شیوه های گوناگون دلالت پردازی آفتاب در زبان مولانا
محورهای موضوعی : اسطوره
زهره نجفی
1
(استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان)
کلید واژه: مولوی, زبان عرفانی, آفتاب, دلالت,
چکیده مقاله :
زبان عرفانی مولانا، زبانی ویژه و متمایز است که بخش عمدة این تمایز ناشی از نشانه‌های زبانی وی است. دال‌هایی که با شیوه دلالت خاص خود، آنها را به مدلول مورد نظر ارتباط می‌دهد، بیانگر اندیشه و تجربة عرفانی او است. یکی از مهمترین و پرکاربردترین نشانه‌ها در زبان مولانا واژة آفتاب است که آن را به عنوان دالی برای مدلول‌های متفاوت و نیز برای ویژگی‌های مختلف یک مدلول به کار برده است. اگرچه آفتاب از نشانه‌های زبانی رایج در متون عرفانی است، شیوة کاربرد مولانا نشان می‌دهد که وی این نشانه را تحت تأثیر تجربیات عرفانی خویش به کار می‌برد و به تقلید از شاعران پیش از خود نپرداخته است. به همین سبب این واژه حوزة دلالتی وسیعی را در بر می‌گیرد و مقاصد گوناگونی را به مخاطب القا می‌کند. در این پژوهش کوشش شده است شیوه کاربرد واژه آفتاب و چگونگی معنادهی این کلیدواژه در زبان مولوی و نیز ایجاد دلالت‌های گوناگون از طریق این واژه تبیین و با این روش تفسیر دقیق پاره‌ای از ابیات وی میسر گردد.
The mystical language of Mulānā Jalāl-al Din Rumī is distinct and special. He utilizes linguistic signs, significants, significances and signifieds for expressing his mystical ideas. One of the most applied signs, in his poems, is sun. He relates it, as a significant, to different signifieds or different features of a signified. In mystical texts, sun is one of common linguistic signs, but Rumī uses it according his own mystical experiences and doesn't imitate his predecessors. So, sun, as a linguistic sign, includes a widespread field of significance and suggests different ideas to readers in different poems. The present article tries to show applications of the term of sun, its meaning and its various significances in the works of Mulānā Jalāl-al Din Rumī; in this way it is possible to have a better interpret of some of his poems.
قرآن کریم.
اساطیر و فرهنگ ایرانی. 1388. بی‌نا. تهران: توس.
استاجی، ابراهیم. 1389. «سرای سکوت؛ بحثی درباره سکوت و تولد دوباره مولوی در دیدار باشمس تبریزی»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب. ش 19. ص9-26.
اکبرآبادی، ولی محمد. 1383. شرح مثنوی. به کوشش نجیب مایل هروی. تهران: قطره.
بهار، مهرداد. 1388. نگاهی به تاریخ و اساطیر ایران باستان. تحریر سیروس شمیسا. تهران: علم.
پورنامداریان، تقی. 1384. در سایة آفتاب. چاپ دوم. تهران: سخن.
روزبهان بقلی. 1371. شرح شطحیات. تصحیح هانری کوربن. تهران: انجمن ایران شناسی فرانسه.
زرین‌کوب. عبدالحسین. 1387. بحر در کوزه. چاپ سیزدهم. تهران: علمی.
سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدودبن آدم. 1385. دیوان. به سعی و اهتمام مدرس رضوی. تهران: سنایی.
صمدی، مهرانگیز. 1367. ماه در ایران. تهران: علمی و فرهنگی.
طلائی مینایی، اصغر. 1383. عرفان، زیبایی‌شناسی و شعور کیهانی. ترجمة سید رضا افتخاری. تهران: مؤسسة خدمات فرهنگی رسا.
عطار نیشابوری، فریدالدین. 1385. منطق‌الطیر. مقدمه، تصحیح و تعلیقات شفیعی کدکنی. تهران: سخن.
علیزمانی، امیر عباس. 1380. زبان دین. تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
ــــــــــــــــــ.. 1384. سخن گفتن از خدا. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.
فاطمی، سید حسین. 1364. تصویرگری در غزلیات شمس. تهران: امیرکبیر.
فروزانفر، بدیع‌الزمان. 1384. شرح مثنوی شریف. تهران: زوار.
قیومی، سمیرا. 1388. آفتاب گردش. تهران: سخن.
کاسیرر، ارنست. 1378. فلسفه صورت‌های سمبلیک. ترجمة یدالله موقن. تهران: هرمس.
کربن، هانری. 1384. تخیل خلاق در عرفان ابن‌عربی. ترجمه انشاءالله رحمتی. تهران:جامی.
کوپر، جی.سی. 1379. فرهنگ مصور نمادهای سنتی. ترجمة ملیحه کرباسیان. تهران: فرشاد.
کیاجوری، محمد. «تصویر خورشید در پنج‌گنج نظامی»، مجله کتاب ماه ادبیات. ش 148، 1388. ص98-93
محمدی آسیابادی علی. 1387. هرمنوتیک و نماد‌پردازی در غزلیات شمس. تهران: سخن.
مک آفی، نوئل. 1384. ژولیا کریستوا. ترجمه مهرداد پارسا. تهران: مرکز.
مولوی، جلال‌الدین محمد بلخی. 1376. دیوان شمس. به کوشش مجید عباسی. تهران: طلوع.
ــــــــــــــــــــــــــــ.. 1378. مثنوی معنوی. از روی نسخة نیکلسون. با مقدمة حسین الهی قمشه‌ای. تهران: نشر محمد.
