species. 40 and 22 samples of Rutilus frisii kutum and Liza saliens were collected in central and eastern parts of southern Caspian Sea in 2008, respectively. All samples were analyzed based on standard methods using Atomic Absorption instrument (Thermo, M5 model). Results of this study showed that the amount of Zn in fish muscle of L. saliens was maximum (415.3±196.3 µg/g. dw). The concentrations of Cu, Ni, Pb, Cd and Hg in fish muscle of L. saliens were 10.85 ±11.02, 0.41 ±0.84, 2.63 ±2.67, 0.63 ±1.07 and 1.30 ±0.16 µg/g. dw, respectively. The concentrations of Cu, Ni, Pb, Cd and Hg in fish muscle of R. frisii kutum were 0.40 ±0.46, 0.0132 ±0.007 and 1.26 ±0.75 µg/g. dw, respectively. 7 heavy metals were below the established limits of different countries. The pearson correlation analysis showed that between Zn and Hg there were a significant negative correlation indicating a decrease of Hg toxcicity with increasing Zn concentration. THQs for individual metals were lower than USEPA guidelines value of 1 in young and adults human. Thus, consumption of 6 kg R. frisii kutum and/or L. saliens per capita cannot be risky for young and adults consumers.