تحلیل تطبیقی اصول مدیریت مذاکره در داستان قرآنی موسی و فرعون: بینش‌های کاربردی برای تدوین استراتژی‌های مذاکره معاصر
محورهای موضوعی : حکمرانی اسلامی
فاطمه حق نژاد
1
,
رسول عسگرپور
2
*
,
احمدرضا شکرچی زاده
3
,
رضا ابراهیم زاده
4
1 - گروه مدیریت، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد ، ایران
2 - استادیار، گروه مدیریت، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
3 - استادیار، گروه مدیریت، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
4 - دانشیار، گروه مدیریت، واحد اصفهان(خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
کلید واژه: استراتژی‌های مذاکره معاصر, تحلیل تطبیقی, حل تعارض, موسی و فرعون, سازمان,
چکیده مقاله :
در عصر کنونی که سازمان‌ها با محیطی پویا، رقابتی و پرابهام روبه‌رو هستند، مذاکره به عنوان یکی از اساسی‌ترین مهارت‌های رهبری و مدیریت جایگاهی محوری یافته است. مذاکره نه تنها ابزاری راهبردی برای تحقق اهداف سازمانی و حل مؤثر تعارضات محسوب می‌شود، بلکه بستری مناسب برای تصمیم‌گیری‌های حیاتی و توسعه تعاملات سازنده در درون و بیرون سازمان فراهم می‌آورد. هرچند امروزه نظریه‌ها و چارچوب‌های متعددی همچون مذاکره برد-برد، حل تعارض سازنده و مدل‌های ارتباطی نوین در متون مدیریت مطرح شده‌اند، پژوهش‌های میان‌رشته‌ای اخیر نشان می‌دهد بازخوانی روشمند منابع کلاسیک، به ویژه آموزه‌های متون دینی، می‌تواند به طراحی الگویی عمیق‌تر و انسانی‌تر از مدیریت مذاکره یاری رساند
قرآن کریم، به مثابه متنی جامع با رویکرد انسان‌محور و اخلاقی، اصول بنیادینی را در رابطه با مذاکره و مواجهه با قدرت نامتوازن ارائه می‌کند. در این پژوهش، داستان تقابل و گفت‌وگوی حضرت موسی(ع) و فرعون به شیوه تحلیل تطبیقی مورد واکاوی قرار گرفته و ابعاد مهمی چون آمادگی ذهنی مذاکره‌کننده، تعهد به کرامت انسانی و حفظ گفت‌وگوی محترمانه، مدیریت رابطه و توازن قدرت‌ها، و پایبندی به اخلاق حرفه‌ای به عنوان اصول کلیدی استخراج و با چارچوب‌های مذاکره معاصر مقایسه شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد دینامیسم مذاکره موفق، محدود به فنون و تکنیک‌های صرف نیست؛ بلکه باید آن را فرایندی پیچیده اما انسانی دانست که نیازمند ترکیب عقلانیت راهبردی، قضاوت اخلاقی و رفتار عزت‌محور در تمامی مراحل تعامل است. این رویکرد می‌تواند به شکل‌گیری مدل‌هایی بومی، بینافرهنگی و اخلاق‌محور در مذاکرات مدیریتی بینجامد و پیش‌برنده ارتقای کیفیت تصمیم‌گیری و تعاملات سازمانی باشد
In today’s dynamic, competitive, and uncertain organizational environment, negotiation has emerged as one of the most fundamental leadership and management competencies. Negotiation not only serves as a strategic tool for achieving organizational objectives and effectively resolving conflicts but also provides a critical platform for making vital decisions and fostering constructive interactions both within and outside the organization. Although contemporary management literature has introduced numerous theories and frameworks—such as win-win negotiation, constructive conflict resolution, and advanced communication models—recent interdisciplinary research highlights that a systematic reexamination of classical sources, particularly the teachings embedded in religious texts, can contribute to developing a deeper and more human-centered negotiation management paradigm.
The Holy Qur’an, as a comprehensive text with an ethical and humanistic orientation, offers foundational principles regarding negotiation and the handling of asymmetric power dynamics. This study employs a comparative analytical approach to examine the narrative of the dialogue and confrontation between Prophet Moses (Musa) and Pharaoh, extracting key dimensions such as the negotiator’s mental preparedness, commitment to human dignity and respectful dialogue, management of relational and power balance, and adherence to professional ethics. These principles are then juxtaposed with contemporary negotiation frameworks.
Findings indicate that the dynamics of successful negotiation transcend mere techniques and tactics; rather, negotiation should be understood as a complex yet deeply human process requiring the integration of strategic rationality, ethical judgment, and dignity-centered behavior at all stages of interaction. Such an approach can pave the way for developing indigenous, intercultural, and ethically grounded negotiation models in management, ultimately enhancing decision quality and organizational relational effectiveness.
