نگرشی به نظام گرا به مفاهیم بهره وری و به کارگیری آن در اندازه گیری بهره وری سیستم ها
محورهای موضوعی : آینده پژوهی
عبدالله جاسبی
1
()
رضا شباهنگ
2
()
مصطفی شکری
3
()
کلید واژه:
چکیده مقاله :
بهره وری یکی از موضوع های اساسی است که در سطوح مختلف و در فعالیت های گوناگون اجتماع بشری، سابقه چند صد ساله دارد. به خصوص در دهه های پایانی قرن حاضر، اهمیت آن در فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و صنعتی به شدت مورد تأکید قرار گرفته است. در کشور ما نیز مباحث مربوط به بهره وری مطرح و به صورت نهالی نوپا در حال رشد است. مفهوم رایج بهره وری و فرایندهای اندازه گیری آن در سطح جهان، مورد استفاده های مختلف محققان و اندیشمندان قرار دارد، نگاهی از درون به عملکرد و ساز و کارهای یک سیستم محسوب می شود. با توجه به روند تحولات تکنولوژی اطلاعات در جهان و به دلیل نیاز به مقایسه سطح و روند بهره وری سیستم هایی که هر یک در محیط های متنوع و در جوامعی با ساختارهای قانونی، سیاسی و اقتصادی گوناگون فعالیت دارند، به نظر نمی رسد که مفهوم درون گرایی سنتی بتواند راه گشا باشد. در این مقاله که براساس یک تحقیق بنیادی- کاربردی ارائه می شود، ابتدا با بحث تئوریک و بر مبنای انتظارهای واقعی از دانش بهره وری، در حال و آینده و با دیدی سیستمی و کل نگر، مفهوم جدیدی از بهره وری به صورت برون گرا پیشنهاد می گردد. سپس، رویکرد سیستمی اندازه گیری بهره وری کل، به تفکیک فیزیکی و ارزشی و براساس هر دو مفهوم پیشنهادی و سنتی، بر مبنای محصول و در سطوح مختلف صنعت بیان می شود. پیام اصلی این مقاله، کمک به گشودن دریچه ای جدید برای نگرش سیستمی به بهره وری و حل معضلات تئوریک آن براساس انتظارهای حال و آتی از علم بهره وری می باشد که امیدوار است با چالش های عمیق صاحب نظران، در بعد علمی و عملی توسعه یابد.