نسفی، عزیزالدین. 1379. بیان‌التنزیل. شرح احوال، تحلیل آثار. تصحیح و تعلیق سید علی‌اصغر میر‌باقری فرد. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
نیکلسون، رینولد آلن. 1386. شرح مثنوی. ترجمه و توضیح حسن لاهوتی. تهران: علمی و فرهنگی.
یاحقی، محمد جعفر. 1386. فرهنگ اساطیر. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی سروش.
English sourse
Alston. 1961.William, religious experience and truth. new york university.
_||_
Refrences ’Attār Neishābouri, Farid-oddin Mohammad Ebrāhim. (2006/1385SH). Manteq-ottayr. Ed. by Mohammad Rezā Shafiꞌi Kadkani. Tehran: Sokhan. Akbar-ābādi, Vali-Mohammad. (2004/1383SH). Sharh-e masnavi. With the efforts of Najib Māyel Heravi. Tehran: Ghatreh. Alizamāni, Amir ’Abbās. (2001/1380SH). Zabān-e din. Tehran: Daftar-e Tablighāt-e Eslāmi. Alizamāni, Amir ’Abbās. (2005/1384SH). Sokhan goftan az khodā. Tehran: Pazhouheshgāh-e Farhang o Andisheh-ye Eslāmi. Alston, William. (1961). Rreligious experience and truth. New York University. Anonymous. (2009/1388SH). Asātir o farhang-e Irāni. Tehran: Tous. Baghli Shirāzi, Rouzbahān.(1992/1371SH). Sharh-e Shathiyyāt. Ed. by Henri Corbin. Tehran: Anjoman-e Iran Shenāsi-ye Faranse. Bahār, Mehrdād. (2009/1388SH). Negāhi be tārikh va asātir-e Iran-e Bāstān. Written by Sirous Shamisā. Tehran: ’Elm. Cassirer, Ernst. (1999/1378SH). Falsafeh-ye sourat-hā-ye sambolik (The Philosophy of Symbolic Forms). Tr. by Yadollāh Movaghan. Tehran: Hermes. Cooper, J. C. (2000/1379SH). Farhang-e namād-hā-ye sonnati (An Illustrated Encyclopaedia of Traditional Symbols). Tr. by Maliheh Karbāsiyān. Tehran: Farshād. Corbin, Henri. (2005/1384SH). Takhayyol-e khallāq dar ’erfān-e Ibn ’Arabi (Creative imagination in the Sufism of Ibn Arabi). Tr. by Enshā’allāh Rahmati. Tehran: Jāmi. Estāji, Ebrāhim. (2010/1389SH). “Sarā-ye sokout (bahsi darbāreh sokout va tavallod-e dobāreh Mowlavi dar didār bā Shams Tabrizi)”. Thr Quarterly Journal of Mytho-mystic Literature. No. 19. Pp. 9-26. Fātemi, Seyyed Hossein. (1985/1364SH). Tasvirgari dar ghazaliyyāte Shams. Tehran: Amirkabir. Forouzānfar, Badi’-ozzamān. (2005/1384SH). Sharh-e masnavi-ye sharif. Tehran: Zavvār. Ghayoumi, Samirā. (1999/1378SH). Aftāb-e gardesh. Tehran: Sokhan. Kiyājouri, Mohammad. (2009/1388SH). “Tasvir-e khorshid dar panj gang-e Nezāmi”. Ketāb-e Māh-e Adabiyāt. No. 148. Pp. 93-98. McAfee, Noelle. (2007/1386SH). Zhouliyā kristovā (Kristeva Julia). Tr. by Mehrdād Pārsā. Tehran: Markaz. –– / 121 Mohammadi Asiyābādi, ’Ali. (2008/1387SH). Hermeniyoutik ve namād-pardāzi dar ghazaliyyat-e Shams. Tehran: Sokhan. Mowlavi, Djālaloddin Mohammad. (1997/1376SH). Divan-e Shams. With the efforts of Majid ’Abbāsi. Tehran: Tolou’. Mowlavi, Djālaloddin Mohammad. (1999/1378SH). Masnavi ma’navi. Based on Nicholson edition with the introduction of Hossein Elāhi Ghomsheh’ei. Tehran: Mohammad. Nasafi, Aziz-oddin. (2000/1379SH). Bayān-ottanzil. Ed. by Seyyed ’Ali Asghar Mirbāgheri Fard. Tehran: Anjoman-e Āsār o Mafākher-e Farhangi. Nicholson, Rynold Alien. (1995/1374). Shar’h-e Masnavi. Tr. by Hasan Lāhouti. Tehran: ’Elmi o Farhangi. Pournāmdāriyān, Taghi. (2005/1384SH). Dar sāyeh-ye āftāb. 2nd ed. Tehran: Sokhan. Samadi, Mehr-angiz. (1988/1367SH). Māh dar Irān. Tehran: ’Elmi o Farhangi. Sanāei Ghaznavi, Ab-olmajd Majdoud ibn Ādam. (2006/1385SH). Divān. With the efforts of Taqi Modarres Razavi. Tehran: Sanāei. Talā’ei Minā’ei, Asghar. (2004/1383SH). ’Erfān, zibā’ei shenāsi va sho’our-e keihāni. Tr. by Seyyed Rezā Eftekhāri. Tehran: Moassesehye Khadamāt-e Farhangi Rasā. The holy Quran Yāhaqi, Mohammad Ja’far. (2007/1386SH). Farhang-e asātir. Tehran: Mo’asseseh-ye Motāle’āt va Tahghighāt-e Farhangi-ye Soroush. Zarrinkoub, Abdol-hossein. (1998/1387H). Bahr dar kouzeh. 13th ed. Tehran: ’Elmi.