Ahmed, S. K., Mohammed, R. A., Nashwan, A. J., Ibrahim, R. H., Abdalla, A. Q., Ameen, B. M. M., & Khdhir, R. M. (2025). Using thematic analysis in qualitative research. Journal of Medicine, Surgery, and Public Health, 6, 100198. #
Ahmed, S., & Adnan, M. (2024). Building bridges between different religious communities. Tanazur, 5(2), 204-228. #
Al-Badawi, M., Al-Tarawneh, A., Murshed, A. A., alrahamneh, A., & Alhalalmeh, A. H. (2024). Investigating the Impact of Language Choices and Strategies on International Business Negotiations, Marketing Campaigns, and Cross-Cultural Collaborations. In Frontiers of Human Centricity in the Artificial Intelligence-Driven Society 5.0 (pp. 443-449). Cham: Springer Nature Switzerland. #
Alexe, C. A. (2025). Interest-based negotiation: from conflict to cooperation. In Psychological Adaptation and Conflict Resolution: Negotiation Techniques for Promoting Emotional Well-Being and Social Responsibility in Adolescents, Young Adults, and Professionals (pp. 77-83). Universidad de La Rioja. #
Alvarez, S. C., & Sahija, D. (2022). A review of cross-cultural leadership and management in international projects. Technoarete Transactions on Economics and Business Systems, 1(2), 23-28. #
Ashbrook, C. C., & Zalba, A. R. (2021). Social media influence on diplomatic negotiation: Shifting the shape of the table. Negotiation journal, 37(1), 83-96. #
Basiru, J. O., Ejiofor, C. L., Onukwulu, E. C., & Attah, R. U. (2023). The impact of contract negotiations on supplier relationships: A review of key theories and frameworks for organizational efficiency. International Journal of Multidisciplinary Research and Growth Evaluation, 4(1), 788-802. #
Bazerman, M. H., & Neale, M. A. (1993). Negotiating rationally. Simon and Schuster. #
Bilro, R. G., Loureiro, S. M. C., & Souto, P. (2023). A systematic review of customer behavior in business-to-business markets and agenda for future research. Journal of Business & Industrial Marketing, 38(13), 122-142. #
Braun, V., & Clarke, V. (2021). Thematic analysis: A practical guide. https://docs.lib.purdue.edu/rpcg/vol1/iss1/2#
Canavan, B., & McCamley, C. (2021). Negotiating authenticity: Three modernities. Annals of Tourism Research, 88, 103185. #
Cardon, Peter and Okoro, Ephraim (2010) "A Meta-Analysis of the Cultural Propositions about Conflict Management Styles in Face-Negotiation Theory," Journal of Rhetoric, Professional Communication, and Globalization: Vol. 1 : No. 1, Article 2.#
Curhan, J. R., Elfenbein, H. A., & Xu, H. (2006). What do people value when they negotiate? Mapping the domain of subjective value in negotiation. Journal of personality and social psychology, 91(3), 493. #
Dimotakis, N., Conlon, D. E., & Ilies, R. (2012). The mind and heart (literally) of the negotiator: personality and contextual determinants of experiential reactions and economic outcomes in negotiation. Journal of Applied Psychology, 97(1), 183. #
Elo, S., Kääriäinen, M., Kanste, O., Pölkki, T., Utriainen, K., & Kyngäs, H. (2014). Qualitative Content Analysis: A Focus on Trustworthiness. SAGE Open, 4(1). https://doi.org/10.1177/2158244014522633#
Faure, G. O., Faure, G., & Rubin, J. Z. (Eds.). (1993). Culture and negotiation: The resolution of water disputes. Sage. #
Fisher, R., Ury, W. L., & Patton, B. (2011). Getting to yes: Negotiating agreement without giving in. Penguin. #
Guest, G., MacQueen, K. M., & Namey, E. E. (2011). Applied thematic analysis. sage publications. #
Hasra, R., Sah, M. A., Mashuri, S., & Ubadah, U. (2025). Avoiding Social Discord via Islamic Religious Education Rooted in Multiculturalism Islamic Religious Education. Maharot: Journal of Islamic Education, 9(1), 97-115. #
Holley Quran #
Janis, I. (2022). Strategies for establishing dependability between two qualitative intrinsic case studies: A reflexive thematic analysis. Field Methods, 34(3), 240-255. #
Lewicki, R. J., & Polin, B. (2013). Trust and negotiation. In Handbook of research on negotiation (pp. 161-190). Edward Elgar Publishing. #
Nasution, H. S. (2023, February). Negotiation in Business Communication on Entrepreneurship. In Proceeding Medan International Conference on Economic and Business (Vol. 1, pp. 2222-2234). #
Ramdani, A., Raji, R., & Ahmad, M. K. (2024). Exploring the concept and the communication principles of negotiation among Islamic corporate organizations. Journal of Islamic Marketing, 15(4), 1115-1135. #
Santoso, F. S., & Batubara, I. (2024). The Concept of Justice in the Perspective of Islamic Law: A Comparative Study with Western Legal Philosophy. At-Tasyrih: jurnal pendidikan dan hukum Islam, 10(2), 410-421. #
Tabassum, I. (2020). The importance of negotiation and conflict management. Journal of Management and Science, 10(2), 15-19. #
Van Rensburg, M. J., & Nicolaides, A. (2015). An analysis of theological and strategic management perspectives of Moses as a leader. Pharos Journal of Theology, 96(1). #