ارائه الگوی شاخص های کاربست فناوری بلاک¬چین در بانکداری اسلامی

محورهای موضوعی : حکمرانی اسلامی

مریم یزدانی راد ^{1 *} , مهران کشتکار هرانکی ² , محمود احمدی شریف ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار، گروه مدیریت راهبردی دانش، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران
3 - استادیار، گروه مدیریت بازرگانی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1403/11/27 تاریخ پذیرش : 1404/03/09 تاریخ انتشار : 1404/04/01

کلید واژه: بلاک چین, بانکداری اسلامی, پژوهش کیفی,

چکیده مقاله :

فناوری بلاکچین به عنوان یکی از نوآوری‌های مهم و تأثیرگذار در حوزه فناوری اطلاعات، ظرفیت ایجاد تحول در ساختارها و فرآیندهای بانکداری را دارد؛ به‌ویژه در زمینه‌هایی مانند شفافیت و امنیت. این قابلیت‌ها در بانکداری اسلامی که بر پایه اصولی چون عدالت، شفافیت و اعتماد بنا شده، اهمیت مضاعفی می‌یابند. بانکداری اسلامی، تأکید بر عدالت، شفافیت و همکاری اقتصادی است. بانکداری اسلامی به شدت از دریافت و پرداخت بهره منع شده است. به جای آن، بانک‌ها از روش‌های دیگری مانند مشارکت در سرمایه‌گذاری یا اجاره استفاده می‌کنند. در این نظام، بانک‌ها و مشتریان به صورت مشترک در سود و زیان سرمایه‌گذاری‌ها شریک هستند. بلاکچین به دلیل ساختار غیرمتمرکز و ثبت دائمی اطلاعات، شفافیت بیشتری را در معاملات فراهم می‌کند. این ویژگی می‌تواند به اطمینان از رعایت اصول اسلامی در معاملات کمک کند و اعتماد بین بانک‌ها و مشتریان را افزایش دهد.  پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی شاخص های بلاک چین در بانکداری اسلامی انجام شده است. این پژوهش کیفی و با استفاده از تحلیل مضمون تدوین شده است؛ در اين پژوهش با استفاده از مصاحبه­های نیمه­ ساختاریافته با اساتید دانشگاهی و خبرگان در حوزه مدیریت فناوری اطلاعات، مدیریت بانکداری و خبرگان فعال در صنعت بانکداری اسلامی به تعداد 18 نفر يافته­ها تحلیل و الگوي حاضر طراحي شد. بر اين اساس با تحليل محتواي مصاحبه­ها و پژوهش ها با استفاده از نرم افزار 2020Maxqda ابعاد مربوطه استخراج و تعيين شد. براساس رویکرد پژوهش 12 مولفه و  46 کد استخراج گردید. در اين پژوهش، الگوی بلاک چین در بانکداری اسلامی  در قالب 46 مولفه ارائه شد. از آنجا كه تاكنون مدل جامعي براي بلاک چین در بانکداری اسلامی ارائه نشده است، اين پژوهش مي تواند در توسعه ادبیات حوزه پژوهش و تبیین اهمیت تبیین شرعی و دینی فناوری بلاک چین در بانکداری سودمند باشد.

كليدواژه ها: بلاک چین، بانکداری اسلامی، پژوهش کیفی

چکیده انگلیسی:

Blockchain, as one of the most compelling and prominent emerging technologies, has the potential to transform businesses, roles, and industry structures within the banking sector, particularly with regard to transparency and security. This characteristic is especially significant in Islamic banking, which is founded on the principles of justice and transparency. Islamic banking emphasizes justice, transparency, and economic cooperation. Islamic banking strictly prohibits the collection and payment of interest. Instead, banks use other methods such as co-investment or leasing. In this system, banks and customers jointly share in the profits and losses of investments. Blockchain provides greater transparency in transactions due to its decentralized structure and permanent recording of information. This feature can help ensure compliance with Islamic principles in transactions and increase trust between banks and customers. Therefore, the present study was conducted with the aim of presenting a model of blockchain indicators in Islamic banking. This qualitative research was developed using content analysis; in this study, using semi-structured interviews with university professors and experts in the field of information technology management, banking management, and experts active in the Islamic banking industry, 18 people, the findings were analyzed and the present model was designed. Accordingly, by analyzing the content of the interviews and research using the 2020Maxqda software, the relevant dimensions were extracted and determined. Based on the research approach, 12 components and 46 codes were extracted. In this study, the blockchain model in Islamic banking was presented in the form of 46 components. Since a comprehensive model for blockchain in Islamic banking has not yet been presented, this research can be useful in developing the literature in the field of research and explaining the importance of the religious and religious explanation of blockchain technology in banking.

Keywords: Blockchain, Islamic Banking, Qualitative Research

منابع و مأخذ:

ارزانیان, نسترن , اسدی, فاطمه و فرزین فر, به‏آرا . (1399). بررسی تحلیلی معاملات بر پایه ارز دیجیتالی از منظر فقه امامیه و نقش زنجیره بلوکی در صنایع مختلف. فصلنامه علمی مطالعات فقه اقتصادی, 2(شماره 4), 62-77.
شعبانی، بانکداری اسلامی رویکردی اقتصادی و فقهی، ۱۳۹۲ش، ص۱۴۶؛ حاجی هاشمی ورنوسفادرانی، توحیدی، «شناسایی و تحلیل چالش‌ها و موانع پیاده‌سازی بانکداری بدون ربا در جمهوری اسلامی ایران»، ص۱۱.
صدر، البنک اللاربوی فی الاسلام، ۱۴۲۵ق، ص۵-۷.
عباس صادقی، علیرضا ایرج پور، رضا احتشام راثی، (1403). مدل ارزش آفرینی راهبردی فناوری بلاک چین در حوزه های مالی و بانکی، نشریه پژوهش های پولی - بانکی، 16(58)، 579-615.
محقق‌نیا، ساختار بانکداری اسلامی و ارائه الگویی برای بانکداری اسلامی در ایران، ۱۳۹۲ش، ص۱۲۰-۱۲۱.
نوراحمدی مرضیه، صادقی حجت اله. کاربرد فرایند توصیه اجتماعی در تأمین مالی جمعی اسلامی (ارایه مدلی براساس فناوری بلاکچین). نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامي. ۱۴۰۰; ۱۰ (۳۵) :۲۲۱-۲۴۸
آلبشر، س.، و نوبانی، ح. (2020). کاربردهای بلاک چین در صنعت بانکداری: یک بررسی کوچک مجله الکترونیکی SSRN. https://doi.org/10.2139/ssrn.3539152
Boreiko, D. (2019). تامین مالی مبتنی بر بلاک چین با عرضه اولیه سکه (ICO): اختلال در صنعت مالی یا تکامل؟ Universitas Studiorum. بروبی، دی (2021). فناوری مالی و آینده بانکداری نوآوری مالی، 7(1)، 47.
Conlon، T.، و McGee، R. (2019). شرط بندی روی بیت کوین: آیا حجم قمار در بلاک چین تغییرات قیمت بیت کوین را توضیح می دهد؟ مجله الکترونیکی SSRN. https://doi.org/10.2139/ssrn.3430334
Garg, P., Gupta, B., Chauhan, A. K., Sivarajah, U., Gupta, S., & Modgil, S. (2021). اندازه گیری مزایای درک شده از پیاده سازی فناوری بلاک چین در بخش بانکداری پیش بینی فناوری و تغییرات اجتماعی، 163، 120407.
هریس، W. L.، و Wonglimpiyarat، J. (2019). پلتفرم بلاک چین و رقابت بانکی آینده آینده نگری، 21(6)، 625-639. https://doi.org/10.1108/fs-12-2018-0113
حسن، م. ک.، و رشید، م. (ویراستار). (2018). مدیریت مالی اسلامی: اصل، عمل و عملکرد زمرد انتشارات محدود.
Meinel، C.، و Gayvoronskaya، T. (2020). آیا می‌توانید به هیپ پایان دهید، آیا می‌توانید نوآوری‌های تازه‌ای را برای فناوری بلاک چین انجام دهید؟ بلاک چین، 39-79. https://doi.org/10.1007/978-3-662-61916-2_4
پیدوبنا، وی (2018). تحول دیجیتالی نوآوری های بانکداری بازاریابی در شرایط بی ثباتی مالی. بولتن تحقیقات اجتماعی-اقتصادی، 0(3(67))، 209-221.
Arzanian, Nastaran, Asadi, Fatemeh and Farzinfar, Bahara. (2019). Analytical study of digital currency transactions from the perspective of Imami jurisprudence and the role of blockchain in various industries. Quarterly Journal of Economic Jurisprudence Studies, 2(No. 4), 62-77.
Shabani, Islamic Banking: An Economic and Jurisprudential Approach, 2013, p. 146; Haji Hashemi, Vernosafadari, Tohidi, “Identification and Analysis of Challenges and Obstacles to Implementing Interest-Free Banking in the Islamic Republic of Iran”, p. 11.
Sadr, Al-Barbawi Fi’l-Islam, 1425 AH, pp. 5-7. Abbas Sadeghi, Alireza Irajpour, Reza Ehtesham Rathi, (2014). Strategic Value Creation Model of Blockchain Technology in the Financial and Banking Fields, Journal of Monetary and Banking Research, 16(58), 579-615. Mohaghegh Nia, The Structure of Islamic Banking and Providing a Model for Islamic Banking in Iran, 2013, pp. 120-121. Noorahmadhi Marzieh, Sadeghi Hojjatollah. Application of the Social Recommendation Process in Islamic Crowdfunding (Providing a Model Based on Blockchain Technology). Journal of Islamic Economics and Banking. 2013; 10 (35): 221-248 Albeshr, S., & Nobanee, H. (2020). Blockchain applications in banking industry: A mini-review. SSRN Electronic Journal. https://doi.org/10.2139/ssrn.3539152 Boreiko, D. (2019). Blockchain-based financing with initial coin offerings (ICOs): Financial industry disruption or evolution? Universitas Studiorum
. Broby, D. (2021). Financial technology and the future of banking. Financial Innovation, 7(1), 47
. Conlon, T., & McGee, R. (2019). Betting on bitcoin: Does gambling volume on the blockchain explain bitcoin price changes? SSRN Electronic Journal. https://doi.org/10.2139/ssrn.3430334
Garg, P., Gupta, B., Chauhan, A. K., Sivarajah, U., Gupta, S., & Modgil, S. (2021). Measuring the perceived benefits of implementing blockchain technology in the banking sector. Technological forecasting and social change, 163, 120407
. Harris, W. L., & Wonglimpiyarat, J. (2019). Blockchain platform and future bank competition. Foresight, 21(6), 625-639. https://doi.org/10.1108/fs-12-2018-0113
Hassan, M. K., & Rashid, M. (Eds.). (2018). Management of Islamic finance: principle, practice, and performance. Emerald Publishing Limited.
Meinel, C., & Gayvoronskaya, T. (2020). Wo endet Der hype, wo beginnt die innovation Der blockchain-technologie? Blockchain, 39-79. https://doi.org/10.1007/978-3-662-61916-2_4
Piddubna, V. (2018). Digital transformation of marketing banking innovations in the conditions of financial instability. Socio-Economic Research Bulletin, 0(3(67)), 209-221.